Luận văn Các bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra - Qua thực tiễn tỉnh Bắc Giang

hi, đƣợc đối tƣợng thanh tra nghiêm túc chấp hành, tổ chức thực hiện kịp thời sẽ góp phần tăng cƣờng kỷ cƣơng pháp luật, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nƣớc. Trong thời gian qua, trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, tình hình thực hiện các kết luận thanh tra còn nhiều bất cập, hạn chế; việc kiểm điểm, xử lý hành chính đối với những đối tƣợng liên quan đến các sai phạm trong nhiều trƣờng hợp nặng về hình thức, mức độ kỷ luật chƣa tƣơng xứng với hành vi vi phạm. Trên thực tế, việc bắt buộc các đối tƣợng liên quan thực hiện đầy đủ các kết luận thanh tra là rất khó, bởi vì sau khi có kết luận thanh tra việc thi hành kết luận thanh tra chủ yếu phụ thuộc vào thủ trƣởng cơ quan quản lý và ý thức chấp hành của đối tƣợng thanh tra. Theo kết quả thống kê rà soát của Thanh tra tỉnh Bắc Giang từ năm 2010 đến năm 2015 cho thấy, tại nhiều địa phƣơng số kết luận thanh tra không đƣợc thực hiện hoặc chậm đƣợc triển khai, tổ chức thực hiện là rất lớn, có không ít kết luận thanh tra tồn đọng nhiều năm không đƣợc triển khai thực hiện. Hiện tƣợng đùn đẩy, né tránh, ngại va chạm của thủ trƣởng một số ngành và ở một số địa phƣơng khi thực hiện các kết luận thanh tra vẫn diễn ra... Điều này gây nhiều bức xúc trong quần chúng nhân dân, giảm hiệu lực hiệu quả trong quản lý nhà nƣớc ở địa phƣơng. Một trong những nguyên nhân 2 dẫn đến tình trạng trên là do các biện pháp đảm bảo thực hiện quyết định, kết luận sau thanh tra chƣa đủ mạnh, pháp luật về thanh tra quy định đối tƣợng thanh tra có trách nhiệm chấp hành kết luận thanh tra, song lại thiếu các biện pháp hữu hiệu, khả thi để đảm bảo các kết luận thanh tra đƣợc thực hiện một cách nghiêm túc, triệt để. Tuy nhiên, vấn đề này lại chƣa có nhiều công trình nghiên cứu tổng thể và toàn diện, chỉ mới có một vài đề tài khoa học của Thanh tra Chính phủ nghiên cứu về thực hiện kết luận thanh tra. Trong khuôn khổ luận văn thạc sĩ luật học – có thể nói cho đến nay chƣa có công trình nghiên cứu về đề tài này. Xuất phát từ những lý do nêu trên, tôi chọn đề tài “Các bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra – qua thực tiễn tỉnh Bắc Giang”. Bằng việc thực hiện nghiên cứu, chúng tôi mong muốn kết quả nghiên cứu sẽ luận giải đƣợc cơ sở khoa học, cơ sở pháp lý và thực tiễn các bảo đảm của pháp luật trong việc tổ chức thực hiện kết luận thanh tra; từ đó đề xuất các giải pháp phát huy vai trò của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc tổ chức thực hiện kết luận thanh tra; góp phần phát huy hiệu lực, hiệu quả trong thực hiện các quy định của pháp luật về thực hiện kết luận thanh tra tại tỉnh Bắc Giang. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát Trên cơ sở nghiên cứu, phân tích toàn diện, hệ thống cơ sở lý luận về thực hiện kết luận sau thanh tra và các bảo đảm của pháp luật trong việc tổ chức thực hiện kết luận thanh tra; phân tích đánh giá thực tiễn thực hiện quy định về thực hiện kết luận thanh tra và thực trạng bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra trong thời gian qua trên địa bàn tỉnh Bắc Giang để đƣa ra đƣợc các giải pháp trong việc tăng cƣờng các bảo đảm pháp luật trong tổ chức thực hiện kết luận thanh tra thông qua địa bàn tỉnh Bắc Giang. 