Luận án Phát triển khán giả sân khấu cải lương tại Thành phố Hồ Chí Minh (Nghiên cứu trường hợp nhà hát cải lương Trần Hữu Trang)

với mục tiêu cuối cùng là duy trì và phát triển lượng khán giả thụ hưởng các vở diễn Cải lương. Do đó, để phát triển khán giả cho Nhà hát CL THT nói riêng, Tp.HCM nói chung, cần có đồng thời nhiều giải pháp để giải quyết các khía cạnh thực trạng khác nhau, được thực hiện đồng bộ, trong một khoảng thời gian đủ dài để phát huy hiệu quả. Dưới đây là một số giải pháp trọng tâm, cơ bản nhất. 3.3.1. Quan điểm phát triển khán giả sân khấu Cải lương Trên cơ sở những quan điểm của Đảng bộ, UBND Tp.HCM, các quan điểm khoa học trong việc bảo tồn, phát huy những bản sắc văn hóa truyền thống, cũng như những đòi hỏi từ thực tiễn, NCS xác định quan điểm phát triển khán giả sân khấu Cải lương, mà trọng tâm là Nhà hát CL THT như sau: Phát triển khán giả phải lấy các chức năng cơ bản của nghệ thuật sân khấu truyền thống làm cơ sở. Với quan điểm này, yêu cầu đặt ra cho các đơn vị sản xuất và tổ chức biểu diễn Cải lương cần lồng ghép vào vở diễn những thông điệp có tính chất nhân văn, giá trị tư tưởng, đạo đức tốt đẹp. Bởi “Dù bằng hình thức nào, sân 115 khấu giúp hoàn thiện con người luôn là bức thông điệp, luôn phải mang tới cho người xem những tình cảm và tư tưởng lành mạnh”. Song, nếu chỉ dựa vào quan điểm trên để phát triển khán giả Cải lương thì “không ít các nhà quản lý nghệ thuật phải ngần ngại, vì e rằng “cao quá”, có nguy cơ không ăn khách, sợ rằng “nặng nề” vì “ít tính giải trí” [91, tr.18, 19]. Phát triển khán giả sân khấu Cải lương phải dựa vào những thành tựu của lĩnh vực xã hội học công chúng (xã hội học khán giả). Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Phan Thọ, nói đến xã hội công chúng là nói đến kết cấu nhu cầu nghệ thuật của các nhóm xã hội khác nhau. Trong đó, nhà nghiên cứu cần chú ý tới các mặt lịch sử, mối quan hệ giữa nhu cầu với tư tưởng, tinh thần; giữa nhu cầu với cấu trúc các nhóm xã hội. Đồng thời, xã hội học công chúng phải nghiên cứu sự tác động hai chiều giữa nhu cầu, thị hiếu và mong đợi của công chúng đến nghệ thuật [125]. Với quan điểm này, NCS xem các chương trình biểu diễn Cải lương là một loại hàng hóa văn hóa. Tuy nhiên, luận án không chỉ đưa ra những giải pháp có tính chất “theo đuôi” nhu cầu, mà cả những giải pháp nhằm tạo ra, định hướng nhu cầu, thị hiếu thẩm mỹ nghệ thuật cho công chúng. Phát triển khán giả Cải lương phải dựa trên quan điểm toàn diện, hệ thống, trường kỳ. Cải lương nói riêng, nghệ thuật sân khấu truyền thống nói chung là loại hình nghệ thuật có tính chất tổng hợp, tác động đến công chúng từ nhiều khía cạnh. Về phía công chúng, họ có đến sân khấu Cải lương hay không vì nhiều lý do khác nhau. Vì vậy, trong bối cảnh phải cạnh tranh gay gắt với các thể loại nghệ thuật, giải trí hiện đại khác, để chặn đà suy giảm, từng bước phát triển được khán giả đến sân khấu Cải lương một cách bền vững, các bên liên quan cần thực hiện những giải pháp tổng thể có tính chất toàn diện, hệ thống và trường kỳ. Tính toàn diện ở đây nghĩa là quá trình phân tích thực trạng được tiếp cận từ nhiều khía cạnh. Với quan điểm trên, trong phân tích thực trạng phát triển khán giả Cải lương của đơn vị nghiên cứu, NCS tập trung vào những khía cạnh cụ thể sau: - Chính sách bảo tồn, phát huy, phát triển VH – NT nói chung, nghệ thuật truyền thống nói riêng. 