Bài giảng cách mạng tư sản Pháp cuối thế kỷ XVIII

SOẠN DẠY Ngày 20 tháng 3 năm 2011 Ngày 21 tháng 3 năm 2011 Bài 31 Tiết PPCT: 39,40 CÁCH MẠNG TƯ SẢN PHÁP CUỐI THẾ KỶ XVIII. I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 1. Kiến thức - Phân tích ình hình kinh tế và các mâu thuẫn giai cấp xã hội trước cách mạng. - Diễn biến chính qua các giai đoạn cách mạng Pháp: nền quân chủ lập hiến, nền cộng hòa, nền chuyên chính dân chủ cách mạng, chiến tranh cách mạng. 2. Kĩ năng - Rèn luyện kĩ năng sử dụng đồ dùng trực quan, kĩ năng phân tích, khái quát, tổng hợp, đánh giá sự kiện. 3. Thái độ - Quần chúng nhân dân, động lực chủ yếu thúc đẩy sự nghiệp cách mạng Pháp đạt đến đỉnh cao là nền chuyên chính Gia-cô-banh, họ xứng đáng là người sáng tạo ra lịch sử. II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ 1. Chuẩn bị của thầy - Bản đồ phong trào đấu tranh của nhân dân Pháp - Tranh “ Tình cảnh nông dân Pháp”, “Tấn công phá ngục Ba-xti”... 2. Chuẩn bị của trò - SGK - Tìm hiểu Ngục Baxti III. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ (5’) Câu hỏi 1: Vì sao nói cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ là cuộc cách mạng tư sản? Câu hỏi 2: Phân tích ý nghĩa của cuộc chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ? 3. Giới thiệu bài mới Cuối thế kỉ XVIII, giữa Pa-ri hoa lệ của nước Pháp - “Kinh đô châu Âu”, đã bùng nổ một cuộc cách mạng “long trời lở đất”- Một cuộc Đại cách mạng Tư sản. TL HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG 10’ *Hoạt động 1 - Căn cứ vào đâu để nói rằng, cuối thế kỉ XVIII, Pháp vẫn là nước nông nghiệp lạc hậu . - Miêu tả bức tranh Tình cảnh nông dân Pháp trước mạng (hình 51 - SGK) ( Một nông dân chống chiếc cuốc (công cụ lao động chủ yếu) là tình trạng nông nghiệp lạc hậu Trên lưng là người đại diện cho đẳng cấp tăng lữ và quý tộc.Trong túi quần , túi áo của nông dân là những văn tự, khế ước mà ông ta phải vay mượn, cầm cố cho địa chủ và quý tộc Có những con thỏ, chuột đang gặm phá mùa màng. -Tất cả đều hại nông dân) *Cá nhân - HS dựa vào SGK để trả lời câu hỏi, đặc biệt phân tích đời sống của nông dân Pháp dưới ách áp bức bóc lột của phong kiến, Giáo hội (Địa tô từ 1/3 đến 1/2 hoa lợi, nhiều loại thuế, nghĩa vụ phong kiến, nhà thờ phi lí khác). - Quan sát tranh I. NƯỚC PHÁP TRƯỚC CÁCH MẠNG 1. Tình hình kinh tế xã hội a. Kinh tế - Cuối thế kỉ XVIII, Pháp vẫn là nước nông nghiệp + Công cụ, phương thức canh tác thô sơ, năng suất thấp. + Nạn mất mùa, đói kém thường xuyên xảy ra - Công thương nghiệp + Kinh tế TBCN phát triển nhưng bị chế độ phong kiến cản trở. + Chưa có sự thống nhất đơn vị đo lường và tiền tệ. 10’ *Hoạt động 2 - Giới thiệu ảnh chân dung vua Luis XVI. - Chia lớp thành 3 nhóm và giao nhiệm vụ - GV cho HS theo dõi sơ đồ cơ cấu xã hội nước Pháp. - Kết