Đề tài Lý luận về quản trị nhân sự của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường

h¸c. Hµng n¨m, l­îng hµng xuÊt khÈu cña ®Þa ph­¬ng qua C«ng ty ®¹t gi¸ trÞ trªn d­íi 20 triÖu USD. Cã nh÷ng mÆt hµng chñ yÕu nh­ l¹c nh©n, hµng n¨m C«ng ty xuÊt khÈu trªn 20.000 tÊn. VÒ hµng may mÆc, C«ng ty cßn cã quan hÖ víi 62 b¹n hµng trªn c¶ n­íc. 4.2. B¹n hµng n­íc ngoµi: ThÞ tr­êng Ch©u ¸ lµ n¬i tiªu thô 70% hµng xuÊt khÈu cña C«ng ty vµ còng lµ nguån cung cÊp hµng nhËp khÈu chñ yÕu cho C«ng ty . Trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn, C«ng ty ®· céng t¸c lµm ¨n víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi nh­ NhËt b¶n, Hµn quèc, Hång K«ng, Th¸i lan, §µi loan, In®«nªxia, Philipin, §øc... Bªn c¹nh nh÷ng b¹n hµng truyÒn thèng, C«ng ty ®· thiÕt lËp quan hÖ víi hai b¹n hµng lín lµ Mü vµ Trung Quèc. Víi Mü: Tæng kinh ng¹ch n¨m 1999 ®¹t: 1.983.441 USD. Víi Trung Quèc: Tæng kinh ng¹ch n¨m1999 ®¹t: 1.797.972 USD. 5. ChÝnh s¸ch, ®­êng lèi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc: 5.1. ChÝnh s¸ch kinh tÕ: Víi ®­êng lèi ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, chñ tr­¬ng s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc t¹o thÕ chñ ®éng cña th­¬ng nghiÖp quèc doanh trªn thÞ tr­êng, ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Hµng lo¹t chÝnh s¸ch kinh tÕ nh­: chÝnh s¸ch h¹n chÕ nhËp khÈu, thóc ®Èy xuÊt khÈu, chÝnh s¸ch qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (NghÞ ®Þnh 59/Cp), chÝnh s¸ch cÊp h¹n ng¹ch ®èi víi mét sè mÆt hµng XK nh­ g¹o, may mÆc...cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty, do ®ã ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh©n sù. C«ng ty ph¶i x©y dùng chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh trong ®ã cã yÕu tè nh©n sù trªn c¬ së phï hîp víi ®­êng lèi chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. 5.2. ChÝnh trÞ: Víi xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp, ViÖt Nam ®ang tÝch cùc tham gia c¸c HiÖp héi, c¸c tæ chøc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Víi ph­¬ng ch©m ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc trªn thÕ giíi bÊt kÓ chÕ ®é chÝnh trÞ nµo, n­íc ta ®· vµ ®ang më réng quan hÖ hîp t¸c vµ bu«n b¸n víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi. §iÒu nµy më ra nhiÒu c¬ héi vµ còng nhiÒu th¸ch thøc cho C«ng ty trong viÖc t×m kiÕm b¹n hµng míi vµ thÞ tr­êng míi. Bªn c¹nh ®ã lµ viÖc Nhµ n­íc cè g¾ng t¹o ra mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c ­u ®·i tr­íc ®©y kh«ng cßn nhiÒu n÷a mµ thªm vµo ®ã lµ ngµy cµng cã nhiÒu ®¬n vÞ thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia lÜnh vùc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. 5.3. LuËt ph¸p: LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña Nhµ n­íc ¸p dông tõ ngµy 1/1/99 gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho C«ng ty trong kinh doanh v× nã kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng ®¸nh thuÕ chång chÐo. Nhµ n­íc ¸p dông LuËt Th­¬ng m¹i trong qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu ®ång thêi vÉn gi÷ “®Çu mèi” ®èi víi mét sè mÆt hµng nh­ g¹o, ph©n bãn, x¨ng dÇu vµ t¨ng c­êng qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu th«ng qua ®iÒu chØnh thuÕ, chÝnh s¸ch sö dông ngo¹i tÖ rÊt ngÆt... Nh÷ng luËt lÖ nµy sÏ ¶nh h­ëng lín tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty, tõ ®ã ¶nh h­ëng m¹nh mÏ tíi ho¹t ®éng nh©n sù. III. T×nh h×nh