Luận văn Nghiên cứu thị trường thịt heo tại thành phố Hồ Chí Minh

các biến trong mô hình Cầu thịt heo Thông thường đối với người dân Tp. HCM, thịt heo tiêu thụ hàng ngày sẽ được một người đóng vai trò là nội trợ mua về rồi dùng chung cho cả nhà. Do đó, cầu thịt heo trong mô hình sẽ là cầu thịt heo của hộ gia đình trong một tuần. Giá thịt heo Mô hình hồi quy đòi hỏi số liệu ở các biến phải có sự biến động thì các hệ số hồi quy mới có ý nghĩa thống kê. Qua số liệu thu thập được tại chợ đầu mối An Lạc, ta thấy rằng từ năm 2003 đến giữa tháng 03/2005 giá cả thịt heo ít có sự biến động trong thời gian dài, mỗi lần biến động chỉ từ 1.000 – 2.000 đồng/kg, do đó nếu dùng số liệu này để chạy hàm hồi quy thì sẽ cho ra hệ số b không đáng tin cậy. Do vậy, số liệu về giá thịt heo tại các chợ đầu mối không thể được sử dụng cho mô hình này. Vả lại, đây chưa phải là mức giá bán lẻ cuối cùng mà người tiêu dùng phải trả. Thực tế, thịt heo từ các chợ đầu mối sẽ được các chủ sạp tại các chợ bán lẻ mua về bán cho người tiêu dùng. Căn cứ vào tình hình chi phí cụ thể của mình (chi phí thuê sạp, chi phí vận chuyển, thuế, tiền vệ sinh…), các chủ sạp sẽ tăng giá bán lẻ so với giá mua tại chợ đầu mối sao cho có thể bù được chi phí và có lời. Chi phí mà các chủ sạp phải chịu sẽ khác nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như địa điểm chợ, vị trí của sạp trong chợ… Do đó, giá cả mà người tiêu dùng phải trả sẽ khác nhau, tuỳ thuộc vào mỗi nơi trong thành phố. Hơn nữa, nếu hai chủ sạp có chi phí như nhau thì giá bán lẻ mà họ đưa ra cũng có thể khác nhau, do việc tính toán mức lời của mỗi người không giống nhau. Thông thường, tại những khu vực mà mức sống của người dân cao hơn, giá thịt heo sẽ cao hơn. Thực tế cho thấy rằng chênh lệch giá bán lẻ thịt heo giữa nơi cao nhất và nơi thấp nhất trên địa bàn thành phố khoảng 5.000 – 6.000 đồng/kg. Do đó trong mô hình này, biến giá thịt heo sẽ là giá bán lẻ mà người tiêu dùng tại các địa điểm khác nhau trong thành phố phải trả. Số liệu về giá cả sẽ được thu thập thông qua bảng câu hỏi. Thu nhập Thông thường, đối với người Việt Nam nói chung và người dân Tp. HCM nói riêng, cả gia đình thường dùng chung bữa ăn hàng ngày. Do đó, lượng cầu thịt heo sẽ phụ thuộc vào thu nhập của cả gia đình chứ không phải của một người. Biến thu nhập trong mô hình sẽ là thu nhập của hộ gia đình. Dữ liệu để chạy hàm hồi quy sẽ được thu thập thông qua bảng phỏng vấn. Dân số Ở cấp độ gia đình, cầu thịt heo phụ thuộc vào số lượng thành viên dùng chung bữa ăn hàng ngày. Gia đình nào có số người dùng chung bữa ăn càng đông thì lượng cầu thịt heo càng tăng và ngược lại. Vì vậy biến dân số trong mô hình này sẽ là số thành viên dùng chung bữa ăn gia đình của mỗi hộ. Giá hàng hóa thay thế Hàng hóa có thể thay thế cho thịt heo trong bữa ăn hàng ngày có nhiều loại: thịt bò, thịt gà, thịt vịt, cá. Tuy nhiên đối với từng người, chưa hẳn các loại thịt này đều có thể thay thế được cho thịt heo. Có người vì lý do sức khoẻ hoặc không có sở thích mà không sử dụng một loại thịt nào đó. Do