Đề tài Nghiên cứu ứng dụng công nghệ chống nấm mốc áp dụng trong sản xuất và lưu thông các loại giầy vải, giầy da xuất khẩu

tõ ngßai vµo, do vËy cÇn tÝnh thªm thµnh phÇn Èm do nguån nµy ®−a vµo, va do l−u l−îng th«ng giã ®−îc biÕt tr−íc nªn c«ng thøc tÝnh thµnh phÇn nµy sÏ cã d¹ng sau: Ac = 1,2. Vtg. (dxq - dt), g/h (1-3) Trong ®ã: - Vtg - l−u l−îng th«ng gÝo (m3/giê) * L−îng Èm lät vµo phßng do sù thÈm thÊu (Att) Ngoµi thµnh phÇn Èm th©m nhËp vµo phßng qua l−îng kh«ng khÝ th©m nhËp vµo phßng nh− ®· nªu ë trªn. Cßn cã mét l−îng nhá th©m nhËp vµo phßng th«ng qua viÖc khuÕch t¸n Èm qua vËt liÖu bap che khi cã sù chªnh lÖch ¸p suÊt h¬i gi÷a hai bªn v¸ch bao che, vµ thµnh phÇn nµy ®−îc tÝnh nh− sau: Att = a p..F ∆λ , g/h (1-4) Trong ®ã: - F - diÖn tÝch bÒ mÆt kÕt cÊu bao che, m2 - λ-hÖ sè thÈm thÊu h¬i n−íc, g/m.giê.m.mH2O (tïy vµo lo¹i vËt liÖu) 59 - ∆p: Chªnh lÖch ¸p suÊt gi÷a hai bªn v¸ch, mmH2O - a - bÒ dÇy v¸ch, m Ghi chó: th«ng th−êng thµnh phÇn nµy chiÕm tØ träng rÊt nhá so víi c¸c thµnh phÇn trªn. Trong phÇn tõ 1. 3. 1 ®Õn 1.3.4. chóng ta chØ míi xÐt ®Õn c¸c thµnh phÇn t¶i Èm ph¸t sinh do cã sù chªnh lÖch vÒ ®é Èm gi÷a bªn trong víi bªn ngoµi, tiÕp theo ®©y ta xÐt hai nguån Èm quan träng ph¸t sinh ngay phÝa trong kh«ng gian cÇn b¶o qu¶n. * L−îng Èm sinh ra do ng−êi lµm viÖc, Ang (g/giê) L−îng Èm sinh ra do ng−êi chñ yÕu qua hai ®−êng chÝnh lµ h« hÊp vµ bay h¬i må h«i qua da, tïy theo träng l−îng, ph¸i, c−êng ®é lao ®éng mµ l−îng Èm sinh ra nhiÒu hay Ýt, vµ cã thÓ ®−îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau: Ang = Σn.ang, g/h (1-5) Trong ®ã: - n - sè ng−êi lµm viÖc ë trong phßng cÇn xö lý Èm. - ang - l−îng Èm mµ mçi ng−êi th¶i ra trong vßng mét giê, g/giê - Σ - tÝnh ®Õn viÖc tæng céng t¶i Èm cña nh÷ng ng−êi cã cïng ho¹t ®éng sinh ra. Bảng 22. L−îng Èm riªng ang theo nhiÖt ®é vµ c−êng ®é lµm viÖc cã thÓ tham kh¶o NhiÖt ®é phßng, 0C Tr¹ng th¸i lao ®éng 10 15 20 25 30 35 Lao ®éng nÆng 135 185 240 295 355 415 Lao ®éng võa 70 110 140 185 230 280 Lao ®éng nhÑ 40 55 75 115 115 200 Lao ®éng trÝ ãc (trong v¨n phßng, tr−êng häc) 30 40 75 105 140 180 * L−îng Èm ph¸t sinh tõ vËt liÖu Èm ®Ó trong phßng Avl (g/giê) HÇu hÕt c¸c vËt liÖu ®−a vµo kho ®Òu cã tÝnh hót Èm (hygroscopic), cã nghÜa lµ ë tr¹ng th¸i tù nhiªn lu«n chøa mét l−îng Èm nhÊt ®Þnh, vµ l−îng Èm nµy liªn quan víi ®é Èm vµ nhiÖt ®é kh«ng khÝ cña m«i tr−êng chøa vËt liÖu ®ã (hay liªn quan ®Õn ¸p suÊt h¬i n−íc cña kh«ng khÝ xung quanh). Sau mét thêi gian ®Ó vµo mét m«i tr−êng kh«ng khÝ cã ®é Èm vµ nhiÖt ®é nµo ®ã, vËt liÖu sÏ hót thªm hoÆc nh¶ bít Èm ®Ó ®¹t thñy phÇn æn ®Þnh t−¬ng øng, vµ gi¸ trÞ thñy phÇn nµy gäi lµ thñy phÇn c©n b»ng víi m«i tr−êng kh«ng khÝ ®ã. Do vËy khi ®−a mét l−îng vËt liÖu cã khèi l−îng (m) (kg) cã thñy phÇn lóc ®−a vµo lµ ωv(%), sau mét thêi gian τ ®Ó trong m«i tr−êng kh«, vËt liÖu sÏ nh¶ bít Èm vµ 60 ®¹t tr¹ng th¸i thñy phÇn c©n b»ng lóc sau lµ ωτ (%) do vËy sÏ cã mét l−îng Èm Avl nh¶ vµo phßng vµ ®−îc tÝnh b»ng c«ng thøc sau: Avl = ( ) τ ω−ω τvK .G x 100, (g/h) (1-6) Trong ®ã: - Gk- lµ phÇn khèi l−îng kh« cña s¶n phÈm (phÇn khèi l−îng kh«ng cã n−íc), ta cã: m = Gk + Gk.