nh©n Sù cña C«ng ty trong 5 n¨m qua. 1. Tæng sè lao ®éng: Trong 3 n¨m 1995-1997 tæng sè lao ®éng cña C«ng ty t¨ng nªn kh«ng ®¸ng kÓ cô thÓ n¨m 96/95 t¨ng lªn 7 ng­êi n¨m 97/96 t¨ng 13 ng­êi. Sang n¨m 1998,1999 lao ®éng cña C«ng ty t¨ng m¹nh, do C«ng ty míi ®­a thªm XÝ nghiÖp s¶n xuÊt quÕ vµ XÝ nghiÖp May §oan x¸ vµo ho¹t ®éng. C«ng ty ®· ph¶i tuyÓn thªm ng­êi ®Ó phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, ®iÒu nµy thÓ hiÖn viÖc më réng quy m« s¶n xuÊt, kinh doanh cña C«ng ty. 2. C¬ cÊu lao ®éng: 2.1. Theo vai trß cña lao ®éng: So víi n¨m 1995, n¨m 1996 lao ®éng trùc tiÕp cña C«ng ty t¨ng 17 ng­êi, lao ®éng gi¸n tiÕp gi¶m 10 ng­êi. N¨m 1997 lao ®éng trùc tiÕp t¨ng 23 ng­êi (7,47%), lao ®éng gi¸n tiÕp gi¶m 10 ng­êi. N¨m 1998 lao ®éng trùc tiÕp cña C«ng ty t¨ng 70 ng­êi hay 21,8%, lao ®éng gi¸n tiÕp t¨ng 22 ng­êi hay 12,2%. Sang n¨m 1999, tæng sè lao ®éng trùc tiÕp lµ 433 ng­êi, chiÕm 66,04%, vµ lao ®éng gi¸n tiÕp lµ 223 ng­êi hay 33,9%. Nh­ vËy, qua 5 n¨m C«ng ty ®· gi¶m tû träng lao ®éng gi¸n tiÕp, t¨ng tû träng lao ®éng trùc tiÕp trong tæng sè lao ®éng b»ng c¸ch tuyÓn thªm ng­êi vµ chuyÓn mét sè lao ®éng gi¸n tiÕp sang trùc tiÕp kinh doanh. §©y lµ mét b­íc ®i ®óng ®¾n, tuy nhiªn mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng trùc tiÕp vµ lao ®éng gi¸n tiÕp vÉn ch­a phï hîp. Tû träng lao ®éng gi¸n tiÕp vÉn cßn cao (33,9%) trong tæng sè lao ®éng. 2.1.Theo tr×nh ®é lao ®éng: Lùc l­îng lao ®éng cã tr×nh ®é cao ®­îc ®µo t¹o ë C«ng ty chiÕm tû träng ®¸ng kÓ. Sè nh©n viªn cã tr×nh ®é ®¹i häc ë C«ng ty lu«n chiÕm tû trong cao. N¨m 1995, sè lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i häc lµ 200 ng­êi t­¬ng ®­¬ng 41,67%, sang n¨m 1996 chiÕm 48,25% vµ t¨ng lªn ®Õn 250 ng­êi chiÕm 50% trong tæng sè lao ®éng cña toµn C«ng ty vµo n¨m 1997. N¨m 1998 sè nh©n viªn cã tr×nh ®é ®¹i häc t¨ng 76 ng­êi vµ tiÕp tôc t¨ng ®¹t 364 ng­êi n¨m 1999. T­¬ng tù sè nh©n viªn cã tr×nh ®é trung cÊp còng liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m, trong ®ã sè lao ®éng ®µo t¹o tay nghÒ liªn tôc gi¶m. Cã thÓ nãi, C«ng ty ®· tiÕn hµnh ®µo t¹o vµ tuyÓn thªm mét sè l­îng kh«ng nhá nh©n viªn cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trung cÊp. §©y lµ sù cÇn thiÕt ®Ó ®¸p øng ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña C«ng ty. Ho¹t ®éng nµy ngoµi yªu cÇu nh©n viªn ph¶i cã tr×nh ®é vÒ kinh tÕ ra, cßn ph¶i cã kiÕn thøc vÒ ngo¹i ng÷ vµ tin häc. Sè nh©n viªn cã tr×nh ®é ®¹i häc lµm viÖc ë khèi phßng ban vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc ngµy cµng t¨ng lªn. Cô thÓ n¨m 1995 sè nh©n viªn cã tr×nh ®é ®¹i häc lµm viÖc ë khèi phßng ban lµ 90 ng­êi vµ t¨ng lªn 100 ng­êi vµo n¨m 1996. Khèi ®¬n vÞ trùc thuéc t¨ng 25 ng­êi. N¨m 1997 sè nh©n viªn ë c¸c phßng ban lµ 105 ng­êi chiÕm tû träng 42% trong tæng sè nh©n viªn cã tr×nh ®é ®¹i häc cña toµn C«ng ty, ë khèi ®¬n vÞ trùc thuéc lµ 145 ng­êi, chiÕm 58%. N¨m 1998 so víi n¨m 1997 t¨ng 26 ng­êi khèi ®¬n vÞ trùc thuéc t¨ng 40 ng­êi. Sang n¨m 1999, ë khèi phßng ban sè nh©n viªn cã tr×nh ®é ®¹i häc t¨ng lªn vµ ®¹t 142 ng­êi hay 39%, khèi ®¬n vÞ trùc thuéc lµ 222 ng­ßi chiÕm 60,9%. Sè nh©n viªn cã tr×nh ®é trung cÊp vÉn lµm viÖc ë khèi phßng ban n¨m 95 lµ 15 ng­êi, nh­ng ®Õn n¨m 97 th× ®· gi¶m ®­îc hoµn toµn. Sè nh©n viªn lµm viÖc ë khèi trùc thuéc lµ 215 ng­êi n¨m 98 vµ t¨ng lªn ®¹t 252 ng­êi n¨m 99. Cho ®Õn thêi ®iÓm nµy, lùc l­îng lao ®éng lµm viÖc ë khèi phßng ban cña C«ng ty chñ yÕu cã tr×nh ®é ®¹i häc. §©y lµ mét dÊu hiÖu rÊt tèt thÓ hiÖn tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng t¹i c¸c phßng ban ®· ®­îc n©ng cao. 2.3. Theo giíi tÝnh: Trong 5 n¨m qua, ta thÊy tû lÖ lao ®éng N÷ ë C«ng ty, lu«n lín h¬n tû lÖ lao ®éng Nam vµ cã xu h­íng ph¸t triÓn theo h­íng nµy. N¨m 1995 lao ®éng N÷ lµ 280 ng­êi vµ t¨ng lªn 287 ng­êi vµo n¨m 1996, cßn lao ®éng Nam gi÷ nguyªn lµ 200 ng­êi. N¨m 1997 lao ®éng N÷ lµ 295 ng­êi chiÕm 59%, sang n¨m 1998 chiÕm 58,1%, vµ n¨m1999 t¨ng lªn ®Õn 58,92%. Lao ®éng N÷ t¨ng lªn chñ yÕu tËp trung ë bé phËn b¸n hµng vµ xÝ nghiÖp may §oan x¸. C«ng ty GENERALEXIM lµ mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i kinh doanh trong lÜnh vùc hµng ho¸ phôc vô nhu cÇu xuÊt khÈu vµ tiªu dïng, do ®ã tû träng lao ®éng N÷ lín h¬n Nam lµ hîp lý. 2.4. Theo h×nh thøc tuyÓn dông: Tû träng lao ®éng hîp ®ång so víi lao ®éng biªn chÕ cña C«ng ty thay ®æi qua c¸c n¨m, cô thÓ: n¨m 1995, lao ®éng biªn chÕ chiÕm 89,58%, lao ®éng hîp ®ång chiÕm 10,42%. N¨m 1996, lao ®éng biªn chÕ gi¶m xuèng cßn 88,29%, trong lóc lao ®éng hîp ®ång t¨ng lªn 11,71%. N¨m 1997 sè lao ®éng biªn chÕ lµ 440 ng­êi chiÕm 88%, lao ®éng hîp ®ång chiÕm 12%. Sang n¨m 1998,1999 tû träng cña lao ®éng biªn chÕ trong tæng sè lao ®éng ngµy cµng gi¶m, vµ ng­îc l¹i tû träng lao ®éng hîp ®ång ngµy cµng t¨ng. N¨m 1995-1997 lao ®éng hîp ®ång ®­îc tuyÓn theo thêi vô. Sang n¨m 1998,1999 ngoµi viÖc ký kÕt hîp ®ång lao ®éng ng¾n h¹n phôc vô yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh mang tÝnh chÊt thêi vô, C«ng ty ®· tæ chøc ký kÕt mét sè hîp ®ång cã thêi h¹n dµi h¬n, tõ 1 - 3 n¨m ®Ó tuyÓn dông nh©n viªn cho bé m¸y tæ chøc. Sù biÕn ®æi lao ®éng hîp ®ång vµ lao ®éng biªn chÕ theo h­íng nµy lµ phï hîp xu thÕ cña thêi ®¹i. Vµ do C«ng ty lµ mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ho¹t ®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu, cho nªn viÖc ký kÕt hîp ®ång ng¾n h¹n phôc vô nhu cÇu thêi vô lµ cÇn thiÕt. Nh­ vËy C«ng ty vÉn cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc tiÕn ®é s¶n xuÊt kinh doanh khi cÇn thiÕt vµ gi¶m ®­îc g¸nh nÆng d­ thõa lao ®éng khi kh«ng cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, lao ®éng ®­îc ký kÕt theo h×nh thøc hîp ®ång ng¾n h¹n th­êng cã tr×nh ®é tay nghÒ thÊp. Do vËy, C«ng ty chØ nªn ký kÕt hîp ®ång ng¾n h¹n cho nh÷ng c«ng viÖc kh«ng yªu cÇu tr×nh ®é chuyªn m«n cao, ch¼ng h¹n nh­ c«ng viÖc bèc dì hµng ho¸, b¸n hµng. 2.5. Theo tuæi t¸c cña ng­êi lao ®éng: Lùc l­îng lao ®éng cña C«ng ty cã ®Æc ®iÓm lµ tuæi kh¸ cao. Hä ®· cã nhiÒu n¨m kinh nghiÖm vµ ®ã lµ mét yÕu tè thuËn lîi cho qu¸ tr×nh kinh doanh cña C«ng ty. Sè lao ®éng trªn 56 tuæi cña C«ng ty n¨m 1995 lµ 30 ng­êi, n¨m 1996 gi¶m xuèng cßn 17 ng­êi vµ n¨m 1997 cßn 10 ng­êi chiÕm 2%. Sang n¨m 1998 gi¶m xuèng cßn 8 ng­êi vµ tiÕp tôc gi¶m cßn 7 ng­êi chiÕm 1,06% vµo n¨m 1999. Sè lao ®éng trªn 56 tuæi cña C«ng ty chñ yÕu lµ c¸n bé qu¶n lý. Tuy nhiªn ®Õn thêi ®iÓm nµy, kinh nghiÖm vµ sù n¨ng ®éng cña hä trong kinh doanh cã nhiÒu h¹n chÕ. Do vËy viÖc gi¶m tû träng cña sè lao ®éng nµy lµ cÇn thiÕt. Lùc l­îng lao ®éng tuæi tõ 46-55 cña C«ng ty xÐt vÒ mÆt tû träng vÉn tiÕp tôc gi¶m, cô thÓ n¨m 1995 lµ 33%, n¨m 1996 cßn 30% vµ ®Õn n¨m 1999 gi¶m cßn 20,5%. §©y còng lµ mét biÓu hiÖn tèt trong c«ng t¸c Qu¶n trÞ nh©n sù. Sè lao ®éng ë ®é tuæi 31-45 t¨ng dÇn qua c¸c n¨m c¶ vÒ sè tuyÖt ®èi vµ tû träng. Vµ t­¬ng tù, sè lao ®éng d­íi 30 tuæi còng t¨ng m¹nh vµo n¨m 1998 chiÕm 152,5%, n¨m 1999 chiÕm 122,9%. Së dÜ lao ®éng trÎ t¨ng dÇn lµ do thêi gian qua C«ng ty thiÕu nh©n viªn kinh doanh cho nªn ®· tuyÓn dông kh¸ nhiÒu nh©n viªn trÎ. §©y lµ mét minh chøng cho sù trÎ ho¸ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn cña C«ng ty, nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. 3. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng cña C«ng ty qua 5 n¨m Suy cho cïng môc tiªu cña ho¹t ®éng qu¶n trÞ nh©n sù lµ ®Ó ®em l¹i tÝnh hiÖu qu¶. V× vËy, khi ph©n tÝch thùc tr¹ng nguån nh©n lùc cña C«ng ty, chóng ta kh«ng thÓ bá qua ®­îc vÊn ®Ò ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông lao ®éng. N¨m 95/96: Doanh thu t¨ng 49,5%, tæng sè lao ®éng t¨ng 1,46% dÉn tíi n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn 47,3%. Lîi nhuËn t¨ng 31,3%. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng 3,1% trong lóc n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng 47,3% lµ phï hîp víi yªu cÇu cña viÖc tr¶ l­¬ng, song cÇn chó ý møc chªnh lÖch gi÷a tû lÖ t¨ng thu nhËp vµ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong ®iÒu kiÖn tù ®éng ho¸ cßn thÊp. N¨m 96/97: Còng t­¬ng tù, tÊt c¶ c¸c chØ tiªu ®Òu t¨ng, tuy tèc t¨ng cña c¸c chØ tiªu lµ kh¸c nhau. Nh­ vËy cã thÓ nãi trong 3 n¨m 95,96,97, t×nh h×nh kinh doanh cña C«ng ty lµ kh¸ tèt. Lîi nhuËn vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng t¨ng lªn. B­íc sang n¨m 1998, do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ khu vùc võa qua cïng víi sù c¹nh tranh gay g¾t vµ c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc lµm cho t×nh h×nh kinh doanh cña C«ng ty sa sót h¼n ®i. Cô thÓ: N¨m 98/97: Doanh thu gi¶m xuèng cßn 93,7%. Lîi nhuËn gi¶m cßn 97,4% trong lóc ®ã tæng sè lao ®éng t¨ng 20% vµ chi phÝ tiÒn l­¬ng t¨ng 19% lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m xuèng cßn 81,1%. Chi phÝ tiÒn l­¬ng t¨ng víi tèc ®é chËm h¬n tèc ®é tèc ®é t¨ng lao ®éng lµm cho thu nhËp cña ng­êi lao ®éng gi¶m 0,7%. Lîi nhuËn gi¶m, chi phÝ tiÒn l­¬ng t¨ng dÉn tíi hiÖu suÊt tiÒn l­¬ng gi¶m. Tû suÊt chi phÝ tiÒn l­¬ng t¨ng 0,4%. Tèc ®é gi¶m cña n¨ng suÊt lao ®éng lín h¬n tèc ®é gi¶m cña thu nhËp/ng­êi lµ ch­a hîp lý. Tãm l¹i, so víi n¨m 97, n¨m 98 t×nh h×nh kinh doanh cña C«ng ty kÐm h¼n ®i. PhÇn lín c¸c chØ tiªu ®Òu gi¶m hoÆc t¨ng mét c¸ch kh«ng hîp lý. C«ng ty cÇn ph¶i xem xÐt l¹i viÖc sö dông quü l­¬ng vµ lao ®éng sao cho võa t¨ng ®­îc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, võa ®¶m b¶o yªu cÇu c¬ b¶n cña viÖc tr¶ l­¬ng lµ tèc ®é t¨ng cña n¨ng suÊt lao ®éng ph¶i lín h¬n tèc ®é t¨ng cña tiÒn l­¬ng. N¨m 99/98: Doanh thu t¨ng 1,4 %, lao ®éng t¨ng 11,6% cho nªn n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m 9,16%. Chi phÝ tiÒn l­¬ng t¨ng 1,2 % chËm h¬n tèc ®é t¨ng lao ®éng, do vËy thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng chØ cßn 90,6 %. Lîi nhuËn gi¶m 2,7 % lµm cho møc sinh lêi b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng gi¶m. Nh­ vËy, sang n¨m 1999 t×nh h×nh kinh doanh cña C«ng ty vÉn cßn ch­a ®­îc kh¶ quan. Ngoµi chØ tiªu doanh thu ra kh«ng cã chØ tiªu nµo ph¶n ¸nh xu thÕ tÝch cùc trong kinh doanh. §iÒu nµy chøng tá t×nh h×nh ph©n c«ng lao ®éng kh«ng tèt, tû träng lao ®éng gi¸n tiÕp cßn cao, Bé m¸y tæ chøc cång kÒnh, ch­a ®¸p øng vµ thÝch nghi ®­îc víi m«i tr­êng kinh doanh ®Çy biÕn ®éng. IV. Thùc tr¹ng vÒ c«ng t¸c Qu¶n trÞ nh©n sù t¹i GENERALEXIM: 1. C«ng t¸c ho¹ch ®Þnh nguån nh©n sù: Còng gièng nh­ c¸c doanh nghiÖp