Luận văn Giải pháp nhằm nâng cao khả năng tạo lập vốn và hiệu quả công tác đầu tư tài chính tại các công ty bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam

đủ các khoản dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm. Các khoản dự phòng nghiệp vụ này thực chất là khoản tiền doanh nghiệp bảo hiểm trích lập từ doanh thu phí bảo hiểm của từng nghiệp vụ bảo hiểm, để đảm bảo các trách nhiệm đã nhận với khách hàng. Đó là nguồn gốc của sự hình thành nguồn vốn nhàn rỗi, hay còn gọi là các quỹ dự phòng nghiệp vụ trong các công ty bảo hiểm. Xét ở một khía cạnh khác có thể nói, cùng với hoạt động kinh doanh của mình các công ty bảo hiểm luôn phải quản lý một nguồn vốn nhàn rỗi lớn và ổn định. Việc đầu tư có hiệu quả và an toàn nguồn vốn nhàn rỗi này là một trách nhiệm quan trọng của quá trình kinh doanh bảo hiểm. Đồng thời, giúp doanh nghiệp có khả năng gia tăng các quỹ đảm bảo và là cơ Trang 41 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN sở để hạ giá thành bảo hiểm. Vì vậy, để nguồn vốn này ngày càng được gia tăng, tất cả các công ty bảo hiểm đều được pháp luật cho phép đầu tư để sinh lợi. 2.2.1.2 Nội dung dự phòng nghiệp vụ đối với doanh nghiệp kinh doanh BHNT Đặc điểm của các hợp đồng BHNT là thời hạn dài (tối thiểu là 5 năm), phí bảo hiểm thường được thu san bằng hàng năm trong suốt thời hạn của hợp đồng. Số phí bảo hiểm thu hàng năm được công ty BHNT tích lũy lại và đưa vào đầu tư ngay với lãi suất đầu tư thực tế tối thiểu phải đạt mức lãi suất kỹ thuật khi tính phí. Theo thời gian số phí tích lũy sẽ tăng trưởng và đạt đúng giá trị cần thiết để trả cho các chủ hợp đồng và đây chính là dự phòng toán học của các hợp đồng BHNT. Trong trường hợp lãi suất đầu tư thực tế lớn hơn lãi suất kỹ thuật khi tính phí thì phần chênh lệch này sẽ hình thành nên dự phòng chia lãi của các hợp đồng BHNT. Đây là hai loại quỹ dự phòng chủ yếu trong tổng dự phòng nghiệp vụ của các công ty BHNT vì nó tác động rất lớn đến khả năng chi trả của các công ty BHNT. Vì vậy nhằm bảo vệ quyền lợi cho người tham gia bảo hiểm cũng chính là bảo vệ sự phát triển bền vững và ổn định của thị trường BHNT, Chính phủ các nước bao giờ cũng đưa ra những qui định rất chặt chẽ trong việc trích lập dự phòng nghiệp vụ các sản phẩm BHNT và yêu cầu các công ty BHNT phải tuân thủ theo những qui định này. Theo Luật Kinh Doanh Bảo Hiểm và các thông tư văn bản hướng dẫn thi hành quy định chế độ tài chính đối với DNBH, doanh nghiệp kinh doanh BHNT phải trích lập dự phòng nghiệp vụ từ phí bảo hiểm thu được như sau: a) Dự phòng toán học là khoản chênh lệch giữa giá trị hiện tại của số tiền bảo hiểm và giá trị hiện tại của phí bảo hiểm sẽ thu được trong tương lai, được sử dụng để trả tiền bảo hiểm đối với những trách nhiệm đã cam kết khi xảy ra sự kiện bảo hiểm. Phương pháp trích lập: Theo phương pháp phí bảo hiểm thuần được điều chỉnh bởi hệ số Zillmer 3% số tiền bảo hiểm. Phí bảo hiểm thuần được điều chỉnh dùng để tính dự phòng không cao hơn 90% phí bảo hiểm thực tế thu được. Trang 42 