116 - Các nguồn lực để phát triển khán giả, gồm: tài chính, nhân lực, cơ sở vật chất, kỹ thuật; mạng lưới đối tác. - Các hoạt động cụ thể để phát triển khán giả là đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu khán giả, truyền thông marketing, tổ chức biểu diễn Cải lương, nâng cao hiểu biết về Cải lương cho công chúng. Tính hệ thống là nhấn mạnh đến sự logic, tương tác giữa các giải pháp để giải quyết các vấn đề đang tồn tại của sân khấu Cải lương. Tính trường kỳ là muốn khẳng định rằng, để các giải pháp phát triển khán giả cho sân khấu Cải lương phát huy hiệu quả, cần được thực hiện thường xuyên, trong một thời gian dài với những nỗ lực rất lớn của các bên liên quan. 3.3.2. Giải pháp về chủ trương, chính sách Như đã phân tích ở chương 2, nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến những hạn chế trong việc phát triển khán giả sân khấu Cải lương ở Tp.HCM trong thời gian qua xuất phát từ việc thực thi chính sách về bảo tồn, phát huy VH – NT nói chung, trong đó có sân khấu truyền thống. Do đó, giải pháp đầu tiên là cần cải thiện nội dung, thực thi chính sách quyết liệt hơn. Ông H.Q.T cũng từng nhấn mạnh rằng “Hơn bất cứ vấn đề nào khác, việc tập hợp, tổ chức xây dựng lực lượng trong các lĩnh vực Cải lương hiện vẫn là vấn đề hết sức bức xúc, nhất là về các chính sách” [PL2; MS1, tr.195]. Dưới đây là một số giải pháp cụ để về chủ trương, chính sách phát triển khán giả của Cải lương ở Tp.HCM: 3.3.2.1. Giải pháp về chủ trương, chính sách cấp Trung ương Những chủ trương, chính sách từ Trung ương về bảo tồn, phát huy, phát triển VH – NT nói chung, trong đó có nghệ thuật truyền thống là “quỹ đạo” để Đảng bộ và UBND Tp.HCM xây dựng và thực hiện các chủ trương, chính sách bảo tồn, phát huy, phát triển nghệ thuật sân khấu Cải lương. Theo đó, Đảng và Nhà nước cần có các quyết sách để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện; bố trí, phân bổ nguồn lực để thực hiện các chủ trương, chính sách sau: - Thực hiện cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập được quy định tại Nghị định số 60/2021/NĐ-CP của Chính phủ, ban hành ngày 21/6/2021 Để thực hiện thành công cơ chế tự chủ tài chính theo Nghị định này, Đảng và 117 chính quyền Trung ương cần quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý quá trình thực hiện việc ngân sách nhà nước chuyển từ hỗ trợ theo cơ chế cấp phát bình quân sang cơ chế nhà nước đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công căn cứ vào chất lượng đầu ra hoặc đấu thầu cung cấp dịch vụ sự nghiệp công; thực hiện cơ chế định giá dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước được xác định theo quy định của pháp luật về giá, định mức kinh tế - kỹ thuật, định mức chi phí do cơ quan có thẩm quyền ban hành và lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước; cơ bản hoàn thành lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp công (tính đủ chi phí tiền lương, chi phí trực tiếp, chi phí quản lý và khấu hao