kh¸c ë ViÖt Nam, víi C«ng ty GENERALEXIM cã thÓ nãi viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc kinh doanh trung vµ dµi h¹n vÉn cßn lµ mét lÜnh vùc kh¸ míi mÎ. Cho ®Õn nay C«ng ty hÇu nh­ chØ x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, trong ®ã cã kÕ ho¹ch vÒ nh©n sù trong mét n¨m. Do vËy c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh nguån nh©n sù th­êng ®­îc x¸c ®Þnh vµo cuèi mçi n¨m, khi tæng kÕt c«ng t¸c cho n¨m võa qua vµ lËp kÕ ho¹ch cho n¨m tíi. §Ó dù b¸o nhu cÇu nh©n viªn, C«ng ty th­êng dùa vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh n¨m tíi ®Ó trªn c¬ së ®ã c©n ®èi l¹i lùc l­îng lao ®éng s½n cã vµ x¸c ®Þnh xem thõa thiÕu bao nhiªu. Th«ng th­êng, sè l­îng nh©n viªn lµm viÖc ë c¸c phßng ban cã sù thay ®æi rÊt Ýt. Do vËy, hµng n¨m C«ng ty Ýt chó ý ®Õn viÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu nh©n sù cho Bé phËn nµy. ChØ khi nµo cã mét ai ®ã ®Õn tuæi nghØ h­u th× C«ng ty míi tuyÓn thªm ng­êi thay thÕ. Lao ®éng cña C«ng ty t¨ng lªn chñ yÕu ë Bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh. ViÖc x¸c ®Þnh nhu cÇu lao ®éng cho Bé phËn nµy dùa vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña n¨m ®ã vµ sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tû suÊt nh©n qu¶ tøc lµ (kü thuËt x¸c ®Þnh tû xuÊt gi÷a mét yÕu tè nguyªn nh©n nµo ®ã víi mét yÕu tè kÕt qu¶ ®¹t ®­îc). ë ®©y C«ng ty dùa vµo doanh thu dù kiÕn (hoÆc sè l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra) ®Ó x¸c ®Þnh sè c«ng nh©n cÇn thiÕt. Lµ mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nªn ho¹t ®éng cña C«ng ty nhiÒu lóc mang tÝnh chÊt thêi vô. Do vËy, khi nhu cÇu lao ®éng lªn cao, C«ng ty th­êng ký kÕt c¸c hîp ®ång ng¾n h¹n ®Ó phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, vµ nh÷ng lóc nhµn rçi, C«ng ty th­êng gi¶m bít giê lao ®éng b»ng c¸ch cho nh©n viªn thay nhau nghØ t¹m thêi kh«ng l­¬ng. Nh­ vËy cã thÓ nãi c«ng t¸c ho¹ch ®Þnh nguån nh©n sù cña C«ng ty cßn nhiÒu h¹n chÕ. §Æc biÖt lµ viÖc ho¹ch ®Þnh nguån nh©n sù cho trung h¹n vµ dµi h¹n. Thùc tr¹ng nµy ®Æt ra vÊn ®Ò ®èi víi c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp cao lµ ph¶i x©y dùng ®­îc mét chiÕn l­îc kinh doanh trong ®ã cã chiÕn l­îc vÒ con ng­êi theo h­íng chñ ®éng th× míi ®¶m b¶o ®­îc s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng ®i chÖch quü ®¹o vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao. ViÖc ký kÕt c¸c hîp ®ång lao ®éng ng¾n h¹n, phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh khi nhu cÇu lªn cao chØ ph¸t huy t¸c dông tèi ­u khi c«ng viÖc kh«ng yªu cÇu chuyªn m«n nghiÖp vô cao, ch¼ng h¹n nh­ c«ng t¸c thu mua, vËn chuyÓn bèc dì hµng ho¸. BiÖn ph¸p cho c«ng nh©n thay nhau nghØ t¹m thêi khi hÕt viÖc ¶nh h­ëng rÊt lín tíi viÖc æn ®Þnh ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn, t¸c ®éng xÊu tíi t©m lý khi hä lu«n lu«n ph¶i lo nghÜ mét viÖc lµm kh¸c ®Ó lÊp ®Çy kho¶ng trèng thêi gian, t¨ng thu nhËp ®Ó æn ®Þnh ®êi sèng, tõ ®ã ¶nh h­ëng tíi n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc cña c¸n bé c«ng nh©n viªn. 2. TuyÓn dông vµ ph©n c«ng c«ng t¸c: 2.1. §éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c qu¶n trÞ nh©n sù: Còng nh­ ®a sè c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc kh¸c, C«ng ty kh«ng tuyÓn dông c¸c nhµ qu¶n trÞ tõ nguån bªn ngoµi mµ tuyÓn tõ nguån bªn trong cña C«ng ty, tøc lµ th«ng qua thuyªn chuyÓn c«ng t¸c, ®Ò b¹t... ViÖc tuyÓn dông nµy cã ­u ®iÓm lµ ®· biÕt râ n¨ng lùc cña nh©n viªn, së tr­êng, së ®o¶n cña nh©n viªn vµ gi¶m chi phÝ tuyÓn dông. Tuy nhiªn, c¸ch tuyÓn dông nµy g©y ra mét sè bÊt lîi sau: Trong tr­êng hîp cã nhiÒu c¸n bé cïng trong danh s¸ch dù tuyÓn vµo cïng mét chøc vô nµo ®ã hiÖn t¹i C«ng ty ®ang thiÕu, sÏ g©y ra sù ganh ®ua, ®Êu ®¸ mÊt ®oµn kÕt néi bé vµ kÕt qu¶ lµ hiÖu qu¶ kinh doanh bÞ gi¶m sót. Nguån tuyÓn dông qu¸ h¹n hÑp nªn ®«i khi kh«ng tuyÓn dông ®­îc c¸c nhµ qu¶n trÞ giái. Nhµ qu¶n trÞ míi ®· quen víi nÕp lµm viÖc cò nªn thiÕu kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, chñ ®éng trong c«ng viÖc. Nhµ qu¶n trÞ míi rÊt khã kh¨n trong viÖc thÓ hiÖn quyÒn lùc l·nh ®¹o vµ ra quyÕt ®Þnh v× hä muèn gi÷ sù b×nh ®¼ng tr­íc ®ã. 2.2. TuyÓn chän vµ ph©n c«ng c«ng t¸c: 2.2.1. TuyÓn chän: X¸c ®Þnh lý do tuyÓn dông: C«ng ty GENERALEXIM tuyÓn dông nh©n viªn lµ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu vÒ lao ®éng. Ch¼ng h¹n nh­ mÊy n¨m gÇn ®©y, m¹ng l­íi s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty ®­îc më réng, sè nh©n viªn b¸n hµng vµ nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊt ph¶i t¨ng lªn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh. Nguån tuyÓn dông: C«ng ty GENERALEXIM tuyÓn dông nh©n viªn chñ yÕu tõ nguån néi bé trong C«ng ty, tuyÓn dông tõ b¹n bÌ, con t«i nh©n viªn trong C«ng ty. Nh÷ng nh©n viªn ®ang lµm viÖc trong C«ng ty th­êng hay biÕt râ b¹n m×nh, con t«i m×nh ®ang cÇn mét c«ng viÖc nªn hä giíi thiÖu cho C«ng ty nh÷ng ng­êi mµ hä thÊy cã kh¶ n¨ng vµ ®­îc hä tin yªu. C¸ch tuyÓn dông nh­ vËy sÏ gi¶m ®­îc chi phÝ v× kh«ng ph¶i ®¨ng qu¶ng c¸o ®Ó th«ng b¸o. C«ng ty chØ cÇn th«ng b¸o trong néi bé ®Ó toµn thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty biÕt ®­îc vÒ nhu cÇu tuyÓn nh©n viªn. Vµ chØ sau mét thêi gian ng¾n, ®· cã øng viªn nép ®¬n cho C«ng ty th«ng qua chÝnh nh©n viªn giíi thiÖu ®ã. H¬n n÷a sÏ t¹o cho nh©n viªn c¶m thÊy c¸c quyÒn lîi mµ C«ng ty giµnh cho hä lín h¬n, nh­ con t«i hä sÏ cã c¬ héi ®­îc nhËn vµo lµm viÖc t¹i C«ng ty. Tuy nhiªn, c¸ch tuyÓn dông nµy còng cã mét sè nh­îc ®iÓm: T¹o nªn sù cøng nh¾c trong nguån tuyÓn dông, vµ khi tuyÓn dông sÏ dÉn tíi thiªn vÞ, chñ quan lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. MÆt kh¸c do chØ ­u tiªn con t«i, ng­êi th©n cña nh©n viªn trong C«ng ty, nªn nhiÒu khi øng viªn kh«ng ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu nh­ng vÉn ®­îc tuyÓn vµo lµm. Cßn nh÷ng ng­êi kh«ng quen biÕt mµ cã n¨ng lùc thËt sù th× vÉn cã thÓ bÞ lo¹i. Ph­¬ng ph¸p tuyÓn chon: C«ng ty chñ yÕu tuyÓn chän nh©n viªn th«ng qua xem xÐt hå s¬ vµ pháng vÊn. Sau khi øng viªn nép ®¬n xin viÖc, tr­ëng phßng tæ chøc c¸n bé sÏ tiÕn hµnh xem xÐt hå s¬ xin viÖc xem cã ®¸p øng ®ñ yªu cÇu kh«ng?. Trong ®¬n xin viÖc cña øng viªn ph¶i theo mÉu cña C«ng ty so¹n th¶o. NÕu bé hå s¬ ®Çy ®ñ th× Ban gi¸m ®èc cïng tr­ëng phßng tæ chøc c¸n bé, tr­ëng bé phËn thiÕu ng­êi sÏ tiÕn hµnh pháng vÊn trùc tiÕp, ®ång thêi th«ng qua tiÕp xóc trùc tiÕp ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ søc khoÎ, h×nh thøc bªn ngoµi. Tuy nhiªn cã mét sè tr­êng hîp sau khi kiÓm tra xem xÐt kü hå s¬ xin viÖc, C«ng ty tiÕn hµnh tuyÓn lu«n mµ kh«ng qua pháng vÊn nÕu c«ng viÖc Êy kh«ng cÇn thiÕt. ViÖc tuyÓn chän th«ng qua c¸c b­íc sÏ gi¶m bít ®­îc thêi gian vµ chi phÝ cho C«ng ty, ®em l¹i kÕt qu¶ tèt nÕu nh­ Ban gi¸m ®èc vµ tr­ëng phßng tæ chøc c¸n bé lµ nh÷ng nhµ qu¶n trÞ nh¹y c¶m, s¾c bÐn trong n¾m b¾t th«ng tin còng nh­ ph¸n ®o¸n vÒ triÓn väng cña c«ng nh©n trong t­¬ng lai. Tuy nhiªn, dï sao sù ph¸n ®o¸n cña c¸c nhµ qu¶n trÞ ®Òu Ýt nhiÒu mang tÝnh chñ quan, v× vËy viÖc cã thªm b­íc kiÓm tra b»ng tr¾c nghiÖm lµ cÇn thiÕt, còng nh­ viÖc kiÓm tra søc khoÎ ph¶i do bé phËn chuyªn m«n ®¶m nhiÖm, nh­ thÕ viÖc tuyÓn chän nh©n viªn sÏ mang tÝnh kh¸ch quan h¬n. 2.2.2. Ph©n c«ng lao ®éng: Tr­íc ®©y trong thêi kú bao cÊp, ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty ®­îc tæ chøc theo kiÓu kÕ ho¹ch ho¸ tõ trªn xuèng. Tõ khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, C«ng ty ®· tæ chøc s¾p xÕp l¹i vµ bè trÝ l¹i lùc l­îng lao ®éng trong néi bé. Tuy nhiªn hiÖn nay do ®ang ë trong qu¸ tr×nh thay ®æi nªn bé m¸y cña C«ng ty vÉn ch­a hoµn thiÖn, cßn rÊt nhiÒu bÊt hîp lý nh­. HiÖn nay C«ng ty vÉn ch­a cã phßng Marketing nªn trong c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng vÉn cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, g©y ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Trong khi ®ã cã nhiÒu phßng nghiÖp vô kinh doanh nh÷ng mÆt hµng trïng nhau (nh­ phßng 1,5,7 cïng xuÊt khÈu mÆt hµng n«ng s¶n) vµ cã phßng nghiÖp vô mµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña nh÷ng mÆt hµng hiÖn nay gÇn nh­ mÊt h¼n nh­ phßng6. Trong ph©n tÝch c«ng viÖc, C«ng ty vÉn ch­a lµm tèt dÉn ®Õn c¬ chÕ lao ®éng cña C«ng ty thay ®æi nhiÒu khi kh«ng hîp lý. Tû träng lao ®éng gi¸n tiÕp vÉn rÊt cao lµm gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng. Bªn c¹nh nh÷ng h¹n chÕ trªn C«ng ty ®· kÞp thêi bæ sung ®­îc mét sè lao ®éng cã tr×nh ®é, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh doanh s¶n xuÊt. 3. §µo t¹o vµ båi d­ìng nguån nh©n lùc: Còng nh­ ®a sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc kh¸c, C«ng ty nµy ®ang ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ tõ thêi bao cÊp ®Ó l¹i ®ã lµ ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn th× ®«ng nh­ng n¨ng lùc c«ng t¸c còng nh­ tr×nh ®é chuyªn m«n th× cßn rÊt kÐm. H¬n n÷a tr×nh ®é cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ngµy cµng bÞ mai mét dÇn do kh«ng bè trÝ ®óng ng­êi ®óng viÖc, c«ng t¸c ®µo t¹o kh«ng ®­îc chó träng. ViÖc ®µo t¹o cã ch¨ng chØ lµ thi tay nghÒ, cho ®i ®µo t¹o l¹i chØ ®Ó lÊy b»ng cÊp nh»m n©ng cao bËc l­¬ng mµ th«i. NhËn thøc ®­îc vÊn ®Ò nµy, Ban gi¸m ®èc ®· ®Ò ra nhiÒu chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p nh»m n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cña nh©n viªn. Hµng n¨m, C«ng ty ®· trÝch ra gÇn 100 triÖu ®ång phôc vô cho c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn, cô thÓ lµ mçi n¨m C«ng ty ®· cö ra tõ 20-25 ng­êi ®i häc c¸c líp t¹i chøc vÒ kinh tÕ, ngo¹i giao, ngo¹i ng÷, luËt, 40-50 nh©n viªn häc c¸c líp vÒ chuyªn ®Ò qu¶n lý kinh tÕ, 10-15 c¸n bé tham dù líp båi d­ìng c¸n bé kÕ cËn ®Ó bæ sung khi cÇn. Ngoµi ra C«ng ty còng tæ chøc c¸c líp häc tiÕng Anh, Ph¸p, §øc, Trung...B»ng c¸ch mêi thÇy vÒ dËy, mäi c¸n bé c«ng nh©n viªn ph¶i tù häc vµ rÌn luyÖn ®Ó n©ng cao kü n¨ng cña m×nh, ®¸p øng nhu cÇu cÊp b¸ch trong viÖc ngo¹i giao quan hÖ víi b¹n hµng trong vµ ngoµi n­íc. Tuy nhiªn do C«ng ty chØ chó träng ®Õn ho¹t ®éng ®µo t¹o mµ kh«ng chó ý ®Õn kÕt qu¶ ®µo t¹o dÉn ®Õn chi phÝ bá ra nhiÒu nh­ng kÕt qu¶ thu ®­îc l¹i kh«ng cao. 4. KhuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt vµ tinh thÇn ®èi víi ng­êi lao ®éng: 4.1. KhuyÕn khÝch lîi Ých vËt chÊt: 4.1.1. TiÒn l­¬ng: Hµng th¸ng, C«ng ty nghiªn cøu vµ ¸p dông