đó, đối với mỗi người các sản phẩm có thể thay thế cho thịt heo trong bữa ăn hàng ngày sẽ khác nhau. Vì vậy giá hàng hóa thay thế sử dụng trong mô hình là giá trung bình của các sản phẩm thay thế của từng hộ gia đình cụ thể. Dữ liệu sẽ được lấy từ bảng phỏng vấn của từng hộ. Sở thích đối với thịt heo Để xác định ảnh hưởng của sở thích đối với cầu thịt heo, biến sở thích đối với thịt heo sẽ được dùng kỹ thuật biến giả (dummy variable). Sở thích đối với thịt heo bằng 1 khi người tiêu dùng không xếp hạng thịt heo là thực phẩm được ưa chuộng nhất, bằng 0 khi thịt heo không được xếp hạng nhất. Bảng sau đây mô tả các biến của mô hình: Bảng 6: Mô tả các biến Biến Mô tả Dấu mong đợi Q P I Pr T N Lượng cầu thịt heo Giá thịt heo Thu nhập Giá h/hóa thay thế Sở thích Số thành viên Lượng cầu thịt heo của hộ gia đình Giá bán lẻ thịt heo Thu nhập của hộ gia đình Giá trung bình của các h/hóa thay thế Bằng 1 nếu thích thịt heo nhất, 0 nếu không thích thịt heo nhất Số thành viên dùng chung bữa ăn gia đình - + + + + “-”: Dấu mong đợi là dấu âm “+”: Dấu mong đợi là dấu dương 2.3.3.3 Chọn mẫu Để có được thông tin về người tiêu dùng và dữ liệu dùng để chạy hàm hồi quy, một cuộc điều tra được tiến hành trực tiếp tại một số quận trên địa bàn Tp. HCM với quy mô 79 mẫu. Dữ liệu của cuộc điều tra được thu thập thông qua Bảng câu hỏi. Bảng câu hỏi được thiết kế để thu thập những thông tin về: - Giá thịt heo, hàng hóa thay thế cho thịt heo, thu nhập và sở thích của người tiêu dùng - Các yếu tố về đặc điểm, thói quen tiêu dùng của người dân thành phố Để đảm bảo tính đại diện, việc chọn mẫu phải được thực hiện tại tất cả các quận, huyện trên địa bàn thành phố. Tuy nhiên, do giới hạn về khả năng và tài chính, trong luận văn này, việc chọn mẫu chỉ được tiến hành tại một số quận như: quận 3, quận 1, quận 4, quận Gò Vấp, quận Tân Bình, quận 7, quận Phú Nhuận, quận Bình Tân. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp ngẩu nhiên. Bảng sau đây cho biết chi tiết số mẫu được chọn ở từng quận. Bảng 7: Số mẫu ở từng quận Quận Dân số * Số mẫu** Phần trăm Quận 3 Quận 4 Quận Phú Nhuận Quận 1 Quận Bình Tân Quận Tân Bình Quận 7 Quận Gò Vấp 201.425 182.493 175.668 199.247 384.889 392.521 156.895 443.419 5 9 8 9 11 13 14 10 6% 11% 10% 11% 14% 16% 18% 13% Tổng số 2.136.557 79 100% Nguồn: *Niên giám Thống kê Tp. HCM năm 2004, **Số liệu điều tra 2.3.3.4 Kết quả điều tra về đặc điểm, thói quen của người tiêu dùng tại Tp. HCM Kết quả điều tra mẫu cho biết một số đặc điểm của các hộ gia đình tại Tp. HCM như ở bảng sau đây: Bảng 8: Một số đặc điểm về các hộ gia đình Đặc điểm Trung bình Độ lệch chuẩn Trung vị Thấp nhất Cao nhất Số người trong hộ 4,51 1,96 4 2 10 Thu nhập của hộ (đồng) 5.196.203 2.248.101 4.500.000 1.500.000 10.500.000 Tiêu thụ thịt heo 1 tuần của hộ (kg) 4,09 1,76 4 1,1 8 Tiêu thụ thịt bò 1 tuần của hộ (kg) 0,88 0,59 1 0 2,5 Tiêu thụ thịt gà 1 tuần của hộ (kg) 0,48 0,57 0,25 0 2 Tiêu thụ thịt vịt 1 tuần của hộ (kg) 0,13 0,27 0 0 1 Nguồn: Tính từ số liệu điều tra Từ bảng trên ta thấy rằng, số lượng