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Nguyên tắc tính dự phòng: Dự phòng toán học theo phương pháp phí bảo hiểm thuần được điều chỉnh Zillmer 3% số tiền bảo hiểm tính theo nguyên tắc sau: Cơ sở tính dự phòng: Doanh nghiệp kinh doanh BHNT sử dụng bảng tỉ lệ tử vong CSO năm 1980 theo quy định tại thông tư 99 và lãi suất kỹ thuật tối đa bằng 80% lãi suất trái phiếu Chính phủ kỳ hạn 10 năm tại thời điểm gần nhất trước khi xin phê chuẩn phương pháp và cơ sở trích lập dự phòng. Dự phòng toán học được coi là bằng 0 trong trường hợp tính theo phương pháp và cơ sở nêu trên cho ra kết quả là số âm. b) Dự phòng phí chưa được hưởng áp dụng đối với các hợp đồng BHNT có thời hạn dưới một năm, được sử dụng để trả tiền bảo hiểm sẽ phát sinh trong thời gian còn hiệu lực của hợp đồng trong năm tiếp theo. Phương pháp trích lập theo phương pháp 1/24 hoặc phương pháp trích lập dự phòng phí theo ngày. c) Dự phòng bồi thường, được sử dụng để trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm nhưng đến cuối năm tài chính chưa được giải quyết. Được trích theo phương pháp từng hồ sơ với mức trích lập được tính trên cơ sở thống kê số tiền bảo hiểm phải trả cho từng hồ sơ đã yêu cầu đòi bồi thường nhưng đến cuối năm tài chính DNBH chưa giải quyết. d) Dự phòng chia lãi, được sử dụng để trả lãi mà DNBH đã thỏa thuận với bên mua bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm. Chỉ áp dụng với những hợp đồng có lãi chia được tích lũy qua các năm hợp đồng bảo hiểm và được tính theo công thức sau: Dự phòng toán học = Giá trị hiện tại của tổng số tiền bảo hiểm sẽ phải trả trong tương lai + Giá trị hiện tại của tổng số phí bảo hiểm thuần điều chỉnh Zillmer 3% toán học số tiền bảo hiểm sẽ thu trong tương lai Trang 43 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN e) Dự phòng bảo đảm cân đối, được sử dụng để trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm do có biến động lớn về tỷ lệ tử vong, lãi suất kỹ thuật. Được trích lập hàng năm cho đến khi khoản dự phòng này bằng 5% phí bảo hiểm thu được trong năm tài chính của DNBH. Mức trích lập hàng năm là 1% từ lợi nhuận trước thuế của DNBH. Bảng 2.3: Dự phòng nghiệp vụ BHNT năm 2004-2005 (Đơn vị: tỷ đồng) Dự phòng nghiệp vụ trích trong năm Tổng dự phòng nghiệp vụ Dự phòng nghiệp vụ 2004 2005 Tăng trưởng 2004 2005 Tăng trưởng Dự phòng toán học 4.567 5.433 19% 14.677 20.112 37% Dự phòng bồi thường 1 1 0% 20 21 5% Dự phòng đảm bảo cân đối 1 2 100% 4 6 50% Dự phòng lãi chia 424 (853) (301%) 1.097 244 (78%) Tổng số 4.992 4.583 (8%) 15.798 20.383 29% Nguồn: Báo cáo Bộ tài chính – 2006 Dự phòng chia lãi = Tổng lãi công bố chia cho chủ hợp đồng trong năm tài chính + Giá trị tích lũy của lãi đã công bố chia cho chủ hợp đồng trong các năm tài chính trước nhưng chưa chi Trang 44 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Bảng 2.4: Dự phòng nghiệp vụ BHNT của một số công ty (Đơn vị: triệu đồng) Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Năm 2005 Manulife 487.513 828.773 1.398.421 Baominh CMG 182.884 204.057 242.806 422.350 Bảo Việt 