tài sản cố định, chi phí khác theo quy định của pháp luật về giá) đến hết năm 2021; thực hiện cơ chế huy động vốn và vay vốn tín dụng của các đơn vị sự nghiệp công thuộc nhóm 1, nhóm 2 và nhóm 3 (loại đơn vị tự bảo đảm chi thường xuyên từ 70% trở lên) để đầu tư mở rộng, cải tạo, sửa chữa làm cơ sở vật chất hiện có; mua bổ sung trang thiết bị để nâng cao chất lượng và tăng quy mô hoạt động sự nghiệp, tổ chức hoạt động dịch vụ phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị. Vấn đề tự chủ sử dụng tài sản và các nguồn lực ở đơn vị để cung cấp dịch vụ sự nghiệp công không sử dụng ngân sách nhà nước, phù hợp với lĩnh vực chuyên môn được cấp có thẩm quyền giao. Các đơn vị sự nghiệp công lập được tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong hoạt động liên doanh, liên kết với các tổ chức, cá nhân để hoạt động dịch vụ đáp ứng nhu cầu của xã hội. Đơn vị sự nghiệp công lập phải xây dựng phương án tự chủ tài chính trong giai đoạn ổn định 5 năm; đề xuất phân loại mức độ tự chủ tài chính của đơn vị theo bốn nhóm được quy định tại Nghị định này, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị. Sau mỗi thời kỳ ổn định (5 năm), các bộ, cơ quan trung ương, UBND cấp tỉnh/thành có trách nhiệm rà soát, nâng mức độ tự chủ tài chính của các đơn vị nhóm 3 theo lộ trình quy định [23]. Nhà hát CL THT là đơn vị sự nghiệp công thuộc nhóm 3 theo Nghị định 60. Do đó, việc Đảng và chính quyền Trung ương tăng cường, quyết liệt trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo; quản lý và bố trí các nguồn lực để thực hiện Nghị định 60 chắc chắn sẽ có những tác động rất lớn cả tích cực và tạo ra những khó khăn, thách thức đến hoạt động của Nhà hát trong tương lai gần, trong đó có việc phát triển khán giả 118 cho sân khấu Cải lương. Tuy nhiên, việc chuyển đổi mô hình hoạt động theo hướng tự chủ tài chính của Nhà hát theo yêu cầu của Nghị định 60 là xu thế, yêu cầu khó có thể thay đổi đối với các đơn vị sự nghiệp công. Do đó, vấn đề đặt ra là tập thể lãnh đạo Nhà hát cần nhanh chóng thích nghi, trang bị những nền tảng kiến thức về kinh tế văn hóa, củng cố bản lĩnh lãnh đạo, quản lý Nhà hát trong bối cảnh mới. - Thực hiện Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 12/11/2021, kèm Quyết định số 1909/QĐ-TTg Xét ở góc độ quản lý nhà nước về văn hóa, Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030 sẽ tạo ra những động lực to lớn để ngành văn hóa Việt Nam kịp thời giải quyết những hạn chế, khó khăn để tiếp tục phát triển. Liên quan trực tiếp đến lĩnh vực nghệ thuật sân khấu, trong đó có sân khấu truyền thống như Cải lương, Đảng và Nhà nước cần tập trung nguồn lực để xử lý các vấn đề cơ bản sau: + Nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân, từng bước thu hẹp khoảng cách về hưởng thụ văn hóa giữa các vùng, miền, các đối tượng; hoàn thiện cơ chế thị trường trong lĩnh vực VH - NT; có cơ chế đột phá để thu hút, trọng dụng nhân tài, huy động nguồn lực để phát triển văn hóa, con người. + Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tăng cường các nguồn lực để thực hiện các mục tiêu đến 2030 gồm: Tăng mức đầu tư cho văn hóa tối thiểu 2% tổng chi ngân sách hằng năm; tin học