Ảnh hưởng của hiệp định đối với thu hút đầu tư nhà nước

kiÖn vµ gi¶i quyÕt tranh chÊp theo tho¶ thuËn gi÷a hai bªn. Minh b¹ch hãa ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Cho phÐp nhµ ®Çu t­ cña bªn kia l­u chuyÓn vµ tuyÓn dông nh©n viªn n­íc ngoµi thuéc mäi quèc tÞch vµ c¸c c­¬ng vÞ qu¶n lý cao nhÊt miÔn lµ phï hîp víi luËt ph¸p vÒ nhËp c¶nh vµ t¹m tró cña ng­êi n­íc ngoµi. Kh«ng ¸p ®Æt c¸c yªu cÇu ®èi víi viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, qui tr×nh s¶n xuÊt trõ tr­êng hîp ¸p dông quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng vµ b¶o ®¶m thi hµnh ph¸n quyÕt cña toµ ¸n hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn ®èi víi c¸c vi ph¹m ph¸p luËt vÒ c¹nh tranh ®ang bÞ khiÕu kiÖn. Tãm l¹i, cã thÓ nãi ch­¬ng ®Çu t­ trong HiÖp ®Þnh cã ph¹m vi vµ møc ®é cam kÕt cao nhÊt so víi c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng vÒ ®Çu t­ mµ ViÖt Nam ®· ký kÕt hoÆc tham gia, song kh«ng ngoµi môc ®Ých lµ héi nhËp vµ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. II) ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµI t¹i viÖt nam: Thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ chñ tr­¬ng quan träng cña Nhµ n­íc ViÖt Nam nh»m thùc hiÖn thµnh c«ng ®­êng lèi ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Tõ n¨m 1987 ®Õn nay, sau h¬n 10 n¨m kiªn tr× thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi, ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc thµnh tùu ®¸ng kÓ trªn tÊt c¶ c¸c mÆt kinh tÕ-x· héi. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ban hµnh n¨m 1987 ®· më ra mét ch­¬ng mét ch­¬ng míi trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam. H¬n m­êi n¨m qua khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ph¸t triÓn nhanh, tõng b­íc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh nh­ lµ mét bé phËn n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ, cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao vµ ®ãng gãp ngµy cµng lín vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi. KÕt qu¶ ®¹t ®­îc: ®Õn nay ®· cã gÇn 3100 dù ¸n cña 65 n­íc vµ vïng l·nh thæ ®­îc cÊp giÊp phÐp, tæng sè vèn ®¨ng ký gÇn 43 tû USD, trong ®ã vèn t¨ng thªm cña c¸c dù ¸n ®ang thùc hiÖn lµ trªn 5,5 tû USD. Trõ c¸c dù ¸n hÕt h¹n, gi¶i thÓ, hiÖn cã kho¶ng 2500 dù ¸n cßn hiÖu lùc víi vèn ®¨ng ký ®¹t gÇn 36 tû USD. Vèn thùc hiÖn ®¹t gÇn 18 tû USD vµ hiÖn chiÕm tíi 23% cña tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Khu vùc §TNN kh«ng nh÷ng ®· bæ xung nguån vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n mµ cßn khai th¸c ®­a vµo sö dông nhiÒu nguån nh©n lùc trong n­íc nh­ ®Êt, tµi nguyªn, lao ®éng Khu vùc §TNN hiÖn chiÕm gÇn 35% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, t¹o ra nhiÒu ngµnh nghÒ, s¶n phÈm míi cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao vµ lu«n duy tr× ®­îc nhÞp ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n trªn 20%. ChÝnh s¸ch thu hót §TNN h­íng vÒ xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu víi quy m« xuÊt khÈu 5 n¨m 1996-2000 ®¹t gÇn 10 tû USD t¨ng 8 lÇn so víi 5 n¨m tr­íc vµ hiÖn chiÕm tíi 23% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu toµn quèc. Khu vùc §TNN hiÖn ®· chiÕm trªn 10% GDP c¶ n­íc vµ ®ãng gãp hµng n¨m kho¶ng 6-7% nguån thu ng©n s¸ch, ®ång thêi còng t¹o viÖc lµm cho 36 v¹n lao ®éng trùc tiÕp cïng hµng v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp kh¸c. §Ó ®¹t môc tiªu ®Õn n¨m 2005 GDP gÊp ®«i n¨m 1995, s¬ bé ­íc tÝnh nhu cÇu tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña kÕ ho¹ch kinh tÕ-x· héi 5 n¨m 2001-2005 kho¶ng 60-62 tû USD, trong ®ã dù kiÕn nguån vèn n­íc ngoµi 20-25 tû USD. V× vËy, t¨ng c­êng thu hót vèn §TNN cµng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Tuy nhiªn, tõ n¨m 1997 ®Õn nay §TNN suy gi¶m c¶ vÒ nguån vèn cam kÕt vµ vèn thùc hiÖn. So víi cïng kú n¨m tr­íc, nhÞp t¨ng vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n §TNN n¨m 1997 gi¶m 49%, n¨m 1998 gi¶m 16%, n¨m 1999 gi¶m 40%. ViÖc suy gi¶m §TNN ®· g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn viÖc huy ®éng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ hiÖn nay vµ mét sè n¨m tíi. Nguyªn nh©n cña viÖc suy gi¶m thu hót dßng vèn §TNN ë ViÖt Nam lµ: M«i tr­êng ®Çu t­ C¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Òu cho r»ng m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam ch­a hÊp dÉn thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt nh­: VÒ hÖ thèng ph¸p luËt vµ ph­¬ng thøc thùc thi ph¸p luËt ®­îc m« t¶ b»ng côm tõ “5 kh«ng, 3 ®îi vµ 4 mÊt”. §ã lµ kh«ng ®ång bé, kh«ng ®ång nhÊt, kh«ng minh bÆch vµ kh«ng thùc tÕ. Cßn 3 ®îi lµ ®îi xin ý kiÕn, ®îi xÐt duyÖt vµ ®îi tr×nh ký. Tõ ®ã lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ “mÊt thêi gian, mÊt chi phÝ, mÊt c¬ héi”. VÒ lùc l­îng lao ®éng th× tû lÖ lao ®éng cã tr×nh ®é tay nghÒ, chuyªn m«n cao cßn Ýt ái. ChÊt l­îng ®µo t¹o nghÒ cho c«ng nh©n kü thuËt còng nh­ c¸n bé qu¶n lý kh«ng ®¸p øng yªu cÇu cña nhµ tuyÓn dông, khiÕn hä muèn thuª ng­êi ViÖt Nam th× ph¶i ®µo t¹o l¹i, ®iÒu nµy ®· ®Èy chi phÝ s¶n xuÊt lªn cao. VÒ c¬ sá h¹ tÇng cøng (®­êng, ®iÖn, n­íc, th«ng tin) còng nh­ c¬ së h¹ tÇng mÒm (tµi chÝnh, ng©n hµng, kü thuËt c«ng nghª,) ®Òu ch­a ph¸t triÓn cßn rÊt l¹c hËu. Ngay trong lÜnh vùc thanh to¸n qua ng©n hµng vÉn ch­a phæ biÕn ë ViÖt Nam, c¸c chuyªn gia cßn gäi lµ “nÒn kinh tÕ tiÒn mÆt”. Bªn c¹nh ®ã gi¸ thµnh chi phÝ trung gian nh­ phÝ vËn t¶i, tiÒn thuª ®Êt, b·i ®ç nhµ kho, gi¸ c­íc viÔn th«ng, gi¸ n­íc c«ng nghiÖp vµ ®Æc biÖt thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ë ViÖt Nam ®Òu cao h¬n c¸c n­íc trong khu vùc. So s¸nh chi phÝ ®Çu t­ t¹i mét sè thµnh phè chÝnh ë §«ng Nam ¸(12/2000) §¬n vÞ: USD Hµ Néi Tp HCM Xingap B¨ngkèc Klumpur Manila TiÒn lu¬ng CN 78-108 67-114 442-594 174 341 114-224 Thuª ®Êt KCN (Km²/th¸ng) 2,62 2,25 6,9 0,5 5,7-8,5 8,5 Thuª v¨n phßng (m²/th¸ng) 18-21 14-16 49,91 10,09 17 27,58 Thuª nhµ(th¸ng) 1,7 1,7 2,418 1,329 0,79-1,1 15-16 Gi¸®iÖnSX kWh 0,07 0,07 0,07 0,04 0,05 0,09 Gi¸ n­íc SX (m³) 0,21 0,28 1,05 0,22-0,36 0,32 0,188-0,22 PhÝ vËn t¶i 1500 1400 550 1350 970 1169 ThuÕ TN c.Ty % 25 25 25,5 30 28 32 ThuÕTN CN% ( møc lín nhÊt) 50 50 28 37 29 32 VAT(chñ yÕu)% 10 10 3 7 5-15 10 Nguån: JETRO C¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c ®èi t¸c trong vÊn ®Ò thu hót §TNN Kh¸c víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸ nh­ Trung Quèc, NIEs vµ mét sè n­íc cña ASEAN; ViÖt Nam lµ mét n­íc ®i sau vÒ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ thêi gian më cöa, héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Do vËy, ViÖt Nam sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, thö th¸ch trong vÊn ®Ò thu hót vèn §TNN. VÒ mÆt nµy søc Ðp c¹nh tranh ®èi víi ViÖt Nam sÏ lín h¬n, do c¸c yÕu tè cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ch­a ph¸t triÓn ®Çy ®ñ, c¬ së h¹ tÇng cßn h¹n chÕ, hÖ thèng luËt ph¸p ch­a ®­îc hoµn thiÖn, con ng­êi ch­a ®­îc chuÈn bÞ ®Çy ®ñ.. M«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam cã thÓ ®­îc coi lµ “hÊp dÉn” víi chØ sè an toµn cao, nhÊt lµ sau vô