Luận án Phát triển đội ngũ giáo viên dạy tiếng Khmer theo chuẩn nghề nghiệp ở các trường Phổ thông dân tộc Nội trú khu vực đồng bằng sông Cửu Long - Lê Hoàng Dự

ường PTDTNT, trường PTDTBT, trường chuyên mỗi lớp được bố trí không quá 2,4 biên chế giáo viên; trường phổ thông nhiều cấp học biên chế giáo viên được quy định theo cấp: TH, THCS hoặc THPT). Thực tế hệ số GV/lớp và học sinh/GV ở khu vực ĐBSCL 2 năm gần đây được tổng hợp ở Bảng 2.14. 88 Bảng 2.14: Tỉ lệ GV/Lớp và HS/GV các trường THPT khu vực ĐBSCL TT Khu vực/ Tỉnh 2014-2015 2015-2016 GV/ Lớp HS/ GV GV/ Lớp HS/ GV CẢ NƯỚC 2,38 16,05 2,35 16,07 Đồng bằng sông Cửu Long 2,45 14,74 2,40 15,03 1 Long An 2,50 14,67 2,53 14,93 2 Tiền Giang 2,19 17,81 2,11 17,64 3 Bến Tre 2,38 16,25 2,38 16,29 4 Trà Vinh 2,79 10,63 2,69 11,18 5 Vĩnh Long 2,59 13,35 2,50 13,70 6 Đồng Tháp 2,35 15,41 2,36 15,63 7 An Giang 2,48 14,33 2,45 14,39 8 Kiên Giang 2,33 15,73 2,24 16,58 9 Cần Thơ 2,49 14,53 2,55 14,08 10 Hậu Giang 2,44 14,93 2,38 15,83 11 Sóc Trăng 2,56 13,49 2,48 13,86 12 Bạc Liêu 2,32 17,33 2,23 17,77 13 Cà Mau 2,57 13,87 2,38 14,78 (Nguồn: Thống kê GD&ĐT năm học 2014-2015 và 2015-2016) Tóm lại, biên chế GV ở các trường trung học phổ thông khu vực ĐBSCL không ổn định, năm trước thấp, năm sau tăng; hoặc năm trước cao, năm sau thấp. Nguyên nhân là do sự biến động về số lượng học sinh chuyển cấp từ THCS lên THPT, sự biến động này thường diễn ra ở các huyện nghèo, huyện vùng sâu, vùng xa. Mặc dù định biên GV ở khu vực ĐBSCL cao hơn mặt bằng chung của cả nước, song tình trạng thừa, thiếu cục bộ GV vẫn hiện hữu ở nhiều trường. b) Tuyển chọn đội ngũ giáo viên dạy tiếng Khmer theo Chuẩn nghề nghiệp ở các trường phổ thông dân tộc nội trú khu vực Đồng bằng sông Cửu Long Thực tế công tác tuyển chọn GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL đang được thực hiện theo quy định chung, áp dụng cho tất cả các đối tượng theo tiêu chuẩn quy định chung. Công tác tuyển dụng GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL đang được thực hiện theo 2 phương thức: xét tuyển hoặc thi tuyển. Quy trình tuyển chọn GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL được thực hiện như sau: (i) Xét kết quả học tập bao gồm: Điểm học tập và điểm tốt nghiệp của người dự tuyển; (ii) Kiểm tra, sát hạch thông qua thi trắc nghiệm, hoặc thi viết về năng lực 89 chuyên môn, nghiệp vụ theo yêu cầu của vị trí cần tuyển. Thí sinh phải qua kỳ sát hạch về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ bằng 01 bài thi trắc nghiệm (thời gian 45 phút) hoặc 01 bài thi viết (thời gian 120 phút). Khi có nhu cầu tuyển dụng GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT, Sở GD&ĐT phối hợp với Sở Nội vụ tổ chức thực hiện tuyển dụng sau khi được Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt kế hoạch tuyển dụng. Nghiên cứu nội dung thông báo tuyển dụng GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực cho thấy trong tuyển dụng GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL cũng phải tham gia thi tuyển hoặc xét tuyển như những GV THPT. Như vậy, công tác tuyển chọn giáo viên dạy tiếng Khmer ở các trường phổ thông dân tộc nội trú khu