ωv ⇒ Gk = m/ (1 + ωv) (kg) - ωv - thñy phÇn vËt liÖu lóc ®−a vµo, % - ωτ - thñy phÇn vËt liÖu c©n b»ng sau thêi gian τ, % - τ - thêi gian cÊt gi÷ vËt liÖu trong phßng, giê. - T¶i Èm vµ c«ng suÊt xö lý Èm cña hÖ thèng Do vËy ®Ó ®¶m b¶o ®é Èm trong phßng kh«ng ®æi, ta cÇn gi÷ hÖ c©n b»ng Èm b»ng c¸ch ph¶i sö dông mét biÖn ph¸p xö lý nµo ®ã gióp “®Èy” hÕt l−îng Èm tæng céng (t¶i Èm), AΣ, ph¸t sinh trong phßng trong mét ®¬n vÞ thêi gian (th−êng lÊy lµ mét giê) ra ngoµi. Do vËy ta cã c«ng suÊt hót Èm cña hÖ thèng xö lý Èm ®−îc tÝnh b»ng: Ca = k x AΣ = k x (Arr + Atg + Ang + Avl) (g/giê) (1-7) Trong ®ã: - k - hÖ sè an toµn ®−îc lÊy tõ 1, 1 -1,5 tïy møc ®é quan träng cña c«ng tr×nh vµ ®é chÝnh x¸c cña sè liÖu ®Çu vµo dïng trong tÝnh to¸n. * T¶i Èm trong kh«ng khÝ hë * Kh«ng gian hë Lµ mét kho¶ng kh«ng gian cÇn xö lý Èm tuy nhiªn kh«ng bÞ ng¨n c¸ch bëi c¸c líp vá c¸ch nhiÖt, Èm víi kh«ng gian xung quanh * “T¶i Èm” hay c«ng suÊt hÖ xö lý Èm Do trong tr−êng hîp nµy, kh«ng gian cÇn xö Èm chÝnh lµ mét vïng cña toµn bé kh«ng gian, do vËy sÏ cã mét sù di chuyÓn liªn tôc cña dßng nhiÖt vµ Èm ®Õn khu vùc cã chªnh lÖch. Do vËy hÖ thèng xö lý Èm ph¶i ho¹t ®éng liªn tôc ®Ó duy tr× tr¹ng th¸i c©n b»ng nµy, vµ cã hai biÖn ph¸p chÝnh ®Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy ®ã lµ: Ta cã: Tt( 0C) ≠ Txq(0C) RHt(5) ≠ RHxq(%) + SÊy nãng vïng kh«ng khÝ cÇn xö lý Èm, do cã cïng dung Èm víi c¸c vÞ trÝ kh¸c nh−ng nhiÖt ®é côc bé cao h¬n dÉn ®Õn ®é Èm thÊp h¬n. + Cung cÊp liªn tôc dßng kh«ng khÝ cã dung Èm thÊp vµo khu vùc cÇn xö lý, vµ víi vËn tèc dßng khÝ thæi vµo ®ñ lín sÏ ng¨n kh«ng cho dung Èm kÞp khÕch t¸n vµo vïng nµy, gióp t¹o ra mét vïng kh«ng gian kh« côc bé. * Ghi chó: Kh«ng gian “bªn trong” Tt(0C), RHt(%) Kh«ng gian xung quanh Txq(0C), RHxq(%) 61 + HÖ thèng xö lý Èm ph¶i vËn hµnh liªn tôc trong thêi gian muèn xö lý Èm. + ChØ thÝch hîp víi nh÷ng vïng kh«ng gian nhá. + §é Èm sÏ cã d¹ng t¨ng dÇn tõ t©m ra ngoµi t¹o thµnh c¸c mÆt ®¼ng Èm, ®Õn mÆt trung hßa víi m«i tr−êng xung quanh. + Gi¸ trÞ ®é Èm kh«ng ®Òu kh¾p vïng kh«ng gian xö lý Èm. - Mét sè biÖn ph¸p chèng Èm * Ghi chó: + Trong phÇn tÝnh to¸n ®−a ®Õn c«ng thøc (1-7) ë trªn, ta míi chØ tÝnh ®Õn c¸c nhiÔu lo¹n ®é Èm do sù thay ®æi dung Èm (d) g©y ra. Trong thùc tÕ, ®Æc biÖt ë c¸c kh«ng gian b¶o qu¶n, cã kÝch th−íc nhá (hép, bao gãi, v.v...) cã tÝnh c¸ch nhiÖt kÐm, sù biÕn ®éng cña nhiÖt ®é còng khiÕn ®é Èm thay ®æi ®¸ng kÓ, vµ trong nhiÒu tr−êng hîp mÆc dï kh«ng cã sù th©m nhËp Èm nµo tõ ngßai vµo th× hÖ thèng xö lý Èm vÉn ph¶i “®Èy” bít h¬i Èm ra ®Ó ®¶m b¶o ®é Èm phÝa trong n»m trong ph¹m vi cho phÐp. §iÒu nµy cã thÓ ®−îc thÊy râ qua vÝ dô sau: + XÐt mét thïng b»ng kim lo¹i thÓ tÝch 1m3 ®−îc hµn kÝn xung quanh, cã nghÜa lµ kh«ng cã mét sù trao ®æi dung Èm nµo gi÷a bªn trong vµ bªn ngoµi, thêi ®iÓm hµn kÝn vµo buæi tr−a kh«ng khÝ bªn trong cã gi¸ trÞ 340C, ®é Èm 50% vµ dung Èm d = 16,86g/kg hay c¶ thïng chøa 16,86 x 1,2 = 20,232 g h¬i Èm. Tuy nhiªn vµo buæi tèi khi nhiÖt ®é bªn ngoµi h¹ xuèng 260C, th× nhiÖt ®é bªn trong còng dÇn h¹ xuèng 260C vµ do kh«ng cã sù trao ®æi dung Èm víi bªn ngßai nªn dung Èm bªn trong