3 - Những câu hỏi đặt ra cần phải trả lời khi nghiên cứu vấn đề Cần có các bảo đảm cho việc thực hiện kết luận thanh tra một cách hiệu lực, hiệu quả của pháp luật hiện hành? Câu hỏi này có thể cụ thể hóa bằng các câu hỏi nhƣ: Các quy định về trách nhiệm tổ chức thực hiện kết luận thanh tra? Chất lƣợng, tính chính xác, hợp pháp của kết luận thanh tra? Các yếu tố ảnh hƣởng đến việc thực hiện kết luận thanh tra? Về mặt pháp luật? Về mặt thiết chế và tổ chức vận hành trong thực tiễn? 2.2. Mục tiêu cụ thể Để đạt đƣợc mục tiêu tổng quát trên đây, trong quá trình nghiên cứu, cần đặt ra các mục tiêu cụ thể phải đạt đƣợc trong quá trình nghiên cứu nhƣ: - Cơ sở lý luận về hoạt động thanh tra, kết luận thanh tra và bảo đảm pháp lý thực hiện kết luận thanh tra; - Đánh giá về thực trạng bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra trong thời gian vừa qua tại tỉnh Bắc Giang; Tập trung làm rõ những khó khăn, vƣớng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện, rút ra nguyên nhân khách quan, chủ quan tác động đến việc tổ chức thực hiện các kết luận thanh tra và đề xuất các kiến nghị về bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra. 3. Tính mới và những đóng góp của đề tài Luận văn là công trình nghiên cứu, xem xét, đánh giá tổng thể, toàn diện về các bảo đảm pháp luật trong việc thực hiện kết luận thanh tra. Về mặt thực tiễn: đây là công trình nghiên cứu đầu tiên về vấn đề “Bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra” trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Hệ thống các quy định của pháp luật trong việc tổ chức thực hiện kết 4 luận, các bảo đảm pháp luật đối với việc đôn đốc, theo dõi, tổ chức thực hiện kết luận thanh tra. - Dữ liệu nghiên cứu cũng đƣợc sử dụng ở các công trình nghiên cứu khoa học gần đây nhƣ đề tài khoa học, sách tham khảo, tài liệu bồi dƣỡng, bài báo nghiên cứu đƣợc đăng trên các tạp chí khoa học về việc thực hiện kết luận thanh tra, các bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra. - Các kết luận thanh tra hành chính, thanh tra chuyên ngành của một số chủ thể có thẩm quyền ban hành kết luận thanh tra. Các số liệu báo cáo tổng kết, báo cáo giám sát, kết luận thanh tra trên địa bàn tỉnh Bắc Giang từ năm 2010 đến nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về lý luận: nghiên cứu các vấn đề lý luận liên quan đến hoạt động thanh tra; việc theo dõi, đôn đốc, tổ chức thực hiện các kết luận, kiến nghị sau thanh tra, các bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra. - Về thực tiễn: các bảo đảm pháp luật đối với việc tổ chức thực hiện một số kết luận thanh tra của Chủ tịch UBND các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh Bắc Giang; một số kết luận thanh tra của Giám đốc Sở và tƣơng đƣơng thuộc UBND tỉnh Bắc Giang; một số kết luận thanh tra của Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang. Dƣới góc độ lý luận và lịch sử nhà nƣớc và pháp luật, luận văn tập trung nghiên cứu hệ thống các quy định của pháp luật trong việc bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra, trong đó tập trung vào các quy định: về công khai kết luận thanh tra; tính chính xác, hợp pháp của kết luận thanh tra; xử lý, chỉ đạo và trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc tổ chức thực hiện kết luận thanh tra; công tác đôn đốc, theo dõi thực hiện kết luận thanh tra của cơ quan, tổ chức, cá nhân đƣợc giao nhiệm vụ; ý thức chấp hành của đối tƣợng thanh tra; mối quan hệ phối hợp giữa cơ quan thanh tra với cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động thanh tra; tính khả thi của kết luận thanh tra. 5 Tổng quan tình hình nghiên cứu Qua