vực Đồng bằng sông Cửu Long thực hiện theo quy định chung về tuyển dụng viên chức ngành giáo dục, chưa tỉnh nào có quy định về tuyển dụng giáo viên dạy tiếng Khmer theo hướng phát triển nguồn nhân lực và Chuẩn nghề nghiệp GV. c) Sử dụng đội ngũ giáo viên dạy tiếng Khmer theo Chuẩn nghề nghiệp ở các trường phổ thông dân tộc nội trú khu vực Đồng bằng sông Cửu Long Trong quản lý sử dụng GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL thực hiện theo quy định của Điều lệ trường trung học và hướng dẫn của Bộ GD&ĐT và của Sở GD&ĐT. Đối với GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT: - Kết quả khảo sát cán bộ quản lý nhà trường, các ý kiến đều cho rằng: việc phân công nhiệm vụ cho GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT thực hiện theo quy định chung, những nhiệm vụ được giao như: giảng dạy theo môn học; chủ nhiệm lớp; công tác khác (do Hiệu trưởng hay đoàn thể phân công). Nguyên tắc phân công nhiệm vụ cho GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT dựa trên năng lực của GV, không có sự phân biệt GV người Kinh hay GV dạy tiếng Khmer. Những GV có năng lực chuyên môn được bố trí dạy các lớp cuối cấp; giáo viên có năng lực quản lý được bố trí làm công tác chủ nhiệm hay quản lý học sinh nội trú (trường PTDTNT). Như vậy, việc phân công nhiệm vụ cho GV không có sự phân biệt GVdạy tiếng Khmer hay GV người Kinh, tất cả đều bình đẳng như nhau. - Quản lý GV dạy tiếng Khmer, các ý kiến của các hiệu trưởng đều cho rằng hiện tại việc quản lý GV dạy tiếng Khmer không có sự khác biệt gì kể cả về mặt hành chính và chuyên môn. Công tác quản lý GV được thực hiện theo quy định của Điều lệ trường 90 Trung học, các văn bản hướng dẫn của Bộ GD&ĐT và Sở GD&ĐT với nhiều hình thức khác nhau như: Quản lý trực tiếp; quản lý thông qua tổ chuyên môn; quản lý thông qua hội đồng sư phạm; quản lý thông qua các phương tiện thông tin; quản lý thông qua kiểm tra hồ sơ công việc; quản lý thông qua hồ sơ cán bộ. Với những GV dạy tiếng Khmer còn hạn chế về năng lực chuyên môn nhà trường giao cho tổ chuyên môn, GV giỏi kèm cặp và giúp đỡ thêm; tăng cường hoạt động dự giờ, góp ý, rút kinh nghiệm giúp GV dạy tiếng Khmer nâng cao năng lực chuyên môn. Tóm lại, việc sử dụng GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL đang được các trường PTDTNT thực hiện theo quy định chung của Điều lệ trường trung học, chưa có sự khác biệt. Việc sử dụng GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL chưa được thực hiện theo nội dung của phát triển nguồn nhân lực người dân tộc thiểu số và Chuẩn nghề nghiệp GV. 2.4.4. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên dạy tiếng Khmer theo Chuẩn nghề nghiệp ở các trường phổ thông dân tộc nội trú khu vực Đồng bằng sông Cửu Long 2.4.4.1. Về phẩm chất chính trị, đạo đức theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Qua trao đổi với CBQL, GV, việc bồi dưỡng để nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức được tổ chức bằng các hình thức như bồi dưỡng chính trị, pháp luật hè; tổ chức quán triệt, triển khai các cuộc vận động, các phong trào thi đua, các quy định về phẩm chất đạo đức nhà giáo, cán bộ, công chức, viên