4.757.045 6.326.871 8.448.992 9.931.000 AIA 210.562 292.682 409.176 497.985 Prudential 1.984.988 3.235.531 5.301.541 Nguồn: Tổng hợp từ các báo cáo tài chính của các công ty BHNT Bảng 2.5: Dự phòng toán học BHNT của một số công ty (Đơn vị: triệu đồng) Năm Năm 2002 Năm 2003 Năm 2004 Chỉ tiêu Số tiền %/Tổng DP Số tiền %/Tổng DP Số tiền %/Tổng DP Manulife 472.887 97 812.653 98,74 1.380.816 98,05 Baominh- CMG 171.910 94 193.854 95 235.293 97 Bảo Việt 3.805.636 80 5.694.183 89 7.519.602 90 AIA 189.505 90 287.048 98,8 404.393 98,08 Prudential 1.726.939 87 2.671.143 82,47 4.372.013 91,82 Nguồn: Tổng hợp từ các báo cáo tài chính của các công ty BHNT Trang 45 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN 2.2.1.3 Một số tồn tại trong quy định về trích lập dự phòng bảo hiểm nhân thọ Theo Thông tư 99/TT-BTC ban hành 19/10/2004, hướng dẫn thực hiện Nghị định 43 của Chính phủ qui định chế độ tài chính đối với DNBH và doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, qui định trích lập dự phòng nghiệp vụ đã có sự tiến bộ rõ rệt đó là Thông tư đã đưa ra được cơ sở trích lập dự phòng mà Thông tư 72 trước đây không đề cập đến. Thông tư 99 đề cập một cách rõ ràng các công ty BHNT ở Việt Nam phải sử dụng các cơ sở sau đây để tính dự phòng toán học: - Bảng tử vong là bảng CSO 1980. - Lãi suất kỹ thuật tối đa bằng 80% lãi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm tại thời điểm gần nhất trước thời điểm xin phê chuẩn phương pháp và cơ sở trích lập dự phòng. - Dự phòng toán học được coi là bằng 0 trong trường hợp tính theo phương pháp và cơ sở nêu trên cho ra kết quả là số âm Qui định trích lập dự phòng nghiệp vụ theo Thông tư 99 hoàn thiện hơn nhiều so với thông tư 72 và 45 trước đây. Tuy nhiên qui định này còn một số vấn đề cần xem xét thêm Thứ nhất, qui định lãi suất kỹ thuật tối đa là 80% lãi suất trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm tại thời điểm gần nhất trước thời điểm xin phê chuẩn phương pháp và cơ sở trích lập dự phòng cho tất cả các sản phẩm BHNT là không phù hợp. Bởi vì, các sản phẩm BHNT có các kỳ hạn khác nhau 5 năm, 8 năm, 10 năm, 15 năm, 20 năm hoặc nhiều hơn. Về nguyên tắc khi thời hạn đầu tư càng dài, mức gánh chịu rủi ro của nhà đầu tư càng cao thì lãi suất cần phải tăng lên để bù đắp cho phần rủi ro mà nhà đầu tư phải gánh chịu. Thứ hai, bảng tử vong sử dụng để tính phí và dự phòng là bảng CSO 80. Đây là bảng tử vong được các cơ quan quản lý bảo hiểm ở các nước sử dụng rộng rãi để giám sát việc trích lập dự phòng của công ty BHNT. Trong thực tế các công ty bảo hiểm không sử dụng bảng tỷ lệ tử vong này để tính phí vì bảng CSO 80 có tỷ lệ tử Trang 46 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN vong cao hơn thực tế, do đó các công ty bảo hiểm ở các nước thường sử dụng các bảng tỷ lệ tử vong khác, phản ánh tỷ lệ chết chính xác hơn. Ở Việt Nam, trong thời gian qua, chỉ riêng Bảo Việt sử dụng bảng tỷ lệ tử vong trên cơ sở số liệu thống kê của dân số Việt Nam, còn các công ty bảo hiểm nước ngoài họat động tại Việt Nam lại sử