c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng kh¸c nhau ®èi víi tõng lo¹i nh©n viªn kh¸c nhau nh­ sau: §èi víi phßng nghiÖp vô cã c¸c nh©n viªn cã nghiÖp vô kinh doanh cao, cã hiÖu qu¶ nhÊt th× phßng nh©n viªn ®ã sÏ h­ëng møc l­¬ng cao h¬n phï hîp víi kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong kinh doanh. Cßn víi nh©n viªn cã kü n¨ng kÐm h¬n th× sÏ ®­îc h­ëng l­¬ng víi mét hÖ sè l­¬ng thÊp ®óng víi kÕt qu¶ kinh doanh cña hä. Víi c¸n bé qu¶n lý: §­îc h­ëng møc l­¬ng trung b×nh gi÷a 2 hÖ sè l­¬ng cao nhÊt vµ thÊp nhÊt cña phßng nghiÖp vô. Víi c¸n bé qu¶ lý cÊp cao: §­îc h­ëng møc l­¬ng víi hÖ sè l­¬ng b»ng nh©n viªn cña phßng nghiÖp vô cã hiÖu qu¶ cao nhÊt. Tãm l¹i tiÒn l­¬ng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn ®­îc tÝnh nh­ sau: TiÒn l­¬ng nh©n viªn I = l­¬ng c¬ b¶n x hÖ sè kinh doanh I x hÖ sè Nhµ n­íc. Nh­ vËy tiÒn l­¬ng cña mçi ng­êi phô thuéc vµo hÖ sè cÊp bËc cña Nhµ n­íc, hÖ sè kinh doanh vµ l­¬ng c¬ b¶n. Trong ®ã hÖ sè cÊp bËc Nhµ n­íc lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh, tiÒn l­¬ng c¬ b¶n theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc b»ng 180.000 ®ång. Do vËy tiÒn l­¬ng hµng th¸ng cña nh©n viªn chñ yÕu phô thuéc vµo hÖ sè kinh doanh cña phßng. ViÖc tr¶ l­¬ng dùa vµo kh¶ n¨ng kinh doanh cña c¸c phßng nghiÖp vô lµ t­¬ng ®èi hîp lý, tuy nhiªn, cßn cã nh÷ng h¹n chÕ sau: Cã nh÷ng nh©n viªn mÆc dï rÊt cè g¾ng trong c«ng viÖc nh­ng do hiÖu qu¶ kinh doanh cña phßng thÊp nªn hä chØ ®­îc h­ëng møc l­¬ng thÊp. Ng­îc l¹i cã nh÷ng nh©n viªn ý thøc lµm viÖc kÐm nh­ng vÉn ®­îc h­ëng møc l­¬ng cao. Nh­ vËy ®· t¹o ra tÝnh b×nh qu©n trong mét phßng. Cßn ®èi víi nh©n viªn qu¶n lý th× møc l­¬ng lu«n nhá h¬n møc l­¬ng cao nhÊt cña nh©n viªn phßng nghiÖp vô nªn sÏ kh«ng cã t¸c dông kÝch thÝch tinh thÇn v­¬n lªn. 4.1.2. TiÒn th­ëng: Cïng víi tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng lu«n lµ mét c«ng cô kÝch thÝch ng­êi lao ®éng, gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng cña hä. NhËn thøc ®­îc ®iÒu nµy hµng n¨m C«ng ty ®Òu tiÕn hµnh trÝch lËp quü khen th­ëng ®Ó ph©n phèi cho nh©n viªn tuú theo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. C«ng ty ®· cã c¸c h×nh thøc khen th­ëng sau: XÐt phong danh hiÖu c¸n bé qu¶n lý giái cho c¸c gi¸m ®èc chi nh¸nh, c¸c tr­ëng phßng, phã phßng, c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc, lao ®éng giái cho c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty. §èi víi c¸c phßng kinh doanh nghiÖp vô: Doanh thu ®¹t 100% kÕ ho¹ch ®­îc giao vµ l·i rßng v­ît th× ®­îc th­ëng cô thÓ lµ (200.000®/1tr.®ång v­ît). L·i rßng ®¹t 100% kÕ ho¹ch, doanh thu v­ît th× ®­îc th­ëng cô thÓ lµ (9.000®/1tr. ®ång v­ît). 4.1.3. T×nh h×nh tr¶ l­¬ng cña C«ng ty trong 5 n¨m qua. Trong c¸c n¨m 95,96,97 tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng cña ng­êi lao ®éng liªn tôc ®­îc t¨ng lªn. MÆt kh¸c møc thu nhËp b×nh qu©n cña c«ng nh©n viªn trong C«ng ty so víi møc thu nhËp chung cña nh©n d©n ViÖt Nam nãi chung, cña c¸c doanh nghiÖp trùc thuéc Bé th­¬ng m¹i nãi riªng lµ t­¬ng ®èi cao. Nh­ vËy cã thÓ nãi, C«ng ty ®· thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tr¶ l­¬ng, tr¶ th­ëng. Tõ n¨m 1997 quü l­¬ng cña C«ng ty t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, nh­ng do tèc ®é t¨ng cña quü l­¬ng chËm h¬n tèc ®é t¨ng lao ®éng nªn tiÒn l­¬ng b×nh qu©n cña lao ®éng gi¶m. Cô thÓ n¨m 1997, tiÒn l­¬ng b×nh qu©n lao ®éng 833,333® sang n¨m 1998 l