chức, những gương điển hình trong ngành, Công tác bồi dưỡng về phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức nghề nghiệp như: Bồi dưỡng về lý luận chính trị, tư tưởng Hồ Chí Minh thông qua các cuộc vận động lớn trong ngành; đặc biệt, là cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, “Mỗi thầy, cô giáo là tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”; quán triệt các đường lối, chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, các chính sách, pháp luật của Nhà nước; Những vấn đề cơ bản về đường lối, chính sách phát triển KT-XH, GD&ĐT và các lĩnh vực khác trong thời kỳ đổi mới của Đảng, Nhà nước và của khu vực; Những quy định về phẩm chất đạo đức nhà giáo, những quy định đối với công chức, viên chức; nêu gương, nhân tố điển hình trong phong trào giảng dạy của ĐNGV. Qua kết quả đánh giá công tác bồi dưỡng này hằng năm và qua trao đổi với CBQL, GV cho thấy, những nội dung bồi dưỡng tương đối phù hợp, tất cả CBQL, GV đều tham gia bồi dưỡng chính trị, pháp luật hè. Tuy nhiên, theo kết quả đánh giá, hình 91 thức tổ chức bồi dưỡng theo Chuẩn nghề nghiệp GV chưa hiệu quả, số lượng GV tham dự trên từng lớp bồi dưỡng khá cao; công tác quản lý, điều kiện phục vụ, báo cáo viên chưa tốt, dẫn đến chất lượng bồi dưỡng không cao. Đồng thời, các trường học cũng ít quan tâm đến công tác này, chủ yếu tập trung vào công tác bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ. 2.4.4.2. Về chuyên môn, nghiệp vụ theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Đào tạo, đào tạo lại về trình độ chuyên môn cho đội ngũ giáo viên dạy tiếng Khmer chiếm vị trí quan trọng trí quan trọng trong công tác đào tạo, bồi dưỡng. Hằng năm, các Sở GD&ĐT và các trường đều phối hợp với các trường ĐHSP và các đơn vị khác tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên dạy tiếng Khmer. Nội dung bồi dưỡng thường tập trung vào nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên dạy tiếng Khmer như bồi dưỡng chuyên đề chuyên môn, phương pháp dạy học, điều chỉnh nội dung chương trình, sách giáo khoa, tư vấn học đường, công tác chủ nhiệm Theo kết quả khảo sát, các hình thức nâng cao năng lực chuyên môn như sinh hoạt chuyên môn của tổ, nhóm; tọa đàm, trao đổi về những vấn đề chuyên môn mới; tổ chức các cuộc thi trong trường được các nhà trường triển khai. Công tác bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên dạy tiếng Khmer được các trường triển khai theo kế hoạch của Bộ GD&ĐT và giáo viên dạy tiếng Khmer có thể chọn các mô - đun phù hợp để học theo nhu cầu chuyên môn. Hiện nay, ở một số trường PTDTNT, hoạt động của tổ chuyên môn thông thường chỉ là xây dựng kế hoạch, quy định chế độ sinh hoạt, kiểm tra giáo án, lịch báo giảng, tổ chức dự giờ, thao giảng, tiến hành các hoạt động kiểm tra vào cuối học kỳ, cuối năm học Nội dung sinh hoạt chuyên đề giảng dạy tiếng Khmer chiếm tỉ lệ thấp trong nội dung sinh hoạt tổ chuyên môn. Việc xác định các nội dung sinh hoạt chuyên đề chưa thật sát với những vấn đề GV còn khó khăn trong thực tế giảng dạy; hình thức sinh hoạt còn đơn điệu, chưa thực hiện các hoạt động chia sẻ với đồng nghiệp về vấn đề chuyên môn, chưa tạo nên