khñng bè ngµy 11/9 c¸c nhµ ®Çu t­ nhËn ®Þnh r»ng ViÖt Nam lµ n¬I an toµn cho ®Çu t­ víi t×nh h×nh chÝnh trÞ, x· héi æn ®Þnhsong so víi Trung Quèc, Xingapoth× ViÖt Nam cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i bµn. Theo b¸o c¸o cña DiÔn ®µn kinh tÕ thÕ giíi (WEF) n¨m 1999, bao gåm 53 nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸ vµ míi næi lªn vµ còng bao gåm ASEAN-6(In®«nªxia, Malaysia, Philipin, Singapo, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam) th× møc ®é c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn rÊt thÊp. HÇu hÕt chØ sè c¸c lo¹i tÝnh c¹nh tranh cña ViÖt Nam n¨m 1999 rÊt thÊp, thÊp h¬n møc trung b×nh c¸c n­íc §«ng Nam ¸ (tÝnh c¹nh tranh tæng thÓ cña ViÖt Nam 48). ChØ sè c¹nh tranh tæng thÓ cao nhÊt lµ Singapo thø 1; Malaysia thø 16; Th¸i Lan thø 30; Trung Quèc thø 32. Do cã tÝnh c¹nh tranh cao nªn dßng vèn §TNN vµo Xingapo tõ 1993 ®Õn 1998 lµ 45.254 triÖu; Malaixia 27.437 triÖu USD; Th¸i Lan 18.275 triÖu USD. Trong khi ®ã vµo ViÖt Nam lµ 11.852 triÖu USD nghÜa chØ b»ng 26% so víi Xingapo, b»ng 43% so víi Malaixia, b»ng 65% so víi Th¸i Lan. TÝnh chÊt toµn cÇu ho¸ §TNN cña Mü vµ NhËt rÊt cao nªn yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ cña c¸c n­íc nµy còng rÊt cao. Kh¸c víi c¸c nhµ ®Çu t­ ë Ch©u ¸ nh­ Hµn Quèc, Hång K«ng, §µi Loan, Xingapo; Mü vµ NhËt B¶n lµ nh÷ng n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh, ®Çu t­ kh¾p thÕ giíi nh­ng cã träng ®iÓm. Theo sè liÖu c«ng bè cña Ban th­ ký ASEAN vÒ ph©n bæ ®Çu t­ trùc tiÕp NhËt B¶n ra n­íc ngoµi tõ n¨m 1990 ®Õn 1998 lµ 49.108,5 tû yªn , trong ®ã vµo c¸c n­íc ASEAN chØ cã 11% (5.217,7 tû yªn). ViÖt Nam chØ chiÕm 3% trong tæng ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo ASEAN, trong khi ®ã ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt vµo In®«nªxia 32%, Th¸i Lan 23%, Xingapo 20%, Malaixia15% Philipin 8%. C¸c sè liÖu trªn cho thÊy NhËt ®· quan t©m ®Çu t­ vµo ASEAN nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng nh­ng so víi c¸c n­íc trong khu vùc th× ViÖt Nam cßn thua kÐm h¬n nhiÒu. ë ®©y còng cho thÊy xu h­íng ®Çu t­ cña NhËt B¶n chñ yÕu lµ vµo B¾c Mü chiÕm 42%, ch©u ©u 22%. Còng theo b¸o c¸o ®Çut­ ASEAN n¨m 1999 vÒ ph©n bæ ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü ra n­íc ngoµi tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 1998 lµ 654.485 triÖu USD. Trong ®ã ®Çu t­ vµo ch©u ©u lµ 347.641 triÖu USD (chiÕm 53%), Mü Latinh vµ T©y B¸n CÇu: 138.855 triÖu USD (chiÕm 21%); ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D­¬ng 64.114 triÖu USD (chiÕm 10%); ASEAN: 33.115 triÖu USD (chiÕm 5%); ch©u Phi 9.253 triÖu USD (chiÕm 1%). Trong c¸c n­íc khu vùc ch©u ¸-Th¸i b×nh D­¬ng, óc lµ n­íc thu hót nhiÒu nhÊt nguån vèn §TNN cña Mü: 21.201 triÖu USD (chiÕm 33%), Hång K«ng: 13.942 triÖu USD (chiÕm 22%), NhËt B¶n: 10.485 triÖu USD (chiÕm 16%), Trung Quèc 5.877 triÖu USD (chiÕm 9%), Hµn Quèc: 4.282 triÖu USD ( chiÕm 7%), §µi Loan: 3.252 triÖu USD (chiÕm 5%), Ên §é: 1.220 triÖu USD (chiÕm 2%), c¸c n­íc cßn l¹i: 564 triÖu USD (chiÕm 1%) ASEAN Investment report 1999, ASEAN secretariat, p.13. Qua ph©n tÝch vèn §TNN cña Mü vµ cña NhËt, ph¶n ¸nh tÝnh chÊt toµn cÇu hãa vÒ ®Çu t­ cña 2 c­êng quèc kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi rÊt cao. Mü vµ NhËt ®Çu t­ nhiÒu nhÊt vµo nh÷ng n¬i nµo cã c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn, tr×nh ®é lao ®éng cã chuyªn m«n cao, luËt ph¸p æn ®Þnh râ rµng, møc ®é rñi ro thÊp. Nh­ vËy, nh÷ng n­íc kinh tÕ cµng ph¸t triÓn cµng thu hót nhiÒu vèn §TNN. Vµ ë c¸c n­íc ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng (bao gåm c¶ ASEAN) lµ ®Þa chØ hÊp dÉn thu hót nguån vèn §TNN. Nguån vèn §TNN cña Mü vµ NhËt quyÕt ®Þnh quy m« dßng vèn §TNN trªn ph¹m vi toµn cÇu. iii)®Çu t­ cña mü vµo viÖt nam TÝnh ®Õn ngµy 18/7/2001 Mü cã gÇn 120 dù ¸n ®¨ng ký lªn tíi gÇn 1 tû USD, ®øng hµng thø 10 trong sè c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Tuy nhiªn vìi tiÒm n¨ng cña n­íc nµy vµ so víi kho¶ng 3500 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµI ®· ®­îc cÊp phÐp ë ViÖt Nam víi sè vèn ®¨ng ký lµ 39,6 tû USD (tÝnh ®Õn hÕt th¸ng 6 n¨m 2001) th× ®Çu t­ cña Mü ë ViÖt Nam vÉn cßn hÕt søc Ýt ái. Trong sè c¸c c«ng ty Mü hiÖn ®ang gãp mÆt t¹i thÞ tr­êng ViÖt Nam cã c¸c tËp ®oµn c«ng ty næi tiÕng cña Mü nh­: Coca-Cola, PepsiCo, American International Group, Boeing, Citigroup, Ford, Ciso, GM, GE, Nike, P&GVíi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®· cã hiÖu lùc th× cã thÓ nãi r»ng sè dù ¸n ®Çu t­ vµ tæng vèn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam sÏ t¨ng nhanh do cã nhiÒu doanh nghiÖp Mü bµy tá sù quan t©m ®Õn viÖc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, trong ®ã cã nh÷ng doanh nghiÖp lín thuéc lÜnh vùc ng©n hµng, b¶o hiÓm, hµng kh«ng vµ dÇu khÝ. §ång thêi nhiÒu c«ng ty ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam còng cã nh÷ng ®éng th¸i chiÕn l­îc më réng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ng­îc c¸c mÆt hµng cña m×nh sang thÞ tr­êng Mü. VËy t×nh h×nh ®Çu t­ cña Mü ë ViÖt Nam cã nh÷ng nÐt chÝnh. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, quy m« vµ khèi l­îng ®Çu t­ cña ViÖt Nam qua c¸c thêi kú. Tõ nh÷ng n¨m 1990, nguån ®Çu t­ cña Mü ®· vµo ViÖt Nam. Trong 3 n¨m 1988-1990, Mü cã 7 dù ¸n §TNN vµo ViÖt Nam, vèn ®¨ng ký ®¹t 2,56 triÖu USD.Giai ®o¹n 1991-1995, cã 64 dù ¸n víi trÞ gi¸ vèn lµ 760 triÖu USD. Sau lÖnh bá cÊm vËn th¸ng 2/1994, ®· cã nhiÒu c«ng ty vµ tËp ®oµn kinh tÕ Mü ®Õn ViÖt Nam, môc ®Ých cña hä lµ th¨m dß c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ ë thÞ tr­êng nµy. N¨m 1993, cã 6 dù ¸n ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam, víi trÞ gi¸ vèn 3,3 triÖu USD. M­êi th¸ng sau, khi ChÝnh phñ Mü bá cÊm vËn th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam, cã 22 dù ¸n ®Çu t­ ®­îc cÊp giÊp phÐp víi tæng vèn 267 triÖu USD, vµ ®Õn cuèi n¨m 1994 ®· t¨ng lªn 270 triÖu USD víi 28 dù ¸n. Gi÷a n¨m 1995, tæng sè dù ¸n ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam lªn 36 dù ¸n víi tæng sè vèn lµ 555 trÞeu USD, riªng n¨m 1996 trªn 300 triÖu USD. Tæng céng trong nh÷ng n¨m nµy, Mü ®Çu t­ vµo ViÖt Nam trªn 1 tû USD víi 64 dù ¸n. Nh­ vËy, trong vßng 19 th¸ng, Mü ®· trë thµnh mét trong 10 n­íc ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam. HÇu hÕt c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®Òu nh»m môc tiªu s¶n xuÊt, xuÊt khÈu vµ dÞch vô víi thêi h¹n thÊp nhÊt lµ 10 n¨m cao nhÊt lµ 40 n¨m. Trong thêi gian nµy, ChÝnh phñ Mü ch­a cung cÊp cho c¸c c«ng ty Mü t¹i ViÖt Nam nh÷ng ®Þnh chÕ b¶o hiÓm C«ng ty ®Çu t­ t­ nh©n h¶I ngo¹i (OPIC), vµ nguån ®Çu t­ tõ Ng©n hµng xuÊt khÈu (EXIMBANK) cña Mü, do ®ã c¸c nhµ ®Çu t­ Mü ch­a an t©m, c¸c nhµ xuÊt khÈu Mü gÆp khã kh¨n trong viÖc c¹nh tranh víi c¸c n­íc kh¸c. Thùc tÕ, c¸c doanh nghiÖp Mü muèn chÝnh phñ hñy bá viÖc ¸p dông ®iÒu luËt bæ sung Jakson-Vanik, t¹o ®iÒu kiÖn cho OPIC vµ EXIMBANK cã ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng thuËn lîi ë ViÖt Nam. Tuy vËy, còng ®· cã tíi trªn 400 c«ng ty cña Mü ®ang ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam trong thêi ®IÓm nµy, trong ®ã cã c¸c c«ng ty lín nh­ Mobil, Ford, IBM, Chrysler vµ nhiÒu c«ng ty kh¸c cã dù kiÕn gia t¨ng khèi l­îng ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Chrysler lµ c«ng ty ®øng ®Çu vÒ sè dù ¸n lín víi tæng sè ®Çu t­ vµo ViÖt Nam lµ 109,4 triÖu USD. Ngoµi ra cßn nhiÒu dù ¸n kh¸c cña Mü cã vèn ®Çu t­ tõ 30 triÖu USD trë lªn. §Õn cuèi n¨m 1997, tæng vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam lµ 31,26 tû USD víi 1762 dù ¸n. Trong ®ã, Mü cã 58 dù ¸n ®Çu t­ víi sè vèn trªn 1 tû USD, ®øng hµng thø 10 trong tæng sè 58 n­íc trªn thÕ giíi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Song vÉn cßn nhiÒu lùc c¶n, bëi nh÷ng nguyªn nh©n nªu trªn. §Ó gi¶i quyÕt lùc c¶n nµy, ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 1998, Tæng thèng Mü B.Clinton ®· tuyªn bè b·i bá chÝnh ¸n Jakson-Vanik ®èi víi ViÖt Nam, ®ång thêi phÝa Mü còng b·i bá mét sè ®IÒu luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña C¬ quan ViÖn trî Ph¸t triÓn Quèc tÕ Mü (USAID), nh»m thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ víi ViÖt Nam lªn mét b­íc míi. ViÖc b·I bá nµy còng lµ ®iÒu kiÖn cÇn cã ®Ó ViÖt Nam ®­îc h­ëng quy chÕ “Tèi huÖ quèc” cña Mü. Nh­ng ®iÒu kiÖn tr­íc hÕt lµ hai n­íc sÏ ký mét hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i qua c¸c vßng ®µm ph¸n. PhÝa Mü cho r»ng b·i bá ®iÒu luËt bæ sung Jakson-Vanik ®èi víi ViÖt Nam lµ b­íc ®Çu cho viÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh b¶o hiÓm ®Çu t­, t¹o thÕ thuËn lîi cho c¶ hai bªn ViÖt-Mü, ®ång thêi lµm t¨ng niÒm tin ®èi víi c¸c c«ng ty Mü vèn quan t©m viÖc hîp t¸c ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. §Õn th¸ng 10 n¨m 1999, sè dù ¸n ®Çu t­ cña Mü ë ViÖt Nam ®· lµ 102, víi vèn ®¨ng ký 1,2 tû USD. NgoµI c«ng ty Chrysler ®øng ®Çu vÒ sè dù ¸n lín, cßn cã c«ng ty IBS ®Çu t­ liªn doanh x©y dùng nhµ m¸y g¹ch men víi sè vèn ban ®Çu lµ 16,5 triÖu USD. Th¸ng 9-2000, sè dù ¸n ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam ®· t¨ng lªn 121 trÞ gi¸ 1,4 tû USD. Trõ c¸c dù ¸n bÞ gi¶i thÓ hoÆc hÕt h¹n ë thêi ®iÓm ®ã, Mü cã kho¶ng 100 dù ¸n §TNN ë ViÖt Nam cßn hiÖu lùc, víi vèn ®¨ng ký ®¹t 1 tû USD. §Õn th¸ng 6-2001, Mü ®· cã 145 dù ¸n ®Çu t­ vµo ViÖt Nam víi tæng vèn ®¨ng ký lµ 1,474 tû USD, trõ mét dù ¸n hÕt thêi h¹n (0,62 triÖu USD) vµ 26 dù ¸n ®· gi¶I thÓ tr­íc thêi h¹n víi tæng sè vèn ®Çu t­ 538,6 triÖu USD. HiÖn Mü ®øng thø 13 trong tæng sè 58 quèc gia vµ vïng l·nh thæ hiÖn ®Çu t­ vµo ViÖt Nam víi 118 dù ¸n cßn hiÖu lùc, trÞ gi¸ 935 triÖu USD. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Mü t¹i ViÖt Nam N¨m Sè dù ¸n % Sèvèn ®¨ng ký (ngh×n USD) % 1991 1 1,1 2.282 0,19 1993 1 1,1 200 0,02 1994 12 13,19 120.310 10,18 1995 18 20,88 391.871 33,65 1996 16 7,58 159.722 13,51 1997 12 13,19 98.544 8,34 1998 15 16,48 306.955 25,96 1999 14 15,38 96.352 8,15 10/6/2000 1 1,1 - - Tæng céng 90 100 1.176.236 100 Nguån: Vô qu¶n lý dù ¸n-Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. C¬ cÊu ®Çu t­. Ho¹t ®éng ®Çu t­ ë ViÖt Nam, c¸c nhµ ®Çu t­ Mü ®· quan t©m ®Õn nhiÒu lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, song chñ yÕu tËp trung trong c¸c khu vùc c«ng nghiÖp víi 60 dù ¸n vµ vèn ®¨ng ký ®¹t trªn 660 triÖu USD, ®IÓn h×nh lµ dù ¸n s¶n xuÊt l¾p r¸p «t« Ford víi sè vèn ®¨ng ký lµ 102 triÖu USD; dù ¸n c«ng ty s¶n xuÊt xµ phßng, kem ®¸nh r¨ng Colgate Palmolive (40 triÖu USD); dù ¸n c«ng ty OPV ViÖt nam s¶n xuÊt thuèc ch÷a bÖnh (20 triÖu USD)TiÕp ®Õn lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc dÞch vô( tµi chÝnh, ng©n hµng, v¨n phßng