vÉn lµ 16,86g/kg vµ lóc nµy ®é Èm t−¬ng øng ®· t¨ng lªn gi¸ trÞ 79,2%, vËy muèn gi÷ ®é Èm bªn trong ë møc 50% th× ta b¾t buéc ph¶i tiÕn hµnh mét trong 2 biÖn ph¸p hoÆc lµ sÊy nãng nhiÖt ®é kh«ng khÝ bªn trong lªn 340C hoÆc ph¶i b¬m bít 7,6g Èm ra ngoµi ®Ó gióp h¹ dung Èm bªn trong xuèng møc 10,54g/kg t−¬ng øng víi 50% ë 260C. Trong thùc tÕ c«ng suÊt xö lý Èm Ca tÝnh theo c¸c thµnh phÇn ë trªn th−êng lín h¬n nhiÒu so víi yªu cÇu th¶i Èm ®Ó duy tr× ®é Èm kh«ng ®æi khi nhiÖt ®é kh«ng ®æi do vËy cã thÓ bá qua thµnh phÇn nµy. Tuy nhiªn trong c¸c hÖ b¶o qu¶n tÜnh kÝn, thµnh phÇn Ca kh«ng ®¸ng kÓ th× cÇn ph¶i chó ý ®Õn sù dao ®éng Èm do sù biÕn thiªn nhiÖt ®é cña m«i tr−êng xung quanh. Trong phÇn nµy ta sÏ t×m hiÓu, so s¸nh mét sè biÖn ph¸p xö lý Èm c¬ b¶n nh»m lùa chän c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp øng dông ë tõng c«ng ®o¹n trong ngµnh s¶n xuÊt giÇy, cụ thể: * Sö dông chÊt hót Èm desiccant + Nguyªn t¾c 62 Sö dông mét l−îng chÊt hót Èm cÇn thiÕt, cã c«ng suÊt hót Èm Cacha b»ng hoÆc lín h¬n tæng l−îng Èm th©m nhËp vµo kh«ng gian cÇn b¶o qu¶n trong suèt thêi gian b¶o qu¶n mong muèn, vËy c«ng suÊt chÊt hót Èm sö dông sÏ ®−îc tÝnh b»ng: Cacha = k.AΣ.τ víi AΣ t¶i Èm th©m nhËp trong mét ®¬n vÞ thêi gian vµ τ thêi gian b¶o qu¶n mong muèn, vµ k lµ hÖ sè an toµn. Mét sè ®Æc ®iÓm sö dông: Do l−îng chÊt hót Èm ®−îc ®−a vµo ë thêi ®iÓm ban ®Çu ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng hót Èm trong suèt thêi gian b¶o qu¶n, do vËy cÇn ph¶i h¹n chÕ tèi ®a t¶i Èm b»ng viÖc sö dông bao gãi kÝn vµ c¸ch Èm. Tt( 0C) ≠ Txq(0C) RHt(5) ≠ RHxq(%) Ghi chu: - Do chÊt hót Èm ban ®Çu cã thñy phÇn thÊp nªn ®é Èm ban ®Çu cã thÓ xuèng thÊp h¬n yªu cÇu vµ t¨ng dÇn vÒ cuèi thêi h¹n sö dông. - Kh«ng cÇn sö dông nguån ®iÖn hoÆc n¨ng l−îng ngoµi * Sö dông hót Èm dehumidifier + Nguyªn t¾c + Sö dông m¸y hót Èm, cã c«ng suÊt hót Èm Cacha b»ng hoÆc lín h¬n t¶i Èm cña kh«ng gian cÇn b¶o qu¶n, Cacha = k.AΣ víi AΣ t¶i Èm th©m nhËp trong mét ®¬n vÞ thêi gian vµ k lµ hÖ sè an toµn. Chó ý: cã hai d¹ng m¸y hót Èm chÝnh, mét d¹ng ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c ng−ng tô Èm ë dµn l¹nh (lµm l¹nh kh«ng khÝ xuèng d−íi nhiÖt ®é ®iÓm s−¬ng) vµ mét d¹ng sö dông hãa chÊt hót Èm sÏ cã kÕt cÊu phï hîp ®Ó ®¶m b¶o 3 chu tr×nh (hót Èm - nh¶ Èm vµ lµm nguéi chÊt hót Èm). + Mét sè ®Æc ®iÓm sö dông: > Cã nhiÒu cì m¸y vµ c«ng suÊt, phï hîp víi viÖc sö dông hót Èm trong c¸c kh«ng gian lín (nhµ x−ëng, phßng s¶n xuÊt, kho b·i, v.v...). Tt(0C), RHt(%) Cacha =k.AΣ.τ Txq(0C), RHxq(%) AΣ.τ ChÊt hót Èm 63 > Sö dông ®iÖn n¨ng > §é Èm ®−îc duy tr× æn ®Þnh trong suèt kho¶ng thêi gian b¶o qu¶n > Cã thÓ thùc hiÖn viÖc hót Èm trong c¶ kh«ng gian kÝn vµ kh«ng gian hë (lµm kh« côc bé) * Sö dông viÖc sÊy nãng kh«ng khÝ + Nguyªn t¾c: Víi cïng mét ¸p suÊt h¬i kh«ng, th× ®é Èm sÏ tØ lÖ nghÞch víi nhiÖt ®é kh«ng khÝ, do vËy trong mét sè tr−êng hîp cã thÓ sÈy nãng kh«ng khÝ lªn ®Ó gi¶m ®é Èm. + Mét sè ®Æc ®iÓm sö dông: > §©y lµ ph−¬ng ph¸p th−êng ®−îc øng dông ë c¸c khu vùc cã khÝ hËu l¹nh, tuy nhiªn ë ViÖt Nam cã nhiÖt ®é trung b×nh n¨m cao th× ph−¬ng ph¸p nµy kh«ng ph¸t huy hiÖu qu¶ líp do