Luận án Dùng bài toán tình huống mô phỏng rèn luyện kĩ năng thiết kế công nghệ bài nghiên cứu tài liệu mới cho sinh viên khoa hóa Đại học sư phạm

khái niệm sự cháy và sự oxi hóa chậm. O2. Sự khác biệt giữa sự cháy và sự oxi hóa chậm. O3. Điều kiện phát sinh và dập tắt sự cháy. B3 . Khái quát hóa sơ bộ. B4 . Vận dụng B5 . Tổng kết Bạn có đồng ý với cách chia bƣớc (B), chia tình huống dạy học (S) và các thao tác dạy học (O) nhƣ trên không. Trả lời có lập luận. 73 TEST TRUNG GIAN Bài 1 Từ nội dung trí dục của bài "Các bon" (SGK HH9, tr. 64), hãy phân chia bài thành bƣớc, chia bƣớc thành các tình huống dạy học, xác định các kiến thức cơ bản, hỗ trợ và điểm tựa. Bài 2 Từ Ntd của bài "Oxi" (SGK HH. 10), hãy phân chia bài thành bƣớc, chia bƣớc thành các tình huống dạy học, xác định các kiến thức cơ bản, hỗ trợ và điểm tựa. HƢỚNG DẪN TRẢ LỜI Căn cứ vào Ntd của bài "các bon" ta có thể chia nội dung của bài thành 4 bƣớc: B1. Gồm 2 tình huống dạy học cơ bản: S1. Giới thiệu nguyên tố C, kí hiệu hóa học... S2. Định nghĩa sự thù hình là gì? B2. Gồm 9 tình huống dạy học cơ bản: S3. Giới thiệu tính chất vật lý của 3 dạng thù hình S4. của các bon là: Kim cƣơng, than chì, các bon S5. vô định hình. S6: S7: Nêu ứng dụng của 3 dạng thù hình của các bon S8 S9 S10 Nêu cấu tạo của 3 dạng thù hình của các bon S1 B3: Gồm 1 tình huống dạy học cơ bản S12. Giới thiệu tính chát vật lý của nguyên tố cácbon 74 B4. Gồm 1 tình huống dạy học cơ bản S13. Giới thiệu tính chất hoá học của nguyên tố các bon. Kiến thức cơ bản: Tính khử của Cac bon. Việc chia bƣớc trên đƣợc thể hiện trên Grap nội dung bằng việc đánh số la mã và kẻ khung. Hình II.7. Bài 2 Căn cứ vào Ntd của bài Oxi (SGK HH.10) ta có thể chia bài thành 4 bƣớc: B1. Từ vị trí của nguyên tố trong bảng HTTH viết cấu hình é, công thức cấu tạo, khối lƣợng nguyên tử,... dự đoán tính chất. Bƣớc này gồm một tình huống dạy học điểm tựa (1). Bởi vì ở tình huống này học sinh dựa vào những điều đã biết về ĐLTH để vận dụng vào nguyên tố Oxi nhằm chuẩn bị tiếp thu kiến thức mới. Và một tình huống dạy học cơ bản (2) S2. Nguyên cứu tinh chất lý học của Oxi. B2 . Nghiên cứu tinh chất hoá học của Oxi Bao gồm 5 tình huống dạy học cơ bản trong đó có 1 tình huống dạy học điểm tựa, đó là dựa vào cấu trúc nguyên tử của nguyên tố để dự đoán tính chất cơ bản. Còn 4 tình huống dạy học cơ bản là: + Tác dụng của Oxi với kim loại. + Tác dụng của Oxi với phi kim + Kết luận Oxi là chất Oxi hoá + Ứng dụng của Oxi 75 B3. Nghiên cứu về dạng thù hình của Oxi - Ozon. Bao gồm 2 tình huống dạy học: 1 tình huống dạy học điểm tựa, 1 tình huống dạy học cơ bản. - Tình huống dạy học điểm tựa: nhắc lại định nghĩa cụ thể hình để vận dụng vào đơn chất Ozon là dạng thù hình cùa Oxi . - Tình huống dạy học cơ bản: Nghiên cứu công thức của Ozon - Cấu tạo Ozon. B4 .Nghiên cứu tính chất cơ bàn của O3 và kết luận. Ở bƣớc này bao gồm 3 tình huống dạy học cơ bản: (+) 2 tình huống dạy học - Nghiên cứu tính chất cơ bản cùa Ozon (+) 1 tình huống dạy học - Kết luận