Giáo án Tin học 11 - Chủ đề I: Một số khái niệm về lập trình và ngôn ngữ lập trình

Tuần: 1 Ngày soạn: 28/07/2018 Tiết: 1 Ngày dạy: 13/08–18/08/2018 CHỦ ĐỀ I. MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ LẬP TRÌNH VÀ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức - Biết khái niệm về lập trình và ngôn ngữ lập trình. - Biết phân biệt được ngôn ngữ bậc cao với ngôn ngữ máy và hợp ngữ. - Biết vai trò của chương trình dịch. - Biết ý nghĩa và phân biệt được biên dịch và thông dịch. 2. Về kĩ năng 3. Về thái độ - Chủ động tìm hiểu các khái niệm mới. 4. Năng lực hướng tới - Nhận thức được quá trình phát triển của ngôn ngữ lập trình gắn liền với quá trình phát triển của Tin học nhằm giải các bài toán thực tiễn ngày càng phức tạp. II. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Không 3. Tiến trình bài học 3.1. Hoạt động khởi động. (1) Mục tiêu: Giúp học sinh hệ thống lại kiến thức cơ bản của Tin học 10 đồng thời tạo động cơ để HS có nhu cầu tìm hiểu chi tiết hơn về lập trình và ngôn ngữ lập trình. (2) Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Đàm thoại, phát hiện. (3) Hình thức tổ chức hoạt động: Làm việc cá nhân. (4) Phương tiện dạy học: SGK, Projector, máy tính. (5) Kết quả: Học sinh trả lời được các câu hỏi của GV. Nội dung hoạt động Hoạt động của giáo viên Hoạt động cuả học sinh Nội dung (?) Yêu cầu học sinh cho biết nội dung cơ bản đã học ở Tin học 10. - Nhận xét và minh họa bằng sơ đồ tư duy. - Nhắc lại nội dung cơ bản của bài 5 (Tin học 10) bằng sơ đồ logic và dẫn dắt vào chủ đề 1. - Học sinh nhắc lại các nội dung cơ bản đã học ở lớp 10. - Lắng nghe và quan sát. -Lắng nghe, quan sát và ghi nhớ. - Một số khái niệm cơ bản của Tin học. - Hệ điều hành. - Soạn thảo văn bản. - Mạng máy tính và Internet. 3.2. Hình thành kiến thức 3.2.1. Ngôn ngữ lập trình (1) Mục tiêu: Giúp học sinh biết được về khái niệm ngôn ngữ lập trình, các loại ngôn ngữ lập trình. (2) Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Đàm thoại, phát hiện. (3) Hình thức tổ chức hoạt động: Làm việc cá nhân, thảo luận nhóm. (4) Phương tiện dạy học: SGK, Projector, máy tính. (5) Kết quả: Học sinh biết được về khái niệm ngôn ngữ lập trình, các loại ngôn ngữ lập trình. Nội dung hoạt động Hoạt động của giáo viên Hoạt động cuả học sinh Nội dung (?) Yêu cầu HS nhắc lại khái niệm ngôn ngữ lập trình đã học ở bài 5 (Tin học 10)? - Gọi Hs khác nhận xét, bổ sung. - Nhận xét, chốt nội dung. (?) Chương trình mà chúng ta nói đến trong khái niệm trên là gì? - Nhận xét, chốt nội dung. - Chiếu lại sơ đồ logic ở trên và (?) Có mấy loại ngôn ngữ lập trình? - Nhận xét, chốt nội dung. (?) Các nhóm tham khảo SGK và kiến thức đã học cho biết khái niệm, các ưu nhược điểm của ba loại ngôn ngữ lập trình? - Gọi hai nhóm treo kết quả lên bảng và các nhóm khác nhận xét. - Nhận xét, chốt nội dung. - Chiếu một số hình ảnh minh họa cho ngôn ngữ máy, hợp ngữ và đặc biệt là ngôn ngữ bậc cao. - Tóm tắt nội dung phần 1 và dẫn dắt vào phần 2. - Gợi nhớ và trả lời. - Nhận xét và bổ sung. - Lắng nghe, ghi bài. - Gợi nhớ và trả lời. - Lắng nghe, ghi nhớ. - Quan sát sơ đồ và trả lời. - Lắng nghe, ghi bài. - Các nhóm thảo luận và ghi đáp án vào bảng phụ. - Nhận xét. - Lắng nghe, ghi nhớ. - Quan sát. - Lắng nghe, ghi nhớ. 1. Ngôn ngữ lập trình - Ngôn ngữ dùng để viết chương trình gọi là ngôn ngữ lập trình. - Có ba loại ngôn ngữ lập trình: + Ngôn ngữ máy; + Hợp ngữ; + Ngôn ngữ bậc cao. 3.2.2. Khái niệm về lập trình (1) Mục tiêu: Giúp học sinh biết được về khái niệm lập trình. (2) Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Đàm thoại, phát hiện. (3) Hình thức tổ chức hoạt động: Làm việc cá nhân. (4) Phương tiện dạy học: SGK, Projector, máy tính. (5) Kết quả: Học sinh biết được về khái niệm lập trình. Nội dung hoạt động Hoạt động của giáo viên Hoạt động cuả học sinh Nội dung (?) Yêu cầu HS cho biết lập trình là gì? - Nhận xét, chốt nội dung. - Chiếu lại thuật toán của một bài toán đơn giản ở bài 4 (Tin học 10) và sử dụng Pascal để lập trình minh họa. - Tóm tắt nội dung phần 2 và dẫn dắt vào phần 3. - Tham khảo SGK và trả lời. - Lắng nghe, ghi khái niệm về lập trình. - Quan sát. - Lắng nghe, ghi nhớ. 2. Khái niệm về lập trình Lập trình là sử dụng cấu trúc dữ liệu và các câu lệnh của ngôn ngữ lập trình cụ thể để mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của thuật toán. 3.2.3. Chương trình dịch (1) Mục tiêu: Giúp học sinh biết được chức năng của chương trình dịch và hai loại chương trình dịch. (2) Phương pháp/kĩ thuật dạy học: Đàm thoại, phát hiện. (3) Hình thức tổ chức hoạt động: Làm việc cá nhân. (4) Phương tiện dạy học: SGK, Projector, máy tính. (5) Kết quả: Học sinh biết được chức năng của chương trình dịch và hai loại chương trình dịch. Nội dung hoạt động Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung trình bày (?) Chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao muốn máy tính hiểu và thực hiện được phải làm sao? - Nhận xét, chốt nội dung. (?) Chức năng của chương trình dịch? - Nhận xét, chốt nội dung. - Qua sơ đồ sách giáo khoa các em hiểu chương trình nguồn, chương trình đích là gì? - Nhận xét. - Cho các em xem hai đoạn video về việc bạn An giới thiệu lịch sử ông Võ Duy Dương cho một số người nước ngoài: Đoạn thứ nhất là bạn An nói từng câu và người phiên dịch dịch sang tiếng Anh từng câu, đoạn thứ hai là bạn An soạn nội dung giới thiệu của mình ra giấy và người phiên dịch dịch toàn bộ nội dung đó sang tiếng Anh và trao đổi lại với mấy người nước ngoài (?) Cho biết sự khác nhau trong hai đoạn phim vừa xem? - Nhận xét và (?) Đoạn phim thứ 1 gọi là gì? Đoạn phim thứ 2 gọi là gì? - Dẫn dắt vào hai loại chương trình dịch. (?) Thông dịch được thực hiện như thế nào? - Nhận xét, chốt nội dung. (?) Biên dịch được thực hiện như thế nào? - Nhận xét, chốt nội dung. - Tóm tắt nội dung phần 3 và sự khác nhau giữa hai loại chương trình dịch. - Tham khảo SGK và trả lời: Dùng chương trình dịch - Lắng nghe, ghi bài. - Suy nghĩ và trả lời: Chuyển đổi chương trình bậc cao sang ngôn ngữ máy. - Lắng nghe, ghi bài. - Quan sát sơ đồ và trả lời. - Lắng nghe và ghi nhớ. - Quan sát hai đoạn phim. - Quan sát và trả lời. - Lắng nghe và trả lời: Thông dịch và biên dịch - Lắng nghe. - Tham khảo SGK và trả lời. - Lắng nghe, ghi bài. - Tham khảo SGK và trả lời. - Lắng nghe, ghi bài. - Lắng nghe và ghi nhớ. 3. Chương trình dịch Chương trình có chức năng chuyển đổi chương trình viết bằng ngôn ngữ bậc cao thành chương trình thực hiện được trên máy tính gọi là chương trình dịch. Chương trình dịch gồm có: a) Thông dịch (interpreter) được thực hiện bằng cách lặp lại dãy các bước: + Kiểm tra tính đúng đắn của câu lệnh tiếp theo trong chương trình nguồn; + Chuyển đổi câu lệnh đó thành một hay nhiều câu lệnh tương ứng trong ngôn ngữ máy; + Thực hiện các câu lệnh vừa được chuyển đổi. b) Biên dịch (compliler) được thực hiện qua hai bước: + Duyệt, phát hiện lỗi, kiểm tra tính đúng đắn của các câu lệnh trong chương trình nguồn; + Dịch toàn bộ chương trình nguồn thành một chương trình đích có thể thực hiện trên máy và có thể sử dụng lại khi cần thiết. 