hóa 100% các đơn vị thực hiện hoạt động văn hóa, nhất là các đơn vị quản lý nhà nước về VH – NT; đơn vị thực hành, trình diễn VH – NT; giá trị gia tăng của các ngành công nghiệp văn hóa, trong đó có NTBD đóng góp 7% GDP; hằng năm có từ 10 - 15 công trình nghiên cứu lý luận phê bình văn hóa, nghệ thuật chất lượng được công bố; khoảng 20 - 30 tác phẩm, công trình văn hóa, VH, NT về lịch sử dân tộc, lịch sử đấu tranh cách mạng và công cuộc đổi mới của đất nước. Xây dựng Chương trình sáng tác, nghiên cứu về VH - NT Việt Nam trong 100 năm (1930 - 2030) dưới sự lãnh đạo của Đảng. + Tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và quản lý nhà nước để thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cho Chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2030: tập trung nguồn lực để hoàn thiện về chính sách, cơ chế; kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, 119 hình thành khung pháp lý, thể chế nhằm phát huy mọi tiềm năng, nguồn lực, tạo động lực cho văn hóa phát triển theo hướng hiện đại, hội nhập và bền vững; tăng cường giáo dục nghệ thuật, nâng cao năng lực cảm thụ nghệ thuật cho Nhân dân; khai thác, phát huy hiệu quả các thiết chế văn hóa hiện có, trong đó có hệ thống các Nhà hát công lập; nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động văn hóa. + Tạo đột phá phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực VH - NT: Đổi mới phương thức đào tạo, hoàn chỉnh hệ thống chương trình, giáo trình, tài liệu tham khảo cho các ngành VH - NT; nâng cao năng lực của đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý giáo dục của các cơ sở đào tạo VH – NT; khuyến khích nghệ sĩ, nghệ nhân tham gia giảng dạy; thực hiện miễn, giảm học phí cho HS, SV, tăng phụ cấp giảng dạy, phụ cấp biểu diễn cho giảng viên, nghệ sĩ, nghệ nhân, nhất là các bộ môn nghệ thuật truyền thống, ngành hiếm, ngành khó tuyển sinh; đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực VH - NT đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế; thu hút nhân lực chất lượng cao làm việc trong các Nhà hát; + Đẩy mạnh nghiên cứu KH & CN và chuyển đổi số trong lĩnh vực VH – NT: Nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học cho đội ngũ cán bộ nghiên cứu, quản lý lĩnh vực VH – NT để phục vụ công tác hoạch định đường lối, chính sách, chiến lược phát triển ngành VH – NT; phát triển hạ tầng công nghệ đồng bộ, hiện đại đáp ứng yêu cầu của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong lĩnh vực VH – NT; đầu tư xây dựng hệ thống thư viện công nghệ số cho các viện nghiên cứu VH - NT cấp quốc gia; hệ thống dữ liệu thống kê của ngành; hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về VH - NT, bảo đảm kết nối, tích hợp đồng bộ với hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu của Đề án Hệ Tri thức Việt số hóa. + Đầu tư thực hiện các đề án, chiến lược do chính phủ phê duyệt trong Chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam đến năm 2030 gồm: Phát triển VH, NT góp phần nuôi dưỡng tâm hồn con người Việt Nam giai đoạn 2025 – 2030; Xây dựng dữ liệu lớn (big data) về VH - NT Việt Nam giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn 2030; Đầu tư