Bài giảng Tổ chức thi công - Chương V: Lắp ghép cấu kiện cơ bản - Cao Tuấn Anh

xác, có những cột dài, cột ngắn khác nhau một chút, do vậy cần đo lại chiều dài từng cột ứng với từng móng và điều chỉnh cao trình mặt đáy cốc móng cho thích ứng với chiều dài cột bằng cách đổ một lớp vữa lót. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 07 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN 2. Treo buộc: - Treo buộc bằng cáp thông dụng. 3. Cẩu lắp: - Cẩu lắp theo PP nâng bổng, thường sử dụng cần trục tự hành bánh xích, các khối móng phân bố trước dọc theo tuến công tác, nằm trong phạm vi hoạt động của cần trục hoặc chở bằng xe thẳng đến dưới tầm hoạt động của cần trục. - Cần trục treo khối móng cao hơn mặt nền độ 20cm để công nhân điều chỉnh vị trí rồi mới đặt lên lớp lót rải sẵn (tránh không làm hư hỏng lớp lót). - Tim móng trung với tim trục hàng cột. Dùng máy trắc đạc đặt dọc theo hai đường trục cột để kiểm tra lại từng vị trí của từng móng, sai lệch đường tim mỗi móng không được vượt quá +-5mm. 4. Cố định vĩnh viễn: - Không cần cố định tạm. - Cố định vĩnh viễn bằng cách lấp đất lần 1 đến dưới mặt đài móng. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 08 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN §3. LẮP GHÉP CỘT Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 09 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN A. Lắp ghép cột BTCT Đặc điểm CKLG: o Cột BTCT lắp vào móng cốc BTCT o Trươc khi lắp cột, hố móng được lấp đất lần 1 đến mặt đài. o Cột BTCT thường có trọng lượng lớn (VD: cột nhà máy nhiệt điện dài tới 45m nặng tới 40 tấn) 1. Công tác chuẩn bị - Chuẩn bị mặt bằng LG: o Xác định cao trình đáy cốc móng (trắc đạc); o Xác định chiều dày lớp vữa lót E = H – L (H – độ cao mặt vai cột, L – chiều dài thân cột); o Xếp cột thuận lợi cho cẩu lắp - Chuẩn bị CK: o Kiểm tra CL cột, chi tiết, bản mã.. o Vạch tim, cốt lên thân cột để kiểm tra trong quá trình LG; Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 10 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN 2. Treo buộc: Lựa chọn dụng cụ treo buộc cột tùy thuộc vào trọng lượng, kích thước, hình dạng và vị trí quai cẩu của cột, thường thì treo cột bằng 2 cách sau: - Treo buộc đơn giản: Nhược điểm của phương pháp này là khi muốn tháo dây cẩu người công nhân phải trèo lên thang dựa vào cột vừa lắp dựng. - Treo buộc bằng các dụng cụ chuyên dùng: Ưu điểm quá trình treo buộc và tháo dỡ dây được nhanh chóng, một số dụng cụ thường dùng như sau: - Treo buộc bằng chốt ngang: Người đứng dưới đất có thể tháo dỡ nó dễ dàng. Khi đúc cột bê tông phải tạo sẵn lỗ rỗng xuyên qua đầu cột để cài chốt. Khi cần trục lắp xong cột vào vị trí và thả trùng dây cẩu người công nhân đứng dưới đất kéo sợi dây thừng để rút chốt khỏi lỗ để giải phóng dụng cụ treo buộc. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 11 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN o Sử dụng đai ma sát: Cẩu các cột trơn hoặc có vai có thể sử dụng dụng cụ treo buộc ma sát, cấu tạo gồm một đòn treo và hai dây cáp nối vào các thanh hình chữ U có gắn đai ma sát, lồng dụng cụ vào cột khi nó ở dưới đất và ở vị trí cao hơn trọng tâm cột, khi kéo căng dây cáp thì các thanh hình chữ U nén lại hai đai ma sát vào thân cột. Nhờ có ma sát giữa mặt đai và bê tông nên cột được treo thẳng đứng ở một điểm nhất định. Khi lắp cột vào vị trí xong, thả móc cẩu xuống thì dụng cụ treo buộc này cũng tuột xuống chân cột, tại đó người ta tháo ốc ở một thanh đai và dỡ dụng cụ ra khỏi cột. o Sử dụng khung vuông: Dùng cẩu các cột có hai vai, tháo dỡ và lắ dụng cụ đều thực hiện dưới đất, thời gian treo buộc và tháo dỡ chỉ mất 1-2 phút. 3. Cẩu lắp và điều chỉnh cấu kiện: - Trước khi lắp cột vào móng cần trục phải dựng cột từ tư thế nằm ngang lên tư thế đứng, theo hai cách: Cách kéo lê và cách quay. - Dựng cột theo cách kéo lê là nâng đầu cột lên cao trong khi đó chân cột chạy lê trên mặt đất hoặc chạy lê trên các thanh ray trơn, và tay cần của cần trục vẫn giữ nguyên vị trí. Cách thức này áp dụng để cẩu những cột nặng và khi sử dụng các dụng cụ cẩu lắp đơn giản. Nếu cột nặng, lực ma sát lê sẽ lớn, cột bị sóc nẩy và gây ra những ứng lực động trong ròng rọc và trong các cơ cấu cần trục, vì vậy khi cẩu các cột nặng người ta thường đặt chân cột trên một xe con chạy trên đường goong. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 12 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN - Dựng cột theo cách quay là khi nâng đầu cột lên thì chân cột vẫn không rời khỏi vị trí, đầu cột được nâng lên cho tới khi cột ở tư thế thẳng đứng, cần trục vừa cuốn dây cáp nâng vật, vừa quay tay cần. Theo cách nâng này thì trước khi nâng cột rời khỏi mặt đất, ròng rọc chỉ chịu có nửa tải trọng cột, cần trục thao tác nhẹ nhàng không lo bị quá tải. - Trước khi dựng cột cần chú ý xem có phải lật cột lại từ tư thế nằm ngửa (cạnh rộng) sang nằm trên cạnh hẹp không. Điểm treo buộc cột phải chọn theo điều kiện đảm bảo cường độ chịu lực của cột khi dựng cẩu. Thông thường cột nhà công nghiệp một tầng có đủ cường độ chịu lực khi buộc cột ở vai cột trong tư thế nằm ngửa. Nhưng đôi khi phải cẩu cột lúc bê tông mới đạt 70% cường độ thiết kế, và khi đó phải lật cột nằm trên cạnh hẹp trước khi cẩu lắp. - Cẩu cọc ở tư thế thật thẳng đứng thì lắp ghép nó vào vị trí càng dễ dàng không hải điều chỉnh nhiều, muốn vậy thì độ cao nâng móc cẩu của cần trục càng phải lớn, điểm treo buộc phải cao hơn trọng tâm của cột. Nếu cần trục không có đủ độ cao nâng móc cẩu thì nó treo cột ở tư thế nghiêng mà đặt vào chậu móng, khi này tốn nhiều công sức điều chỉnh cột. - Khi đã dựng lắp cột vào móng, cần kiểm tra vị trí chân cột và cố định tạm thời chân cột vào hố móng rồi mới tháo móc cẩu, kiểm tra chân cột ( các đường tim ghi trên thân cột và trên chậu móng có trùng nhau không, khi cột còn đang treo nên điều chỉnh cột ngay bằng tay hoặc bằng đòn dài, khi đã đặt cột vào chậu móng muốn xê dịch chân cột đôi chút thì đóng mạnh hoặc nhẹ các con chêm sắt chèn các khe hở giữa chân cột và chậu móng. Kiểm tra độ thẳng đứng cột: máy kinh vĩ, quả dọi theo hai phương. Điều chỉnh độ nghiêng bằng thanh chống xiên kết hợp với kích hoặc kích với đai ôm. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 13 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN 4. Cố định tạm: Các biện pháp cố định tạm thời chân cột tùy thuộc vào kết cấu nhà và phương pháp lắp, có thể bằng chêm (nếu là móng chậu), có thể bằng thanh chống xiên, bằng dây neo và bằng khung dẫn. - Cột nhẹ, chiều cao nhỏ (<8m, < 6 tấn) cố định bằng các chêm bê tông, thép hay là gỗ: o Chêm sắt dễ đóng vào các khe cột, đồng thời có thể dùng để dịch chỉnh chân cột, nhưng chế tạo tốn kém. o Chêm bê tông có thể nằm luôn trong bê tông khi cố định vĩnh viễn, khuyết điểm là không điều chỉnh chân cột được. o Chêm bằng gỗ: Phải dùng loại gỗ khô và rắn để nêm khỏi bị tóp rập. o Cột nặng, tiết diện lớn, chiều cao lớn: ngoài hệ chêm, cố định thêm bằng các thanh chống xiên, tăng đơ. 5. Cố định vĩnh viễn - Đổ bê tông lấp kín cốc móng: BT hạt nhỏ, mác cao hơn mác BT cột 20%. Nếu chêm gỗ, thép đổ 2 đợt (R = 50%); nếu chêm BT thì đổ một đợt. - Trước khi lấp vữa bê tông chân cột phải thổi sạch bụi bẩn trong các khe hở, muốn mối nối mau khô cứng để nhanh chóng chịu lực thì nên dùng bê tông khô, trộn bằng xi măng đông kết nhanh. 6. Lắp ghép cột nhà nhiều tầng: Dùng khung dẫn (tham khảo). Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 14 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 15 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN B. Lắp ghép cột thép - Đặc điểm lắp ghép của CK: Cột thép được lắp lên móng bê tông cốt thép; Công tác lắp cột sau khi lấp đất hố móng lần 1; Cột liên kết với móng bằng liên kết bu lông; Sử dụng cần trục tự hành để lắp, lắp theo phương pháp quay hoặc nâng bổng. 1. Công tác chuẩn bị - Chuẩn bị mặt bằng lắp ghép: Chuẩn bị móng cho cột thép: Cột thép được lắp trên các móng BT đúc sẵn hay đổ tại chỗ, trong móng có các bu lông giằng để cố định cột thép vào móng, vị trí của cột trên mặt bằng có chính xác hay không là do vị trí các bu lông giằng trong móng có đúng hay không, độ cao thấp của cột chính xác đến mức độ nào là do việc chuẩn bị mặt bằng. Thường có 3 ph.pháp đặt cột thép lên mặt móng: Phương pháp 1: Đặt cột lên mặt móng ở vào đúng cao trình thiết kế ngay, không phải điều chỉnh độ cao thấp của cột và không phải giót vữa xi măng lấp khe đáy cột. Đối với cách này thì yêu cầu độ chính xác gia công kết cấu phải cao, bề mặt móng bê tông phải chuẩn bị tốt. Nghĩa là đường tim dọc thân cột phải vuông góc với mặt tấm đế cột, mặt móng bê tông phải thật nhẵn và thật bằng phẳng. Nếu mặt móng bị dốc nghiêng dù chút ít, thì đầu trên cột đã lệch khá nhiều. Cách làm như sau: o Đổ bê tông móng thấp dưới cao trình thiết kế một chút, và đặt lên trên đó hai đoạn thép hình, sao cho mặt phẳng trên của chúng trùng với cao trình thiết kế của móng. o Sau đó đổ bê tông lên tới mặt trên của các đoạn thép hình và là phẳng mặt. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 16 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN Phương pháp 2: Đặt cột tỳ lên trên một xống tựa bằng thép đã chôn sẵn ở đúng cao trình thiết kế, trong móng bê tông, sau đó điều chỉnh vị trí cột và rót vữa xi măng lấp khe đáy cột. • Đổ bê tông móng thì chôn một đoạn thép hình làm xống tựa cho cột, sao cho cạnh trên của xống ở vào đúng cao trình thiết kế của móng. • Bê tông móng đổ thấp hơn cao trình đó 4-5cm. • Cột đặt trên móng có ngay độ chính xác về cao độ, chỉ cần điều chỉnh vị trí trên mặt bằng và điều chỉnh độ thẳng đứng của cột bằng cách đóng chêm. • Sau khi cố định chân cột bằng bu lông thì rót vữa xi măng lấp các khe đáy cột. Móng cột thép có chi tiết đỡ (a) và đệm tựa đặt sẵn (b) 1- móng; 2 – bulông neo; 3 – chi tiết đỡ; 4 – đệm tựa; 5 – lớp vữa rót sau; 6 – bản đế cột Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 17 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN Phương pháp 3: Đặt cột lên tấm đỡ bằng thép tấm lắp trước trên mặt móng. Cách làm: • Đổ bê tông móng thấp hơn cao trình chân cột 5 – 8 cm; • Cố định tấm thép đỡ trên mặt móng và căn chỉnh cao độ mặt tấm đỡ bằng cao trình chân cột; • Sau đó rót vữa lấp khe đáy tấm đế. • Các cột có đầu dưới cắt xén thật vuông thì khi đặt lên tấm đế này sẽ thật thẳng đứng. Móng cột thép có tấm đỡ đặt sẵn 1 – tấm đỡ; 2 – tai ngang có lỗ ren; 3 – đinh vít điều chỉnh; 4 – lớp vữa lấp khe đáy; 5 – mặt trên móng; 6 – bu lông neo; 7 – mặt tựa chân cột - Chuẩn bị, kiểm tra việc xếp cột để cẩu lắp: o Chuẩn bị CK: o Kiểm tra CL cột, chi tiết, bulông, bản mã.. o Vạch tim, cốt lên thân cột để kiểm tra trong quá trình LG; o Lắp sẵn thang, sàn công tác lên đầu cột (hoặc chi tiết để lắp thang, sàn) Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 18 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN 2. Treo buộc - Cách 1: Treo buộc ở dưới công xôn đỡ dầm cầu chạy, chỗ buộc có đệm gỗ hoặc cao su để bảo vệ cáp; Không buộc cột ở điểm quá thấp dưới công son, trừ khi tay cần của cần trục quá ngắn, nói chung điểm buộc phải cao hơn trọng tâm cột, đôi khi tay cần của cần trục quá ngắn không thể cẩu được cột dài người ta hạ trọng tâm của cột bằng cách gắn thêm vào chân cột một trọng lượng phụ để có thể hạ thấp điểm treo buộc. Như vậy việc đặt cột vào các bu lông giằng sẽ mất nhiều công hơn và phải dùng thêm dây kéo chân cột. - Cách 2: Treo buộc ở ngay đầu cột. Khi cẩu lên cột cột ở ngay tư thế thẳng đứng nên dễ lông vào các bu lông chân cột và dễ dóng cột theo đúng các đường tim, cách treo buộc này chỉ áp dụng được khi tay cần của cần trục lắp ghép kha dài. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 19 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN 3. Cẩu lắp • Cẩu lắp theo PP quay hoặc nâng bổng (như đối với cột BTCT). • Cột thép liên kết với móng bằng bu lông neo. Đặt bu lông neo vào móng phải chính xác vị trí. Có thể dùng khung dẫn cứng, có lỗ định vị các bulông neo để đảm bảo vị trí của chúng được chính xác khi đổ bê tông móng. 4. Cố định tạm, cố định vĩnh viễn • Nếu chân cột rộng thì bốn bu lông giằng xiết chặt bằng ốc đủ đảm bảo để giữ cột đứng ổn định một mình, nếu cột cao thì phải được giằng thêm bằng các dây neo dọc hàng cột. • Nếu chân đế cột hẹp hoặc chân cột là khớp thì phải được đặt các dây neo ngang và dọc hàng cột. • Các dây néo cố định cột vào trong móng bên cạnh và chỉ tháo dỡ đi sau khi cột đã được liên kết chắc chắn vào kết cấu khác. • Lắp những cột đầu tiên bắt đầu từ gian có những giằng dọc giữa các cột. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 20 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN §4. LẮP GHÉP DẦM A. Lắp ghép dầm bê tông cốt thép Đặc điểm lắp ghép của CK: • Cấu kiện chịu uốn, trọng lượng lớn, L = 6 – 12 m, tiết diện đa dạng: vuông, chữ T, chữ L; • Loại nhỏ có móc cẩu, loại to và nặng không có móc cẩu; • Vị trí lắp ghép trên cao. Ổn định trong quá trình lắp ghép; • Liên kết với gối đỡ: bản mã chờ; khe hở được rót đầy vữa xi măng. 1. Công tác chuẩn bị • Chuẩn bị mặt bằng, vị trí LG: o Kiểm tra cao độ 2 gối tựa bằng máy thủy bình; o Kiểm tra khoảng cách giữa các gối; o Kiểm tra vị trí các chi tiết, bản mã, bu lông gối tựa. • Chuẩn bị cấu kiện LG: o Kiểm tra chất lượng dầm; o Kiểm tra các chi tiết liên kết ; o Đánh dấu tim cốt lên cấu kiện; o Tập kết và xếp vào vị trí lắp ghép. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 21 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 22 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN 2. Treo buộc o Dầm loại nhỏ dài tới 6 m thì dùng dây cẩu móc vào quai cẩu. o Dầm nặng, dài tới 12 m thì dùng dây cẩu móc trực tiếp vào dầm ở 2 đầu, hoặc dùng đòn, các thiết bị treo buộc chuyên dụng. 3. Cẩu lắp o Dầm được cẩu lắp theo PP nâng bổng. o Giữ cần trục, căn chỉnh dầm vào vị trí bằng đòn bẩy. 4. Cố định tạm o Cố định tạm chỉ thực hiện đối với dầm có chiều cao lớn so với chiều rộng (độ mảnh lớn): bằng phương pháp hàn, hoặc bulông giằng; o Các dầm loại khác độ ổn định lớn, không cần cố định tạm. 5. Cố định vĩnh viễn o Hàn các bản thép chờ. o Đổ vữa kín các khe mối nối. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 23 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN B. Lắp ghép dầm thép Đặc điểm lắp ghép của CK: o Cấu kiện chịu uốn, chiều dài lớn L = 12 – 36 m, Q = 1 – 15 tấn, thường là dầm cầu chạy, dầm đỡ dàn. Dầm cầu chạy trong các PX đúc thép có thể nặng tới 100 tấn. o Tiết diện thông dụng H, L, có độ cao lớn. Gối đỡ là cột BTCT hoặc cột thép o Vị trí lắp ghép trên cao. Ổn định trong quá trình lắp ghép. o Liên kết với gối đỡ bằng mối nối khô: hàn, bulông 1. Công tác chuẩn bị (tương tự như đối với dầm BTCT) o Đánh dấu tim cốt lên cấu kiện và vị trí lắp ghép 2. Treo buộc o Treo buộc bằng dây cẩu hoặc bằng dụng cụ chuyên dụng 3. Cẩu lắp o Dầm được cẩu lắp theo PP nâng bổng o Đối với dầm nặng phải sử dụng đồng thời 2 cẩu lắp ghép. o Điều chỉnh vị trí dầm theo độ cao bằng các tấm đệm thép nằm. Điều chỉnh độ thẳng đứng bằng tấm đệm thép đứng o Kiểm tra cao trình mặt dầm bằng máy thủy bình, kinh vĩ căn cứ các đường tim cốt có sẵn. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 22 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN 4. Cố định tạm, vĩnh viễn o Cố định tạm thực hiện đối với dầm có chiều cao lớn: liên kết bulông với các chi tiết hàn sẵn o Cố định vĩnh viễn - hàn các bản thép chờ, vặn chặt bulông. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 25 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN §6. LẮP GHÉP TẤM SÀN Đặc điểm lắp ghép của CK: o Cấu kiện dạng tấm, chịu uốn tốt, trọng lượng không lớn; o Cấu kiện có móc cẩu (chế tạo ở trạng thái nằm) hoặc lỗ móc cẩu (chấ tạo ở trạng thái đứng); o Cấu kiện có thể kê 2, 3, 4 cạnh (1 cạnh khi là tấm ban công, ôvăng); o Liên kết với nhau và với gối tựa bằng hàn các thép chờ, bản mã. o Cấu kiện xếp trên mặt bằng ở vị trí nằm hoặc đứng (trên phương tiện vận chuyển) 1. Công tác chuẩn bị: o Kiểm tra tim cốt các cạnh gối đỡ, ô sàn sẽ lắp ghép; đặc biệt mặt tựa phải kiểm tra và chuẩn bị thật kỹ, nếu cần thiết thì láng một lớp vữa dày 10-12mm cho bằng phẳng rồi mới tiến hành lắp ghép tấm sàn o Kiểm tra cấu kiện, đánh dấu tim cốt lên cấu kiện, phù hợp với tim cốt trên gối đỡ, tương ứng với từng cạnh cấu kiện; Kiểm tra chốt móc cẩu, các chi tiết, bản mã. 2. Treo buộc o Treo buộc cấu kiện bằng dây cẩu; Có thể sử dụng đòn treo chuyên dựng để cảu lắp được nhiều cấu kiện. 3. Cẩu lắp o Nâng cấu kiện lên từ vị trí xếp trên mạt bằng, hoặc từ phương tiện vận chuyển. o Lắp theo PP nâng bổng, tại các gối tựa không cùng độ cao, dùng miếng đệm bằng gỗ. 4. Cố định vĩnh viễn o Cấu kiện không cần cố định tạm vì độ ổn định cao. o Cố định vĩnh viễn bằng cách hàn các cốt thép chờ; đổ đầy vữa các mạch giữa các CK, đổ bê tông chống thấm, chống ồn theo thiết kế. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 26 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN §7. LẮP GHÉP DÀN MÁI 1. CÁC LOẠI DÀN MÁI - Trong xây dựng dân dụng và công nghiệp có 02 loại dàn mái thông dụng là dàn BTCT và giàn thép. - Dàn BTCT có nhược điểm là nặng (loại dài 24 m trọng lượng có thể lên đến 30 – 40 tấn), khó chế tạo, vận chuyển và cẩu lắp. Vì thế, hiện nay hầu như rất ít sử dụng (ngoại trừ những trường hợp mà không thể sử dụng dàn mái bằng thép); - Dàn bằng thép ngày càng được sử dụng rộng rãi vì nhiều yếu tố ưu việt: trọng lượng nhẹ, phong phú về kiểu dáng, dễ chế tạo, vận chuyển và lắp đặt); - Hiện nay, có rất nhiều doanh nghiệp chuyên về sản xuất, cung cấp và lắp dựng dàn mái bằng thép: Công ty cơ khí Đông Anh, Công ty thép tiền chế Zamil Và các loại dàn mái ngày càng đa dạng về kiểu dáng: (Hình 1) Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 27 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN 2. ĐẶC ĐIỂM LẮP GHÉP CỦA CẤU KIỆN o Dàn mái cấu tạo dạng khung phẳng có kích thước lớn hơn so với các cấu kiện khác. Được lắp đặt ở vị trí cao nhất của công trình; o Khả năng chịu uốn của dàn khi ở vị trí nằm ngang là kém, vì vậy dàn phải được cẩu lắp ở vị trí đứng. Khi xếp để cẩu lắp dàn ưu tiên xếp đứng, nếu không phải gia cường dàn khi cẩu từ vị trí nằm lên vị trí đứng; o Phải có biện pháp cố định tạm đối với dàn lắp đầu tiên. o Thông thường dàn mái thép liên kết với cột BTCT hoặc cột thép bằng liên kết bulông hoặc liên kết hàn, tùy theo phương án thiết kế. o Dàn mái chỉ được lắp ghép sau khi hoàn thành công tác lắp ghép và cố định cột, dầm cầu trục và các liên kết giữa chúng. Các mối nối ướt (nếu có) phải đảm bảo đủ khả năng chịu lực theo thiết kế (> 70%). o Phương tiện cẩu lắp: cần trục (phổ biến là cần trục tự hành). Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 28 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN 3. KỸ THUẬT LẮP GHÉP DÀN MÁI 3.1. Công tác chuẩn bị - Chuẩn bị vị trí, mặt bằng LG o Kiểm tra nhịp, cao độ lắp ghép của dàn (khoảng cách và cao độ đầu cột); Nếu cao độ đầu cột chưa chuẩn, thì phải có biện pháp khắc phục (hàn thêm bản thép). o Kiểm tra vị trí, khoảng cách giữa các bu lông chờ so với thiết kế; o Đánh dấu các mốc, cao độ để tiện hiệu chỉnh và kiểm tra trong quá trình lắp ghép. o Chuẩn bị điểm neo, dây neo để neo dàn đầu tiên; o Lắp sàn công tác treo ở đầu cột, thang lên sàn công tác; Căng dây hỗ trợ việc đi lại của công nhân ở thanh cánh hạ, lắp các thang treo (thường là 4 cái) theo chiều dài dàn; - Chuẩn bị cấu kiện LG o Kiểm tra nghiệm thu cấu kiện: Cấu kiện ngay sau khi được vận chuyển tới công trường phải được kiểm tra chất lượng và nghiệm thu. o Công tác kiểm tra chất lượng bao gồm: kiểm tra hồ sơ thiết kế, tiêu chuẩn thi công; kích thước hình học, chất lượng mối hàn, sơn o Kiểm tra vị trí lỗ chờ bu lông trên bản mã. Sai số theo chiều dài của dàn cho phép trong khoảng ± 7 – 10 mm. Để thuận tiện trong việc lắp đặt, các lỗ bulông trên bản mã để theo hình ôvoan theo chiều dài dàn. • Nếu đạt yêu cầu về chất lượng thì nghiệm thu và vạch tim cốt trên dàn bằng sơn đỏ. • Khuyếch đại dàn theo th.kế (nếu dàn có cửa trời thì nên khuyếch đại trước khi cẩu lắp). Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 29 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN • Khuyếch đại dàn được thực hiện khi hai nửa dàn mái được vận chuyển đến công trường thay vỡ dàn hoàn chỉnh (vỡ yếu tố vận chuyển), hoặc khi cần tận dụng sức nõng của cần trục để đẩy nhanh tiến độ lắp ghép; • Dàn mỏi thường được khuyếch đại ở khu vực lắp ghép và trong tầm hoạt động của cần trục. Cũng có trường hợp dàn được khuyếch đại tại vị trí lắp ghép. • Nếu dàn có cửa trời thì nên khuyếch đại trước khi cẩu lắp. Các dàn có khẩu độ nhỏ nhỏ và trung bình (< 24 m) thường được khuyếch đại ở tư thế nằm. Nếu dàn có khẩu độ và chiều cao lớn thì nên khuyếch đại ở tư thế đứng trong hệ khung đỡ. • Để tận dụng sức cẩu và đẩy nhanh tiến độ thi công, dàn vì kèo thép có thể được khuyếch đại thành một khối gồm 2, 3 dàn và các xà gồ, hệ giắng (hình 3) và có thể cả tấm mái với lớp cách âm, cách nhiệt hoàn chỉnh. Hình 3. Khuyếch đại thành khối dàn mái thép Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 30 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN - Gia cường dàn theo thiết kế (khi dựng dàn từ tư thế nằm lên tư thế đứng, người ta hay gia cường thêm các thanh gỗ từ thanh cách hạ lên thanh cánh thượng). Dàn vì kèo thép là kết cấu mảnh và dẻo, trước khi cẩu lắp phải xem xét có cần gia cường nó ha không, vì khi treo cẩu các thanh trong dàn chịu lực khác với khi dàn đang ở vị trí thiết kế trong công trình. Chẳng hạn, ở vị trí thiết kế thì thanh cánh hạ chịu kéo, cánh thượng chịu nen, nhưng khi treo buộc cẩu lắp dan ở thanh cánh thượng thì thanh cánh hạ chịu nén còn thanh cánh hạ chịu kéo. Có hai loại gia