môi trường tốt nhất cho những GV dạy tiếng Khmer còn hạn chế về năng lực, chưa có kinh nghiệm trong giảng dạy, nhất là GV mới được tuyển chọn có điều kiện để trao đổi, học tập kinh nghiệm, nâng cao trình độ tay nghề. Công tác tư vấn học đường là nhiệm vụ quan trọng của nhà trường nhằm thực hiện việc tư vấn hướng nghiệp, tư vấn tâm lý, tư vấn học tập cho học sinh dân tộc Khmer Qua trao đổi và kết quả khảo sát, nhiều ý kiến cho rằng, nhiệm vụ này chủ 92 yếu là do GV chủ nhiệm, GV dạy các môn giáo dục công dân thực hiện nhưng họ không được đào tạo hoặc bồi dưỡng một cách bài bản. Việc định hướng, tư vấn cho học sinh về nghề nghiệp trong tương lai phù hợp với năng lực, sở thích, điều kiện, hoàn cảnh của bản thân cũng như nhu cầu lao động, nguồn nhân lực của xã hội chưa hiệu quả. 2.4.4.3. Nhu cầu bồi dưỡng nâng cao năng lực nghề nghiệp cho đội ngũ giáo viên dạy tiếng Khmer theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên Công tác bồi dưỡng thường xuyên theo định hướng phát triển năng lực nghề nghiệp cho ĐNGV dạy tiếng Khmer theo chương trình do Bộ GD&Đ quy định. Chính vì vậy, việc bồi dưỡng ĐNGV dạy tiếng Khmer phải được thực hiện đảm bảo được mục tiêu, nội dung, hình thức, phương pháp, thời gian, cách thức tổ chức bồi dưỡng và điều kiện thực hiện chương trình. Hiện nay có nhiều nội dung bồi dưỡng ĐNGV dạy tiếng Khmer lựa chọn, như: Bồi dưỡng nâng cao năng lực dạy học, bồi dưỡng đổi mới về phương pháp giảng dạy, bồi dưỡng chuẩn hoá GV, bồi dưỡng thường xuyên theo chu kỳ, bồi dưỡng đổi mới về kiểm tra đánh giá... Bồi dưỡng định kỳ: Giáo viên dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL được tham gia bồi dưỡng định kỳ hằng năm theo quy định của Bộ GD&ĐT; Bồi dưỡng giáo dục đặc thù: Giáo viên dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL được tham gia các lớp bồi dưỡng tiếng Khmer do tỉnh, khu vực tổ chức. Tác giả Luận án đã tiến hành khảo sát lấy ý kiến đánh giá về mức độ tham gia và đánh giá chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng của 46 GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL với các nội dung sau: (1) Đào tạo nâng cao trình độ cho GV; (2) Xây dựng kế hoạch, nội dung chương trình bồi dưỡng nhằm phát triển các năng lực cho GV; (3) Quản lý đánh giá điều chỉnh kế hoạch, nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng; (4) Tự học, tự nghiên cứu nâng cao năng lực; (5) Thực hiện chế độ chính sách đào tạo, bồi dưỡng. Qua kết quả Bảng 2.15 dưới đây cho thấy: Mức độ tham gia công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực cho GV dạy tiếng Khmer, thể hiện ở các tiêu chí đều được đánh giá ở mức rất thường xuyên và thường xuyên, với điểm trung bình từ 3,0 điểm đến 3,7 điểm. Điều này cho thấy giá trị của việc đào tạo, bồi dưỡng và mặt khác thể hiện nhu cầu của ĐNGV dạy tiếng Khmer cần bổ sung các hình thức, nội dung, phương pháp tổ chức cho việc đào tạo nâng cao trình độ, năng lực. 93 Bảng 2.15: Thực trạng giáo viên dạy tiếng Khmer tham gia vào hoạt động đào tạo, bồi dưỡng TT Nội dung Mức độ tham gia (%) Điểm TB (M) Thứ bậc Rất thường xuyên Thường xuyên Thỉnh thoảng Rất ít Không tham gia 1 Đào tạo nâng cao trình