dụng bảng tử vong trên cơ sở số liệu thống kê dân số của nước ngoài. Như ta đã biết, điều kiện kinh tế xã hội, vị thế địa lý của mỗi quốc gia có tác động đến tuổi thọ người dân của nước đó, vì vậy việc áp dụng bảng tỷ lệ tử vong của nước này cho một nước khác là không phù hợp, ảnh hưởng đến quyền lợi của những người tham gia bảo hiểm cũng như của chính các công ty bảo hiểm đó. Hơn nữa bảng tỷ lệ tử vong mà hiện nay Bảo Việt đang áp dụng là trên cơ sở số liệu thống kê toàn diện dân số của Việt Nam vào năm 1989, ở thời điểm này và trước đó, nền kinh tế Việt Nam chưa có những thành tựu đáng kể về mặt kinh tế, đời sống người dân còn khó khăn, điều này ảnh hưởng rất nhiều đến tuổi thọ con người. Trong giai đoạn hiện nay, nền kinh tế Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, đời sống người dân từng bước được nâng cao tất cả điều này đã ảnh hưởng đến tuổi thọ của người dân. Vì vậy, qui định trích lập dự phòng nghiệp vụ BHNT sử dụng bảng tử vong CSO 80 cần phải nghiên cứu một cách cụ thể hơn, tránh việc qui định của cơ quan quản lý chỉ mang tính hình thức vì qui định này không áp dụng được trong thực tiễn. 2.2.2 Thực trạng đầu tư vốn trên thị trường tài chính của các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm nhân thọ 2.2.2.1 Cơ sở pháp lý điều chỉnh hoạt động đầu tư vốn của các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ ở Việt Nam Ở tất cả các quốc gia có tồn tại ngành kinh doanh bảo hiểm, Nhà nước phải can thiệp vào các quy định quản lý có tính vĩ mô đối với các DNBH. Sự can thiệp này là một tất yếu bởi các lý do: Trang 47 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN +Bảo vệ lợi ích của người tham gia bảo hiểm (khách hàng). Đảm bảo cho DNBH luôn trong tình hình tài chính vững mạnh để thực hiện trách nhiệm của mình về các cam kết đối với khách hàng khi tham gia bảo hiểm; hoặc ít nhất cũng cảnh báo được tình hình tài chính của các doanh nghiệp đang ở trạng thái nào giúp các nhà quản lý có những biện pháp can thiệp thích hợp, kịp thời. + Đảm bảo ổn định tình hình hoạt động đời sống, sản xuất kinh doanh của các cá nhân, tổ chức tham gia bảo hiểm nhằm ổn định tình hình kinh tế - xã hội của đất nước. + Đối với nền kinh tế toàn cầu, do tính đặc thù cùng chia sẻ rủi ro của hoạt động kinh doanh bảo hiểm, nên hầu hết các công ty bảo hiểm trên thế giới đều ít nhiều có sự quan hệ về tài chính với nhau. Sự hoạt động mạnh hay yếu của một công ty bảo hiểm bất kỳ đều có ảnh hưởng chung đến toàn hệ thống ngành bảo hiểm trên thế giới. Sự tác động này thể hiện rõ rệt nhất là đối với các công ty bảo hiểm lớn trên thế giới, tập trung ở các nước có nền kinh tế thị trường phát triển. +Hướng công tác đầu tư các quỹ bảo hiểm vào mục tiêu kinh tế xã hội của đất nước. +Ngăn ngừa các công ty bảo hiểm tìm cách gây ảnh hưởng tiêu cực trong toàn bộ lĩnh vự̣c tài chính. Do tính chất đặc thù và tầm quan trọng của nó đối với sự an toàn tài chính của các DNBH, hoạt động đầu tư được quy định khá đầu đủ và chặt chẽ trong luật Kinh doanh bảo hiểm và các văn bản hướng dẫn