quảng bá các tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, tiêu biểu của Việt Nam và thế giới; Xây dựng cơ sở dữ liệu về tiêu chuẩn các tác phẩm VH - NT trên môi trường mạng 120 xã hội giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn 2030; Nâng cao năng lực cảm thụ nghệ thuật trong các trường phổ thông; Chuyển đổi số trong lĩnh vực VH – NT; Xây dựng một số chương trình nghệ thuật đỉnh cao; Xây dựng đội ngũ cán bộ ngành VH, TT & DL đến năm 2030; Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 [134]. 3.3.2.2. Giải pháp về chủ trương, chính sách cấp Thành phố Hồ Chí Minh Để phát triển khán giả cho nghệ thuật sân khấu Cải lương ở Tp.HCM trong tương lai, trọng tâm là Nhà hát CL THT, Đảng bộ và UBND Tp.HCM thực hiện những chủ trương, chính sách sau đây: Thứ nhất, Thành ủy và UBND Tp.HCM cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo bố trí nguồn tài chính để thúc đẩy tiến độ thực hiện các mục tiêu: Hoàn thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật phục vụ sáng tạo, biểu diễn nghệ thuật theo hướng hiện đại cho Nhà hát CL THT. Xét ở bình diện tâm lý tiêu dùng của khán giả, một khi Nhà hát được đầu tư hệ thống cơ sở vật chất hiện đại toàn diện, đồng bộ từ khâu sáng tạo, tổ chức biểu diễn đến không gian biểu diễn của Nhà hát sẽ góp phần hình thành ý niệm “văn minh” của khán giả trong việc đi xem Cải lương. Đó là cơ sở tâm lý quan trọng để thúc đẩy công chúng đưa ra quyết định lựa chọn hành vi đi xem Cải lương của mình. Thúc đẩy tiến độ thực hiện việc nâng cấp trường CĐ Văn hóa Nghệ thuật Tp.HCM lên ĐH đã được đề ra trong Đề án Chiến lược phát triển ngành văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2020 - 2030. Nếu việc này thành công, UBND Tp.HCM sẽ có sự chủ động, linh hoạt và thuận lợi hơn trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý và tổ chức thực hiện các chương trình đào tạo lĩnh vực sân khấu Cải lương. Điều này sẽ góp phần giải quyết vấn đề khó khăn hiện nay về cơ sở, môi trường đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho sân khấu Cải lương ở Tp.HCM. Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước trên địa bàn Tp.HCM thông qua tổ chức biểu diễn phục vụ, giáo dục nghệ thuật về Cải lương cho công chúng là HS, SV, công nhân, và người dân Thành phố nói chung đối với các loại hình NTBD, trong đó có sân khấu Cải 121 lương; đẩy mạnh xây dựng nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc là mục tiêu, nền tảng xã hội cho sự phát triển nhanh, bền vững của Thành phố; xem phát triển nguồn nhân lực và văn hóa là một trong ba chương trình đột phá để phát triển Thành phố đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được thể hiện trong Văn kiện Đại hội Đại biểu lần thứ XI nhiệm kỳ 2020 – 2025 của Đảng bộ Tp.HCM [32, tr.313]. Thứ hai, UBND Tp.HCM cần có chính sách tài chính đặc thù đối với lực lượng tham gia sáng tạo nghệ thuật truyền thống, trong đó có Cải lương Kết quả nghiên cứu đã cho thấy mức thu nhập của nghệ sĩ Cải lương từ chính lao động sáng tạo nghệ thuật của họ khá thấp. Do đó, qua tham vấn ý kiến của một số nghệ sĩ, nhà quản lý, nhà nghiên cứu, NCS cho rằng để người nghệ sĩ Cải lương nói riêng, nghệ sĩ lĩnh vực nghệ thuật truyền thống nói chung an tâm cống hiến cho nghệ thuật, ngoài các định mức hiện nay về phụ cấp ưu đãi nghề nghiệp, bồi dưỡng biểu diễn, tập luyện; thù lao, nhuận bút, NCS đề xuất mức tăng phụ cấp so với quy định hiện hành như sau: Phụ cấp ưu đãi nghề nghiệp: tăng 25%; bồi dưỡng luyện tập: tăng 200%; bồi dưỡng biểu diễn: tăng 150%; thù lao/nhuận bút của tác giả: tăng 150%; thù lao/nhuận bút của đạo diễn: tăng 150%; thù lao/nhuận bút của nhạc sỹ: tăng 100%; thù lao/nhuận bút của chỉ huy dàn nhạc: tăng 100%; thù lao/nhuận bút của họa sỹ thiết kế mỹ thuật sân khấu: tăng 100%; thù lao/nhuận bút của họa sỹ thiết kế phục trang: tăng 100%; thù lao/nhuận bút của họa sỹ thiết kế đạo cụ: tăng 50%; thù lao/nhuận bút của người thiết kế ánh sáng: tăng 50%. Với mức độ phát triển kinh tế của Thành phố hiện nay, tiềm năng phát triển kinh tế trong tương lai, tỷ lệ nguồn lực tài chính mà Thành phố được giữ lại tăng từ 18% lên 21%, quyết định của chính phủ trong việc tăng mức đầu tư cho toàn ngành văn hóa lên tối thiểu 2% GDP/năm. Đặc biệt khi, Thành phố thực hiện Nghị quyết số 54/2017/QH14 “về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hồ Chí Minh”, thực hiện cơ chế chính quyền đô thị từ ngày 01/7/2021, thì việc tăng mức đầu tư tài chính như đề xuất trên là khả thi, phù hợp. Thứ ba, UBND Tp.HCM bố trí nguồn lực tài chính đủ lớn để thực hiện có hiệu quả các nội dung của Kế hoạch số 6150/KH-SVHTT về Tổ chức các lớp bồi dưỡng 122 kiến thức về nghệ thuật truyền thống và biểu diễn nghệ thuật truyền thống trong trường phổ thông trên đại bàn Thành phố Hồ Chí Minh năm học 2021 – 2022, do Sở VH & TT ban hành tháng 10/2020. Mục đích của Kế hoạch này là tuyên truyền, quảng bá các loại hình nghệ thuật truyền thống đến HS phổ thông, qua đó, nâng cao nhận thức của HS về tiếp thu và kế thừa những bản sắc, tinh hoa của nghệ thuật truyền thống; phát hiện nhân tài để tiếp tục bồi dưỡng làm lực lượng kế thừa; trang bị cho học viên các kiến thức cơ bản về các loại hình nghệ thuật truyền thống [101]. Đồng thời, Tp.HCM cần sớm ban hành và triển khai Đề án Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2020-2030 do Viện Nghiên cứu phát triển Tp.HCM đang xây dựng; và Đề án Nâng cao chất lượng, phát hiện, bồi dưỡng năng khiếu nhân tài lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật – thể dục, thể thao của Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021 – 2030 do Viện Ngôn ngữ – Quốc tế học (ILACS) của Trường Đại học Kinh tế Tp.HCM đang xây dựng. Những chính sách, chủ trương trên khi được triển khai sẽ tạo động lực, hình thành môi trường VH – NT sôi động, phát triển đa chiều. Khi vận hành trong môi trường văn hóa đó, các đơn vị tổ chức biểu diễn Cải lương, trong đó có Nhà hát CL THT sẽ có nhiều cơ hội để từng bước hoàn thiện cách thức quản trị, chất lượng nguồn nhân lực, cơ sở vật chất, nguồn lực tài chính, Khi đó, công tác phát triển khán giả sân khấu Cải lương sẽ đạt những kết quả thiết thực hơn. Thứ tư, UBND Tp.HCM tập trung và phân bổ nguồn lực để thực hiện các mục tiêu được thể hiện trong Đề án Chiến lược phát triển ngành văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2020 – 