cường: o Loại gia cường thứ nhất: nhằm giữ cho cho dàn khỏi cong oằn khi dựng dàn từ tư thế nằm sang tư thế đứng, bằng cách bó ghép các câ gỗ vào ngang dàn từ thanh cánh hạ lên thanh cánh thượng. Sau khi lật đứng dàn lên thì thì tháo dỡ ngay các câ gỗ gia cường này này để sau này khỏi phải tháo dỡ chúng ở trên cao. o Loại gia cường thứ hai: Nhằm ngăn ngừa dàn bị cong vênh khỏi mặt phẳng của mình khi treo cẩu, bằng cách bó ghép các cây gỗ dọc thanh cánh thượng và cánh hạ của dàn tùy vào việc chọn điểm treo buộc. Sau khi cố định xong dàn mái bằng các thanh xà gồ và thanh giằng mới tháo các thanh gia cường ra khỏi dàn từ sàn công tác ở trên cao. Thường những dàn vì kèo khẩu độ nhỏ không phải gia cường, nhứng dàn lớn phải tính toán kiểm tra ổn định để gia cường. Một số loại dàn không phải gia cường. Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 31 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN Ghi chú: Bảng này lập cho các thanh cánh thượng và cánh hạ song song, và thanh cánh thượng có độ dốc 1/10 đến 1/12. - Công tác gia cường dàn thép và tháo dỡ các câ gia cường khỏi dàn khá phức tạp, tốn nhiều công và thời gian, kéo dài quá trình lắp ghép, do đó người ta thường sử dụng các loại đòn treo đặc biệt có thể theo buộc dàn ở nhiều điểm, đảm bảo giữ dàn ổn định khi lật và cẩu lắp như thể hiện ở (hình 7). Tiết diện Khẩu độ dàn vì kèo (m) 18 21 24 27 30 Cánh thượng 100x75x8 120x80x8 120x80x8 120x80x12 130x90x12 Cánh hạ 75x8 90x8 120x80x8 120x80x10 150x100x10 Cẩu dàn mái thép bằng đòn treo dạng khung phẳng 1 – dàn thép; 2 – đòn treo; 3 – dây cẩu; 4 – chi tiết liên kết với dàn; 5 – kích giữ Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 32 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN  Khi cẩu lắp dàn, tùy thuộc vào cách bố trí điểm treo buộc mà gia cường cho hợp lý ( hình 5). Hình 4. Nội lực trong dàn; a – khi làm việc; b – khi cẩu lắp Hình 5. Gia cường dàn vì kèo thép a – khi dàn treo ở 1 điểm; b – khi giàn treo ở hai điểm; c – khi dàn treo ở 2 hoặc 4 điểm ở hai đầu dàn 1 – gỗ gia cường; 2 – đai; 3 – gỗ đệm; 4 – kết cấu Giáo trình: Kỹ thuật thi công II Giảng viên: Th.s Cao Tuấn AnhTrang 33 CHƯƠNG V: LẮP GHÉP CẤU KIỆN CƠ BẢN o Lắp các neo tạm ở thanh cách thượng của dàn; o Chăng dâ cáp đường kính 1,3cm dọc theo và cao hơn thanh cánh hạ 1,2m để làm chỗ vịn cho công nhân đi lại trên thanh cánh hạ. Sau khi đã được gia cường và dàn đã treo móc cẩu ở tư thế đứng thì cho gắn vào dàn những bộ phận của sàn công tác để sau nà làm chỗ đứng liên kết hệ giằng, xà gồ. o Lắp các dây thừng ở hai đầu dàn để điều chỉnh, giữ cho dàn không bị lắc khi cẩu lắp; o Chuẩn bị các dụng cụ cần thiết khác 3.2. Treo buộc o Tùy theo khẩu độ và trọng lượng của dàn mà lựa chọn thiết bị treo buộc cho phù hợp; có thể bằng dây cẩu đơn có móc treo, bằng dây cẩu kép hoặc bằng dụng cụ treo buộc có chốt rút. o Treo buộc dàn thường sử dụng thiết bị treo buộc dạng đòn treo bán tự động, hoặc điều khiển từ xa; o Dàn có thể treo buộc tại 1 điểm khi nhịp của dàn dưới 15 m; tại 2 điểm khi nhịp của dàn từ 15 đến 30 m và tại 2 hoặc 4 điểm ở hai đầu dàn