thi hành. Cũng giống như quy định pháp luật của nhiều nước trên thế giới, hoạt động đầu tư của các DNBH tại Việt Nam phải tuân thủ những hạn chế nhất định về nguồn vốn đầu tư, lĩnh vực đầu tư, DMĐT, địa bàn đầu tư, cụ thể là: - Mua trái phiếu Chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp có bảo lãnh, gửi tiền tại các tổ chức tín dụng không hạn chế; Trang 48 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN - Mua cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp không có bảo lãnh, góp vốn vào các doanh nghiệp khác tối đa 50% vốn nhàn rỗi từ dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm; - Kinh doanh bất động sản, cho vay, ủy thác đầu tư qua các tổ chức tài chính – tín dụng tối đa 40% vốn nhàn rỗi từ dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm. Điều đáng chú ý là khác với một số nước, trong đó có liên minh Châu Âu (EU), pháp luật Việt Nam chỉ khống chỉ mức tối đa đối với hoạt động đầu tư của DNBH mà không quy định những tỷ lệ tối thiểu mà các DNBH phải tuân thủ khi tiến hành đầu tư. Thông thường, những quy định tối thiểu này được áp dụng đối với một loại đầu tư nhất định, thường là đầu tư vào các chứng khoán chính phủ. Mục đích chủ yếu của nó không phải nhằm bảo vệ quyền lợi của người tham gia bảo hiểm mà nhằm thực hiện chính sách kinh tế vĩ mô, bao gồm đảm bảo sự hỗ trợ đầy đủ cho việc tài trợ nợ của chính phủ. Ngoài ra, pháp luật Việt Nam còn chưa quy định mức hạn chế đối với số tiền tối đa mà một DNBH được phép đầu tư vào một dự án đầu tư cụ thể nhằm mục đích tránh tích tụ rủi ro. Thêm vào đó, theo quy định đầu tư tại Việt Nam, ta thấy lĩnh vực đầu tư cũng bị giới hạn một cách vô hình chung 2.2.2.2 Thực trạng đầu tư trên thị trường tài chính của các doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam trong thời gian qua Thực tế ở nước ta cho thấy, cùng với sự gia tăng nhanh chóng về số lượng, các DNBH đã mở rộng quy mô hoạt động và đa dạng hóa sản phẩm, mở rộng năng lực kinh doanh, năng lực tài chính. Các công ty bảo hiểm đã góp phần đáng kể vào việc sớm hình thành thị trường vốn ở Việt Nam. Thông qua hoạt động kinh doanh bảo hiểm, các DNBH đã huy động được các nguồn tài chính nhàn rỗi từ những tổ chức, cá nhân tham gia bảo hiểm, để đầu tư trở lại cho nền kinh tế. Ngành bảo hiểm đã và đang từng bước khẳng định được vai trò trung gian tài chính trong việc huy động và cung cấp các nguồn vốn đầu tư cho phát triển kinh tế tại Việt Nam, phục vụ đắc lực cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong những năm Trang 49 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN gần đây, các DNBH Việt Nam chú trọng cải thiện công tác đầu tư tài chính: một loạt các biện pháp mang tính chiều sâu được thực hiện nhằm đảm bảo lựa chọn được các dự án đầu tư thích hợp, an toàn cho nguồn vốn và mang lại hiệu quả kinh tế cao như góp vốn liên doanh, tham gia thành lập công ty cổ phần, cho vay, tham gia các dự án đầu tư, mua trái phiếu, tín phiếu kho bạc nhà nước, mua cổ phiếu, gửi tiết kiệm ngân hàng… Thông qua hoạt động đa dạng hóa đầu tư, các DNBH đã thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận từ lĩnh vực đầu tư tài chính. Hoạt động đầu tư tài chính đã hình thành phần lớn lợi nhuận cho các DNBH và trở thành xương sống nâng đỡ các DNBH, nhất là các doanh nghiệp BHNT. Theo đánh giá của Bộ Tài chính, riêng trong năm 2004, tổng số tiền các DNBH đã huy động để đầu tư trở lại nền kinh tế là 8.400 tỷ đồng, nâng tổng số tiền đầu tư của toàn ngành bảo hiểm đến cuối năm 2004 lên 23.002 tỷ đồng, tăng 60% so với năm 2003. Cũng trong năm 2004, 87,08% tổng số tiền đầu tư được gửi tại các tổ chức tín dụng và mua trái phiếu Chính phủ. Tính đến hết năm 2004, tổng tài sản đầu tư của Prudential đạt hơn 5.000 tỉ đồng, đây là con số không nhỏ đối với một cy BHNT chỉ mới sau 5 năm đi vào hoạt động. a) Xét về tăng trưởng vốn đầu tư trở lại nền kinh tế Cùng với sự gia tăng nhanh chóng về số lượng DNBH, việc mở rộng quy mô và địa bàn hoạt động, đa dạng hóa cơ cấu sản phẩm và nâng cao chất lược dịch vụ, doanh thu phí bảo hiểm của toàn thị trường đã tăng mạnh trong thời gian qua. Trang 50 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Bảng 2.6: Doanh thu phí bảo hiểm 1994-2005 toàn thị trường Năm Doanh thu phí bảo hiểm (tỷ đồng) Tốc độ tăng trưởng (%) Tỷ trọng doanh thu phí/GDP (%) 1994 741 0,442 1995 1.026 38,52 0,448 1996 1.264 23,18 0,461 1997 1.424 12,59 0,453 1998 2.077 45,88 0,574 1999 2.092 0,72 0,523 2000 3.057 46,15 0,579 2001 4.982 63,00 0,996 2002 7.000 40,49 1,318 2003 10.390 48,43 1,821 2004 12.400 19,34 1,973 2005 17.000 37,00 2,034 Nguồn: Báo cáo Bộ tài chính năm 2006 Trang 51 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Biểu 2.1: Tổng doanh thu phí bảo hiểm toàn thị trường - 2,000 4,000 6,000 8,000 10,000 12,000 14,000 16,000 18,000 19 94 19 95 19 96 19 97 19 98 19 99 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 Tổng doanh thu phí bảo hiểm toàn thị trường Năm Tỷ đồng Với sự phát triển của TTBH Việt Nam, sự tăng trưởng mạnh trong doanh thu phí bảo hiểm đã kéo theo vốn đầu tư trở lại nền kinh tế của các DNBH cũng tăng nhanh trong những năm qua. Biểu 2.2: Tổng số vốn đầu tư trở lại nền kinh tế - 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Bảo hiểm phi nhân thọ Bảo hiểm nhân thọ Cộng toàn thị trường Tỷ đồng Năm Trang 52 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Bảng 2.7: Tổng số vốn đầu tư trở lại nền kinh tế (Đơn vị: tỷ đồng) 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 I. Bảo hiểm phi nhân thọ 789,50 917,90 1.230,70 1.754,30 2.440,40 3.612,20 2.228,80 2.545,40 3.245,00 4.680,00 4.469,00 1. Khối doanh nghiệp nhà nước 748,50 852,90 1.069,70 1.494,30 2.109,40 3.170,20 1.608,80 1.850,40 2.275,00 3.496,00 3.277,00 2. Khối công ty cổ phần 41,00 65,00 78,00 132,00 186,00 221,00 307,00 345,00 452,00 596,00 601,00 3. Khối DN có vốn ĐTNN 83,00 128,00 145,00 221,00 313,00 350,00 518,00 588,00 591,00 II. Bảo hiểm nhân thọ 36,00 285,00 3.721,00 7.203,00 10.681,00 18.322,00 21.807,00 1. Khối doanh nghiệp nhà nước 3.004,00 4.937,00 6.122,00 10.880,00 10.098,00 