Tóm tắt Luận án Xây dựng và sử dụng bài tập trong dạy học giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm

Vấn đề XD&SDBT được nghiên cứu trên các lĩnh vực môn học, dù ở lĩnh vực môn học nào vấn đề này cũng trở nên quan trọng và có những nét đặc trưng riêng. Những lý luận về bài tập đặc biệt là phân loại bài tập rất phong phú. Có rất nhiều cơ sở khác nhau để phân loại bài tập nên cũng có những khác biệt ở những công trình nghiên cứu về phân loại bài tập tuỳ theo mục đích nghiên cứu của từng công trình nghiên cứu. Hướng tiếp cận trong XD&SDBT có thể là tiếp cận mục tiêu, tiếp cận nội dung hay tiếp cận phát triển năng lực người học. Những công trình nghiên cứu về XD&SDBT theo tiếp cận mục tiêu và tiếp cận nội dung vẫn chiếm ưu thế. Điểm chung của các công trình nghiên cứu là mang lại những thành quả đáng trân trọng về mặt lý luận: làm rõ hơn, sâu sắc hơn, làm mới những lý luận về bài tập và xây dựng, sử dụng bài tập trong dạy học đặc biệt ở lĩnh vực dạy học GDH ở trường Sư phạm. Những bài tập được xây dựng mang giá trị sử dụng cao. Đã có những công trình nghiên cứu về XD&SDBT phản ánh quan điểm tiếp cận năng lực. Theo hướng tiếp cận này, do tính qui định của từng năng lực cần phát triển ở người học nên các bài tập mà người học cần giải quyết cũng phải đa dạng và mang tính thực tiễn. Tuy nhiên hầu như mỗi công trình nghiên cứu đều chỉ tập trung vào xây dựng và sử dụng một thể loại bài tập nào đó nên chưa đáp ứng được những yêu cầu của cách tiếp cận phát triển năng lực người học trong XD&SDBT. Có những công trình nghiên cứu xây dựng và sử dụng hai thể loại bài tập và những dạng bài tập của mỗi thể loại (Hồ Thị Dung) nhưng chưa lấy quan điểm phát triển năng lực người học làm quan điểm chỉ đạo. Những năng lực nghề nghiệp ở đây chưa được xác định rõ và chưa có ý nghĩa làm điểm xuất phát trong XD&SDBT. Do đó những đặc trưng của bài tập nói chung, bài tập GDH nói riêng theo hướng phát triển năng lực chưa được quan tâm nghiên cứu. Giá trị của bài tập không chỉ ở bản thân nội dung bài tập mà còn ở kết quả được tạo ra ở người học sau khi họ giải quyết bài tập đó. Điều này phụ thuộc rất nhiều vào việc bài tập đó được xây dựng xuất phát từ những năng lực gì cần phát triển ở người học, được sử dụng như thế nào trong dạy học; hay bài tập đó có được sử dụng trong những phương pháp dạy học phù hợp hay không. Việc xây dựng bài tập trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học vẫn chưa được các tác giả đi sâu nghiên cứu. Đào tạo theo hướng phát triển năng lực người học nói chung, dạy học theo hướng phát triển năng lực cho SV ở trường Sư phạm nói riêng không ngừng đặt ra những yêu cầu mới, những khó khăn, thách thức mới đối với các nhà giáo, những người nghiên cứu về giáo dục. Việc XD&SDBT trong dạy học theo hướng phát triển năng lực người học cũng đặt ra hai vấn đề mà luận án cần phải giải quyết : 9 + Thứ nhất: Những lý luận về bài tập trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học cần tiếp tục được hoàn thiện. + Thứ hai: Vấn đề xây dựng và sử dụng bài tập trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học như nguyên tắc, qui trình xây dựng và sử dụng bài tập đặc biệt là xây dựng và sử dụng bài tập phục vụ cho ý đồ về phương pháp dạy học tích cực rất cần được làm sáng tỏ. 1.2. Khái niệm cơ bản 1.2.1. Bài tập Theo tác giả luận án, khái niệm bài tập khi nghiên cứu đề tài luận án này có thể hiểu: là một dạng nhiệm vụ học tập do giáo viên đặt ra cho người học, trên cơ sở những thông tin đã biết, dưới sự hướng dẫn của giáo viên, người học phải