và ứng dụng của Ozôn. Việc chia bƣớc trên đƣợc thể hiện trên gráp nội đung của bài bằng việc đánh số là mã và kẻ khung - hình II.8 76 77 78 RÈN KỸ NĂNG THIẾT KẾ CẤU TRÚC PHƢƠNG PHÁP CỦA BÀI HỌC Mã số: hh/ TH – 1.04 I. Mục tiêu Giúp cho sinh viên nắm vững đƣợc các kĩ năng sau: 1. Xác định Pdh chung cho toàn bài. 2. Xác định các Pdh cụ thể cho từng bƣớc, từng tình huống dạy học tùy theo chức năng và nội dung của nó. 3. Kĩ năng sử dụng các phƣơng tiện trực quan dạy học. 4. Kĩ năng biểu diễn thí nghiệm và biết vận dụng phối hợp lời nói với thí nghiệm biểu diễn. II. Giới thiệu nội dung Trong tiểu mô đun này các bài toán tình huống đƣợc biên soạn nhƣ sau: 1. Căn cứ vào Ntd của bài trong SGK, xác định Pdh cho từng kiểu bài, các Pdh cho các tình huống dạy học và trình bày nội dung của các Pdh đó. 2. Cho trƣớc Ntd của B.H, hãy thiết kế bài học đó dạy theo Pdh cụ thể (thông báo - tái hiện hay Pdh nêu vấn đề ơrixtic v.v) 3- Cho trƣớc N các Pdh cụ thể, hãy phân tích xem cách trình bày đó đã đúng và đạt yêu cầu chƣa. 79 III. Bài tập Bài số 1 Hãy thiết kế cấu trúc của bài "Oxit - sự Oxi hóa" (SGK. HH8 ,tr. 52), căn cứ vào M, N và các bƣớc đã xác định ở các tiểu mô đun trƣớc. Bài số 2 Hãy thiết kế cấu trúc Pdh của bài "Phản ứng Oxi hóa khử" (SGK HH8, tr. 77), căn cứ vào M, N và các bƣớc đã xác định. Bài số 3 Một bạn khi dạy bài "Cacbon" (SGK. HH9, tr64) đã dạy theo trình tự SGK (theo phƣơng pháp diễn dịch). Bạn hãy thử trình bày cách dạy bài này theo phƣơng pháp qui nạp. Bài số 4 Hãy thiết kế cấu trúc Pdh của bài "Oxi" (SGK HH 10, tr. 89). Căn cứ vào M, N và các bƣớc đã xác định. Bài số 5 Hãy thiết kế bài "Oxi" (SGK HH 10) theo phƣơng pháp dạy học nêu vấn đề ơrixtic, căn cứ vào Nbh đã xác định. Bài số 6 Hãy trình bày cách biểu diễn các thí nghiệm mà bạn lựa chọn khi dạy bài "Oxi" (SGK HH 10). Bài số 7 Một bạn sau khi tiến hành xong thí nghiệm Na tác dụng với Oxi (khi dạy bài "Oxi – SGK HH 10) vẫn còn thừa Na chƣa phản ứng hết, đã nhúng chiếc muôi sắt đó vào chậu nƣớc. Bạn có đồng ý với cách xử lý Na thừa nhƣ vậy không? Nếu không cần phải xử lý nhƣ thế nào ? Bài số 8 80 Hãy thiết kế cấu trúc Pdh của bài "Axit nitric" (SGK HH11) . Căn cứ vào M, N và các bƣớc của bài đã xác định. Bài số 9 Hay trình bày phần "Tính chất axit của axit nitric" Pdh thông báo - tái hiện (khi dạy bài axit nitric SGK HH 11 ) Bài số 10 Hãy trình bày phần "Tính chất Oxi hoá mạnh của axit nitric" theo Pdh nêu vấn đề - ơrixtic. Bài số 11 Khi dạy đến phần tính chất axit của axit nitric, một bạn đã đặt câu hỏi: "Em hãy cho biết axit là gì?" Một học sinh đã trả lời: "Axit là một hợp chất mà phân tử gồm một gốc axit liên kết với một hay nhiều nguyên tử Hidro". Bạn đó đã nói: "Em trả lời đúng" và chuyển sang giải thích tính axit của axit nitric. Theo bạn thì cách đánh giá câu trả lời của học sinh đó đã thật đúng và chính xác chƣa. Hãy trả lời có lập luận. Bài số 12 Một bạn đã chọn biện pháp qui nạp (một phƣơng pháp phối hợp lời nói với thí nghiệm biểu diễn) khi trình bày thí nghiệm Cu + HNO3 (Bài axit nitric SGK HH 11) nhƣ sau: B1. G.V giới thiệu cách làm thí nghiệm, cho mấy mẩu Cu kim loại vào ống nghiệm đựng 3-4 ml ax i t HNO3. O1. Giáo viên trình bày các hiện tƣợng thí nghiệm xảy ra: 81 + Dung dịch có màu xanh + Có khi màu nâu bay lên O2. Giáo viên giải thích hiện tƣợng thí nghiệm + Dung dịch có màu xanh→ Tạo thành ion Cu2+ + Khí màu nâu bay lên → có khí NO2 tạo thành. O3. Giáo viên giải thích cơ chế của phản ứng: Cu khử ion NO3 - tạo thành ion Cu2+ Ion NO3 - oxi hoá Cu tạo thành NO2 có màu nâu. Cơ chế phản ứng: 1. Cu - 2e = Cu 2+ 2. N +5 O3 - + 1e = N +4 O2 Phƣơng trình phản ứng: Cu + 4HNO3 = Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O B2. Kết luận: Axit nitric đặc có tính Oxi hoá mạnh. Theo bạn cách trình bày trên đã đúng với nội dung của biện pháp quy nạp chƣa ? Nếu chƣa bạn hãy trình bày lại. TEST TRUNG GIAN Bài 1 Khi dạy tính chất hoá học của axit sunfuric (SGK HH 10. tr. 99) một giáo viên đã xác định Pdh chung của bài là dùng P đàm thoại (trong đó sử dụng cả P đàm thoại vấn đáp đàm thoại ơrixtic). Bạn hãy trình bày cụ thể cách sử dụng các Pdh đó. Bài 2 Hãy trình bày cụ thể thí nghiệm "Kim loại tác dụng với dung dịch muối" khi dạy bài §3: Tính chất hoá học chung của kim loại(SGK HH 12, tr. 87) theo hình thức thứ 2 (Biện pháp qui nạp) của việc phối hợp lời nói với thí nghiệm biểu diễn. 82 Bài 3 Hãy trình bày cụ thể thí nghiệm: "Sự ăn mòn điện hóa" khi dạy bài §6: Ăn mòn kim loại và chống ăn mòn kim loại (SGK HH12, tr96) theo hình thức thứ 4 (Biện pháp diễn dịch) của việc phối hợp lời nói với thí nghiệm biểu diễn. Bài 4 Hãy thiết kế cấu trúc Pdh của bài "Oxit - Sự oxihoá" (SGK HH 8) trên sơ đồ gráp nội dung. HUỚNG DẪN TRẢ LỜI Bài 1 Khi dạy đến phần tính chất hóa học của Axit sunfuric giáo viên cần nhấn mạnh cho học sinh 2 trƣờng hợp: 1. Axit sunfuric loãng có tất cả những tính chất chính của 1 axit mạnh (Kiến thức này học sinh đã học), ở đây giáo viên có thể sử dụng phƣơng pháp đàm thoại vấn đáp. Câu hỏi phát vấn: "Hãy nêu tính chất chung của một a xít". Sau đó giáo viên yêu cầu học sinh khác cho thí dụ cụ thể về các tính chất đó và viểt phƣơng trình phản ứng. Ở đây giáo viên nhấn mạnh cho học sinh cần nhớ là H2SO4 loãng khi tác dụng với kim loại (Kim loại đứng trƣớc H2) và giải phóng H2. Đến đây học sinh có thể nảy sinh thắc mắc tại sao phải phân biệt axít loãng và axit sunfuric đặc. Vậy axit H2SO4 đặc phải có tính chất gì khác đây? 2. Axit sunfuric đặc có tính chất oxi hóa ở phần này giáo viên có thể sử dụng phƣơng pháp đàm thoại ơcixtic, kết hợp với trình bày thí nghiệm theo hình thức thứ 2 (biện pháp quy nạp) của việc phối hợp lời nói với thí nghiệm biểu diễn. 83 Câu hỏi: G.V: i- Khi cho Cu vào ống nghiệm dựng H2SO4 đặc nguội nhận xét có hiện tƣợng gì xảy ra ? Học sinh: Không. G.V: ii- Khi đun nóng lên có nhận xét gì ? Học sinh: Có xảy ra phản ứng. G.V: iii - Hãy nêu các hiện tƣợng thí nghiệm Học sinh: Dung dịch có màu xanh Quỳ tím chuyển sang màu đỏ G.V: iv- Muối của kim loại nào có màu