người trung bình dùng chung bữa ăn gia đình là 4,09. Con số này phù hợp với thực tế là trong bữa ăn gia đình thường gồm các thành viên: cha, mẹ và hai con. Thu nhập bình quân của hộ gia đình là 5.196.203 đồng, cao hơn trung bình cả nước. Điều này dễ hiểu, vì Tp. HCM là địa phương có thu nhập cao nhất nước. Trong các loại thịt (thịt heo, thịt bò, thịt gà, thịt vịt) thì thịt heo được tiêu thụ nhiều nhất. Lý do để giải thích cho tình trạng này là thịt heo được người dân ưa chuộng hơn các loại thịt khác. Có 58% số đối tượng được phỏng vấn cho rằng họ thích thịt heo nhất trong các loại thịt. Bảng 9: Số hộ phân theo sở thích các loại thịt heo, bò, gà, vịt Sở thích Số hộ Tỷ lệ (%) Tổng số mẫu 79 100 Thích thịt heo nhất 45 58 Thích thịt bò nhất 22 28 Thích thịt gà nhất 9 11 Thích thịt vịt nhất 2 3 Nguồn: Tính từ số liệu điều tra Về tập quán tiêu dùng, kết quả điều tra cho thấy, có đến 94,9% đối tượng được phỏng vấn cho rằng, họ thích sử dụng thịt tươi hơn thịt đông lạnh hoặc thịt đã qua chế biến. Kết quả này một lần nữa chứng minh rằng, đa phần người dân Tp. HCM hiện nay vẫn thích dùng “thịt nóng” trong sử dụng và chế biến thức ăn. Bảng 10: Số hộ phân theo sở thích các dạng thịt heo Dạng sản phẩm Số hộ Tỷ lệ (%) Tổng số mẫu 79 100 Tươi 75 94,9 Đông lạnh 1 1,3 Chế biến 3 3,8 Nguồn: Tính từ số liệu điều tra Về các mặt hàng thay thế cho thịt heo, số liệu điều tra cho biết, có 72 trong 79 hộ (chiếm 92%) sử dụng cá để thay thế cho thịt heo. Do đó có thể nói cá là thực phẩm được các hộ gia đình sử dụng nhiều nhất để thay thế cho thịt heo. Bảng 11: Các mặt hàng được các hộ sử dụng thay thế cho thịt heo Mặt hàng Số hộ Tỷ lệ (%) Thịt bò 22 28 Thịt gà 9 11 Thịt vịt 2 3 Cá 72 92 Nguồn: Tính từ số liệu điều tra Về tình hình sử dụng các sản phẩm từ thịt heo, chỉ một số ít hộ gia đình sử dụng thường xuyên, còn đa phần các hộ còn lại đều thỉnh thoảng hoặc hiếm khi sử dụng. Họ chỉ sử dụng chúng trong những dịp lễ, tết hay các dịp đặc biệt nào đó mà thôi. Bảng 12: Số hộ sử dụng các sản phẩm từ thịt heo Số hộ Tỷ lệ (%) Thường xuyên sử dụng 12 15 Thỉnh thoảng sử dụng 45 57 Hiếm khi sử dụng 20 25 Chưa từng sử dụng 2 3 Nguồn: Tính từ số liệu điều tra Về sở thích, kết quả điều tra cho thấy phần lớn mọi người đều thích sử dụng thịt nạc (chiếm 59% trong số đối tượng được phỏng vấn), không thích thịt mỡ. Đây là xu hướng tiêu dùng hiện đại, trong đó người dân trở nên “kén ăn” hơn, do đó đòi hỏi chất lượng thịt heo cũng phải cao hơn. Bảng 13: Số hộ phân theo sở thích các loại thịt heo Loại thịt heo Số hộ Tỷ lệ (%) Tổng số mẫu 79 100 Nạc 47 59 Ba rọi 7 9 Mỡ 0 0 Xương 25 32 Nguồn: Tính từ số liệu điều tra Về nơi mua thịt, phần lớn số hộ trong mẫu điều tra (64 hộ) mua thịt heo ở chợ là chủ yếu. Điều này cho thấy phần lớn người dân vẫn còn thói quen mua thịt ở chợ, mặc dù chất lượng thịt cũng như vấn đề vệ sinh ở đây kém xa so với tại các siêu thị hoặc cửa hàng thực phẩm sạch. Mặt khác vấn đề này cũng cho thấy, người dân vẫn chưa ý thức cao trong việc chọn mua những sản phẩm thịt sạch, có độ an toàn vệ sinh