tự giác, tích cực tìm ra cách giải quyết, hoàn thành nhiệm vụ học tập; đồng thời người học có thể tự xây dựng các nhiệm vụ học tập tương tự để giải quyết, thông qua đó mà hình thành phát triển năng lực của bản thân. 1.2.2. Xây dựng bài tập Theo Từ điển tiếng Việt, “xây dựng là tạo ra, sáng tạo ra cái có giá trị tinh thần”. Bài tập là sản phẩm do GV tạo ra nhằm thực hiện mục đích dạy học. Theo tác giả luận án, xây dựng bài tập là “làm nên” hay “tạo ra” bài tập trong mỗi môn học, lĩnh vực học tập nhằm phục vụ cho ý đồ dạy học. 1.2.3. Sử dụng bài tập Theo Từ điển tiếng Việt, “sử dụng là đem dùng vào mục đích nào đó”. Bài tập đã được xây dựng chỉ khẳng định được vai trò, ý nghĩa của nó khi được người dạy và người học sử dụng nó cho mục đích dạy học. Theo tác giả luận án, sử dụng bài tập là đem những bài tập đã được xây dựng dùng như là phương tiện dạy học nhằm tạo ra kết quả dạy học tối ưu. 1.2.4. Năng lực Theo tác giả luận án, khái niệm năng lực được dùng trong nghiên cứu đề tài luận án này: là tổ hợp của kiến thức, kỹ năng, thái độ và một số yếu tố tâm lý khác phù hợp với yêu cầu của hoạt động đảm bảo cho mỗi cá nhân thực hiện hiệu quả những nhiệm vụ thuộc lĩnh vực nghề nghiệp hoặc hoạt động nhất định họ tham gia. Năng lực cá nhân được hình thành và phát triển thông qua hoạt động học tập, rèn luyện và trải nghiệm. 1.2.5. Năng lực dạy học Năng lực dạy học được hiểu là tổ hợp các kiến thức, kỹ năng, thái độ nghề nghiệp thiết yếu đảm bảo cho người giáo viên thực hiện thành công nhiệm vụ dạy học học sinh. 1.2.6. Phát triển năng lực dạy học Theo tác giả luận án, phát triển năng lực là một quá trình phức tạp và lâu dài thể hiện ở những biến đổi về chất của các thành phần kiến thức, kỹ năng, thái độ trong cấu trúc của năng lực đảm bảo thực hiện hoạt động được hiệu quả. Sự phát triển năng lực dạy học là những biến đổi về chất của các thành tố cơ bản tạo nên cấu trúc của năng lực dạy học bao gồm kiến thức của các lĩnh vực khoa học chung, kiến thức chuyên ngành và kiến thức về nghề sư phạm; 10 những kỹ năng của nghề sư phạm và thái độ (tình cảm, niềm tin, đạo đức) đối với nghề đảm bảo cho hoạt động dạy học diễn ra hiệu quả. 1.2.7. Xây dựng và sử dụng bài tập theo hướng phát triển năng lực dạy học Xây dựng bài tập theo hướng phát triển năng lực dạy học là “làm nên” hay “tạo ra” bài tập trong mỗi môn học, lĩnh vực học tập nhằm hình thành và phát triển năng lực dạy học ở người học. Sử dụng (“đem dùng”) bài tập theo hướng phát triển năng lực dạy học là đem những bài tập đã được xây dựng dùng như là phương tiện dạy học hỗ trợ cho phương pháp dạy học tích cực nhằm phát triển năng lực dạy học cho người học. 1.3. Phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm thông qua dạy học môn Giáo dục học 1.3.1. Đặc điểm của sinh viên Cao đẳng Sư phạm Không ít SV CĐSP chưa có động lực học tập và rèn luyện năng lực nghề nghiệp nói chung, năng lực dạy học nói riêng. Một đặc điểm tâm lý nổi bật ở SV CĐSP là dễ thích ứng với môi trường học tập ở trường Sư phạm nên dễ hình thành phong cách mang tính mô phạm tạo nên sự khác biệt dễ nhận thấy so với SV một số ngành học khác. Tuy nhiên, SV CĐSP vẫn mang nét chung của tâm lý lứa tuổi SV là “nước đến chân mới nhảy”. Do đó, trước yêu cầu của thực tiễn dạy học ở trường phổ thông, đòi hỏi giảng viên CĐSP nói chung, giảng viên dạy GDH ở trường CĐSP nói riêng cần xây dựng bài tập và hướng dẫn SV sử dụng bài tập theo hướng phát triển năng lực một cách thường xuyên để SV có cơ hội được rèn luyện năng lực nghề nghiệp cho bản thân, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn nghề nghiệp. 