xanh? Đọc công thức muối đó. H.S: Muối Cu++ có màu xanh, công thức CuSO4 . G.V: Quỳ tím tẩm nƣớc chuyển sang màu đỏ. Vậy khí bay lên có tính chất gì khi tác dụng với H2O H.S: Khí bay lên phải có tính chất axit. G.V: Dự đoán sản phẩm thứ 2 là một chất khí chỉ có thể là một anhidrit - (SO2 ). Bây giờ chúng ta viết phƣơng trình phản ứng: H.S: Cu + H2SO4 → CuSO4 + SO2 + 2H2O G.V: Hãy xác định số oxi hoá của các nguyên tố trong phƣơng trình phản ứng trên và viết cơ chế phản ứng và cân bằng phƣơng trình phản ứng: H.S: Cu o - 2e = Cu 2+ cân bằng phƣơng trình S 6+ O4 2- + 2e = S 4+ O2 Cu +2H2SO4 = CuS04+SO2 + 2H2O G.V: Hãy nêu kết luận sơ bộ về tính chất oxi hoá của axit H2SO4 đặc, nóng. H.S: Axit sunfuric đặc nóng oxi hoá cả kim loại đứng sau H2 trong dãy hoạt động hoá học của kim loại (Cu, Ag, Hg) và nhiều phi kim (C, S, P). 84 Sau đó giáo viên tiếp tục bài giảng, đến đây giáo viên có thể sử dụng phƣơng pháp thuyết trình thông báo. Bài 2 Giáo viên trình bày cách tiến hành thí nghiệm "Kim loại tác dụng với dung dịch muối" nhƣ hình vẽ: B1. Giáo viên hƣớng dẫn học sinh quan sát các hiện tƣợng thí nghiệm xảy ra, học sinh quan sát và nhận xét hiện tƣợng. Ống nghiệm 1có hiện tƣợng Cu màu đỏ bám ngoài đinh sắt (a) Dung dịch có màu lục nhạt, Ống nghiệm 2 có hiện tƣợng Chì màu xám đen bám ngoài màu Zn (c). Dung dịch không màu (d) Ống nghiệm 3 có hiện tƣợng Ag sáng óng ánh bám ngoài mẩu Cu (e) Dung địch có màu xanh nhạt (g) B2 . Giáo viên gợi ý cho học sinh tái hiện kiến thức cũ đã biết để giải thích hiện tƣợng (a) → Cu đƣợc giải phóng (b) → màu của ion Fe2+ tức là tạo thành muối Fe2+ (c) → Pb đƣợc giải phóng (d) → Tạo thành muối Zn 85 (e) → Ag đƣợc giải phóng (g) → Màu của dung dịch muối Cu2+ B3 . Giáo viên hƣớng dẫn học sinh giải thích cơ chế của hiện tƣợng và đi đến kết luận. 1. (a) Fe khử ion Cu2+ thành Cu tự do có màu đỏ. (b) Ion Cu oxi hóa Fe thành Fe tan vào dung dịch tạo thành muối có màu lục nhạt. Cơ chế phản ứng: Cu 2+ + 2e = Cu Fe - 2e = Fe 2+ Phƣơng trình phản ứng: Fe + CuSO4 = FeS04 + Cu Phƣơng trình ion rút gọn: Fe + Cu 2+ = Fe 2+ + Cu↓ 2. (c) Zn khử ion Pb tạo thành Pb2+ tự do có màu xám đen (d) ion Pb oxi hóa Zn thành Zn 2+ tan vào đung dịch tạo muối Cơ chế phản ứng: Pb 2+ + 2c = Pb Zn - 2e = Zn 2+ Phƣơng trình phản ứng: Zn + PbCl2 = ZnCl2 + Pb ↓ Phƣơng trình ion rút gọn: Zn + Pb 2+ = Zn 2 + Pb 3. (e) Cu khử ion Ag tạo thành Ag+ tự do có màu sáng óng ánh. 86 (g) ion Ag + oxi hoá Cu tạo thành Cu2+ tan vào dung dịch tạo muối. Cơ chế phản ứng: 2Ag + + 2e .1e = 2Ag↓ Cu - 2e = Cu 2+ Phƣơng trình phản ứng: Cu + AgNO3 = Cu(NO3)2 + Ag ↓ Phƣơng trình ion rút gọn: Cu + 2Ag + = Cu 2+ + 2Ag B4. Kết luận sơ bộ Kim loại có thể khử đƣợc ion kim loại khác trong dung dịnh muối tạo thành kim loại tự do. Bài 3 Các bƣớc tiến hành khi biểu diễn thí nghiệm "Sự ăn mòn điện hoá" bằng phƣơng pháp diễn dịch. B1. Giáo viên mô tả diễn biến của hiện tƣợng (tiến hành thí nghiệm nhƣ hình vẽ và hƣớng dẫn trong SGK) Thao tác 1 (01). Đầu tiên khi chƣa cho dung dịch