2. Khối DN có vốn ĐTNN 36,00 285,00 717,00 2.266,00 4.559,00 7.442,00 11.709,00 III. Cộng toàn thị trường 789,50 917,90 1.230,70 1.754,30 2.476,40 3.897,20 5.949,80 9.748,40 14.602,00 23.002,00 26.276,00 1. Khối doanh nghiệp nhà nước 748,50 852,90 1.069,70 1.494,30 2.109,40 3.170,20 4.612,80 6.787,40 8.397,00 14.376,00 13.375,00 2. Khối công ty cổ phần 41,00 65,00 78,00 132,00 186,00 221,00 307,00 345,00 452,00 596,00 601,00 3. Khối DN có vốn ĐTNN 83,00 128,00 181,00 506,00 1.030,00 2.616,00 5.077,00 8.030,00 12.300,00 Nguồn: Báo cáo Bộ tài chính năm 2006 Trang 53 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Qua bảng số liệu Bảng 2.7 và biểu đồ minh họa về tổng số vốn đầu tư trở lại nền kinh tế ta thấy từ chỗ hoạt động đầu tư hầu như không đáng kể ở năm 1994, trong giai đoạn 10 năm từ 1995-2005 tổng số tiền đầu tư đã tăng hơn 30 lần, tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm 30%. Cũng như ở nhiều nước khác trên thế giới, hoạt động đầu tư của các công ty bảo hiểm Việt Nam được thực hiện theo nguyên tắc an toàn, hiệu quả và đáp ứng kịp thời các yêu cầu chi trả tiền bồi thường cho người tham gia bảo hiểm, đồng thời, đem lại lợi nhuận hợp lý để trang trải các chi phí hoạt động và mở rộng phạm vi kinh doanh cho DNBH. Tuy nhiên tốc độ tăng trưởng đầu tư giai đoạn 2003 đến nay có giảm so với các năm trước (năm 2005 tăng 14% so với năm 2004) do những biến động trên thị trường chứng khoán (TTCK) với giá cổ phiếu của các công ty tham gia niêm yết có nhiều biến động thất thường trong khi trái phiếu chính phủ lại không hấp dẫn được các nhà đầu tư, đã ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động đầu tư của các DNBH. Căn cứ theo chiến lược phát triển của TTBH Việt Nam từ năm 2003-2010 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt thì nguồn vốn đầu tư của các DNBH sẽ phải đạt 90.000 tỷ vào năm 2010. b) Xét cơ cấu và xu hướng đầu tư Trang 54 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Bảng 2.8a: Phân tích cơ cấu vốn đầu tư trở lại nền kinh tế doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ (Đơn vị: tỷ đồng) Tiền gửi, trái phiếu, Cổ phiếu chính phủ Cổ phiếu,TP doanh nghiệp Bất động sản, cho vay, ủy thác Tổng cộng Loại hình doanh nghiệp/Năm Giá trị Tỷ lệ Giá trị Tỷ lệ Giá trị Tỷ lệ Giá trị Tỷ lệ 1. Khối doanh nghiệp trong nước 2004 8.760,00 80,51% 500,00 4,60% 1.620,00 14,89% 10.880,00 100% 2005 8.929,00 88,42% 164,00 1,62% 1.005,00 9,95% 10.098,00 100% 2. Khối DN có vốn đầu tư nước ngoài 2004 7.136,00 95,89% 111,00 1,49% 195,00 2,62% 7.442,00 100% 2005 10.635,00 90,83% 567,00 4,84% 507,00 4,33% 11.709,00 100% Nguồn : Báo cáo Bộ tài chính, 2006 Bảng 2.8b: Phân tích cơ cấu vốn đầu tư trở lại nền kinh tế doanh nghiệp bảo hiểm (Đơn vị: tỷ đồng) Tiền gửi, trái phiếu, Cổ phiếu chính phủ Cổ phiếu,TP doanh nghiệp Bất động sản, cho vay, ủy thác Tổng cộng Loại hình doanh nghiệp/Năm Giá trị Tỷ lệ Giá trị Tỷ lệ Giá trị Tỷ lệ Giá trị Tỷ lệ 2003 12.980,00 88,89% 439,00 3,01% 1.183,00 8,10% 14.602,00 100% 2004 20.030,00 87,08% 832,00 3,62% 2.140,00 