1.3.2. Năng lực dạy học cần hình thành, phát triển cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm Theo tác giả luận án, thông qua dạy học môn Giáo dục học, có thể hình thành, phát triển các năng lực dạy học cốt lõi sau cho SV CĐSP: Năng lực lập kế hoạch dạy học, năng lực tổ chức dạy học; năng lực kiểm tra đánh giá kết quả học tập; năng lực xây dựng, sử dụng hồ sơ dạy học. 1.3.3. Dạy học môn Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm - Vị trí, vai trò của môn Giáo dục học trong phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm: GDH là môn học giữ vai trò làm nền tảng cho sự hình thành và phát triển năng lực dạy học của SV. - Yêu cầu đối với dạy học Giáo dục học để phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm: 1) Quan tâm tới chuẩn đầu ra về năng lực dạy học đối với môn Giáo dục học 2) Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học trong hoạt động học tập 3) Tạo cơ hội cho sinh viên được trải nghiệm thực tiễn nghề nghiệp và rèn luyện năng lực dạy học 4) Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo hướng phát triển năng lực dạy học 11 1.4. Bài tập Giáo dục học trong phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm 1.4.1. Bài tập Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học 1.4.1.1.Cấu trúc của bài tập Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học - Mục đích của bài tập - Nhiệm vụ của bài tập - Nội dung của bài tập - Kết quả làm bài tập 1.4.1.2. Phân loại bài tập Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học 1) Phân loại bài tập nói chung 2) Phân loại bài tập Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học - Bài tập rèn luyện năng lực lập kế hoạch dạy học năm học, bài học - Bài tập rèn luyện năng lực tổ chức dạy học - Bài tập rèn luyện năng lực kiểm tra đánh giá kết quả học tập - Bài tập rèn luyện năng lực xây dựng, sử dụng hồ sơ dạy học 1.4.1.3. Vai trò của bài tập Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học 1) Bài tập là phương tiện để phát triển năng lực dạy học cho sinh viên - Bài tập giúp sinh viên chiếm lĩnh được kiến thức mới, củng cố, mở rộng đào sâu tri thức đã học. - Bài tập được sử dụng để rèn luyện kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên. - Bài tập là phương tiện để giáo dục thái độ nghề nghiệp cho sinh viên. - Bài tập có khả năng phát triển trí tuệ và năng lực giải quyết vấn đề cho sinh viên. 2) Bài tập tạo cơ hội cho sinh viên được trải nghiệm thực tiễn nghề nghiệp 3) Bài tập là phương tiện hỗ trợ đắc lực cho phương pháp dạy học tích cực 4) Bài tập là công cụ đánh giá sự phát triển năng lực dạy học của sinh viên 1.4.1.4. Yêu cầu đối với bài tập Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học 1) Yêu cầu chung - Đảm bảo bài tập hình thành, củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng tổng hợp, hình thành ở người học thái độ tích cực với nghề nghiệp để phát triển năng lực nghề nghiệp đáp ứng chuẩn đầu ra. - Đảm bảo bài tập nhằm mục đích hình thành, phát triển năng lực dạy học thành phần nhất định. - Đảm bảo bài tập phát huy được vốn kinh nghiệm, tính sáng tạo cho người học. - Đảm bảo bài tập phản ánh được thực tiễn nghề nghiệp, phát triển được năng lực giải quyết vấn đề trong thực tiễn nghề nghiệp cho người học. - Đảm bảo bài tập phù hợp và hỗ trợ đắc lực cho phương pháp dạy học tích cực. - Đảm bảo số lượng bài tập phù hợp với thời lượng module, học phần, môn học. - Đảm bảo cách diễn đạt của bài tập rõ ràng, tường minh. 2) Yêu cầu đối với từng thể loại bài tập 