muèn ®¶m b¶o duy tr× ®é Èm, th× ®«i khi cÇn ph¶i t¨ng nhiÖt ®é lªn qu¸ cao kh«ng thÝch hîp cho c¶ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt còng nh− b¶o qu¶n (vÝ dô: vµo mïa hÌ ë Hµ Néi, nhiÖt ®é cã thÓ lªn ®Õn 350C vµ ®é Èm 70%, ¸p suÊt h¬i t−¬ng øng 3,94 kPa vËy muèn gi¶m ®é Èm xuèng 50% th× ta cÇn sÊy kh«ng khÝ lªn vµ duy tr× ë møc 410C). > Sö dông nhiÒu nguån n¨ng l−îng thay thÕ (®iÖn, than, dÇu, v.v....) > §Ó ®¶m b¶o tiÕt kiÖm n¨ng l−îng sÊy kh«ng khÝ, kÕt cÊu bao che cÇn ph¶i ®−îc c¸ch hiÖt tèt ®Ó gi¶m thiÓu viÖc truyÒn nhiÖt ra ngoµi. > Cã thÓ øng dông vµo mïa ®«ng ë mét sè vïng cã nhiÖt ®é thÊp (PhÝa B¾c n−íc ta) > Cã thÓ thùc hiÖn viÖc lµm kh« trong c¶ kh«ng gian kÝn vµ kh«ng gian hë (ë ®©y kh¸i niÖm lµm kh« ®ång nghÜa víi kh¸i niÖm s−ëi Êm). - Tæng kÕt * MÆc dï muèn ng¨n chÆn nÊm mèc th× cÇn ph¶i khèng chÕ ®é Èm, tuy nhiªn trong thùc tÕ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc viÖc kiÓm so¸t ®é Èm trong suèt c¶ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, l−u th«ng s¶n phÈm cho ®Õn tay ng−êi tiªu dïng. Do vËy ta cÇn ph©n “chuçi” di chuyÓn cña giÇy thµnh mét sè “c«ng ®o¹n” gióp x¸c ®Þnh c¸c ®Æc thï riªng biÖt trong tõng “c«ng ®o¹n” gióp lùa chän gi¶i ph¸p chèng Èm phï hîp cho mçi “ph©n ®o¹n” nµy. §øng trªn quan ®iÓm “chèng Èm” ta cã thÓ chia “chuçi” di chuyÓn cña giÇy thµnh nh÷ng “c«ng ®o¹n” chÝnh nh− sau: * §Æc ®iÓm mçi c«ng ®o¹n d−íi quan ®iÓm "chèng Èm" C«ng ®o¹n 1 Nguyªn liÖu t¹i nhµ m¸y C«ng ®o¹n 2 S¶n xuÊt C«ng ®o¹n 3 Kho nhµ m¸y C«ng ®o¹n 4 L−u th«ng 64 + C«ng ®o¹n 1: CÇn ®¶m b¶o nguyªn vËt liÖu khi nhËn vÒ nhµ m¸y ë trong t×nh tr¹ng tèt (kh«ng bÞ Èm, mèc tr−íc). NÕu nguyªn liÖu chÝnh (v¶i, da) cã thêi gian l−u kho tr−íc khi ®−a vµo s¶n xuÊt l©u, mïa cã ®é Èm cao vµ bao gãi nguyªn liÖu cã tÝnh chèng Èm kÐm, th× cÇm xem xÐt viÖc sö dông m¸y hót Èm ®Ó gi÷ kh« kho b¶o qu¶n nguyªn liÖu tr¸nh ng¾n ngõa viÖc xuÊt hiÖn nÊm mèc tr−íc khi s¶n xuÊt (viÖc sö dông chÊt hót Èm kh«ng phï hîp vß ®ßi hái bao gãi nguyªn liÖu phøc t¹p, kh«ng thÝch hîp khi hµng th« vµ cång kÒnh. ViÖc sö dông nhiÖt ®é cao sÊy kh«ng khÝ còng kh«ng phï hîp khÝ hËu n−íc ta ®Æc biÖt vµo mïa hÌ, do nhiÖt ®é cao kÐo dµi cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh chÊt, mµu s¾c da, v¶i v.v...). (®é Èm kho kh«: 55%). + C«ng ®o¹n 2: Nh×n chung c«ng ®o¹n nµy diÔn ra ë trong nhµ x−ëng s¶n xuÊt cã kÝch th−íc lín, nhiÒu c«ng nh©n vµ tr¶i qua nhiÒu quy tr×nh c«ng nghÖ kh¸c nhau do vËy viÖc sö lý Èm trong giai ®o¹n nµy lµ kh¸ khã kh¨n (kh«ng thÓ dïng chÊt hót Èm vµ nhiÖt ®é cao, cßn viÖc dïng m¸y hót Èm sÏ kh«ng thùc tÕ trong ®iÒu kiÖn c¸c nhµ x−ëng lín vµ cÇn l−îng th«ng giã lín cho c«ng nh©n lµm viÖc vµ gi¶m nång ®é hãa chÊt trong x−ëng). ⇒ do vËy kh«ng nªn xö lý Èm ë c«ng ®o¹n nµy. + C«ng ®o¹n 3: §èi víi c¸c s¶n phÈm n»m l©u trong kho t¹i nhµ m¸y vµ lµ lo¹i dÔ bÞ Èm mèc, th× ®−îc chøa trong c¸c kho kh« (®é Èm: 55%) (ngay c¶ trong tr−êng hîp s¶n phÈm ®· ®−îc bao gãi kÝn vµ cã dïng chÊt hót Èm phÝa trong, th× viÖc chøa trong kho kh« ë giai ®o¹n nµy sÏ gióp chÊt hót Èm kh«ng hót Èm vµ sÏ dµnh toµn bé c«ng suÊt hót Èm cho giai ®o¹n l−u th«ng lµ giai ®o¹n