cho thuª, dÞch vô phÇn mÒm, y tÕ, gi¸o dôc) víi 30 dù ¸n vµ sè vèn ®¨ng ký ®¹t kho¶ng 275 triÖu USD. §¸ng chó ý lµ 4 dù ¸n Chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi cña Mü, dù ¸n c«ng ty b¶o hiÓm 100% vèn n­íc ngoµi cña AIG, dù ¸n c«ng tyb cho thuª m¸y x©y dùng V.Trac, dù ¸n c«ng ty dÞch vô tin häc IBM ViÖtnamLÜnh vùc n«ng l©m nghiÖp, v¨n hãa-y tÕ, vµ x©y dùng (gåm c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ, tin häc, c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÇu khÝ) vãi 73 dù ¸n, tæng vèn ®¨ng ký ®¹t 513,35 triÖu USD. TiÕp ®Õn lµ lÜnh vùc dÞch vô (bao gåm v¨n phßng, c¨n hé cho thuª, v¨n hãa, y tÕ, gi¸o dôc, tµi chÝnh, ng©n hµng) víi 30 dù ¸n, tæng vèn ®¨ng ký lµ 283,65 triÖu USD. Cßn l¹i lµ c¸c lÜnh vùc n«ng, l©m, thuû s¶n chiÕm mét tû träng nhá víi 15 dù ¸n, tæng vèn ®¨ng ký lµ 137,86 triÖu USD (chiÕm 13% sè dù ¸n vµ 15% vèn). §Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam theo lÜnh vùc LÜnh vùc Sè dù ¸n % Sèvèn ®¨ng ký (ngh×n USD) % C«ng nghiÖp nÆng 08 08,79 359.017 30,37 C«ng nghiÖp nhÑ 24 26,37 336.421 28,46 V¨n ho¸ ,y tÕ, gi¸o dôc,CNTT 18 19,78 116.215 09,83 Du lÞch ,kh¸ch s¹n 04 04.4 102.791 8,69 X©y dùng 07 07,69 87.251 7,38 N«ng l©m nghiÖp 09 10,99 72.664 06,65 VËn t¶I b­u ®iÖn 04 04,4 40.350 3,41 DÞch vô 10 10,99 37.503 3,17 DÇu khÝ 04 04,4 19.200 1,62 H¶i s¶n 02 02,2 4.816 0,41 Tæng céng 90 100 1.176.236 100 Nguån: Vô qu¶n lý dù ¸n-Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. H×nh thøc vµ ®Þa bµn ®Çu t­ Nh×n chung, viÖc ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®Çu t­ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ –x· héi cña ViÖt Nam. Bëi c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi, ë bÊt cø h×nh thøc nµo còng chÞu sù ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam. Bëi vËy nhµ n­íc ViÖt Nam ®· cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi kÓ c¶ c¸c c«ng ty Mü ®­îc linh ho¹t chuyÓn ®æi c¸c h×nh thøc ®Çu t­ cña m×nh nh»m ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt . Theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam hiÖn nay, phÇn lín c¸c nhµ ®Çu t­ Mü chän h×nh, thøc ®Çu t­ vèn 100% víi 76 dù ¸n (chiÕm 64%), tæng vèn ®¨ng ký lµ 356,85triÖu USD (chiÕm 55%): 31dù ¸n liªn doanh (chiÕm 26%), tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lµ 516 triÖu USD(chiÕm 38%): vµ 11 dù ¸n hîp doanh (chiÕm 10%)víi vèn ®¨ng ký lµ 58,45 triÖuUSD (chiÕm 7%). VÒ ®Þa bµn ®Çu t­, c¸c nhµ ®Çu t­ c¸c nhµ ®Çu t­ Mü ë ViÖt Nam ®· tËp trung vèn vµo c¸c ®Þa ph­¬ng cã cë së h¹ tÇng t­¬ng ®èi thuËn lîi nh­ thµnh phè Hå ChÝ Minh, §ång Nai, Hµ Néi, B×nh D­¬ng, Bµ RÞa – Vòng Tµu.Tæng vèn ®Çu t­ cña Mü ë 5 ®Þa ph­¬ng nµy ®· chiÕm 62% sè dù ¸n vµ 67% sè vèn. §Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam ph©n theo h×nh thøc ®Çu t­ (TÝnh ®Õn ngµy 31/5/2001- c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc) Ph©n ngµnh Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t­ Vèn ph¸p §Çut­ thùc hiÖn 100%vèn n­íc ngoµi 76 519,561,806 235,885,066 197,694,083 Liªn doanh 31 356,851,764 102,715,653 124,142,676 Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 11 58,459,956 57,459,956 81,258,285 Tæng céng 118 934,873,526 486,058,675 403,096,184 Nguån: Vô qu¶n lý dù ¸n-Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Nh×n chung sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi.ViÖt Nam còng ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan trong lÜnh vùc nµy, gãp phÇn thóc ®Èy sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ë ch©u ¸, t×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung vµ ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam nãi riªng vÉn gÆp nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh. Sè dù ¸n ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam liªn tôc gi¶m; lîi thÕ vÒ lao ®éng rÎ kh«ng cßn n÷aCho ®Õn nay, c¸c nhµ ®Çu t­ Mü vµo ViÖt Nam vÉn cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ nhµ ®Çu t­ cã tiÒm lùc m¹nh. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i Mü – ViÖt ®­îc th«ng qua vµ cã hiÖu lùc, ViÖt nam sÏ ®­îc h­ëng quy chÕ mËu dÞch tèi huÖ quèc cña Mü, ®ång thêi nh÷ng mèi quan hÖ b×nh th­êng gi÷a hai n­íc thùc hiÖn .Trªn c¬ së ®ã ViÖt Nam cã c¬ héi xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ tr­êng Mü víi møc thuÕ nh­ c¸c quèc gia kh¸c. §Çu t­ cña Mü ë ViÖt Nam cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ, t¨ng nguån lùc ph¸t triÓn, kÝch thÝch sù t¨ng tr­ëng cña kinh tÕ ViÖt Nam :xuÊt hiÖn nhiÒu doanh ngiÖp míi trong c¸c nghµnh kinh tÕ, nÒn s¶n xuÊt cña ViÖt Nam cã thªm c¬ héi më réng vµ ph¸t triÓn t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ dÞch vô. Trong t­¬ng lai c¸c nghµnh c«ng nghiÖp sÏ sö dông nh÷ng c«ng nghÖ míi, nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng . §Ó thu hót vèn ®Çu t­ víi sè l­îng vµ chÊt l­îng cao, nh»m thùc nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc, t¨ng c­êng héi nhËp vÒ kinh tÕ vèi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, Quèc héi n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®· th«ng luËt ®Çu t­ víi nhiÒu ®iÒu kho¶n söa ®æi vµ bæ sung. LuËt míi cëi më vµ th«ng tho¸ng h¬n, khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕt n­íc ngoµi vµo nh÷ng môc tiªu träng ®iÓm vµ nhiÒu lÜnh vùc ­u tiªn ; luËt cßn quy ®Þnh ®ång bé c¸c chÝnh s¸nh, nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ­u ®·i vµ tiÒn thuª ®Êt, ®¶m b¶o c©n ®èi ngo¹i tÖ. iv)¶nh h­ëng cña hiÖp ®Þnh ®èi víi thu hót §TNN C¬ héi thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam khi thùc hiÖn hiÖp ®Þnh C¬ héi lín nhÊt lµ th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong hiÖp ®Þnh, chóng ta cã ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt chÝnh s¸ch nh»m t¹o dùng mét m«i tr­êng ®Çu t­ cã tÝnh hÊp dÉn vµ cã tÝnh c¹nh tranh cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc. ViÖc dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ Hoa Kú m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi còng t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ViÖt Nam thu hót ®Çu t­ tõ c¸c n­íc kh¸c. HiÖp ®Þnh t¹o c¬ së ®Ó ViÖt nam ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ mét c¸ch lµnh m¹nh cã tÝnh c¹nh tranh, do ®ã ®ßi hái HiÖp ®Þnh xo¸ bá c¸c ph©n biÖt ®èi sö cho kinh tÕ quèc doanh vµ do ®ã, t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ .ViÖc Mü vµ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh kinh tÕ trong n­íc sÏ t¹o c¹nh tranh gi¶m gi¸ thµnh, do xo¸ bá ®éc quyÒn, cã lîi cho ng­êi tiªu dïng vµ gióp ViÖt Nam cã c¬ héi ph¸t triÓn, n¾m th«ng tin, më réng thÞ tr­êng ra n­íc ngoµi nhê ®i vµo c«ng nghÖ th«ng tin nhanh chãng h¬n do gi¶m gi¸, cÇu t¨ng. Nã còng gióp lµm trong s¹ch thÞ tr­êng tµi chÝnh tÝn dông cña ViÖt Nam; ®ång thêi buéc c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i nì lùc ®Çu t­, kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, tiÕp thu c«ng nghÖ tiªn tiÕn, kü thuËt hiÖn ®¹i ®æi míi ph­¬ng thøc qu¶n lý ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña m×nh. HiÖp ®Þnh ®­îc thùc hiÖn sÏ më cho ViÖt Nam mét thÞ tr­êng réng lín do thuÕ nhËp khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam vµo Mü gi¶m xuèng b»ng møc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. ThuÕ nhËp khÈu nãi chung tõ 40-60% gi¶m xuèng cßn 3%. Ngay lËp tøc viÖc gi¶m thuÕ nµy cã lîi cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt quÇn ¸o giµy dÐp. §Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong nh÷ng ngµnh nµy t¨ng ®¸ng kÓ trong thêi gian s¾p tíi v× c¸c n­íc cã vèn muèn tËn dông lîi thÕ nh©n c«ng rÎ ë ViÖt Nam ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü . ViÖc thùc hiÖn hiÖp ®Þnh sÏ lµm cho mèi quan hÖ ViÖt –Mü tiÕp tôc ®­îc c¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt, më ra c¬ héi ph¸t triÓn du lÞch, v¨n ho¸, gi¸o dôc ®µo t¹o, gióp ViÖt Nam khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng vÒ vèn vµ chÊt x¸m cña lùc l­îng ViÖt KiÒu ®ang sinh sèng vµ lµm ¨n t¹i Mü phôc vô c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­í, ®ång thêi ®Èy m¹nh thu ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c lÜnh vùc trªn. Nh÷ng th¸ch thøc trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Mü cã hiÖu lùc HÖ thèng ph¸p luËt, chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn thiÕu ®ång bé, ch­a ®ñ møc cô thÓ, cßn nhiÒu quy ®Þnh m©u thuÉn chång chÐo.ViÖc thùc thi ph¸p luËt, chÝnh s¸nh cßn tuú tiÖn, kh«ng nhÊt qu¸n .Mét sè v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng xuyªn thay ®æi, ch­a tÝnh ®Õn lîi Ých chÝnh ®¸ng cña nhµ ®Çu t­ .§©y lµ mét th¸ch thøc lín trong qu¸ tr×nh thùc thi c¸c cam kÕt. Bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh, chång chÐo vµ thñ tôc hµnh chÝnh cña ta qua phøc t¹p, nhÊt lµ c¸c thñ tôc liªn quan ®Õn triÓn khai dù ¸n ®Çu t­ nh­ ®Êt ®ai, x©y dùng, xuÊt nhËp khÈu, h¶i quan qu¸ phiÒn hµ vµ chËm ®­îc c¶i tiÕn. C¸c tiªu chÝ cÊp phÐp vµ tõ chèi cÊp phÐp cßn thiÕu minh b¹ch, ch­a râ rµng vµ trong mét sè tr­êng hîp cßn thiÕu nhÊt qu¸n. T×nh h×nh nµy cïng víi tÖ n¹n tham nhòng, s¸ch nhiÔu trong qu¸ tr×nh thùc thi ph¸p luËt ®· lµm biÕn d¹ng c¸c chñ ch­¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­. C¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ h×nh thøc ph¸p lý cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a ®a d¹ng vµ ch­a ®¸p øng yªu cÇu më réng c¸c ph­¬ng thøc huy ®éng vèn §TNN. HiÖn nay, nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a ®­îc phÐp thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh nh­ quy ®Þnh t¹i LuËt doanh nghiÖp. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn hµnh vÉn duy tr× mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nh­ yªu cÇu vÒ h×nh thøc ®Çu t­ trong mét sè lÜnh vùc, yªu cÇu vÒ xuÊt khÈu ®èi víi mét sè lo¹i s¶n phÈm, yªu cÇu vÒ néi ®Þa hãa, ph¸t triÓn nguån nguyªn liÖu.. ViÖc thùc hiÖn nguyªn t¾c nhÊt trÝ ®èi víi mét sè vÊn ®Ò quan träng trong tæ chøc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp liªn doanh vÉn lµ mét trong nh÷ng tån t¹i chñ yÕu cña luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. HÖ thèng hai gi¸ tån t¹i tõ nhiÒu n¨m nay, mÆc dï ®· tõng b­íc ®­îc thu hÑp, kh«ng ®¸p øng yªu cÇu dµnh ®èi xö quèc gia cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®ång thêi ®ang lµ yÕu tè lµm gi¶m søc hÊp dÉn vµ c¹nh tranh cña m«I tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam. ViÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ nguån nh©n lùc kh«ng theo kÞp víi tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ x· héi. C¸c dÞch vô c¬ së h¹ tÇng nh­ viÔn th«ng, giao th«ng, vËn t¶I, ®IÖn n­íc,