3.3. Hoạt động luyện tập, vận dụng (1) Mục tiêu: Giúp học sinh nhận biết được ngôn ngữ lập trình, lập trình, chương trình dịch, phân biệt được thông dịch và biên dịch. (2) Phương pháp/kĩ thuật: Vấn đáp. (3) Hình thức tổ chức hoạt động: Làm việc cá nhân, thảo luận nhóm. (4) Phương tiện dạy học: SGK, Projector, máy tính. (5) Kết quả: Học sinh biết vận dụng các kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi trắc nghiệm. Nội dung hoạt động 3.3.1. Hoạt động luyện tập - Biết khái niệm về lập trình và ngôn ngữ lập trình. - Biết phân biệt được ngôn ngữ bậc cao với ngôn ngữ máy và hợp ngữ. - Biết vai trò của chương trình dịch. - Biết ý nghĩa và phân biệt được biên dịch và thông dịch. 3.3.2. Hoạt động vận dụng Câu 1: Lập trình là  A. sử dụng cấu trúc dữ liệu và các lệnh của ngôn ngữ lập trình cụ thể để mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của thuật toán. B. sử dụng cấu trúc dữ liệu và các lệnh của ngôn ngữ lập trình cụ thể để mô tả dữ liệu. C. sử dụng các lệnh của ngôn ngữ lập trình cụ thể để mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của thuật toán. D. sử dụng cấu trúc dữ liệu để mô tả dữ liệu và diễn đạt các thao tác của thuật toán. Câu 2: Ngôn ngữ lập trình là A. ngôn ngữ dùng để diễn tả thuật toán. B. ngôn ngữ dùng để diễn tả thuật toán sao cho máy tính hiểu và thực hiện được. C. ngôn ngữ dùng để xây dựng thuật toán. D. ngôn ngữ dùng để diễn tả các câu lệnh. Câu 3: Chức năng của chương trình dịch là A. Nối kết chương trình nguồn với chương trình đích cho máy thực hiện; B. Chuyển đổi chương trình đích sang chương trình nguồn;A C. Chuyển đổi chương trình viết bằng ngôn ngữ khác sang ngôn ngữ máy; D. Dịch chương trình đích sang ngôn ngữ máy cho máy hiểu và thực hiện; Câu 4: Thông dịch được thực hiện bằng cách: A. Kiểm tra tính đúng đắn của câu lệnh tiếp theo trong chương trình nguồn. (1) B. Chuyển đổi câu lệnh đó thành một hay nhiều câu lệnh tương ứng trong ngôn ngữ máy. (2) C. Thực hiện các lệnh vừa chuyển đổi được. (3) D. Lặp lại các bước (1) (2) (3) Câu 5: Biên dịch được thực hiện bằng cách: A. Duyệt, phát hiện lỗi. Dịch toàn bộ chương trình nguồn thành một chương trình khác. B. Kiểm tra tính đúng đắn của lệnh trong chương trình nguồn. Dịch toàn bộ chương trình nguồn thành một chương trình đích có thể thực hiện trên máy và lưu trữ để sử dụng về sau. C. Kiểm tra tính đúng đắn của câu lệnh tiếp theo trong chương trình nguồn. Thực hiện các lệnh vừa chuyển đổi được. D. Duyệt, phát hiện lỗi, kiểm tra tính đúng đắn của lệnh trong chương trình nguồn. Dịch toàn bộ chương trình nguồn thành một chương trình đích có thể thực hiện trên máy và lưu trữ để sử dụng về sau. Câu 6: Các loại chương trình dịch là A. Hợp dịch và biên dịch B. Thông dịch và biên dịch C. Biên dịch và diễn dịch D. Thông dịch và hợp dịch 3.4. Hoạt động tìm tòi, mở rộng (1) Mục tiêu: Giúp học sinh có nhu cầu mở rộng thêm kiến thức của mình. (2) Phương pháp/kĩ thuật: Làm việc cá nhân, thảo luận nhóm. (3) Hình thức tổ chức hoạt động: Ngoài lớp học. (4) Phương tiện: SGK, máy tính. (5) Kết quả: Học sinh biết mở rộng các kiến thức của mình thông qua một dự án thực tế. Nội dung hoạt động HS về nhà học bài, đọc bài đọc thêm 1 để biêt thêm về các ngôn ngữ lập trình và xây dựng sơ đồ tư duy cho nội dung SGK trang 9, 10, 11, 12, 13. DUYỆT CỦA BGH GIÁO VIÊN SOẠN Lê Thị Lịnh