H2SO4 vào, nối hai lá kim loại Zn-Cu vào nguồn điện, kim điện kế không quay Thao tác 2 (02). Rót dung dịch H2SO4 vào nối hai lá kim loại đều là Zn vào nguồn điện, vôn kế kim điện kế không quay. Thao tác 3 (03). Khi nối hai lá kim loại Zn và Cu vào nguồn điện. Kim điện kế quay. * Các hiện tƣợng xảy ra nhƣ sau: - Lá Zn (cực -) bị ăn mòn nhanh trong dung dịch. - Kim vôn kế lệch. - Bọt khí H2 thoát ra từ lá Cu (cực +) 87 B2. Giáo viên tái hiện nhƣng kiến thức cũ có liên quan đến các hiện tƣợng Dựa vào dãy điện hoá của các kim loại ta nhận thấy Zn có tính khử mạnh hơn Cu, do đó trong thí nghiệm này ta thấy Zn sẽ bị khử mạnh. Nếu ta chƣa cho dung dịch axit vào, nối 2 lá kim loại Zn - Cu thì kim điện kế cũng không quay vì chƣa có dòng điện phản ứng không xảy ra khi chƣa có dung dịch chất điện ly là axit. B3. Giải thích hiện tƣợng. Lá Zn bị ăn mòn nhanh vì các nguyên tử Zn nhƣờng e và bị oxi hoá thành ion Zn đi vào dung dịch: Zno - 2e = Zn2+ - Các é của nguyên tử Zn di chuyển nhanh chóng từ lá Zn sang lá Cu qua dây dẫn đã làm cho kim vôn kế lệch. - Các ion H + (trong dung dịch axít) di chuyển về là đồng, tại đây chúng nhận é của Zn và bị khử thành H2 bay ra khỏi dung dịch. 2H + + 2e = H2 B4 . Kết luận khái quát . Zn bị ăn mòn điện hoá nhanh trong dung dịch điện ly và tạo nên dòng điện. Qua tất cả các điều kiện ở trên chúng ta kết luận về điều kiện ăn mòn điện hoá nhƣ sau: i. các điện cực phải khác chất nhau, có thể là cặp kim loại khác nhau: - Cặp kim loại - Phi kim (C) - Cặp kim loại hợp chất hỗn hợp (Xementic Fe3C) Trong đó kim loại có tinh khử mạnh hơn sẽ là cực âm. ii. các diện cực phải tiếp xúc nhau. iii . Các điện cực cùng tiếp xúc 88 Grap nội dung bài (Đã thiết kế cấu trúc phƣơng pháp) (SGK H8 TR. 52) OXIT td: Fe3O4. SO2. P2O5, CO2 ? Gọi tên các oxit trên ? Nhận xét về thành phần của các oxit ? Phát biểu định nghĩa SỰ OXI HÓA T/d: Fe, S, P + O2 → oxit Dầu hỏa (Hợp chất) + O2 → CO2 + H2 ? Phát biểu định nghĩa OXIT – SỰ OXI HÓA 1 ng.tố là oxi OXIT Hợp chất Hai nguyên tố Sự oxi hóa Tác dụng oxi Với chất khác 89 (A) Phản ứng hóa hợp td: Fe, S, P + O2 → một chất mới ? Phát biểu định nghĩa (B) Phản ứng tỏa nhiệt Fe (kim loại) O2 S, P + (Phi kim) Dầu hỏa (hợp chất ? Nhận xét ở nhiệt độ không có hiện tƣợng gì Có t o → phản ứng tỏa nhiệt ? Phát biểu định nghĩa h Hình II.9. Tạo ra chất mới Từ 2 hay nhiều chất ban đầu Phản ứng hóa hợp P. ứ hóa học Có sự tỏa nhiệt Phản ứng tỏa nhiệt P. ứ hóa học 90 RÈN KỸ NĂNG THIẾT KẾ CẤU TRÚC TOÀN VẸN CỦA BÀI HỌC (HOÀN THIỆN GIÁO ÁN) Mã số: HH/ TH. I. 05 I .Mục tiêu Giúp cho sinh viên rèn đƣợc kĩ năng - Tổng hợp các cấu trúc riêng rẽ(M,N,các bƣớc, p) của bài học, hoàn thiện các bƣớc bổ sung cho một giáo án. - Rèn kĩ năng ra câu hỏi kiểm tra bài cũ. - Rèn kĩ năng củng cố bài II. Giới thiệu nội dung Trong tiểu mô đun này các bài toán tình huống đƣợc biên soạn thành 3 loại bài: 1- Căn cứ vào nội dung bài học yêu cầu ra các câu hỏi kiểm tra bài cũ cho học sinh. 2- Căn cứ vào M, N của bài học yêu cầu củng cố bài để khắc sâu kiến thức. 3- Hoàn thiện giáo án. III. Bài tập Bài 1 Hãy hoàn thiện giáo án bài "Cac bon" (SGK. II9, tr. 64) trên cơ sở đã hoàn thiện các cấu trúc xác định M, cấu trúc nội dung, các bƣớc công nghệ, P và trình bày đầy đủ các bƣớc bổ sung. Bài 2 Hãy thử trình bày các bƣớc bổ sung nhƣ bƣớc kiểm tra bài cũ, bƣớc củng cố, ra bài tập về nhà khi dạy bài " Axit nitric" (SGK HH 11). 