cao, nguồn gốc rõ ràng, được bày bán ở những nơi hợp vệ sinh. Theo kết quả điều tra, trong số 71 hộ không thường xuyên mua thịt ở siêu thị có 17 hộ cho rằng lý do là chất lượng thịt bán ở siêu thị cũng giống như ở nơi khác; 30 hộ cho rằng do đi lại không thuận tiện; 6 hộ cho rằng họ không quen đi siêu thị mua thịt; 16 hộ cho rằng do giá thịt ở siêu thị cao. Đây là vấn đề các cơ quan chức năng cần quan tâm nhằm đưa ra các giải pháp trong việc định hướng tiêu thụ cho người dân trong thời gian tới. Bảng 14: Nơi mua thịt heo của các hộ gia đình Nơi thường mua nhất Số hộ Tỷ lệ (%) Chợ 64 81 Tiệm bán gần nhà 7 9 Siêu thị 8 10 Nguồn: Tính từ số liệu điều tra 2.3.3.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến cầu Trong phần này, phương pháp hồi quy được sử dụng để kiểm tra giả thiết cầu thịt heo tại Tp. HCM phụ thuộc vào giá thịt heo (P), thu nhập (I), giá cả hàng hóa thay thế (Pr), sở thích (T), dân số (N). Phần mềm EXCEL được sử dụng để chạy hàm hồi quy (kết quả ở phần phụ lục). Bảng sau đây trình bày tóm lược các hệ số của các biến trong mô hình. Bảng 15: Kết quả hồi quy hàm cầu thịt heo Biến phụ thuộc Q Ln(Q) Hằng số (a) 2,689549 (1,65) 1,246150 (2,4)** Giá thịt heo (P) -9,09E-05 (-2,18)** -3,1E-05 (-2,36)** Thu nhập (I) 2,01E-07 (4,4)*** 5,52E-08 (3,79)*** Giá hàng hóa thay thế (Pr) 7,91E-06 (1,04) 1,46E-06 (0,6) Sở thích (T) 0,583305 (3,59)*** 0,207278 (4)*** Số người trong hộ (N) 0,704043 (13,87)*** 0,176154 (10,89)*** Số quan sát 79 79 R2 0,86 0,80 Chỉ số F 92,33 59,05 Nguồn: Tính từ số liệu điều tra Ghi chú: Chỉ số t nằm trong ngoặc đơn **: Có ý nghĩa thống kê ở mức 5% ***: Có ý nghĩa thống kê ở mức 1% Trong hai dạng mô hình, tất cả các hệ số của các biến đều có dấu đúng như mong đợi. Tuy nhiên, dạng mô hình tuyến tính được chọn vì có hệ số R2 lớn hơn. Hệ số R2 = 0,86 của mô hình tuyến tính cho biết các biến trong mô hình giải thích 86% sự thay đổi của lượng cầu thịt heo. Giá thịt heo Hệ số ước lượng có dấu như mong đợi và chỉ số thống kê t trong bảng trên cho thấy giá cả thịt heo có tác động nghịch biến lên cầu thịt heo. Do đó nếu giá tăng thì người dân sẽ mua thịt heo ít hơn và ngược lại. Mặt khác hệ số b = - 9,09E-05 rất nhỏ nên hệ số co dãn của cầu theo giá [EP = (∂Q/∂P)(P/Q) = b(P/Q)] sẽ nhỏ hơn 1. Do đó, cầu thịt heo của người dân Tp. HCM kém co dãn đối với giá của chính nó. Như vậy, việc kiểm định trong thực tế đã chứng minh rằng thịt heo là hàng hóa thiết yếu. Thu nhập Hệ số c của biến thu nhập có dấu dương đúng như mong đợi và có ý nghĩa thống kê. Điều này có nghĩa là nếu thu nhập của hộ gia đình tăng lên họ sẽ tiêu dùng nhiều thịt heo hơn và ngược lại. Ngoài ra, hệ số c = 2,01E-07 rất nhỏ nên hệ số co dãn của cầu theo thu nhập [EI = (∂Q/∂I)(P/Q) = c(P/Q)] sẽ nhỏ hơn 1. Như vậy, cầu thịt heo kém co dãn đối với thu nhập. Nếu thu nhập tăng lên thì lượng cầu thịt heo sẽ tăng nhưng mức tăng nhỏ hơn. Một lần nữa, nghiên cứu thực tiễn đã chứng minh cho giả thuyết cầu thịt heo kém co dãn đối với thu nhập. Trong những năm tới khi thu nhập của người dân thành phố