tìm hiểu, thời gian gần đây vấn đề thực hiện kết luận thanh tra mới đƣợc quan tâm nghiên cứu, do đó chƣa có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này. Cho đến nay, đã có một số đề tài khoa học cấp bộ và cấp cơ sở lên quan đến đề tài này dƣới nhiều góc độ tiếp cận khác nhau, mục đích khác nhau dẫn đến kết quả nghiên cứu phụ thuộc vào mục đích nghiên cứu, cách tiếp cận vấn đề. Liên quan đến đề tài nghiên cứu, có thể kể đến một số đề tài nghiên cứu sau: - Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2003: “Những biện pháp bảo đảm hiệu lực kết luận thanh tra, thực trạng và giải pháp”, chủ nhiệm đề tài Nguyễn Khắc Hƣờng, Thanh tra Chính phủ. Đề tài đã nêu ra đƣợc các tồn tại, hạn chế hiệu lực của kết luận thanh tra, đƣa ra đƣợc các giải pháp nhằm đảm bảo hiệu lực thực hiện kết luận thanh tra. Tuy nhiên, ở khía cạnh lý luận về nhà nƣớc và pháp luật, tác giả đề tài chƣa làm rõ, nổi bật đƣợc các vấn đề lý luận về bảo đảm pháp lý, nội dung của bảo đảm pháp lý đối với việc thực hiện kết luận thanh tra, mối quan hệ giữa bảo đảm pháp lý và các bảo đảm chung khác trong việc thực hiện các kết luận thanh tra. - Đề tài khoa học cấp cơ sở năm 2014: “Trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước trong tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện kết luận thanh tra”, chủ nhiệm đề tài Phạm Thị Huệ, Viện khoa học thanh tra, Thanh tra Chính phủ. Tác giả chủ yếu tập trung vào nghiên cứu và đánh giá trách nhiệm, vai trò của thủ trƣởng cơ quan quản lý nhà nƣớc trong việc tổ chỉ, chỉ đạo việc thực hiện kết luận thanh. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp kiến nghị hoàn thiện cơ sở lý luận về hoạt động thanh tra và việc tổ chức, chỉ đạo thực hiện kết luận thanh tra. Về trách nhiệm của thủ trƣởng cơ quan quản lý nhà nƣớc trong tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện kết luận thanh tra chỉ là một trong những yếu tố ảnh hƣởng đến kết quả thực hiện các kết luận, kiến nghị sau thanh tra. Tác giả không đề cập đến các yếu tố khác. 6 - Đề tài khoa học cấp cơ sở năm 2015: “Một số vấn đề về kiểm tra tính chính xác, hợp pháp của kết luận thanh tra, quyết định xử lý sau thanh tra”, chủ nhiệm đề tài Lê Đức Trung, Viện Khoa học Thanh tra, Thanh tra Chính phủ. Tác giả đã tập trung phân tích các quy định của Luật thanh tra năm 2010 về các cơ quan thanh tra từ cấp Sở trở lên có nhiệm vụ kiểm tra tính chính xác, hợp pháp của kết luận thanh tra và quyết định xử lý sau thanh tra; phân tích thực trạng việc kiểm tra tính chính xác, hợp pháp của kết luận thanh tra, quyết định xử lý sau thanh tra trên thực tế. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động này. - Đề tài khoa học cấp Bộ năm 2012: “ Kết quả hoạt động thanh tra – những vấn đề lý luận và thực tiễn”, chủ nhiệm đề tài Nguyễn Quốc Hiệp, Viện Khoa học Thanh tra, Thanh tra Chính phủ. Đề tài đã làm rõ những vấn đề then chốt nhất về kết quả hoạt động thanh tra, từ đó đƣa ra những định hƣớng giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hơn nữa chất lƣợng kết quả hoạt động thanh tra, trong đó có khía cạnh tổ chức thực hiện kết luận, kiến nghị sau thanh tra. - Đề tài cấp Bộ năm 2011: “Trách nhiệm pháp lý của Chủ tịch Uỷ ban nhân dân các cấp trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng”, chủ nhiệm đề tài Nguyễn Tuấn Khanh, Viện Khoa học Thanh tra, Thanh tra Chính phủ. Mục tiêu là nhằm làm rõ cơ sở lý luận về trách nhiệm pháp lý của Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng. - Đề