91 Bài 3 Hãy hoàn thiện giáo án bài "Liên kết ion" trên cơ sở đã hoàn thiện các cấu trúc xác định M, cấu trúc nội dung, các bƣớc công nghệ, P và trình bày đầy dủ các bƣớc bổ sung. Bài 4 Hãy đặt câu hỏi kiểm tra bài cũ bài axit nítric (SGK H 11) trƣớc khi dạy bài mới. Bài 5 Hãy trình bày bƣớc củng cố sau khi dạy bài "Axít nít ric" (SGK HH11) Bài 6 Hãy đặt câu hỏi kiểm tra bài cũ bài "Nitơ" (SGK HH11) trƣớc khi dạy bài mới. Bài 7 Hãy trình bày bƣớc củng cố sau khi dạy bài "Ni tơ" (SGK HH 11) TEST TRUNG GIAN Để giúp cho sinh viên dễ dàng thiết kế hoàn thiện dƣợc một giáo án, chúng tôi xin đƣa ra mẫu vận dụng algorit của qui trình thiết kế công nghệ bài học loại bài: Nghiên cứu nguyên tố hóa học (sau khi nghiên cứu cấu tạo nguyên tử và định luật tuần hoàn Mendeleep). Bảng II.2. Bài1: Hoàn thiện giáo án bài "Oxi - Dạng thù hình của ozon" (SGK HH 10, tr. 89) Bài 2: Hoàn thiện giáo án bài " Aminoaxit" (SGK HH12, tr. 68). 92 Bài nghiên cứu về nguyên tố hóa học (Sau Cấu tạo nguyên tử và định luật Medeleep) 93 HƢỚNG DẪN TRẢ LỜI GIÁO ÁN BÀI :"OXI" (SGKHH10, Tr. 89) I. Mục đích của bài Mtd - Giúp cho học sinh nắm đƣợc oxi là chất oxi hoá mạnh tạo ra oxít với hầu hết các nguyên tố, là tính chất hoá học đặc trƣng của oxi. - Oxi có tầm quan trọng trong cuộc sống và trong công nghiệp. - Ozon là dạng thù hình của O2. Ozon có tính oxi hoá mạnh hơn O2. - Giải thích các phản ứng mà oxi tham gia theo quan điểm oxi hoá - khử. Mpt- Rèn cho học sinh óc quan sát thí nghiệm, kĩ năng cân bằng phản ứng OXH - K, xác định chất OXH, chất khử. - Rèn kĩ năng tính hàm lƣợng oxi trong các hợp chất oxi. Mgd - Giáo dục cho học sinh thấy tầm quan trọng của ox i và ozon, có ý thức bảo v ệ môi trƣờng không khí, môi trƣờng sống. II. Các bƣớc lên lớp Bƣớc 1. Tổ chức lớp Bƣớc 2. Kiểm tra bài cũ Bƣớc 3. Giảng bài mới (theo tiến trình ở trang sau) Bƣớc 4. Củng cố 94 95 Giáo án chi tiết bài “Aminoaxit” I. Ổn định tổ chức lớp II. Kiểm tra bài cũ (không kiểm tra vì sang chƣơng mới) III. Giảng bài mới CHƢƠNG V AMINOAXIT VÀ PROTIT §1. Aminoaxit Mtd a- Kiến thức - Giúp cho học sinh nắm đƣợc đặc điểm cấu tạo phần tử aminoaxit - Trên cơ sở công thức cấu tạo,suy ra và nắm vững tính chất hoa học của aminoaxit. - Biết cách gọi tên một số aminoaxit. Biết đƣợc ứng dụng và ý nghĩa của aminoaxit đối với sự sống. b- Kĩ năng - Rèn cho học sinh viết và đọc đúng tên, danh pháp hoá học của một số aminoaxit. - Rèn kĩ năng viết các phản ứng trùng ngƣng. - Rèn ki năng tinh toán để viết công thức cấu tạo. Mpt: Giúp cho học sinh phát triển cách tƣ duy, so sánh, khái quát Mgd: Giáo dục cho học sinh thấy đƣợc tầm quan trọng của aminoaxit đối với sự sống. 96 Gn của bài AMINOAXIT (Hóa 12 SGK. tr. 68 ) 97 GN CÓ THUYẾT MINH AMINOAXIT (Hóa 12, SGK, tr. 68) 98 3. Phản ứng trùng ngƣng (1) ? Phản ứng trùng hợp là gì? Xảy ra với loại hc hc nào? (2) ? Cơ chế phản ứng trùng ngƣng của aminoaxit: nhóm peptit (3)? Phản ứng trùng ngƣng là gì? Khác biệt và giống nhau giữa trùng hợp và trùng ngƣng. 