luận: Mâu thuẫn về quyền lợi kinh tế, địa vị chính trị dẫn đến cuộc khủng hoảng xã hội sâu sắc à Nước Pháp đang ở đêm trước của một cuộc cách mạng. *Nhóm - Thảo luận + Nhóm 1: Vai trò, quyền lợi kinh tế, địa vị chính trị của đẳng cấp quý tộc. + Nhóm 2: Vai trò, quyền lợi kinh tế, địa vị chính trị của đẳng cấp tăng lữ. + Nhóm 3: Thành phần, vai trò, quyền lợi kinh tế, địa vị chính trị của đẳng cấp thứ ba - Quan sát sơ đồ và rút ra nhận xét b. Chính trị - Xã hội - Pháp vẫn duy trì chế độ quân chủ chuyên chế. - Xã hội chia thành 3 đẳng cấp: + Tăng lữ: không phải đóng thuế. + Quý tộc: có quyền lợi kinh tế, chính trị, xã hội. + Đẳng cấp thứ ba: Gồm TS, nông dân, bình dân. Họ làm ra của cải, phải đóng mọi thứ thuế, không được hưởng quyền lợi chính trị. => Mâu thuẫn xã hội gay gắt. Quý tộc Hưởng mọi đặc quyền, đặc lợi Muốn duy trì chế độ PK Tăng lữ Muốn xóa bỏ chế độ PK Chịu mọi thứ thuế và nghĩa vụ Đẳng cấp thứ 3 5’ *Hoạt động 1 GV giới thiệu trào lưu “Triết học ánh sáng” thông qua những quan điểm tiêu biểu của Mông-te-xki-ơ, Vôn-te, Ru-xô. Nó thực sự là tư tưởng dọn đường cho cách mạng, là ngọn đuốc sáng cho nước Pháp khi vẫn còn trong đêm tối. *Cả lớp - Học sinh chỉ ra vai trò của Triết học ánh sáng đối với cách mạng: - Triết học ánh sáng dọn đường cho cách mạng bùng nổ, định hướng cho một xã hội mới tương lai. 2. Cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng - Là bước dọn đường cho cách mạng bùng nổ - Đại diện trào lưu triết học ánh sáng Pháp là Vôn-te, Rút-xô, Mông-te-xki-ơ ủng hộ tư tưởng tiến bộ của tư sản, lên án chế độ phong kiến. - Tác dụng: thúc đẩy cách mạng sớm bùng nổ. 10’ Hoạt động 1 - GV tường thuật trận tấn công phá ngục Ba-xti (Có thể sử dụng đoạn trích trong bài thơ 14 - 7 của Tố Hữu) - GV hướng dẫn HS tìm hiểu những nội dung cơ bản của Bản tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền. - Hỏi: Bản tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền có mặt tích cực và hạn chế gì? * Cả lớp - Quan sát bức ảnh “Tấn công pháo đài – nhà tù Ba xti”. II. TIẾN TRÌNH CỦA CÁCH MẠNG 1. Cách mạng bùng nổ. Nền quân chủ lập hiến a. Nguyên nhân trực tiếp của cuộc cách mạng. - Vua Lu-i XVI nợ của tư sản 5 tỉ li-vơ-rơ - Ngày 5-5-1789, Lu-i XVI triệu tập hội nghị ba đẳng cấp để tăng thuế - Quốc hội lập hiến được thành lập >< Vua và quý tộc. b. Cách mạng bùng nổ - Ngày 14 - 7 - 1789, quần chúng tấn công ngục Ba-xti, mở đầu cho cách mạng Pháp. - Phái lập hiến lên nắm quyền + 8-1789, thông qua Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền. + 9 – 1791, thông qua hiến pháp, xác lập nền quân chủ lập hiến. - Tháng 4 – 1792, liên minh Áo - Phổ cùng bọn phản động chống phá cách mạng. Củng cố (5’): Những mâu thuẫn trong xã hội Pháp trước cách mạng. Vai trò của quần chúng trong những ngày đầu cách mạng bùng nổ Dặn dò: Vẽ sơ đồ tiến trình phát triển của cách mạng. TL HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ NỘI DUNG 10’ *Hoạt động 1 - GV tái hiện kiến thức cũ đặt ra tình huống mới: Với việc xử tử vua Sác-lơ I, thiết lập nền cộng hoà, cách mạng Anh đạt tới đỉnh cao. Cách mạng Pháp lúc này đã làm một việc tương tự, cách mạng Pháp đã đạt tới đỉnh cao chưa? Vì sao? - GV cần chốt lại vấn đề: Quốc hội chưa đáp ứng được những yêu cầu cấp bách mà cách mạng Pháp đòi hỏi; + Chống thù trong giặc ngoài. + Chống nạn đầu cơ tích trữ, phục vụ mặt trận, cải thiện đời sống nhân dân. - Quần chúng tiếp tục tạo ra áp lực, chuyển giao chính quyền về tay phái Gia-cô-banh, đáp ứng yêu cầu của cách mạng. * Cả lớp - Quan sát tranh: Vua Louis XVI ra xét xử vào tháng 12 năm 1792  2. Tư sản công thương cầm quyền. Nền cộng hoà được thành lập - Ngày 10 - 8 – 1792, phái Girôngđanh lãnh đạo quần chúng, lật đổ phái Lập hiến. + Bầu ra Quốc hội mới. + Thành lập nền Cộng hoà thứ nhất. + Xử tử nhà vua Lu-i XVI (21-1-1793). - Đầu năm 1793, nước Pháp gặp nhiều khó khăn: + Bên ngoài: quân Anh và quân đội tấn công nước Pháp. + Trong nước: Bọn phản động nổi dậy. - Ngày 2 – 6 – 1793, phái Gia-cô-banh, đứng đầu là Rô-be-spi-e lãnh đạo quần chúng lật đổ phái Gi- rông-đanh. 2-6-1793 -Thi hành chính sách dân chủ - Chống thù trong, giặc ngoài - Xử tử vua Lu-i XVI (21/1/1793) 10-8-1792 Đầu 1793 - Thành lập nền Cộng hòa. - Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền (8/1789) - Xác lập nền Quân chủ lập hiến (9/1791) 4-1792 14-7-1789 10’ *Hoạt động 2 - GV sử dụng ảnh chân dung giới thiệu Rô- be-xpi-e, nhấn mạnh những phẩm chất nổi bật như: ý chí sắt đá, tinh thần đấu tranh không khoan nhượng trước kẻ thù vì lợi ích của nhân dân, một con người kiên định “không thể đảo ngược được”. - Nêu những chính sách tiến bộ của nền chuyên chính Giacôbanh? - Vì sao thực hiện những chính sách đó, nền chuyên chính Gia-cô-banh đã đưa cách mạng tiến tới đỉnh cao? *Cả lớp, cá nhân - Quan sát ảnh Chân dung Rô-be-xpi-e: một con người vì lợi ích của nhân dân, kiên định "không thể đảo ngược được". 3. Nền chuyên chính Giacôbanh - đỉnh cao của cách mạng - Chính quyền Gia-cô-banh đã thi hành nhiều biện pháp quan trọng: + Giải quyết ruộng đất cho nông dân, tiền lương cho công nhân. + (6 - 1793), thông qua hiến pháp mới, mở rộng tự do dân chủ. + Ban hành lệnh “Tổng động viên”...đánh bại ngoại xâm và nội phản. - Ngày 27 - 7 – 1794, bọn tư sản cách mạng Pháp tiến hành đảo chính, bắt và xử tử Rô-be-spi-e. 5’ *Hoạt động 3 - Tại sao giữa lúc cách mạng đang lên, phái Gia-cô-banh lại suy yếu? - Biểu diễn sự thoái trào của cách mạng Pháp qua sơ đồ. - Giới thiệu Tiểu sử Napoléon Bonaparte * Cá nhân - Học sinh theo dõi, trả lời câu Các cuộc đảo chính liên tiếp kể từ sau thất bại của nền chuyên chính