n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña nhµ s¶n xuÊt). + C«ng ®o¹n 4: ë c«ng ®o¹n nµy do hµng hãa ®· l−u th«ng trªn thÞ tr−êng nªn ®iÒu cã thÓ lµm lµ ®¶m b¶o hµng tr−íc khi ®−a vµo l−u th«ng ®−îc ®¶m b¶o gi÷ kh« theo tiªu chÝ sau: “GiÇy cµng kh« cµng tèt + Bao gãi khÝ Èm + Chän l−îng chÊt hót Èm trong bao gãi phï hîp”. * NhËn xÐt: ĐÓ ®¶m b¶o s¶n phÈm kh«ng bÞ nÊm mèc khi ®Õn tay ng−êi tiªu dïng th× cÇn th¸i ®é “phßng bÖnh ch÷a bÖnh” cã nghÜa lµ thùc hiÖn biÖn ph¸p chèng Èm liªn tôc ë bÊt cø kh©u nµo cã “nh¹y c¶m Èm” (thêi gian cÊt gi÷ l©u d−íi m«i tr−êng ®é Èm cao), tr¸nh ®Ó thñy phÇn trong giÇy t¨ng cao khiÕn nÊm mèc ph¸t triÓn, vµ mét khi ®· ph¸t triÓn th× sÏ rÊt khã xö lý. Vµ cã hai c«ng cô chèng Èm c¬ b¶n cã thÓ tËn dông lµ: m¸y hót Èm (dïng cho nh÷ng kh«ng gian kÝn, thÓ tÝch lín vµ cã nguån ®iÖn) vµ chÊt hót Èm (dïng cho nh÷ng bao gãi nhá, vµ kh«ng cã ®iÖn). III.4.1.2. Nghiªn cøu thö nghiÖm, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ - Môc ®Ých, néi dung vµ dông cô thö nghiÖm * Môc ®Ých 65 TiÕn hµnh ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng øng dông hai gi¶i ph¸p chèng Èm c¬ b¶n ®· nªu ra ë phÇn tæng kÕt phÝa trªn, lµ sö dông m¸y hót Èm ®Ó hót Èm cho c¸c kh«ng gian kho b¶o qu¶n vµ chÊt hót Èm trong bao gãi thµnh phÈm sau cïng tr−íc khi ®−a vµo l−u th«ng. * Néi dung §Ó thùc hiÖn hai môc tiªu nghiªn cøu trªn ta cÇn tiÕn hµnh hai ch−¬ng tr×nh thö nghiÖm riªng biÖt, mét ®èi víi m¸y hót Èm vµ mét ®èi víi chÊt hót Èm. Tuy nhiªn do giíi h¹n vÒ thêi gian vµ kinh phÝm ch−¬ng tr×nh thö nghiÖm “dïng m¸y hót Èm” trong b¶o qu¶n giÇy ch−a thÓ tiÕn hµnh ®−îc trong néi dung nghiªn cøu lÇn nµy, do vËy ë ®©y t¸c gi¶ ®Ò xuÊt sö dông viÖc håi cøu c¸c c«ng tr×nh vµ kÕt qu¶ øng dông cña m¸y hót Èm trong kho b¶o qu¶n ë ngµnh cã ®Æc thï gÇn gòi nhÊt víi ngµnh s¶n xuÊt giÇy lµ ngµnh may mÆc, vµ néi dung sÏ ®−îc tr×nh bµy ë phÇn phô lôc 2 ë phÝa d−íi “nhu cÇu vµ hiÖu qu¶ sö dông m¸y hót Èm trong kho b¶o qu¶n trong ngµnh may”. Do vËy trong phÇn 2 nµy, ®Ò tµi chØ giíi h¹n viÖc thö nghiÖm vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®èi víi môc tiªu nghiªn cøu thø hai lµ sö dông chÊt hót Èm trong bao gãi thµnh phÈm. - KÕt qu¶ thö nghiÖm * §¸nh gi¸ ®é kÝn bao b× (®Æc tÝnh) (theo néi dung 1) Silica gel chØ thÞ mµu (xanh) chuyÓn mµu tõ xanh qua hång rÊt nhanh chØ sau 8 ngµy b¶o qu¶n do vËy cã thÓ cã kÕt luËn c¸c d¹ng bao b× dïng trong thö nghiÖm cã ®é kÝn kh«ng tèt. Kh«ng ®¶m b¶o thêi gian b¶o qu¶n l©u dµi. * §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng hót Èm cña c¸c chÊt hót Èm kh¸c nhau (Bảng 23 - 24). 66 Bảng 23. B¶ng sè liÖu cña thö nghiÖm ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng hót Èm cña c¸c chÊt chèng Èm b¶o qu¶n giÇy da Thêi ®iÓm b¾t ®Çu: 10 giêi 15 ngµy 14 th¸ng 12 n¨m 2004 Thêi ®iÓm kÕt thóc: 10 giê 20 ngµy 23 th¸ng 03 n¨m 2005 §Þa ®iÓm: C«ng ty Da GiÇy Hµ Néi ChÊt hót Èm Power Dry ChÊt hót Èm Haas - Silicagel ChÊt hót Èm Haas - Supercan ChÊt hót Èm Cty GiÇy HN ®ang sö dông Hép giÇy ®−îc b¶o qu¶n = ChØ tiªu Hép 1 Hép 2 Hép 3 Hép 1 Hép 2 Hép 3 Hép 1 Hép 2 Hép 3 Hép 1 Hép 2 Hép 3 MC ban ®Çu cña s¶n phÈm (1) 12.1 11.8 11.4 11 10 10.3 9.9 10.9 11.1 10.3 10.4 9.4 10.3 11.3 11.7 13.3 9.7 10.1 11 10 11.7 11.8 MC s¶n phÈm ®o lÇn cuèi (2) 14.3 12.7 14.3 15.2 13.4 14.2 12.5 13.2 12.3 12.5 14.4 13 11.9 12.5 14.3 13.8 12.5 14.7 15 13.5 15.6 16.9 Chªnh lÖch ®é Èm (2) - (1) 2.2 0.9 2.9 4.2 3.4 3.9 2.6 2.3 1.2 2.2 4 3.6 1.6 1.2 2.6 0.5 2.8 4.6 4 3.5 3.9 5.1 Träng l−îng ban ®Çu cña C.H.A.