2030, được ban hành ngày 21/3/2021 Nhiều nội dung trong Đề án trên nếu được triển khai triệt để, kịp thời sẽ tạo động lực lớn để Nhà hát CL THT phát triển mạnh mẽ hơn, như: Tạo điều kiện cho người dân có cơ hội tiếp cận, sáng tạo và hưởng thụ văn hóa; nâng cao nhu cầu hưởng thụ văn hóa, giảm dần khoảng cách về mức hưởng thụ văn hóa giữa đô thị, nông thôn; giữa các lớp dân cư; xây dựng Tp.HCM trở thành trung tâm đào tạo, biểu diễn nghệ thuật phát triển mạnh đứng đầu cả nước; chủ động tiếp nhận chuyển giao công nghệ và kinh nghiệm quản lý ở các lĩnh vực mới như dịch vụ văn hóa, công 123 nghiệp văn hóa, thị trường văn hóa; bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, mang nét đặc trưng của Thành phố; ưu tiên đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho phát triển, giữ gìn các giá trị văn hóa dân tộc, nghệ thuật; khai thác tốt tiềm năng của ngành NTBD trên địa bàn Thành phố; nâng cao chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của NTBD; đầu tư để có nhiều kịch bản, vở diễn có giá trị cao về nội dung tư tưởng và nghệ thuật; xây dựng các chương trình nghệ thuật phục vụ phát triển kinh tế – xã hội và hội nhập quốc tế; xây dựng các đơn vị nghệ thuật nhà nước đúng theo quy chuẩn về tổ chức, chất lượng, phương hướng nghệ thuật, đội ngũ diễn viên; phát triển hệ thống cơ sở đào tạo, hoạt động lý luận, phê bình, nghiên cứu khoa học [151]. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra với Nhà hát CL THT là liệu có đủ sự chủ động tìm hiểu, nghiên cứu để kịp thời tiếp cận những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về VH – NT không; tập thể lãnh đạo Nhà hát có đủ dũng cảm, quyết tâm, kiên trì theo đuổi trong quá trình thực thi, thụ hưởng những chủ trương, chính sách của Đảng về VH – NT không, ví dụ như những chính sách được thể hiện tại Nghị định số 60/2021/NĐ-CP của Chính phủ Quy định về cơ chế tự chủ tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập. Bởi thực tế qua nghiên cứu cho thấy tập thể lãnh đạo Nhà hát CL THT vẫn còn thái độ e dè, “ngại” và thiếu quyết tâm trong việc thực thi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước liên quan đến bảo tồn, phát huy, phát triển các giá trị VH – NT truyền thống. Trong khi đó, về phía Đảng bộ và UBND Tp.HCM, vấn đề đặt ra là các chính sách trên có kịp thời được triển khai đến lĩnh vực nghệ thuật sân khấu truyền thống như Cải lương hay không. Kết quả nghiên cứu của đề tài đã cho thấy trước năm 2020, nhiều chính sách, chủ trương của Đảng bộ và chính quyền được triển khai rất chậm đến các chủ thể được hưởng lợi từ chính sách là các đơn vị công lập về nghệ thuật truyền thống, trong đó có Nhà hát CL THT. Với đặc thù là một đơn vị sự nghiệp công, chịu sự quản lý toàn diện của cơ quan Đảng bộ và UBND Tp.HCM, những thách thức này nếu không được giải quyết, chắc chắn sẽ tác động trực tiếp đến kết quả hoạt động nghệ thuật của Nhà hát, trong đó trọng tâm là hệ thống các hoạt động nhằm giữ chân, tiếp cận và phát triển được lượng khán giả mới trong tương lai. 124 3.3.3. Giải pháp về tổ chức bộ máy và cơ chế hoạt động của Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang 3.3.3.1. Giải pháp về tổ chức bộ máy của Nhà hát Nhà hát CL THT là đơn vị nghệ thuật công lập duy nhất ở Tp.HCM có chức năng, nhiệm vụ chính, trực tiếp với công tác bảo tồn, phát huy, phát triển sân khấu Cải lương thông qua phát triển khán giả. Về chủ trương, cơ chế quản lý, Sở VH & TT trao quyền cho lãnh đạo Nhà hát chủ động thay đổi cấu trúc bộ máy tổ chức của đơn vị trên cơ sở nhu cầu của thực tế. Tuy nhiên, để thực hiện điều đó, Nhà hát phải xây dựng đề án và trình Sở VH & TT phê duyệt. Trên cơ sở phân tích những hạn chế về bộ máy tổ chức của Nhà hát trong tương quan đến vấn đề phát triển khán giả cho sân khấu Cải lương, NCS đề xuất bổ sung vào tổ chức bộ máy Nhà hát hai bộ phận chức năng như sau: - Thành lập “Trung tâm nghiên cứu sân khấu Cải lương” Mục đích thành lập Trung tâm này là xây dựng nền tảng lý luận và thực tiễn cho công tác bảo tồn, phát huy, phát triển sân khấu Cải lương ở Tp.HCM. Đơn vị này có các chức năng, nhiệm vụ cơ bản: Tham mưu Ban Giám đốc Nhà hát việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu, chương trình hành động nhằm bảo tồn, phát huy, phát triển sân khấu Cải lương; chủ trì, phối hợp thực hiện, đề xuất các hoạt động nghiên cứu khoa học như xuất bản ấn phẩm, tổ chức tọa đàm, hội nghị, hội thảo khoa học; thực hiện các công trình nghiên cứu về giá trị nghệ thuật, cách thức bảo tồn, phát huy sân khấu Cải lương; xây dựng và tổ chức các hoạt động đào tạo ngắn hạn về công tác nghiên cứu, bảo tồn, phát huy, phát triển sân khấu Cải lương; đào tạo hoạt động sáng tạo nghệ thuật Cải lương; huy động các nguồn lực xã hội về tài chính, cơ sở vật chất, nhân sự, ngoài nhà nước để phục vụ cho các hoạt động chuyên môn của Trung tâm. Về bộ máy tổ chức, NCS đề xuất cấu trúc như sau: 125 Sơ đồ 3.1: Bộ máy tổ chức của Trung tâm nghiên cứu sân khấu Cải lương [Nguồn: NCS] - Thành lập “Phòng Truyền thông và Giáo dục nghệ thuật” Phòng này được phát triển từ bộ phận truyền thông, quảng cáo thuộc Phòng Hành chính – Tổng hợp của Nhà hát. Chức năng, nhiệm vụ chính của Phòng này là: Thực hiện, phối hợp thực hiện và quản lý các hoạt động marketing của Nhà hát; đánh giá hiệu quả hoạt động truyền thông marketing; nghiên cứu những đặc điểm nhu cầu, thị hiếu thưởng thức nghệ thuật của công chúng, dự báo các xu hướng tiêu dùng văn hóa của công chúng để đề xuất các giải pháp truyền thông marketing; đề xuất xây dựng, phát triển mạng lưới đối tác của Nhà hát; đề xuất xây dựng và thực hiện các chương trình giáo dục nghệ thuật cho công chúng; tổ chức các hoạt động gây quỹ tài trợ, tìm các nguồn bảo trợ cho các dự án, chương trình giáo dục nghệ thuật của Nhà hát; xây dựng chiến lược nâng cao năng lực cạnh tranh và xây dựng thương hiệu cho Nhà hát. Tiếp cận từ quan điểm kinh tế học văn hóa, NCS đề xuất xây dựng các yếu tố nâng cao năng lực cạnh tranh cho Nhà hát CL THT như sau: 126 Mô hình 3.1: Mô hình chiến lược nâng cao năng lực cạnh tranh của Nhà hát CL THT [Nguồn: NCS] Năng lực quản trị, điều hành Nhà hát của Ban Lãnh đạo: Với sức mạnh quyền lực hành chính và tầm ảnh hưởng của những quyết định quản lý, năng lực quản trị, điều hành Nhà hát của Ban Giám đốc sẽ quyết định sự thành bại trong mọi hoạt động của đơn vị, trong đó bao g