Gia-cô-banh, là quá trình đi xuống, thể hiện sự tụt lùi của cách mạng Pháp Napoléon Bonaparte 4. Thời kì thoái trào - Sau đảo chính, Uỷ ban Đốc chính ra đời đã thủ tiêu mọi thành quả của cách mạng. - Cuộc đảo chính (11- 1799) lật đổ chế độ Đốc chính, đưa Na-pô-lê-ông lên nắm quyền, xây dựng chế độ độc tài. - Sau nhiều năm chiến tranh, Đế chế I của Na-pô-lê-ông bị suy yếu, thất bại (1815). Chế độ quân chủ ở Pháp được phục hồi. Gia-cô-banh (Cộng hòa: 6-1793) Đốc chính (27-7-1794) Độc tài (Đế chế 1: 11-1799) Quân chủ (11-1815) Napoléon Bonaparte ở chức đệ nhất Tổng tài. Napoléon Bonaparte sinh năm 1769 tại Ajaccio, thuộc đảo Corsica, với tên là Napoleone di Buonaparte (viết theo phương ngữ đảo Corsica là Nabolione hay Nabulione) trong một gia đình quý tộc sa sút. Về sau ông lấy tên là Napoléon Bonaparte cho có vẻ Pháp hơn. Napoléon từ nhỏ đã thể hiện tính cách cứng rắn và có tinh thần dũng cảm cũng như mưu trí. Cha ông phát hiện thấy tính cách đó của Napoléon nên đã cho ông sang Pháp học tại trường quân sự ở Brienne-le-Château. Khi đó cậu bé Napoléon hay bị bạn bè trêu chọc vì cậu nói tiếng Pháp không được nhanh và chuẩn như những người bạn khác. Nhưng cậu đã chứng tỏ mình và là học sinh rất nổi trội, đặc biệt là với môn Toán học và Lịch sử. Lúc đầu ông muốn học về hải quân nhưng do ý muốn của mẹ, ông quyết định học ngành pháo binh, chính đây là cái nôi đầu tiên tạo ra một vị chỉ huy lục quân tài giỏi cho nước Pháp. 10’ *Hoạt động 3 - Tại sao nói cách mạng tư sản Pháp lả cuộc cách mạng điển hình? Napoleon trong chiến dịch ở miền Bắc nước Ý-1796 *Cả lớp - Học sinh nêu ý nghĩa của cách mạng Pháp. + Trong nước. + Thế giới 10 tháng 8 1792 Công xã Paris - Bạo loạn tại cung Tuileries III. Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA CÁCH MẠNG PHÁP CUỐI THẾ KỶ XVIII - Là cuộc cách mạng dân chủ tư sản điển hình. + Lật đổ chế độ phong kiến cùng với những tàn dư của nó. + Giai cấp tư sản lãnh đạo, nhưng quần chúng quyết định tiến trình phát triển của cách mạng. - Mở ra thời đại thắng lợi và củng cố quyền thống trị của giai cấp tư sản trên phạm vi thế giới. 4. Củng cố bài học 5’ GV hướng dẫn HS nhận thức vấn đề chủ yếu sau: Vì sao cách tư sản Pháp là cuộc cách mạng tiêu biểu, điển hình? Nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của cuộc cách mạng tư sản đó? Tổng kết nội dung trên, GV tiếp tục giúp HS củng cố khái niệm cách mạng tư sản. (So sánh với cuộc chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ, cách mạng tư sản Hà Lan, cách mạng tư sản Anh để nhận thức thêm sự đa dạng về hình thức của cách mạng tư sản trong buổi đầu thời cận đại). Dặn dò: Học sinh so sánh cách mạng tư sản Pháp với cuộc chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ, cách mạng tư sản Hà Lan, cách mạng tư sản Anh . V. RÚT KINH NGHIỆM