độ cho GV 78.3 17.4 0.0 4.3 3.7 1 2 Xây dựng kế hoạch ND chương trình bồi dưỡng nhằm phát triển các năng lực cho GV + Năng lực chuyên môn 60.9 39.1 0.0 0.0 3.6 3 + Năng lực dạy học 65.2 34.8 0.0 0.0 3.7 1 + Năng lực NCKH 56.5 34.8 4.3 4.3 3.4 4 + Năng lực phát triển và thực hiện chương trình đào tạo 30.4 60.9 8.7 0.0 3.2 8 + Năng lực phát triển nghề nghiệp 34.8 56.5 8.7 0.0 3.3 6 + Năng lực xây dựng các mối quan hệ với tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp 21.7 56.5 17.4 4.3 3.0 10 3 Quản lý đánh giá điều chỉnh kế hoạch nội dung, chuơng trình đào tạo bồi dưỡng 34.8 47.8 8.7 8.7 3.1 9 4 Tự học, tự nghiên cứu nâng cao năng lực 43.5 56.5 0.0 0.0 3.4 4 5 Thực hiện chế độ chính sách đào tạo 39.1 56.5 0.0 4.3 3.3 6 (Nguồn: Khảo sát thực tế) Bảng 2.16: Thực trạng quản lý hoạt động đào tạo, bồi dưỡng GV dạy tiếng Khmer TT Nội dung Đánh giá chất lượng (%) Điểm TB (M) Thứ bậc Rất hiệu quả Hiệu quả Bình thường Ít hiệu quả Không hiệu quả 1 Đào tạo nâng cao trình độ cho GV 26.1 69.6 0.0 4.3 3.2 1 2 Xây dựng KH, ND, CT bồi dưỡng phát triển các NL cho GV + Năng lực chuyên môn 21.7 69.6 4.3 4.3 3.1 2 + Năng lực dạy học 21.7 65.2 4.3 8.7 3.0 3 + Năng lực NCKH 13.0 47.8 0.0 39.1 2.3 9 + Năng lực phát triển và thực hiện chương trình đào tạo 26.1 47.8 8.7 17.4 2.8 5 + Năng lực phát triển nghề nghiệp 13.0 43.5 0.0 43.5 2.3 9 + Năng lực xây dựng các mối quan hệ với tổ chức, đoàn thể, doanh nghiệp 21.7 47.8 8.7 21.7 2.7 6 3 Quản lí đánh giá điều chỉnh kế hoạch, nội dung, chương trình đào tạo bồi dưỡng 8.7 65.2 0.0 26.1 2.6 7 4 Tự học, tự nghiên cứu nâng cao năng lực 8.7 65.2 0.0 26.1 2.6 7 5 Thực hiện chế độ chính sách đào tạo 17.4 65.2 4.3 13.0 2.9 4 (Nguồn: Khảo sát thực tế) 94 Qua kết quả Bảng 2.16 trên đây cho thấy: Mức độ thực hiện nội dung đào tạo, bồi dưỡng ĐNGV dạy tiếng Khmer được đánh giá rất hiệu quả và hiệu quả, với nội dung “Đào tạo nâng cao trình độ cho GV dạy tiếng Khmer” được đánh giá ở mức rất hiệu quả với điểm trung bình 3,2 điểm. Kết quả phỏng vấn cho thấy: Lãnh đạo các trường PTDTNT luôn quan tâm chỉ đạo, tạo điều kiện để triển khai thực hiện đào tạo bồi dưỡng cho đội ngũ về chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp, lối sống tác phong. Hình thức đào tạo, bồi dưỡng: Bồi dưỡng chuẩn hóa đối với GV dạy tiếng Khmer: Kiến thức kỹ năng; nghiệp vụ sư phạm; ngoại ngữ; tin học... để đạt chuẩn theo quy định; bồi dưỡng thường xuyên; bồi dưỡng kiến thức công nghệ mới; kỹ năng nghề; NVSP và NVSP dạy nghề; PPDH mới, xây dựng chương trình, giáo trình đề cương bài giảng; sử dụng các phương tiện và thiết bị dạy học hiện đại; kiến thức bổ trợ: Ngoại ngữ, tin học. Phối hợp với các cơ sở đào tạo mở lớp bồi dưỡng cho GV dạy tiếng Khmer năng lực thiết kế bài giảng; kỹ năng dạy học cơ bản, bồi dưỡng NVSP. Đào tạo, bồi dưỡng có vai trò to lớn trong việc nâng cao năng lực cho ĐNGV dạy tiếng Khmer. Do vậy, các trường PTDTNT chỉ đạo, tổ chức quản lý đào tạo, bồi dưỡng ĐNGV dạy tiếng Khmer theo đúng kế hoạch đã xây dựng; kiểm tra đánh giá rút kinh nghiệm theo định kỳ để khắc phục những hạn chế thiếu sót trong chỉ đạo điều hành. Tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực trên, công tác đào tạo, bồi dưỡng ĐNGV dạy tiếng Khmer vẫn còn một số bất cập, hạn chế: Nội dung đào tạo, bồi dưỡng chưa thực sự tập trung phát triển năng lực của ĐNGV dạy tiếng Khmer. Do chế độ chính sách chưa rõ ràng, phù hợp, nguồn kinh phí hạn chế, nên việc tạo điều kiện cho GV đi học tập và nghiên cứu phụ thuộc vào cơ chế của từng đơn vị và chủ yếu là xuất phát từ nhu cầu của cá nhân. Phần lớn các trường chưa có kế hoạch đào tạo dài hạn và thiếu chủ động. Tóm lại, công tác bồi dưỡng giáo viên dạy tiếng Khmer ở các trường phổ thông dân tộc nội trú khu vực ĐBSCL đảm bảo theo quy định của Bộ GD&ĐT và kế hoạch bồi dưỡng giáo viên hằng năm của các Sở GD&ĐT và áp dụng cho tất cả giáo viên, nhưng chưa thực hiện bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên dạy tiếng Khmer theo Chuẩn nghề nghiệp giáo viên. 2.4.5. Chính sách đãi ngộ và môi trường làm việc của đội ngũ giáo viên trung học phổ thông người dân tộc thiểu số 95 2.4.5.1. Chính sách đối với giáo viên dạy tiếng Khmer ở các trường phổ thông dân tộc nội trú khu vực Đồng bằng sông Cửu Long Dân tộc và công tác dân tộc là cơ sở để ban hành các chính sách dân tộc. Chính sách dân tộc nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi để các dân tộc thiểu số phát huy nội lực phát triển cùng với sự phát triển chung của đất nước. Chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL thực chất là những chính sách ưu tiên để phát triển đội ngũ giáo viên người dân tộc thiểu số. Chính sách đối với GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL bao gồm tiền lương, tiền thưởng, chính sách hỗ trợ và những phúc lợi xã hội khác: - Về tiền lương, thưởng: giáo viên dạy tiếng Khmer được hưởng chế độ tiền lương, thưởng như đối với giáo viên THPT theo quy định của Nhà nước, không có chế độ lương riêng cho giáo viên dạy tiếng Khmer. - Về chính sách ưu đãi: Mức phụ cấp 35% áp dụng đối với nhà giáo đang trực tiếp giảng dạy THPT ở miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa theo quy định ở Quyết định số 244/2005/QĐ-TTg ngày 06/10/2005 của Thủ tướng Chính phủ về chế độ phụ cấp ưu đãi đối với nhà giáo đang trực tiếp giảng dạy tại các trường công lập. - Mức phụ cấp 70% áp dụng đối với nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục đang công tác tại trường PTDTNT, trường trung học phổ thông chuyên và nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục đang công tác tại các cơ sở giáo dục, đào tạo thuộc vùng có điều kiện KT-XH đặc biệt khó khăn theo quy định của Nghị định số 61/2006/NĐ-CP ngày 20/6/2006 về chính sách đối với nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục công tác ở trường chuyên biệt, ở vùng KT-XH đặc biệt khó khăn. - Về chế độ phụ cấp thâm niên đối với nhà giáo được quy định ở Nghị định số 54/2011/NĐ-CP ngày 04/7/2011 của Chính phủ và Thông tư Liên tịch số 68/2011/TTLT-BGDĐT-BNV- BTC-BLĐTBXH, hướng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 54/2011/NĐ-CP, ngày 04/7/2011 của Chính phủ. - Về những phúc lợi xã hội đối với giáo viên dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL được các địa phương thực hiện đầy đủ theo quy định của Nhà nước như: bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, nghỉ dưỡng,... Các địa phương (chính quyền và cộng đồng) chăm lo động viên tinh thần và vật chất theo điều kiện của địa phương đối với giáo viên nói chung. 