tài cấp Bộ năm 2013: “Theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra - Cơ sở lý luận và thực tiễn”, chủ nhiệm đề tài Nguyễn Quốc Hiệp, Viện Khoa học Thanh tra, Thanh tra Chính phủ. Đề tài đã phân tích một số vấn đề lý luận về theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra; Đánh giá thực tiễn quy định pháp luật và thực trạng hoạt động theo dõi, đôn 7 đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra. Kết quả đóng góp mới của đề tài đã làm rõ vấn đề lý luận nhƣ quan niệm, vai trò, nguyên tắc, nội dung, yếu tố ảnh hƣởng đến việc theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra Ngoài các đề tài khoa học nêu trên, còn một số bài báo đăng trên Tạp chí Thanh tra, Báo Thanh tra Việt Nam nhƣ: bài “Một số giải pháp bảo đảm thi hành các kết luận, kiến nghị thanh tra” của tác giả Vũ Văn Chiến, tác giả đƣa ra các giải pháp đảm bảo thi hành các kết luận, kiến nghị thanh tra; bài “Theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra còn nhiều hạn chế” của tác giả Văn Tiến Mai, tác giả chủ yếu tập trung vào phân tích các quy định của pháp luật hiện hành về việc theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra và kiến nghị giải pháp khắc phục; và một số bài báo khác liên quan đến đề tài trên các báo điện tử địa phƣơng chủ yếu nêu thực trạng việc tổ chức thực hiện các kết luận, kiến nghị sau thanh tra trên địa bàn và kiến nghị giải pháp tổ chức thực hiện. Nhƣ vậy các công trình nghiên cứu trên chƣa đề cập trực tiếp hay toàn diện đến vấn đề: Bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra, chƣa làm rõ đƣợc nội dung của bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra. Các công trình đó hoặc mới chỉ nghiên cứu một vài khía cạnh của bảo đảm pháp luật, hoặc nghiên cứu thực hiện kết luận thanh tra dƣới góc độ hành chính học. Vậy luận văn sẽ là công trình khoa học đầu tiên tiếp cận một cách toàn diện về vấn đề các bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra dƣới góc độ lý luận về nhà nƣớc và pháp luật. 5. Nội dung, địa điểm và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Nội dung nghiên cứu - Cơ sở lý luận về hoạt động thanh tra, thực hiện kết luận thanh tra và những bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra. - Thực trạng việc thực hiện kết luận thanh tra tại tỉnh Bắc Giang trong 8 thời gian qua và đánh giá thực trạng những bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. - Những giải pháp nhằm hoàn thiện các bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu nhƣ phân tích, tổng hợp, thống kê và so sánh để làm sáng tỏ những vấn đề đặt ra trong nhiệm vụ của Luận văn. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mục lục, mở đầu, kết luận, danh mục và tài liệu tham khảo, phần nội dung đƣợc chia làm ba chƣơng. Chương 1: Cơ sở lý luận về kết luận thanh tra và những bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra. Chương 2: Thực trạng hoạt động thanh tra và bảo đảm pháp luật cho việc thực hiện kết luận thanh tra tại tỉnh Bắc Giang. Chương 3: Giải pháp tăng cƣờng các bảo đảm pháp luật đối với việc thực hiện kết luận thanh tra. 9 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾT LUẬN THANH TRA VÀ NHỮNG BẢO ĐẢM PHÁP LUẬT ĐỐI VỚI VIỆC THỰC HIỆN KẾT LUẬN THANH TRA 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾT LUẬN THANH TRA VÀ THỰC HIỆN KẾT LUẬN THANH TRA 1.1.1. Nhận thức chung về hoạt động thanh tra * Quan niệm về hoạt động thanh tra Để xác định kết quả của một hoạt động cụ thể, trƣớc hết cần xác định rõ nội dung, phạm vi và mục đích của hoạt động đó . Nội dung, phạm vi của hoạt động chỉ ra những việc làm cụ thể mà chủ thể thực hiện hoạt động phải tiến hành, mục đích của hoạt động chỉ ra kết quả mà chủ thể thực hiện hoạt động phải hƣớng tới. Tƣơng tự nhƣ vậy, để xác định kết quả hoạt động thanh tra, trƣớc hết cần xác định rõ nội dung và phạm vi của hoạt động này. Theo cách tiếp cận hẹp và phổ biến hiện nay thì hoạt động thanh tra chính là hoạt động thanh tra trực tiếp của các cơ quan thanh tra nhà nƣớc thông qua Đoàn thanh tra, phát sinh từ khi có quyết định thanh tra đến khi có kết luận thanh tra. Về phƣơng diện pháp luật thì hoạt động thanh tra đƣợc quy định tại Điều 3, Luật Thanh tra năm 2010: Thanh tra nhà nƣớc là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Thanh tra nhà nƣớc bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành [25, Điều 3]. Nhƣ vậy, hoạt động thanh tra đƣợc nói đến là quá trình tiến hành một cuộc thanh tra kể từ khi ban hành quyết định thanh tra đến khi ban hành kết 10 luận, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra. Luật Thanh tra năm 2010 cũng có quy định: “Hoạt động thanh tra do Đoàn thanh tra, thanh tra viên và người được giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành thực hiện” [25, Điều 6]. Nếu tiếp cận theo cách này, kết quả hoạt động thanh tra chính là những kết quả cụ thể phải đạt đƣợc của một cuộc thanh tra đã đƣợc đề ra trong quyết định thanh tra hay kế hoạch thanh tra. Kết quả của một cuộc thanh tra là rất quan trọng. Tuy nhiên, khi xem xét, đánh giá về kết quả của một mảng hoạt động trong quản lý nhà nƣớc nhƣ hoạt động thanh tra, không thể làm phép tính cộng đơn giản kết quả của các cuộc thanh tra lại, điều đó dƣờng nhƣ không thể phản ánh hết ý nghĩa và tầm quan trọng của kết quả hoạt động thanh tra trong quản lý nhà nƣớc. Theo cách quan niệm này, hoạt động thanh tra đƣợc thực hiện chủ yếu bởi cơ quan thanh tra nhà nƣớc, tuy nhiên, cơ quan hành chính chính nƣớc lại đóng vai trò quan trọng bởi lẽ chính cơ quan hành chính nhà nƣớc là chủ thể đƣa ra quyết định ở những thời điểm quan trọng nhƣ phê duyệt định hƣớng chƣơng trình thanh tra, kế hoạch thanh tra, ra quyết định thanh tra và kết luận thanh tra (khi cần thiết) và các quyết định bảo đảm cho kết luận, kiến nghị của cơ quan thanh tra đƣợc thực hiện trên thực tế. Suy cho cùng, hoạt động thanh tra là để phục vụ cho công tác quản lý, chịu sự chỉ đạo trực tiếp của cơ quan hành chính do đó, theo cách quan niệm này, cơ quan hành chính mà cụ thể là thủ trƣởng cơ quan hành chính mới là chủ thể chịu trách nhiệm cuối cùng và toàn diện nhất về kết quả hoạt động thanh tra. Quan niệm hoạt động thanh tra theo cách này cần phải có sự phân biệt nhất định về kết quả thực hiện hoạt động của hai chủ thể là cơ quan thanh tra và cơ quan hành chính nhà nƣớc. Mặc dù cùng tham gia vào việc tạo ra kết quả cho hoạt động thanh tra nhƣng vai trò và trách nhiệm của hai chủ thể này là hoàn toàn khác nhau. Nếu nhƣ cơ quan thanh tra chỉ đảm nhiệm giai đoạn 11 xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị thì cơ quan hành chính nhà nƣớc lại chịu trách nhiệm xử lý các kết luận, kiến nghị đó và bảo đảm cho những kết luận, kiến nghị đó đƣợc thực hiện trên thực tế. * Vai trò của hoạt động thanh tra trong quản lý nhà nước Công tác thanh tra có một vị trí, vai trò rất quan trọng. Nó là chức năng thiết yếu của quản lý, là công cụ phục vụ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nƣớc. Thanh