tăng lên thì lượng cầu thịt heo cũng sẽ tăng theo nhưng tốc độ tăng thấp hơn tốc độ của thu nhập. Giá hàng hóa thay thế Hệ số d của biến giá cả hàng hóa thay thế có dấu dương. Tuy nhiên, chỉ số t cho thấy hệ số này không có ý nghĩa thống kê, nghĩa là giữa giá cả hàng hóa thay thế và cầu thịt heo không có mối quan hệ thống kê. Kết quả này ngược với lý thuyết là lượng cầu thịt heo sẽ tăng khi giá cả các hàng hóa thay thế tăng. Nguyên nhân của kết quả không mong đợi này có thể nằm trong quá trình chọn mẫu phỏng vấn. Thực tế trong quá trình phỏng vấn cho thấy rằng các đối tượng được phỏng vấn rất lúng túng, mù mờ về thực phẩm sẽ thay thế nếu không dùng thịt heo. Ngoài ra, hiện trên thị trường, có rất nhiều mặt hàng có thể thay thế được cho thịt heo. Nếu xác định được loại mặt hàng thay thế, thì loại mặt hàng đó với những đặc điểm cụ thể về khẩu vị, mang lại sự thỏa mãn cho người tiêu dùng khác với thịt heo, vì vậy sự sẵn lòng trả tiền của họ cũng sẽ khác. Do đó, khó có thể so sánh giá cả các hàng hóa thay thế với giá thịt heo. Như vậy, kết quả nghiên cứu thực tế đã không phản ánh đúng lý thuyết. Tuy nhiên, kết quả này không có nghĩa là giá cả hàng hóa thay thế không tác động đến cầu thịt heo. Nó chỉ cho thấy quá trình lấy mẫu đã gặp trở ngại. Sở thích Biến sở thích có dấu dương đúng như mong đợi và có ý nghĩa thống kê. Vì vậy, sở thích có tác động đến cầu thịt heo. Nếu người dân càng thích thịt heo hơn các loại thịt khác thì cầu thịt heo sẽ càng cao. Số người trong hộ Biến này cũng có dấu dương giống như mong đợi và có ý nghĩa thống kê. Do đó, nếu số thành viên dùng chung bữa ăn gia đình càng tăng thì lượng cầu thịt heo càng cao và ngược lại. Trường hợp này cũng có thể suy rộng ra cho cả một thành phố. Nếu dân số thành phố càng đông thì lượng cầu thịt heo càng cao. Và như vậy trong những năm tới khi dân số thành phố tăng lên (ước đạt 9 triệu người vào năm 2010), lượng cầu thịt heo sẽ tăng lên rất nhiều. 2.4. Cung Tp. HCM là một đô thị lớn nhất nước. Các quận trung tâm có mật độ dân số rất cao, và hầu như không còn đất để sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh các quận trung tâm thì ở đây vẫn còn các quận, huyện ven có mật độ dân cư còn thưa và các điều kiện về tự nhiên như đất đai, giao thông rất thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp. Cùng với quá trình công nghiệp hoá và hiện đại hoá, ngành chăn nuôi thành phố đã không ngừng phát triển. Cơ cấu giá trị chăn nuôi (phần trăm) trong ngành nông nghiệp của thành phố giai đoạn 1995-2004 cũng tăng lên đáng kể. Bảng 16: Cơ cấu giá trị sản xuất nông lâm nghiệp và thủy sản 1995-2004 Năm 1995 2004 1.Nông nghiệp 83,7 68,2 -Trồng trọt 45,2 47% -Chăn nuôi 29,1 40% -Dịch vụ nông nghiệp 9,4 12% 2. Lâm nghiệp 4,4 2,3 3. Thủy sản 11,9 29,5 Nguồn: Cục Thống kê TP. HCM Theo dự kiến đến năm 2010, trong nông nghiệp có sự dịch chuyển cơ cấu từ trồng trọt sang chăn nuôi theo phương pháp tiên tiến. Chăn nuôi sẽ chiếm 36,17% trong cơ cấu giá trị sản xuất của ngành nông nghiệp. Trong quá trình dịch chuyển cơ cấu nông