99 TEST KẾT THÚC Bạn hãy tự đánh giá mức độ nắm vững kĩ năng thiết kế công nghệ bài hóa học theo những nội dung sau (hãy đánh dấu + vào kĩ năng nào theo mức độ mà bạn tự đánh giá) Số TT Nội dung các kĩ năng cần đánh giá Trọng số Thang điểm phân loại (p) Điểm số Hiểu(a) Vận dụng (b) Sáng tạo (c) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 I: Kĩ năng xác định M của bài học Kĩ năng xác định Mtd Kĩ năng xác định Mpt Kĩ năng xác định Mgd II: Kĩ năng thiết kế Gn,Bƣớc, Pdh của bài học Kĩ năng xác đinh kiến thức chốt cho đỉnh của GN Kĩ năng mã hóa và xếp đỉnh các nội dung Kĩ năng thiết lập các cung Kĩ năng xác định các kiến thức hỗ trợ, điểm tựa biến G thô thành G đủ. Hoàn thiện GN. Kĩ năng chia G thành các bƣớc, các tình huống dạy học và thao tác dạy học. Kĩ năng xác định chiến lƣợc Pdh của toàn bài. Kĩ năng vận dụng Pdh cho từng bƣớc, từng tình huống dạy học . Kĩ năng sử dụng các phƣơng tiện trực quan (Sơ đồ,hình vẽ, mô hình, thí nghiệm...) Kĩ năng biểu diễn thí nghiệm và vạn dụng các biện pháp phối hợp lời nói với thí nghiệm biểu diễn III. Kĩ năng hoàn thiện giáo án Kĩ năng kiểm tra bài cũ Kĩ năng củng cố bài 5 1 1 5 2 1 2 2 1 2 2 3 2 1 Tổng số: 30 Tổng số điểm: 100 CÁCH TỰ ĐÁNH GIÁ Áp dụng công thức: ؏=∑ 0 ≤ ؏ ≤ 1 ؏ :là tiêu chí đánh giá trình độ lĩnh hội kĩ năng thiết kế công nghệ bài học. Pi: Thang điểm phần loại ở mức (a) hoặc (b) hoặc (c) tƣơng ứng với từng kĩ năng (i) Mức (a) tƣơng ứng với 1 đ Mức (b) tƣơng ứng với 3 đ Mức (c) tƣơng ứng với 5 đ Ti: Trọng số tƣơng ứng với từng kĩ năng (i) N: Tổng số điểm đạt ở mức lĩnh hội cao nhất (c) N = T.C = 30.5 = 150 Chuyển từ trọng số sang điểm số (thang điểm 10) ؏ = 1 → Điểm 10 ؏= 0,7 → Điểm 7 ؏ = 0, 5 → Điểm 5 v.v. . 101 KẾT LUẬN Trong khi biên soạn tài liệu tự học có huống dẫn cho sinh viên, chúng tôi đã rút ra đƣợc những kết luận sau: 1. Khi nghiên cứu qui trình thiết kế công nghệ bài học chúng tôi đã xác định đƣợc tổ hộp 6 nhóm kỹ năng thiết kế công nghệ bài học nghiên cứu tài liệu mới. Đó là cơ sở cho việc rèn luyện kĩ năng sọan giáo án cho sinh viên sƣ phạm nói chung và sinh viên khoa Hóa nói riêng. 2. Việc vạch ra hai chiến lƣợc huấn luyện kĩ năng (huấn luyện theo lôgic phân tích từng phần và huấn luyện theo lôgic phát triển tuyến tính) đƣợc khái quát trong nội dung chƣơng này đã cho phép chúng tôi vạch ra đƣợc cách thức cụ thể rèn luyện các kỹ năng nghề cho sinh viên. Các cách thức phù hợp với lôgic và quá trình nhận thức, rèn luyện tay nghề sƣ phạm của sinh viên, đồng thời là cơ sơ của việc biên soạn tài liệu tự học có hƣớng dẫn trên. 3. Trên cơ sở đó chúng tôi đã biên soạn tài liệu "Hệ thống các tình huống mô phỏng