(3) 5.6 5.4 5.2 5.3 5.2 5.3 5.2 4.9 4.9 2.1 1.9 Träng l−îng sau cña C.H.A (4) 6.8 6.3 6.2 6.7 6.7 6.7 6.9 6.4 6.4 2.2 2 Chªnh lÖch träng l−îng (4) - (3) 1.2 0.9 1 1.4 1.5 1.4 1.7 1.5 1.5 0.1 0.1 C«ng suÊt hót Èm (%) 21% 17% 19% 26% 29% 26% 33% 31% 31% 5% 5% C«ng suÊt hót Èm trung b×nh (%) 19% 27% 32% 5% Ghi chó: MC: §é Èm trong giÇy, % MC ban ®Çu cña s¶n phÈm: ®é Èm ®o lóc ®ãng gãi s¶n phÈm vµo hép MC s¶n phÈm ®o lÇn cuèi: ®é Èm ®o t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc cuéc thö nghiÖm Träng l−îng ban ®Çu cña C.H.A: träng l−îng cña gãi chÊt chèng Èm tr−íc khi dïng ®Ó b¶o qu¶n s¶n phÈm Träng l−îng sau cña C.H.A: träng l−îng cña gãi chÊt chèng Èm ®o t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc cuéc thö nghiÖm Hép, 1 sö dông chÊt hót Èm cña c«ng ty Da GiÇy HN ®ang sö dông ®Ó b¶o qu¶n giÇy, cã chøa logger - thiÕt bÞ ®o Èm tù ®éng 67 Bảng 24. B¶ng sè liÖu cña thö nghiÖm ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng hót Èm cña c¸c chÊt chèng Èm b¶o qu¶n giÇy v¶i Thêi ®iÓm b¾t ®Çu: 10 giêi 00 ngµy 14 th¸ng 12 n¨m 2004 Thêi ®iÓm kÕt thóc: 09 giê 30 ngµy 23 th¸ng 03 n¨m 2005 §Þa ®iÓm: C«ng ty Da GiÇy Hµ Néi ChÊt hót Èm Power Dry ChÊt hót Èm Haas - Silicagel ChÊt hót Èm Haas - Supercan ChÊt hót Èm Cty GiÇy HN ®ang sö dông Hép giÇy ®−îc b¶o qu¶n = ChØ tiªu Hép 1 Hép 2 Hép 3 Hép 1 Hép 2 Hép 3 Hép 1 Hép 2 Hép 3 Hép 1 Hép 2 Hép 3 MC ban ®Çu cña s¶n phÈm (1) 9.3 9.4 9.7 9.7 10.5 9.8 9.4 9.5 9.4 9.3 8.8 8.9 9.4 9.6 9.4 10.2 10.5 10.1 9.1 9.1 9.3 9.4 9.6 9.4 MC s¶n phÈm ®o lÇn cuèi (2) 12.6 12.9 14.7 14.2 14.5 14.3 12.8 13.5 13.5 13.3 11.6 11.8 12.4 12.3 13.8 14 12.9 13.5 14.3 14.6 12.6 13.2 12.7 13 Chªnh lÖch ®é Èm (2) - (1) 3.3 3.5 5 4.5 4 4.5 3.4 4 4.1 4 2.8 2.9 3 2.7 4.4 3.8 2.4 3.4 5.2 5.5 3.3 3.8 3.1 3.6 Träng l−îng ban ®Çu cña C.H.A.(3) 4 3.5 3.1 3.3 3.1 3.3 3.9 3 3.5 1.6 1.9 1.5 Träng l−îng sau cña C.H.A (4) 4.8 4.2 3.7 4 3.7 4 5.1 3.9 4.5 1.6 2 1.5 Chªnh lÖch träng l−îng (4) - (3) 0.8 0.7 0.6 0.7 0.6 0.7 1.2 0.9 1 0 0.1 0 C«ng suÊt hót Èm (%) 20% 20% 19% 21% 19% 21% 31% 30% 29% 0% 5% 0% C«ng suÊt hót Èm trung b×nh (%) 20% 20% 30% 2% Ghi chó: MC: §é Èm s¶n phÈm MC ban ®Çu cña s¶n phÈm: ®é Èm ®o lóc ®ãng gãi s¶n phÈm vµo hép MC s¶n phÈm ®o lÇn cuèi: ®é Èm ®o t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc cuéc thö nghiÖm Träng l−îng ban ®Çu cña C.H.A: träng l−îng cña gãi chÊt chèng Èm tr−íc khi dïng ®Ó b¶o qu¶n s¶n phÈm Träng l−îng sau cña C.H.A: träng l−îng cña gãi chÊt chèng Èm ®o t¹i thêi ®iÓm kÕt thóc cuéc thö nghiÖm 68 * HiÖu qu¶ b¶o qu¶n cña bao gãi hiÖn t¹i (néi dung 7.3) B¶ng 25. §å thÞ kÕt qu¶ ®o ( b¶ng gi¸ trÞ c¸c ®iÓm ®o ®−îc ghi trong file excel kÌm theo). * Ghi chó: + Trôc hoµnh thÓ hiÖn thêi gian ®o + Trôc tung thÓ hiÖn gi¸ trÞ ®é Èm + §−êng ®é Èm 65% gióp chia ®å thÞ thµnh hai vïng mét vïng trªn 65% (cã thÓ g©y nÊm mèc) vµ vïng d−íng 65% (vïng an toµn). * NhËn xÐt: Tæng thêi gian cã ®é Èm lín h¬n 65% chiÕm 4/6 toµn bé thêi gian b¶o qu¶n, kh«ng cã sù kh¸c biÖt víi nhiÒu víi sù biÕn thiªn ®é Èm thùc tÕ cña kh«ng khÝ ngoµi trêi. * §¸nh gi¸ kÕt qu¶ + §¸nh gi¸ so s¸nh chÊt l−îng c¸c chÊt hót Èm kh¸c nhau (néi dung 7.2) Trong c¶ hai thÝ nghiÖm ®èi víi giµy da vµ giµy v¶i th× c¸c chÊt hót Èm cã c«ng suÊt ®−îc s¾p xÕp tõ cao xuèng thÊp theo thø tù trong bảng 26 Bảng 26. C¸c chÊt hót Èm cã c«ng suÊt ®−îc s¾p xÕp tõ cao xuèng thÊp (®èi víi giµy da vµ giµy v¶i) Lo¹i TN giµy da TN giµy v¶i Trung b×nh HAAS-supercan 32% 30% 31% HAAS-silica gel 27% 20% 23,5% Power-dry 19% 20% 19,5% Lo¹i c«ng ty ®ang sö dông 5% 2% 2,5% Trong c¸c lo¹i chÊt hót Èm dïng trong ®ît thö nghiÖm, chÊt hót Èm ®ang sö dông t¹i c«ng ty cã c«ng suÊt hót Èm kÐm nhÊt, ®iÒu nµy cã thÓ ®−îc gi¶i thÝch lµ do qu¸ tr×nh ®ãng gãi l−u th«ng chÊt hót Èm tr−íc ®ã ®· kh«ng chó ý ®Õn viÖc kiÓm so¸t b¶o qu¶n chÊt hót Èm ®óng quy ®Þnh khiÕn ®é Èm ®· hót rÊt nhiÒu tr−íc khi ®−a vµo sö dông (v× th«ng th−êng c¸c lo¹i chÊt hót Èm cã c«ng suÊt hót giao ®éng tõ 15% - 30%, kh«ng cã lo¹i nµo qu¸ thÊp ë møc 5%, 2% c¶). + §¸nh gi¸ chÊt l−îng bao gãi tiªu chuÈn ®ang sö dông (néi dung 7.3) §Þnh nghÜa “kÕt cÊu bao gãi tæng hîp” bao gåm: bao gãi (gåm nhiÒu líp) vµ chÊt hót Èm bá phÝa trong bao gãi - phÇn d−íi ®©y gäi t¾t lµ KCBGTH KCBGTH dïng trong thö nghiÖm kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu b¶o qu¶n, do tæng thêi gian cã ®é Èm v−ît qu¸ gi¸ trÞ cho phÐp (65%) qu¸ lín. Cã bèn nguyªn nh©n lµm t¨ng ®é Èm trong bao gãi giÇy trong qu¸ tr×nh thö nghiÖm gåm: 1 > Bao gãi cã tÝnh c¸ch nhiÖt kÐm, do vËy ®é Èm bªn trong bÞ ¶nh h−ëng m¹nh bëi giao ®éng nhiÖt bªn ngoµi (mÆc dï ®é chøa h¬i hay tæng l−îng Èm phÝa trong kh«ng thay ®æi). > Tói nylon cã ®ôc lç vµ hép carton kh«ng ®−îc d¸n kÝn do vËy h¬i Èm sÏ dÔ dµng lät tõ ngoµi vµo khi cuéc sèng chªnh lÖch ®é Èm gi÷a trong vµo ngoµi (gièng kh«ng gian hë). > L−îng chÊt hót Èm sö dông trong hép b¶o qu¶n nhá (gãi cã träng l−îng ban ®Çu 2,1gram, nÕu c«ng suÊt hót Èm tèi ®a lµ 30% (silica gel) th× tæng l−îng Èm tèi ®a còng chØ cã thÓ hót ®−îc lµ 2,1 x 30% = 0,63gr). (trong khi ®ã khèi l−îng cña b¶n th©n giÇy vµo kho¶ng 210 Grim, cã nghÜa chØ kho¶ng 1% Èm bay h¬i ra tõ giÇy th× l−îng Èm th¶i ra ®· lªn ®Õn 2,1gram hay lín gÊp 3,3 lÇn kh¶ n¨ng hót Èm cña gãi hót Èm ®ã). III.4.1.3. KÕt luËn - Do b¶n th©n giÇy cã khèi l−îng lín h¬n rÊt nhiÒu so víi l−îng chÊt hót Èm th−êng sö dông, vµ thµnh phÇn cã thÓ hót vµ nh¶ Èm ë giÇy nh− v¶i, da (®ãng vai trß nh− chÊt hót Èm) cã khèi l−îng lín, nªn viÖc ®¶m b¶o giÇy khi bao gãi kh« kh«ng nh¶ Èm trong qu¸ tr×nh cÊt gi÷ cã vai trß quan träng h¬n so víi viÖc sö dông vµo gram chÊt hót Èm. - Do viÖc sö dông bao gãi hë m©u thuÉn c¬ b¶n víi ý nghÜa cña viÖc sö dông chÊt hót Èm do vËy chØ cã hai lùa chän hîp lý lµ: nÕu sö dông chÊt hót Èm th× cÇn ph¶i sö dông bao gãi kÝn, cßn nÕu cÇn sö dông bao gãi hë (cã ®ôc lç, v.v..) th× kh«ng sö dông chÊt hót Èm, v× ®èi víi bao gãi hë th× râ rµng kh«ng khÝ trong bao gãi liªn th«ng víi kh«ng khÝ ngoµi bao gãi do vËy viÖc hót Èm trong bao gãi còng ch¼ng kh¸c g× viÖc hót Èm cña toµn bé kh«ng gian hë xung quanh, vµ ®iÒu nµy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc. - Trong ®iÒu kiÖn kh«ng khÝ trong m«i tr−êng s¶n xuÊt kh«ng ®−îc xö lý tèt, khiÕn giÇy cã thÓ bÞ hót thªm Èm trong qu¸ tr×nh nµy (cÇn x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm ®o ®é Èm giÇy ®Çu qu¸ tr×nh vµ cuèi qu¸ tr×nh) th× ph¶i thªm c«ng ®o¹n lµm kh« giÇy trong kho ®Ó lµm kh« giÇy tr−íc khi ®ãng gãi (nªn dïng nhiÖt ®é tõ 600 - 800C lµm kh« ë kh©u nµy vµ dïng qu¹t giã thæi liªn tôc). - NÕu sö dông chÊt hót Èm th× cÇn ph¶i kiÓm tra thñy phÇn ban ®Çu xªm chÊt hót Èm khi nhËp kho cßn cã kh¶ n¨ng hót Èm kh«ng, vµ sau khi ®· nhËp kho råi còng cÇn ph¶i chó ý ®¶m b¶o cÊt gi÷ chÊt hót Èm trong ®iÒu kiÖn kh« r¸o nÕu kh«ng b¶n th©n chÊt hót Èm sÏ hót Èm rÊt nhanh vµ mau chãng mÊt t¸c dông tr−íc khi sö dông. III.4.1.4. KiÕn nghÞ - CÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu ®¸nh gi¸ sù t¨ng thñy phÇn cña giÇy trong suèt chuçi di chuyÓn cña s¶n phÈm tõ ®Çu vµo lµ nguyªn liÖu ®Õn ®Çu ra lµ thµnh phÇn ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng kh©u cÇn chó ý xö lý. - CÇn ghi nhËn nhiÖt ®é vµ ®é Èm m«i tr−êng s¶n xuÊt trong tõng l« (®Æc biÖt vµo nh÷ng ngµy ®é Èm cao), ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý lµm kh« riªng. 2 - §Ò xuÊt nguyªn t¾c bao gãi tèt theo ba nguyªn t¾c sau: “GiÇy kh«” + “Bao gãi hµn kÝn Èm” + “ChÊt hót Èm ®Çy ®ñ”. - Nghiªn cøu thªm vÒ ®Æc tÝnh hót Èm cña tõng lo¹i nguyªn vËt liÖu ®Ó x¸c ®Þnh lo¹i nµo lµ nh¹y c¶m víi ®é Èm nhÊt, ®Ó trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ chó ý riªng xö lý lo¹i nµy, hoÆc cã c«ng nghÖ riªng phï hîp. - CÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu ®¸nh gi¸ thö nghiÖm më réng, c¶ viÖc dïng m¸y hót Èm vµ chÊt hót Èm ë qui m« vµ thêi gian dµi h¬n ®Ó cã thªm sè liÖu phôc vô ngµnh c«ng nghiÖp ®ang ph¸t triÓn nµy ë n−íc ta (Kèm 02 phụ lục: - Phụ lục III.4.1.1. Néi dung ch−¬ng tr×nh “Kh¶o s¸t hiÖu qu¶ b¶o qu¶n cña chÊt chèng Èm ®èi víi ngµnh giÇy xuÊt khÈu” - Phụ lục III.4.1.2. Nhu cÇu vµ hiÖu qu¶ sö dông m¸y hót Èm trong kho b¶o qu¶n) III.4.2. Kỹ thuật sấy, công nghệ và thiết bị phụ trợ III.4.2.1. Kü thuËt sÊy - §Æt vÊn ®Ò Kü thuËt sÊy ®ãng vai trß rÊt quan träng trong c«ng nghÖ s¶n xuÊt giÇy, trong quy tr×nh c«ng nghÖ cña tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n ®Òu liªn quan ®Õn c«ng nghÖ sÊy. SÊy ®Ó lµm kh« nguyªn vËt liÖu ®Ó b¶o qu¶n, sÊy ®Ó ho¹t nhiÖt... Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p vµ thiÕt bÞ ®Ó sÊy, muèn ®i s©u vµo lÜnh vùc hÑp cña c«ng nghÖ sÊy trong ngµnh da-giÇy th× còng ph¶i cã kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ kü thuËt sÊy. Muèn sÊy thËt kh«, sö dông ®óng ®ñ nguån n¨ng l−îng, th× ph¶i tÝnh to¸n ®−îc thiÕt bÞ sÊy vµ hiÓu ®−îc b¶n chÊt cña vËt cÇn sÊy, môc ®Ých cña c«ng viÖc sÊy, th× hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh sÊy míi ®−îc n©ng cao. Kü thuËt sÊy cã vai trß rÊt quan träng trong c«ng nghÖ chèng nÊm mèc, nÊm mèc muèn ph¸t triÓn ®−îc