Giáo án Vật lý Lớp 9 - Bài 28: Động cơ điện một chiều

ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU I. Mục tiêu tiết dạy. 1. Kiến thức: - Mô tả được các bộ phận chính, giải thích được hoạt động của động cơ điện 1 chiều. - Nêu được tác dụng của mỗi bộ phận chính trong động cơ điện. - Phát hiện sự biến đổi điện năng thành cơ năng trong khi động cơ điện hoạt động. 2. Kỹ năng: - Rèn kỹ năng bố trí lắp đặt các dụng cụ làm thí nghiệm. - Rèn kỹ năng suy nghĩ, lập luận và hợp tác trong nhóm. 3. Thái độ: - Tích cực tham gia vào các hoạt động của nhóm. Trung thực trong báo cáo kết quả TN. II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:. - Một BTN (6V), khoá K, mô hình động cơ điện một chiều. III- PHƯƠNG PHÁP: Thực nghiệm, vấn đáp, hoạt động nhóm IV- TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC A - ổn định tổ chức: 9A: 9B: B - Kiểm tra bài cũ: BT1: Các hình vẽ dưới đây vẽ dây dẫn hình trụ vuông góc với trang giấy, có dòng điện chạy qua theo chiều từ trước ra sau trang giấy và được đặt trong từ trường của nam châm N-S. Hình vẽ nào vẽ đúng chiều của lực từ tác dụng lên dây dẫn? Lưu ý hs KH là chỉ chiều dòng điện chạy vuông góc và hướng từ phía trước ra phía sau trang giấy, KH là chiều dòng điện chạy vuông góc và hướng từ phía sau ra phía trước trang giấy. A. B. C. D. F  N F  N S F  N S F  N S S BT2: Xác định lực từ tác dụng lên đoạn dây dẫn ở hình a và các từ cực ở hình B. a) b) C – Bài mới: HĐ1: Đặt vấn đề: GV: Nêu tình huống mở bài như sgk. Hôm nay chúng ta cùng nghiên cứu bài "Động cơ điện một chiều”. HS : Toàn lớp lắng nghe. Hoạt động của giáo viên và học sinh Ghi bảng HĐ2: Tìm hiểu cấu tạo của động cơ điện một I. Nguyên tắc, cấu tạo và hoạt động S N F  chiều GV: Đưa mô hình cho các nhóm y/c hs tìm hiểu cấu tạo của động cơ điện một chiều. GV : Gọi 1 hs lên bảng chỉ rõ trên mô hình 2 bộ phận chính của động cơ điện 1 chiều. HS: Làm việc nhóm tìm hiểu mô hình. Đại diện 1 lên bảng làm theo y/c của giáo viên. Nội dung tích hợp của động cơ điện một chiều. 1. Cấu tạo: Động cơ điện một chiều có hai bộ phận chính là nam châm tạo ra từ trường và khung dây cho dũng điện chạy qua. - Khi động cơ điện một chiều hoạt động, tại các cổ góp (chỗ đưa điện vào roto của động cơ) xuất hiện các tia lửa điện kèm theo không khí có mùi khét. Các tia lửa điện này là tác nhân sinh ra khí NO, NO2, có mùi hắc. Sự hoạt động của động cơ điện một chiều cũng ảnh hưởng đến hoạt động của các thiết bị điện khác (nếu cùng mắc vào mạng điện) và gây nhiễu các thiết bị vô tuyến truyền hỡnh gần đó. - Biện pháp bảo vệ môi trường: + Thay thế các động cơ điện một chiều GV : Nêu các biện pháp dể bảo vệ môi trường ? HS : Thảo luận, cử đại diện trả lời HĐ3: Tìm hiểu nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều GV: Y/c hs vận dụng quy tắc bàn tay trái xác định lực điện từ tác dụng lên đoạn dây dẫn AB và CD của khung dây, biểu diễn cặp lực đó trên hình vẽ. HS: Làm việc nhân hoàn thành C1: xác định lực điện từ tác dụng lên đoạn dây dẫn AB và CD của khung dây, biểu diễn cặp lực đó trên hình vẽ. bằng động cơ điện xoay chiều. + Tránh mắc chung động cơ điện một chiều với các thiết bị thu phát sóng điện từ. 2. Hoạt động của động cơ điện một chiều: Dựa trên tác dụng của từ trường lên khung dây dẫn có dòng điện chạy qua. - C1: - C2: - C3: Tiến hành TN => Khung dây quay. GV: Yêu cầu hs thảo luận nhóm trả lời C2. HS : Thảo luận nhóm hoàn thành C2 GV: Yêu cầu hs tiến hành TN xem kết quả C2 dự đoán có chính xác không. HS: Tiến hành TN theo nhóm kiểm tra dự đoán của C2. GV: Vậy hãy cho cô biết động cơ điện một chiều có các bộ phận chính là gì? Nó hoạt động theo nguyên tắc nào? HS: Trao đổi thảo luận để rút ra KL về cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của đ/c điện 1 chiều. HĐ4: Tìm hiểu động cơ điện một chiều trong kỹ 3. Kết luận: sgk - Bộ phận đứng yên được gọi là Stato: Nam châm. - Bộ phận quay (rôto): Khung dây dẫn có dòng điện chạy qua. - Khi đặt khung dây dẫn ABCD trong từ trường và cho dòng điện đi qua khung, dưới tác dụng của lực điện từ khung dây sẽ quay. II. Động cơ điện một chiều trong kỹ thuật: 1. Cấu tạo của đ/c điện một chiều trong thuật: GV: Y/c thảo luận trả lời C4: HS: Làm việc cá nhân, thảo luận trả lời C4. GV: Giới thiệu với hs: ngoài động cơ điện 1 chiều còn có động cơ điện xoay chiều là loại động cơ thường dùng trong đời sống và kỹ thuật. HS: Làm việc cá nhân rút ra kết luận về động cơ điện một chiều trong kỹ thuật. HĐ5:Phát hiện sự biến đổi năng lượng trong động cơ điện: GV: Khi hoạt động Đ/c điện chuyển hoá năng lượng từ dạng nào sang dạng nào? HS: Thảo luận nhóm rút ra nhận xét HĐ6: Vận dụng : GV: Y/c hs làm việc cá nhân C5-> C7. kỹ thuật. - Bộ phận chính là nam châm điện và nhiều cuộn dây đặt lệch nhau và // với trục của một khối trụ làm bằng các lá thép kỹ thuật ghép lại. 2. Kết luận: sgk II. Sự biến đổi năng lượng trong động cơ điện: - Khi đ/c điện 1 chiều hoạt động, điện năng được chuyển hoá thành cơ năng. III. Vận dụng: - C5: Ngược chiều kim đồng hồ. - C6: - C7: HS: Làm việc cá nhân hoàn thành C5 -> C7. C6 : Vì NC vĩnh cửu không tạo ra từ trường mạnh như nam châm điện. Thảo luận toàn lớp ra kq đúng. D. Củng cố: - Nêu cấu tạo và hoạt động của động cơ điện một chiều - Động cơ điện một chiều hoạt động đã biến đổi điện năng thành những dạng năng lượng nào? E. Hướng dẫn chuẩn bị bài: - Học thuộc ghi nhớ. Đọc có thể em chưa biết. Làm BT 28.1 -> 28.4 trong sbt vật lý. - Đọc trước sgk bài 29, viết sẵn mẫu báo cáo thực hành và trả lời câu hỏi phần1.