nhằm rèn luyện kĩ năng thiết kế công nghệ bài hóa học nghiên cứu tài liệu mới: Khi biên soạn tài liệu, chúng tôi đã sử dụng phƣơng pháp tiếp cận mô đun. Tài liệu tự học có hƣớng dẫn này bao gồm hai mô đun lớn, nhƣng do khuôn khổ của luận án chúng tôi chỉ trình bày 102 mô đun I ở chƣơng II. Mô đun II đƣợc chuyển về phần phụ lục nhƣ một tài liệu tham khảo. - Trong tài liệu chúng tôi đ ã xác định mục tiêu cụ thể của mô đun và các tiểu mô đun. - Hƣớng dẫn sinh viên cách sử dụng tài liệu này theo 3 bƣớc và sau khi thực hiện đầy đủ các bƣớc, sinh viên sẽ nắm vững kĩ năng thiết kế công nghệ bài học. - Đề xuất đƣợc bảng đặc trƣng nội dung cần kiểm tra đánh giá, đ ể giúp sinh viên có thể tự mình đánh giá đƣợc mức độ tự lực nắm vững kĩ năng thiết kế công nghệ bài học (kiểu 1) một cách định lƣợng qua test kết thúc. Trên cơ sở những kết luận trên đây, chúng tôi đ ã xây dựng kế hoạch cụ thể thực nghiệm sƣ phạm đ ể kiểm nghiệm lại hiệu quả tƣơng đối của phƣơng pháp biên soạn tài liệu tự học - có hƣớng dẫn: "Dùng bài tập tình huống mô phỏng nhằm rèn luyện cho sinh viên kĩ năng thiết kế công nghệ bài học nghiên cứu tài liệu mới". 103 CHƢƠNG III THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM §1. Mục đích thực nghiệm Trên cơ sở những kinh nghiệm đã tổng kết và những lí luận đã đề xuất trong chƣơng II, chúng tôi tiến hành thực nghiệm sƣ phạm nhằm giải quyết một số vấn đề sau: 1) Làm sáng tỏ khả năng sử dụng tài liệu tự học - có huống dẫn: "Hệ thống các bài toán tình huống mô phỏng, rèn luyện kĩ năng thiết kế công nghệ bài hóa học nghiên cứu tài liệu mới" nhƣ một phƣơng pháp dạy học nhầm rèn cho sinh viên kĩ năng thiết kế công nghệ bài học và kiểm nghiệm những giả thuyết đề xuất về quá trình áp dụng phƣơng pháp này: - Qua việc giải hệ thống bài toán tình huống mô phỏng, sinh viên có thể nắm vững qui trình thiết kế công nghệ bài hóa học tức là những thao tác soạn giáo án (bài học kiểu I) và hình thành đƣợc những kĩ năng của công việc quan trọng này. - Hiểu, nắm vững và vận dụng đƣợc phƣơng pháp dạy học cụ thể vào từng kiểu bài trong đó có kiểu bài nghiên cứu tài liệu mới. - Có thể căn cứu vào mục tiêu của bài học để xác định nội dung kiến thức cơ bản của bài và từ đó đề xuất phƣơng pháp dạy học thích hợp, và ngƣợc lại từ nội dung dạy học và phƣơng pháp dạy học để kiểm tra lại mục đích của bài học. - Sinh viên có thể vận dụng phƣơng pháp grap trong công việc thiết kế nội dung của bài học (thiết kế GN). 2) Bƣớc đầu đánh giá đƣợc hiệu quả của việc sử dụng tài liệu (biên soạn theo tiếp cận mô đun) theo phƣơng pháp tự học 104 cá thể hóa - có hƣớng dẫn cho sinh viên có thể đảm bảo việc lĩnh hội, nắm vững và rèn kĩ năng nghề cho sinh viên §2. Phƣơng pháp nghiên cứu Với mục đích là rèn luyện cho sinh viên kĩ năng thiết kế công nghệ bài hóa học (kiểu I) do đó yêu cầu sinh viên thực nghiệm phải có trình độ hiểu biết nhất định về bộ môn tâm lí học, giáo dục học và lí luận dạy học hóa học, vì vậy chúng tôi chỉ tiến hành thực nghiêm đối với sinh viên năm th