nghiệp từ trồng trọt sang chăn nuôi thì chăn nuôi heo đóng một vai trò quan trọng. Để hiểu được một cách sâu sắc và đầy đủ thực chất tình hình cung thịt heo trong những năm qua và xu hướng sắp tới nhằm làm cơ sở cho việc định hướng sản xuất và cung cấp thịt heo. Sau đây tôi sẽ lần lượt phân tích hệ thống chăn nuôi heo, tình hình phát triển đàn heo… 2.4.1. Hệ thống chăn nuôi heo tại Tp. HCM Hiện nay, Sở Nông nghiệp và Phát Triển Nông thôn thành phố đang nắm giữ danh sách 134 đơn vị kinh doanh giống vật nuôi có chăn nuôi heo (danh sách ở phần phụ lục), nằm rải rác tại các quận, huyện ven như: Củ Chi (66 đơn vị), Hóc Môn (39 đơn vị), Bình Chánh (17 đơn vị), Gò vấp (5 đơn vị), Quận 12 (4 đơn vị), Thủ Đức (2 đơn vị) và Quận 9 (1 đơn vị). Tuy nhiên, số đơn vị thực tế không dừng lại ở con số 134, ngành nông nghiệp không thể nắm hết tất cả, đặc biệt là những hộ chăn nuôi gia đình. Tại TP. HCM có ba hệ thống chăn nuôi cơ bản đó là: - Hệ thống chăn nuôi tập trung của nhà nước: Hệ thống này chiếm một tỷ trọng nhỏ trong tổng đàn heo nhưng giữ một vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển đàn giống, cung cấp các nhu cầu về con giống, về dịch vụ kỹ thuật. - Hệ thống chăn nuôi heo thương phẩm gia đình: Hệ thống này thường tồn tại dưới dạng các trang trại tư nhân, chăn nuôi theo ba hình thức sau: • Nuôi heo nái, sản xuất heo con nuôi thịt • Nuôi heo nái và nuôi heo thịt hổn hợp • Nuôi heo thịt thương phẩm Các trang trại chăn nuôi này tập trung chủ yếu tại các huyện ven như Bình Chánh, Hóc Môn và Củ Chi. Quy mô mỗi trang trại từ 50 đến 100 nái sinh sản. Có thể nói hệ thống chăn nuôi này được tổ chức theo lối sản xuất hàng hóa. Nhiều trang trại đã biết liên kết với các trung tâm khoa học, viện, trường để áp dụng thành tựu khoa học kỹ thuật trong khâu lai chọn giống, phòng trừ dịch bệnh, tăng khả năng chế biến các sản phẩm làm ra. - Hệ thống chăn nuôi nhỏ tại gia đình: Hệ thống chăn nuôi này hiện chiếm tỷ lệ cao trong sản xuất nông nghiệp, quy mô chăn nuôi từ 1-2 nái và dưới 10 heo thịt. Con giống ở hệ thống này thường là con lai nuôi thịt được mua từ các trại giống quốc doanh hoặc tự sản xuất. Đây là hình thức chăn nuôi nhỏ, chủ yếu tận dụng nguồn thức ăn thừa và lực lượng lao động nhàn rỗi; sản xuất theo phương pháp thủ công truyền thống, ít có điều kiện áp dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại vào chăn nuôi; nguy cơ dịch bệnh ở heo còn cao, gây thiệt hại nhiều về kinh tế. 2.4.2. Tình hình phát triển đàn heo Từ đầu thập niên 90 đến nay, cùng với chính sách mở cửa của chính phủ, TP.HCM đã nhập nhiều giống heo ở nhiều quốc gia trên thế giới như Bỉ, Pháp, Canada, Anh... để cải thiện sức tăng trưởng và năng suất thịt của đàn heo nền. Vì vậy, các chỉ tiêu kinh tế, kỹ thuật đã ngày càng được cải thiện. Số lượng heo cũng tăng đều qua các năm. Bảng 17: Một số chỉ tiêu kỹ thuật trong chăn nuôi heo Tỷ lệ thay đàn nái và đực hàng năm Cấp số nhân trong chọn lọc đàn hậu bị Tuổi phối giống lần đầu Tỷ lệ heo thịt và heo hậu bị chết và bị loại Số lứa đẻ/nái/năm Số heo đẻ ra 1 lứa Trọng lượng bình quân lúc 63 ngày tuổi Chỉ số tiêu tốn thức ăn cho heo thịt 50% 1,5 255 ngày tuổi (8,5 tháng) 3% 2 lứa 8 con 18kg 3,3kg/1kg tăng trọng Nguồn: Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Tp. HCM Đàn heo thành phố có hai đặc thù cơ bản khác với ngành chăn nuôi chung của cả nước: - Đàn heo có năng suất cao nhất trong cả nước. Hầu hết các gia đình chăn nuôi ở các quy mô khác nhau đều chăn nuôi heo với con giống tốt. - Đàn heo thuộc các doanh nghiệp nhà nước chiếm tỷ lệ khoảng 17% so với tổng đàn. Đây là tỷ lệ cao nhất so với tất cả các tỉnh thành trong cả nước (gấp 10 lần so với bình quân chung). Bảng 18: Đàn heo của Tp. HCM từ 1994 – 2004 Năm Heo thịt (con) Heo nái (con) Heo nọc (con) Heo (con) Heo sữa dưới 2 tháng tuổi (ngoài tổng số) 1990 157.457 1994 147.548 31.573 1.166 180.287 52.667 1995 150.145 32.105 1.212 183.462 53.594 1996 146.983 35.669 1.123 183.775 57.070 1997 153.913 38.639 1.761 194.313 62.595 1998 154.609 33.827 1.715 190.151 54.462 1999 154.742 34.575 1.563 190.880 55.667 2000 171.353 37.935 2.431 211.719 61.075 2001 166.414 35.652 2.715 204.781 54.855 2002 172.978 35.901 2.576 211.455 57.795 2003 178.310 35.765 2.037 216.112 57.582 2004 182.534 37.310 1.287 221.131 60.815 Nguồn: Niên giám Thống kê hàng năm của Cục Thống kê Tp. HCM Mặc dù hàng năm có tăng, đàn heo tại thành phố vẫn chỉ đáp ứng khoảng 10% lượng cầu của người dân. Bảng 19: So sánh đàn heo thịt và lượng heo kiểm soát giết mổ tại Tp. HCM 2000 2001 2002 2003 2004 Đàn heo thịt (con) 171.353 166.414 172.978 178.310 182.534 Kiểm soát giết mổ (con) 1.620.000 1.906.000 1.785.000 2.528.000 2.495.000 Tỷ lệ đàn heo thịt/lượng kiểm soát giết mổ 11% 9% 10% 7% 7% Nguồn: Tính toán từ Niên giám Thống kê hàng năm của Cục Thống kê và Chi cục Thú y Tp. HCM 2.4.3. Hệ thống chuồng trại Ở thành phố hiện nay đa số các trại chăn nuôi quốc doanh được xây dựng bởi tư nhân vào thập niên 60 nên hầu như giá trị đã được khấu hao hết vào chi phí sản xuất. Do được xây dựng quá lâu, hệ thống chuồng trại này khá cũ kỹ, chắp vá, mặt bằng chật hẹp, không đồng bộ, không có điều kiện để giải quyết vấn đề môi sinh, môi trường một cách căn bản, nhất là không gian chuẩn để đảm bảo yêu cầu về vệ sinh thú y theo quy định của Pháp lệnh Thú y. Hiện nay, do chưa có những quy định chặt chẽ về bảo vệ môi trường trong chăn nuôi, tất cả các trại chăn nuôi quốc doanh và phần lớn nông hộ đều không có hệ thống xử lý nước thải. Nước thải chăn nuôi heo từ những trại công nghiệp hay nông hộ trong khu vực có hệ thống cống rãnh thì chảy chung vào hệ thống thoát nước sinh hoạt đô thị. Nước thải từ một số trại và nông hộ khác thì chảy vào các cánh đồng rau muống, đồng cỏ, ao cá và các dòng kênh. Nước thải chưa được xử lý từ các đơn vị chăn nuôi sau đó sẽ chảy vào hạ lưu sông Sài Gòn và Đồng Nai, gây ô nhiễm môi trường. 2.4.4. Thú y Các phòng xét nghiệm bệnh phẩm tọa lạc ở trung tâm thành phố và cách các trại chăn nuôi tập trung chỉ khoảng 15-20 km. Trung tâm thú y vùng, phòng xét nghiệm của chi cục thú y, viện Pasteur Sà