96 Tóm lại, hiện tại giáo viên dạy tiếng Khmer được hưởng các chế độ chính sách như những giáo viên THPT khác công tác ở các trường vùng dân tộc thiểu số, vùng KT-XH đặc biệt khó khăn, vùng biên giới, hải đảo. Như vậy, chưa có chính sách ưu đãi riêng đối với giáo viên dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL. 2.4.5.2. Môi trường làm việc của giáo viên dạy tiếng Khmer ở các trường phổ thông dân tộc nội trú khu vực Đồng bằng sông Cửu Long Môi trường nhà trường: Nhìn chung, trường, lớp học, phòng chức năng, phòng hiệu bộ, khu nội trú, bàn, ghế, bảng, ánh sáng, đồ dùng dạy học được đầu tư, trang bị khá đầy đủ thiết bị, máy móc như: máy chiếu, máy tính, máy in, kết nối Internet của tất cả các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL cơ bản đều được đầu tư xây dựng cơ bản, đầy đủ, khang trang, đẹp và chắc chắn, từ đó đảm bảo các điều kiện dạy và học. Khảo sát thực tế cho thấy các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL chăm lo xây dựng môi trường làm việc thân thiện, công bằng, không phân biệt, đối xử, kì thị dân tộc. Ban giám hiệu và các tổ chức trong nhà trường đều thực hiện tốt vấn đề dân tộc và công tác dân tộc. Các trường PTDTNT quan tâm xây dựng môi trường đa văn hóa: trường có phòng truyền thống trưng bày sản phẩm các dân tộc (trang phục, dụng cụ lao động, khí cụ,), học sinh mặc trang phục dân tộc vào thứ 2 đầu tuần; sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, lễ hội, mang đậm nét dân tộc; giáo viên và học sinh giao tiếp với nhau bằng cả tiếng Việt hay tiếng dân tộc Khmer. Tinh thần đoàn kết nội bộ ngày càng thắt chặt, chia sẽ, động viên, tương thân, tương ái, khuyến khích lẫn nhau hoàn thành tốt nhiệm vụ được phân công. Môi trường gia đình: Trong các gia đình dân tộc Khmer, giáo viên giữ vai trò trụ cột cả về kinh tế và văn hóa. Ngoài giờ làm việc ở trường giáo viên phải tham gia thực hiện các hoạt động lao động sản xuất (chăn nuôi, làm ruộng, nuôi tôm, nuôi cá, làm rẫy, tham gia kinh doanh dịch vụ,). Những khó khăn về kinh tế, những phong tục tập quán ít nhiều cũng tác động đến giáo viên, tạo ra mâu thuẫn ngay trong bản thân giáo viên và phần nào ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả dạy học của giáo viên. Môi trường xã hội: GV người dân tộc Khmer phải chấp hành những quy định của pháp luật và quy định quản lý xã hội của chính quyền địa phương, đồng thời còn thực hiện những quy định mang nặng tính truyền thống, phong tục, tập quán của cộng đồng dân tộc người Khmer. Với vị trí, vai trò vừa là GV vừa là thành viên của tộc người, những phong tục, tập quán, truyền thống tác động đến tâm lý, tình cảm của GV 97 trong thực hiện nhiệm vụ dạy học, giáo dục. Trong giao tiếp giữa GV và HS dân tộc Khmer, việc sử dụng tiếng Khmer vừa có mặt tích cực, vừa hạn chế. Bởi lẽ khi dùng tiếng dân tộc Khmer để giúp HS hiểu rõ, hiểu sâu những nội dung kiến thức; bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, nếu GV lạm dụng