9,30% 23.002,00 100% 2005 (ước) 89,00% 3,30% 9,00% 26.276,00 100% Nguồn : Báo cáo Bộ tài chính, 2006 Trang 55 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Qua bảng 2.8a và 2.8b ta thấy cơ cấu đầu tư toàn thị trường của các DNBH chỉ đầu tư chủ yếu vào hai lĩnh vực là tiền gửi ngân hàng và mua trái phiếu Chính phủ với tỷ lệ gần 90%. Trong khi đó tỉ lệ này ở các nước phát triển như Anh, Pháp, Đức chỉ chiếm từ 1,1 đến 1,9%. Đối với kinh doanh chứng khoán là công cụ đầu tư phổ biến được các công ty bảo hiểm ở hầu hết các nước sử dụng rộng rãi thì các DNBH Việt Nam mới chỉ chiếm tỷ trọng chưa tới 10%. Điều này cũng dễ hiểu vì TTCK Việt Nam mới đưa vào vận hành, thiếu hàng hóa trầm trọng. Ngoài ra khung pháp lý cho hoạt động đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu cũng như TTCK nói chung chưa hoàn thiện. Cùng với việc đa dạng hóa các lĩnh vực đầu tư, các DNBH đã quan tâm chuyển dịch cơ cấu đầu tư từ chủ yếu là đầu tư ngắn hạn trước đây sang tăng cường tỷ lệ đầu tư dài hạn hiện nay. Trong tổng số vốn đầu tư 23.000 tỷ đồng năm 2004 thì tỷ lệ đầu tư vào trái phiếu chính phủ và gửi tiền tại các tổ chức tín dụng là 87,8%. Năm 2005 với tổng số vốn đầu tư là 26.276 tỷ đồng, tỷ lệ đầu tư trung và dài hạn khoảng 76% và đầu tư ngắn hạn khoảng 24%. Bảng 2.9: Cơ cấu đầu tư vốn của Bảo Việt qua các năm (Đơn vị: %) Loại hình đầu tư 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Đầu tư chứng khoán 41,6 41,8 17,2 20,5 20,8 19,7 20,1 20,4 Liên doanh liên kết 2,0 1,9 2,7 3,2 3,7 3,5 3,6 3,2 Tiền gửi ngân hàng 49,6 51,8 72,9 67,8 70,2 71,2 70,9 71,3 Đầu tư khác 6,8 4,5 7,2 8,5 5,3 5,6 5,4 5,1 Đầu tư tổng cộng 100 100 100 100 100 100 100 100 Nguồn: Báo cáo tài chính của Bảo Việt Trang 56 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Bảng 2.10: Cơ cấu đầu tư vốn của Prudential Việt Nam năm 2004 & 2005 2004 2005 Loại hình đầu tư Số tiền (tỷ đồng) % Số tiền (tỷ đồng) % Đầu tư ngắn hạn vào tiền gửi ngân hàng 1.631 20 1.468 18 Đầu tư dài hạn, bao gồm: 6.412 80 6.546 82 + Trái phiếu chính phủ 6.022 75 5.219 65 + Cổ phiếu 231 3 693 9 + Đầu tư khác 159 2 634 8 Đầu tư tổng cộng 8.043 100 8.014 100 Nguồn: Báo cáo tài chính của Prudential 2004-2005 Bảng 2.11: Cơ cấu đầu tư vốn của Bảo Minh CMG năm 2004 & 2005 Nguồn: Báo cáo tài chính đã kiểm toán của Bảo Minh CMG năm 2004-2005 2004 2005 Loại hình đầu tư Số tiền (triệu đồng) % Số tiền (triệu đồng) % Đầu tư ngắn hạn vào tiền gửi ngân hàng 73.463 36% 49.991 13% Đầu tư dài hạn, bao gồm: 130.113 64% 325.472 87% + Tiền gửi ngân hàng có kỳ hạn 122.156 60% 187.430 50% + Trái phiếu chính phủ 0% 120.000 32% + Cho vay hợp đồng 7.957 4% 18.042 5% Đầu tư tổng cộng 203.576 100% 375.463 100% Trang 57 Hướng dẫn khoa học: Tiến sĩ NGUYỄN TẤN HOÀNG Thực hiện: PHẠM THỊ NHƯ YẾN Xem xét cơ cấu đầu tư của một số Công ty bảo hiểm tại Việt Nam ta thấy các công ty này thiên về lĩnh vực đầu tư có tính an toàn cao vì ngoài việc gửi tiền ở ngân hàng, các công ty còn đầu tư vào trái phiếu chính phủ. Hai công ty BHNT có vốn đầu tư nước ngoài là Pruden