tra luôn luôn gắn liền với quản lý, là một nội dung của quản lý. Thanh tra còn là một phƣơng thức phát huy dân chủ, tăng cƣờng pháp chế, phát hiện và xử lý những biểu hiện quan liêu, tham ô, lãng phí và những hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động quản lý. Thanh tra thƣờng xuyên là một yêu cầu không thể thiếu nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nƣớc. Thanh tra là một biện pháp mà thông qua đó, cơ quan quản lý nhà nƣớc mới biết chủ trƣơng, nghị quyết của Đảng, cơ chế, chính sách của Nhà nƣớc đi vào cuộc sống ra sao? Có đƣợc thực hiện đầy đủ hay không? Cũng qua việc thƣờng xuyên thanh tra, kiểm tra mà các nhà lãnh đạo, quản lý có đƣợc những thông tin phản hồi từ thực tế cuộc sống, đó là những dữ liệu quan trọng để đề ra những chủ trƣơng, chính sách sát hợp với đòi hỏi của thực tiễn. Bên cạnh đó, thanh tra còn là một biện pháp quan trọng trong việc ngăn ngừa, phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật. Cùng với việc phát hiện và xử lý các vi phạm pháp luật, thanh tra còn đóng vai trò nhƣ một biện pháp phòng ngừa hữu hiệu các vi phạm pháp luật. Thanh tra cùng với các phƣơng thức kiểm tra, giám sát luôn là hiện thân của kỷ cƣơng pháp luật; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát dù đƣợc thực hiện dƣới bất cứ hình thức nào, cũng luôn có tác dụng hạn chế, răn đe những hành vi vi phạm pháp luật của các đối tƣợng quản lý. Mặt khác, các giải pháp đƣợc đƣa ra từ hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát không chỉ hƣớng vào việc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, mà còn có tác dụng khắc phục các kẽ hở của chính sách, pháp luật, ngăn ngừa tận gốc mầm mống phát sinh những vi phạm pháp luật. 12 * Mục đích của hoạt động thanh tra trong quản lý nhà nước Điều 2 của Luật Thanh tra quy định về mục đích thanh tra nhƣ sau: Mục đích thanh tra nhằm phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền các biện pháp khắc phục; phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nƣớc; bảo vệ lợi ích của nhà nƣớc, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân [25]. Nhƣ vậy, mục đích của hoạt động thanh tra đƣợc thể hiện: Trước hết, để bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước, hoạt động thanh tra phải nhằm bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa. Với tƣ cách là một chức năng của quản lý nhà nƣớc, thanh tra chính là hoạt động xem xét việc làm của các cơ quan, tổ chức cá nhân có đúng chính sách, pháp luật hay không. Nếu họ làm sai hoặc làm chậm thì giúp họ sửa chữa và làm cho đúng. Mục đích của thanh tra là phát huy nhân tố tích cực, phòng ngừa, xử lý những vi phạm, bảo đảm để các cơ quan, tổ chức và cá nhân tuân thủ và chấp hành một cách chính xác, đầy đủ và nghiêm chỉnh pháp luật. Muốn có pháp chế cần phải làm cho mọi ngƣời hiểu biết pháp luật. Mặc dù công tác tuyên truyền và giáo dục pháp luật không phải là chức năng chính của thanh tra, nhƣng thông qua hoạt động của mình, công tác thanh tra đã góp phần tích cực vào việc giúp các cơ quan, tổ chức, cá nhân hiểu đúng và chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật và đó cũng là một hoạt động bảo đảm pháp chế. Ngoài mục đích bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa, hoạt động thanh tra còn nhằm mục đích ngăn ngừa, phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật Luật thanh tra và nhiều văn bản pháp luật khác đã có quy định về 13 nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra và các cơ quan có chức năng kiểm tra, giám sát khác trong việc đấu tranh phòng chống những hành vi vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, vai trò của công tác thanh tra không chỉ và không phải chủ yếu là phát hiện và xử lý các vi phạm pháp luật mà quan trọng hơn, thanh tra đóng vai trò nhƣ một biện pháp phòng ngừa hữu hiệu các vi phạm pháp luật. Tính phòng ngừa của thanh tra đối với các hành vi vi phạm pháp luật đƣợc thể hiện ở những khía cạnh sau: Một là, thanh tra cùng với các phƣơng thức kiểm tra, giám sát luôn luôn là hiện thân của kỷ cƣơng pháp luật. Chỉ riêng sự hiện diện của các cơ quan thanh tra, kiểm tra, giám sát đã là một sự nhắc nhở thƣờng xuyên đối với tất cả các đối tƣợng chịu sự thanh tra, kiểm tra, giám sát rằng: pháp luật phải đƣợc tuân thủ. Sự thanh tra, kiểm tra, giám sát định kỳ, thƣờng xuyên hay đột xuất luôn tạo ra một “sức ép” thƣờng trực lên các đối tƣợng và nhờ đó, nó đã hạn chế sự vi phạm pháp luật. Hai là, thanh tra, kiểm tra, giám sát luôn luôn là cách thức phân tích sâu sắc, đầy đủ nhất các nguyên nhân, động cơ, mục đích, tính chất, mức độ của một hành vi vi phạm. Do vậy các giải pháp (các khuyến nghị, kiến nghị, yêu cầu...) đƣợc đƣa ra từ hoạt động thanh tra , kiểm tra , giám sát không chỉ hƣớng vào việc xử lý hành vi vi phạm pháp luật mà nó phát hiện đƣợc , khắc phục đƣơc̣ các kẽ hở của chính sách, pháp luật, ngăn ngừa tận gốc mầm mống phát sinh những vi phạm pháp luật tƣơng tự xảy ra ở một nơi khác hoặc vào một thời điểm khác. * Kết quả của hoạt động thanh tra Xét một cách tổng thể, hoạt động thanh tra là một khâu trong hoạt động quản lý và là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý. Do đó, một cách chung nhất, kết quả thanh tra chính là những đóng góp của nó trong toàn bộ chu trình của hoạt động quản lý và ảnh hƣởng của nó đối với mọi mặt của đời 14 sống kinh tế xã hội. Trong hoạt động thực tiễn, thanh tra không chỉ là một trong những phƣơng thức đảm bảo các quyết định quản lý đƣợc tuân thủ một cách nghiêm túc, mà còn góp phần xem xét cả tính hiệu quả của quản lý nhà nƣớc. Tính hiệu quả của quản lý nhà nƣớc không chỉ đƣợc tính bằng các chỉ tiêu định lƣợng nhƣ số lƣợng tiền, vàng, diện tích đất đai, khối lƣợng lƣơng thực mà trong nhiều trƣờng hợp hiệu quả quản lý nhà nƣớc chỉ có thể đƣợc xem xét bằng các chỉ tiêu định tính nhƣ đảm bảo ổn định tình hình chính trị - xã hội, đảm bảo tính công bằng, tính nghiêm minh của pháp luật Hoạt động thanh tra không chỉ hƣớng đến xem xét, đánh giá thực hiện một quyết định quản lý cụ thể, mà còn phải hƣớng đến xem xét kết luận, đánh giá kết quả thực hiện các mục tiêu, chƣơng trình, nhiệm vụ của chính cơ quan quản lý nhà nƣớc. Nhƣ vậy, nếu hiểu một cách chung nhất thì kết quả hoạt động thanh tra chính là việc có đạt đƣợc mục đích thanh tra đã đề ra hay không, hay kết quả của mỗi cuộc thanh tra có đạt đƣợc mục đích cụ thể của cuộc thanh tra đó hay không. Đồng thời, kết quả hoạt động thanh tra còn là những ảnh hƣởng, tác động đối với hiệu quả công tác quản lý nhà nƣớc. 1.1.2. Kết luận thanh tra Khái niệm kết luận thanh tra Trong hoạt động thanh tra thì sản phẩm cuối cùng của nó chính là các Kết luận thanh tra. Trong các văn bản pháp luật quy định về thanh tra từ trƣớc đến nay không thấy đƣa ra định nghĩa hay khái niệm về Kết luận thanh tra. Bản thân khái niệm này cũng đƣợc hiểu với phạm vi khác nhau có thể đơn giản chỉ hiểu theo nội dung của nó hoặc bao gồm cả nội dung và tính chất của n