tiếng dân tộc Khmer, sử dụng quá nhiều, mọi lúc, mọi nơi thì hạn chế năng lực sử dụng và phát triển tiếng Việt cho học sinh dân tộc Khmer. Tóm lại, môi trường làm việc của GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL được thực hiện theo quy định chung đối với tất cả GV. Tuy nhiên, những vấn đề tồn tại, bất cập của GV dạy tiếng Khmer thì chưa có trường PTDTNT nào có sự quan tâm đặc biệt, chưa có những biện pháp hiệu quả để từng bước khắc phục những tồn tại, đặc biệt là hạn chế về năng lực. Thêm vào đó, nhiều khi còn có sự phân biệt, chẳng hạn những lớp cuối cấp, lớp “chọn” của nhà trường thì những giáo viên dạy tiếng Khmer chưa được bố trí chủ nhiệm cũng như việc tư vấn, hướng nghiệp cho học sinh. Như vậy, môi trường giáo dục đa văn hóa bước đầu đã được hình thành ở các trường PTDTNT và đã khẳng định sự ưu việt của nó trong giáo dục học sinh và động viên, khích lệ giáo viên dạy tiếng Khmer trong dạy học và công tác, từ đó góp phần bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. 2.5. Đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên dạy tiếng Khmer theo Chuẩn nghề nghiệp ở các trường phổ thông dân tộc nội trú khu vực Đồng bằng sông Cửu Long 2.5.1. Thành tựu, ưu điểm - Quy hoạch, kế hoạch phát triển nguồn nhân lực GV dạy tiếng Khmer theo Chuẩn nghề nghiệp ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL bước đầu đã đề cập đến vấn đề phát triển ĐNGV dạy tiếng Khmer. Đội ngũ GV dạy tiếng Khmer từng bước khẳng định vị trí và vai trò chủ thể trong sự nghiệp phát triển giáo dục ở trường PTDTNT. - Công tác tuyển chọn, sử dụng giáo viên dạy tiếng Khmer theo Chuẩn nghề nghiệp ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL đã chú ý đến phát triển giáo viên dạy tiếng Khmer, là đối tượng được ưu tiên trong tuyển dụng biên chế ở các trường. Các trường PTDTNT đã tạo điều kiện, cơ hội để GV dạy tiếng Khmer được đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. - Các trường PTDTNT tạo môi trường làm việc thuận lợi để GV dạy tiếng 98 Khmer nâng cao phẩm chất, chính trị và năng lực chuyên môn; một số trường thực hiện tốt công tác hướng nghiệp và có một bộ phận học sinh dân tộc Khmer chọn nghề sư phạm sau khi hoàn thành chương trình THPT. Đội ngũ GV dạy tiếng Khmer là người dân tộc Khmer nên hiểu biết về tâm, sinh lý học sinh dân tộc; hiểu biết và sử dụng ngôn ngữ, văn hóa dân tộc Khmer là lợi thế trong giáo dục học sinh dân tộc Khmer. Đội ngũ GV dạy tiếng Khmer là người địa phương nên về tư tưởng yên tâm công tác, góp sức cho phát triển giáo dục trên quê hương. Các trường PTDTNT là những mô hình về môi trường giáo dục đa văn hóa, đa ngôn ngữ đã có kết quả, chất lượng giáo dục cao. - Đội ngũ GV dạy tiếng Khmer ở các trường PTDTNT khu vực ĐBSCL cơ bản đủ về số lượng, đạt chuẩn về trình độ đào tạo; đa số GV dạy tiếng Khmer có phẩm chất chính trị, đạo đức và năng lực nghề nghiệp cơ bản đáp ứng được công tác giảng dạy; công tác tuyển chọn, sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, các chính sách đãi ngộ và việc giám sát, thanh tra, kiểm tra GV dạy tiếng Khmer đã được các Sở GD&ĐT, các trường quan tâm. Việc thực hiện phân cấp quản lý cũng đã tạo