12 - Yêu cầu đối với bài tập rèn luyện năng lực lập kế hoạch dạy học: Nhiệm vụ, nội dung các bài tập rèn luyện năng lực lập kế hoạch dạy học phải đảm bảo cho SV được rèn luyện hệ thống kỹ năng dạy học như: Xác định mục tiêu dạy học môn học; xây dựng cấu trúc bản kế hoạch dạy học năm học cho môn học; xác định mục tiêu bài học; thiết kế phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, phương tiện dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá; xây dựng mô hình cấu trúc giáo án; dự kiến tình huống sư phạm trong dạy học và phương án giải quyết; trình bày giáo ánTiêu chí đánh giá kết quả làm bài tập phải chú trọng sản phẩm thiết kế dạy học (bản kế hoạch dạy học, giáo án) và kỹ năng thuyết trình về ý tưởng dạy học thể hiện trong bản thiết kế. - Yêu cầu đối với bài tập rèn luyện năng lực tổ chức dạy học: Các bài tập rèn luyện năng lực tổ chức dạy học phải có nhiệm vụ, nội dung đảm bảo cho SV được rèn luyện hệ thống kỹ năng dạy học như: Sử dụng phương pháp dạy học; sử dụng hình thức tổ chức dạy học; sử dụng phương tiện dạy học; kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh; xây dựng môi trường học tập; quản lý học sinh trong giờ học; xử lý tình huống sư phạm trong dạy học. Tiêu chí đánh giá kết quả làm bài tập phải quan tâm tới quá trình SV trình diễn các kỹ năng dạy học và kết quả của việc tổ chức dạy học. - Yêu cầu đối với bài tập rèn luyện năng lực xây dựng, sử dụng hồ sơ dạy học: Nhiệm vụ, nội dung các bài tập rèn luyện năng lực xây dựng, sử dụng hồ sơ dạy học phải đảm bảo cho SV được rèn luyện hệ thống kỹ năng dạy học như: Lập hồ sơ dạy học; sử dụng, bảo quản giáo án, sổ dự giờ, sổ điểm cá nhân; đánh giá và tự đánh giá hồ sơ dạy học. Tiêu chí đánh giá kết quả làm bài tập phải chú trọng đến sản phẩm thiết kế hồ sơ dạy học và kỹ năng thuyết trình về mục đích và quá trình sử dụng các loại hồ sơ dạy học. 1.4.2. Yêu cầu của việc xây dựng bài tập trong dạy học Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học - Giảng viên phải nhận thức đầy đủ và sâu sắc về xây dựng bài tập trong dạy học Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học - Giảng viên phải khắc phục được những khó khăn trong quá trình xây dựng bài tập Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học - Hệ thống bài tập Giáo dục học phải đáp ứng được yêu cầu của bài tập theo hướng phát triển năng lực dạy học 1.4.3. Yêu cầu của việc sử dụng bài tập trong dạy học Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học - Giảng viên phải linh hoạt trong sử dụng bài tập gắn liền với phương pháp, phương tiện dạy học. - Giảng viên phải hướng dẫn sinh viên giải được bài tập và xây dựng được các bài tập tương tự. - Giảng viên phải tạo được sự phát triển về năng lực dạy học ở sinh viên thông qua việc sử dụng hệ thống bài tập đã xây dựng 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình xây dựng và sử dụng bài tập trong dạy học Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học 13 1.5.1. Chương trình đào tạo và kế hoạch đào tạo của nhà trường: Định hướng, chỉ đạo việc XD&SDBT theo hướng phát triển năng lực dạy học. 1.5.2. Năng lực của giảng viên: Quyết định hiệu quả của việc XD&SDBT hướng phát triển năng lực dạy học. 1.5.3. Cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật, chính sách đãi ngộ của nhà trường: Tạo điều kiện thuận lợi hoặc gây khó khăn cho việc XD&SDBT theo hướng phát triển năng lực dạy học. Kết luận chương 1 Sau khi nghiên cứu cơ sở lý luận của việc XD&SDBT theo hướng phát triển năng lực dạy học trong dạy học GDH, tác giả luận án nhận thấy: - Vấn đề lý luận mới cần được giải quyết trong phạm vi nghiên cứu của luận án như: Cấu trúc của bài tập, vai trò của bài tập, yêu cầu của bài tập trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học; nguyên tắc, qui trình trong XD&SDBT trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học. Vấn đề này vẫn chưa được quan tâm nghiên cứu trong các công trình nghiên cứu trước đây. - XD&SDBT theo hướng phát triển năng lực dạy học trong dạy học GDH là việc làm rất cần thiết giúp giảng viên đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của người học trong học tập và rèn luyện nghề nghiệp. Từ đó nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học GDH; thay đổi cách nghĩ của người dạy và người học về bộ môn GDH theo hướng tích cực hơn. - XD&SDBT theo hướng phát triển năng lực dạy học trong dạy học GDH có thế mạnh phát triển năng lực dạy học cho SV đáp ứng yêu cầu của về năng lực dạy học của giáo viên ở nhà trường phổ thông; khắc phục được những nhược điểm của dạy học theo hướng tiếp cận nội dung vẫn tồn tại lâu nay trong dạy học GDH ở trường CĐSP. Chương 2. THỰC TRẠNG XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BÀI TẬP TRONG DẠY HỌC GIÁO DỤC HỌC Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM 2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng 2.1. 1. Mục đích khảo sát Thấy được thực trạng bao gồm những thành quả và cả những hạn chế của việc XD&SDBT trong dạy học GDH ở trường CĐSP, lấy đó làm cơ sở thực tiễn đề xuất qui trình XD&SDBT trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học một cách khoa học và hiệu quả. 2.1.2. Đối tượng khảo sát, địa bàn khảo sát - 10 GV và 150 SV của trường Cao đẳng Hải Dương - 11 GV và 50 SV của trường CĐSP Bắc Ninh - 12 GV và 85 SV của trường CĐSP Quảng Ninh - 9 GV và 55 SV của trường CĐSP Điện Biên - 8 GV và 70 SV của trường CĐSP Lạng Sơn 2.1.3. Nội dung khảo sát 14 - Nhận thức của giảng viên về năng lực dạy học cần hình thành, phát triển cho SV CĐSP - Nhận thức của GV về XD&SDBT trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học - Việc xây dựng bài tập của GV trong dạy học GDH. - Việc giảng viên sử dụng bài tập trong dạy học GDH. - Năng lực dạy học của SV CĐSP sau khi học xong môn GDH. 2.1.4. Phương pháp khảo sát 2.1.4.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi (anket) - Xây dựng 2 loại phiếu điều tra: + Phiếu dành cho cán bộ giảng dạy GDH ở các trường CĐSP. + Phiếu dành cho SV CĐSP đã học xong GDH. - Nội dung điều tra được thể hiện dưới dạng câu hỏi. Tổng số phiếu điều tra là 460 phiếu trong đó có 50 phiếu điều tra GV và 410 phiếu điều tra SV CĐSP. - Kết quả điều tra bằng anket sẽ được xử lý và thống kê bằng phương pháp thống kê toán học. - Một số phương pháp được sử dụng hỗ trợ để tăng độ chính xác và độ tin cậy của kết quả điều tra: 2.1.4.2. Phương pháp quan sát Sử dụng phương pháp quan sát trong quá trình dự giờ để tìm hiểu về việc sử dụng bài tập và phương pháp dạy học của GV 2.1.4.3. Phương pháp phỏng vấn Được tiến hành trong quá trình khảo sát thực trạng, tác giả đề tài luận án trò chuyện với các GV dạy GDH ở các trường CĐSP và SV nhằm thu thập thêm thông tin xác thực cho thực trạng XD&SDBT GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học ở trường CĐSP. 2.1.4.4. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu giáo án của GV để tìm hiểu về các bài tập được xây dựng cũng như các phương pháp dạy học được thiết kế trong dạy học GDH. Nghiên cứu sản phẩm SV làm ra trong quá trình học tập môn GDH bao gồm: Bài tập làm việc theo nhóm, bài tập của cá nhân trong các giờ học, bài tập kiểm tra trình và bài thi kết thúc học phần. Từ đó, phân tích đánh giá thực trạng XD&SDBT của GV và kết quả học tập của SV. 2.2. Kết quả khảo sát thực trạng và nguyên nhân Kết quả khảo sát thực trạng XD&SDBT trong dạy học GDH ở trường CĐSP cho thấy: - GV có nhận thức tương đối đầy đủ về năng lực dạy học cần hình thành và phát triển ở SV CĐSP cũng như năng lực dạy học cần hình thành, phát triển cho SV thông qua dạy học môn GDH. - GV đã có những hiểu biết nhất định nhưng vẫn chưa sâu sắc về XD&SDBT gắn liền với phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực . - Việc xây dựng bài tập trong dạy học GDH chưa được GV quan tâm thực hiện. Nguồn bài tập trong giáo trình, tài liệu tham khảo vẫn là chỗ dựa chủ yếu của GV khi thiết kế dạy học bài học. Do đó, xây dựng bài tập theo hướng phát 15 triển năng lực dạy học trong dạy học GDH còn là nhiệm vụ mới đối với các GV. Hiệu quả xây dựng bài tập chưa cao. Nguyên nhân chủ yếu là do GV chưa khắc phục được những khó khăn gặp phải trong quá trình xây dựng bài tập. - Việc sử dụng bài tập của GV CĐSP vẫn chưa thường xuyên, chưa chú trọng gắn liền bài tập với phương pháp dạy học; hiệu quả của sử dụng bài tập chưa cao. Nguyên nhân chủ yếu là do GV gặp phải nhiều khó khăn trong quá trình sử dụng bài tập DGH theo hướng phát triển năng lực dạy học đặc biệt là hạn chế trong sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực có sử dụng bài tập làm phương tiện hỗ trợ. - Kết quả sự phát triển năng lực dạy học của SV CĐSP sau khi học xong môn GDH chưa đáp ứng yêu cầu của thực tiễn công việc dạy học ở trường phổ thông. Điều này chứng tỏ năng lực dạy học của SV sau khi học xong môn GDH chưa đáp ứng chuẩn đầu ra về năng lực dạy học đối với môn GDH. Nguyên nhân không chỉ thuộc về nhận thức hạn chế của SV đối với bài tập GDH mà còn ở cả vai trò của GV trong việc hướng dẫn SV giải quyết bài tập GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học. Kết luận chương 2 Từ kết quả nghiên cứu ở trên, cho phép tác giả luận án rút ra kết luận như sau: 1) Nhận thức của GV CĐSP còn chưa đầy đủ và sâu sắc về XD&SDBT trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học. XD&SDBT không phải là mới đối với GV nhưng XD&SDBT trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học vẫn còn rất mới trong nhận thức của GV hiện nay. Để việc XD&SDBT trong dạy học GDH của GV CĐSP được hiệu quả, góp phần nâng cao hiệu quả dạy học GDH, trước tiên cần nâng cao nhận thức của GV về dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học cũng như những lý luận cơ bản về XD&SDBT trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học cho GV. 2) Việc XD&SDBT trong dạy học GDH ở trường CĐSP chưa được GV thực hiện thường xuyên và chưa hiệu quả, chưa đáp ứng được yêu cầu của người học và yêu cầu của công việc dạy học ở trường phổ thông. XD&SDBT gắn liền với phương pháp dạy học trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học là một trong những cách khả thi giúp GV CĐSP khắc phục được kết quả còn nhiều hạn chế này. Vì thế rất cần thiết phải có sự bồi dưỡng về kỹ năng XD&SDBT gắn liền với phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực cho GV. Việc GV thực hiện tốt qui trình XD&SDBT trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy đồng nghĩa với việc các thầy (cô) làm tốt các kỹ năng XD&SDBT. Chương 3. XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BÀI TẬP THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO SINH VIÊN CAO ĐẲNG SƯ PHẠM TRONG DẠY HỌC HỌC PHẦN “HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ” 3.1. Đặc điểm học phần “Hoạt động dạy học ở trường THCS” 16 Học phần “Hoạt động dạy học ở trường THCS” thuộc môn GDH ở trường CĐSP có nội dung kiến thức bao gồm những vấn đề cơ bản của lý luận dạy học như: khái niệm, bản chất, cấu trúc của quá trình dạy học; tính qui luật, logic của quá trình dạy học; nguyên tắc dạy học; tổ chức dạy học ở trường THCS với các phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, phương tiện dạy học, đánh giá kết quả học tập ở trường THCS. Mục tiêu định hướng phát triển năng lực dạy học trong đào tạo giáo viên THCS bao gồm câc năng lực dạy học thành phần như: Lập kế hoạch dạy học năm học, bài học; tổ chức dạy học bao gồm: sử dụng các phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, phương tiện dạy học ở THCS; xây dựng được môi trường học tập; xây dựng, sử dụng hồ sơ dạy học; kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. Về kiến thức: Hiểu rõ được những lý luận dạy học cơ bản như quá trình dạy học, nhiệm vụ dạy học, nguyên tắc dạy học, nội dung dạy học, phương pháp dạy học, phương tiện dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập. Về kỹ năng : Thực hiện được những kỹ năng dạy học cơ bản của người giáo viên ở trường THCS như: Xác định mục tiêu dạy học, nhiệm vụ dạy học; thiết kế và sử dụng phương pháp dạy học, hình thức tổ chức dạy học, phương tiện dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh; thiết lập mối quan hệ tương tác thầy trò; lập hồ sơ dạy học, sử dụng hồ sơ dạy học Về thái độ: Hình thành thái độ nghiêm túc và có trách nhiệm trong học tập cũng như trong việc thực hiện các công việc của nghề dạy học. 3.2. Nguyên tắc, qui trình xây dựng bài tập GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm 3.2.1. Nguyên tắc xây dựng bài tập GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm - Xây dựng bài tập phải xuất phát từ năng lực dạy học cần phát triển cho sinh viên - Xây dựng bài tập phải gắn liền với phương pháp dạy học - Xây dựng bài tập phải sử dụng kinh nghiệm và trải nghiệm thực tiễn dạy học ở trường phổ thông - Xây dựng bài tập phải quan tâm tới vốn kinh nghiệm, trình độ của SV - Đảm bảo thực hiện đúng qui trình xây dựng bài tập trong dạy học GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học 3.2.2. Qui trình xây dựng bài tập GDH theo hướng phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm Bước 1: Xác định mục tiêu về năng lực dạy học cần phát triển ở người học Bước 2: Lựa chọn thể loại bài tập Bước 3: Xác định những yêu cầu đối với bài tập theo hướng phát triển năng lực Bước 4: Sưu tầm các bài tập đã có hoặc thiết kế mới các nhiệm vụ, nội dung của bài tập Bước 5: Xác định tiêu chí đánh giá kết quả làm bài tập 3.2.3. Minh họa hệ thống bài tập học phần “Hoạt động dạy học ở trường THCS” theo hướng phát triển năng lực dạy học 17 - Hệ thống bài tập rèn luyện năng lực lập kế hoạch dạy học: 25 bài tập - Hệ thống bài tập rèn luyện năng lực tổ chức dạy học: 8 bài tập - Hệ thống bài tập rèn luyện năng lực kiểm tra, đánh giá kết quả học tập:4 bài tập - Hệ thống bài tập rèn luyện năng lực xây dựng, sử dụng hồ sơ dạy học: 6 bài tập 3.3. Nguyên tắc, qui trình sử dụng bài tập Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm 3.3.1. Nguyên tắc sử dụng bài tập Giáo dục học theo hướng phát triển năng lực dạy học cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm - Sử dụng bài tập cần dựa vào qui trình chung cho bài tập theo hướng phát triển năng lực dạy học - Sử dụng bài tập phải tạo cơ hội để SV được trải nghiệm và phát triển năng