Bài giảng Cấu trúc điều kiện và chương trình con - Nguyễn Đông Hà

Cấu trúc điều kiện & Chương trình con Nguyễn Đông Hà Khoa CNTT – ĐH KHTN Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Cấu trúc điều kiện (rẽ nhánh) „ Các cấu trúc điều kiện được sử dụng trong trường hợp việc tính toán trong chương trình có phụ thuộc vào giá trị của một điều kiện. Khi điều kiện này đúng thì làm một số lệnh nào đó và nếu điều kiện sai thì làm một số câu lệnh khác „ Trong ngôn ngữ lập trình C, chúng ta có thể dùng 2 cấu trúc: if và switch Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Ví dụ 1 „ Nhập vào 2 số nguyên a và b, in ra số lớn nhất, nhỏ nhất Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Cấu trúc if if ( điều_kiện ) câu lệnh; else câu lệnh; if ( điều_kiện ) { câu lệnh 1; câu lệnh 2; . } else { câu lệnh 3; câu lệnh 4; . } if ( điều_kiện ) câu lệnh; if ( điều_kiện ) { câu lệnh 1; câu lệnh 2; . } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Ví dụ 2 „ Nhập vào một số nguyên dương n với 1 ≤ n ≤ 7. Tùy theo n = 1, 2, 3, , 7 hãy in tương ứng các từ Sunday, Monday, Tuesday, , Saturday ra màn hình. Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Cấu trúc switch switch ( biến_điều_kiện ) { case giá_trị_1: câu lệnh 1; câu lệnh 2; (break;) case giá trị 2: câu lệnh 1; (break;) default: câu lệnh 1; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Các bước để viết chương trình có cấu trúc điều kiện „ Bước 1: Xác định dữ kiện nhập (dữ kiện có sẵn) và dữ kiện xuất (dữ kiện cần phải tính và trả lời đáp số) „ Bước 2: Chia công việc phải làm theo yêu cầu của đề bài thành các bước đơn giản hơn „ Bước 3: Với mỗi bước được chia nhỏ ở bước 2, nếu các công việc phải làm trong bước đó có dùng các từ ngữ “nếu thì” hay “xét các trường hợp” thì chúng ta vẽ cây quyết định để giải quyết từng trường hợp „ Bước 4: Chuyển kết quả ở bước 2, bước 3 thành chương trình C Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Chương trình con Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Chương trình con „ Khi nào thì dùng chương trình con ? „ Khi có một công việc giống nhau cần được thực hiện ở nhiều nơi (tham số vào và kết quả trả về có thể khác nhau) „ Khi cần chia một chương trình lớn thành các đơn thể độc lập để chương trình được trong sáng dễ hiểu, dễ quản lý Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Định nghĩa „ Mỗi chương trình con (hàm) có một tên duy nhất „ Hàm có tính chất độc lập với các thành phần khác trong chương trình „ Hàm thực hiện một công việc chuyên biệt „ Hàm trả giá trị về cho chương trình gọi nó „ Hàm void không có giá trị trả về „ Các hàm khác trả giá trị về bằng câu lệnh return Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Chương trình con Chương trình con (Hàm) Dữ kiện vào Kết quả trả về Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Không sử dụng chương trình con trường hợp 1 /* Các công việc phải thực hiện */ Bước A1 Bước A2 Bước A3 Bước B1 Bước B2 Bước B3 Bước C1 Bước C2 Bước C3 Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Đặc điểm các bước „ Các bước A1, A2, A3 liên quan mật thiết với nhau: xử lý trên cùng một giá trị, giải quyết 1 vấn đề cụ thể „ Tương tự với B1, B2, B3 „ Tương tự với C1, C2, C3 Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Không sử dụng chương trình con trường hợp 1 Bước A1 Bước A2 Bước A3 Bước B1 Bước B2 Bước B3 Bước C1 Bước C2 Bước C3 /* Các công việc phải thực hiện trong chương trình */ Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Sử dụng chương trình con trường hợp 1 HÀM A Bước A1 Bước A2 Bước A3 HÀM B Bước B1 Bước B2 Bước B3 HÀM C Bước C1 Bước C2 Bước C3 /* Các công việc phải thực hiện trong chương trình chính */ Gọi hàm A Gọi hàm B Gọi hàm C Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Không sử dụng chương trình con trường hợp 2 /* Các công việc phải thực hiện */ Công việc A1 Công việc B1 Công việc C1 Công việc A2 Công việc B2 Công việc C2 Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Đặc điểm các công việc „ Các công việc A1, A2 giống nhau về bản chất, chỉ khác giá trị đầu vào. „ Tương tự cho B1, B2 „ Tương tự cho C1, C2 Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Sử dụng chương trình con trường hợp 2 HÀM A Công việc A HÀM B Công việc B HÀM C Công việc C /* Các công việc phải thực hiện*/ Gọi hàm A với gtrị đầu vào 1 Gọi hàm B với gtrị đầu vào 1 Gọi hàm C với gtrị đầu vào 1 Gọi hàm A với gtrị đầu vào 2 Gọi hàm B với gtrị đầu vào 2 Gọi hàm C với gtrị đầu vào 2 Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Ví dụ „ Tính diện tích 2 hình tròn với dữ kiện nhập lần lượt là bán kính hình tròn 1 và 2. Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Không sử dụng chương trình con /* Các công việc phải thực hiện */ - Nhập bán kính hình tròn 1 - Tính diện tích hình tròn 1 - Xuất kết quả diện tích hình tròn 1 - Nhập bán kính hình tròn 2 - Tính diện tích hình tròn 2 - Xuất kết quả diện tích hình tròn 2 Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Sử dụng chương trình con HÀM NhapBanKinh HÀM TinhDienTich HÀM XuatDienTich /* Các công việc phải thực hiện trong hàm void main */ Khai báo R1, R2 Khai báo S1, S2 NhapBanKinh(&R1) S1 = TinhDienTich(R1) XuatDienTich(S1) NhapBanKinh(&R2) S1 = TinhDienTich(R2) XuatDienTich(S2) Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Khai báo chương trình con kiểu_trả_về tên_hàm( kiểu_tham_số_1 tên_tham_số_1, , kiểu_tham_số_n tên_tham_số_n) Ví dụ: int TinhDienTich(int r) void XuatDienTich(float S) void main() Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Biến cục bộ /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } loat S; Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Câu lệnh /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Trả kết quả /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Ví dụ biến cục bộ void main() { /* Khai bao 2 bien a, b */ int a, b; a = 1; b = 2; printf("Truoc khi goi ham demo, a = %d va b = %d\n", a, b); demo(a,b); printf("Sau khi goi ham demo, a = %d va b = %d\n", a, b); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Ví dụ biến cục bộ void demo(int x, int y) { int a,b; a = x + 1; b = y + 2; printf("Trong ham demo, a = %d\n", a); printf("Trong ham demo, b = %d\n", b); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Gọi hàm và truyền tham số /* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */ printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ #include #include /* Khai bao hang so PI */ #define PI 3.14 Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de nhap ban kinh, gia tri dau vao la r, ko co gt tra ve */ void NhapBanKinh(int *r) { /* Xuat thong bao nhap ban kinh */ printf("Nhap ban kinh hinh tron:"); /* Nhap ban kinh dua vao bien r */ scanf("%d",&(*r)); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de xuat dien tich, gia tri dau vao la dien tich, ko co gia tri tra ve */ void XuatDienTich(float S) { /* Xuat ket qua dien tich ra man hinh */ printf("Dien tich hinh tron la: %8.2f\n", S); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Chuong trinh chinh */ void main() { /* Khai bao bien ban kinh va dien tich cho 2 hinh tron */ int r1, r2; float S1, S2; /* Ham xoa man hinh */ clrscr(); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */ printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Chạy từng bước chương trình ví dụ Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Chạy từng bước chương trình ví dụ /* Chuong trinh chinh */ void main() { /* Khai bao bien ban kinh va dien tich cho 2 hinh tron */ int r1, r2; float S1, S2; /* Ham xoa man hinh */ clrscr(); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Chạy từng bước chương trình ví dụ /* Chuong trinh chinh */ void main() { /* Khai bao bien ban kinh va dien tich cho 2 hinh tron */ int r1, r2; float S1, S2; /* Ham xoa man hinh */ clrscr(); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */ printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */ printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de nhap ban kinh, gia tri dau vao la r, ko co gt tra ve */ void NhapBanKinh(int *r) { /* Xuat thong bao nhap ban kinh */ printf("Nhap ban kinh hinh tron:"); /* Nhap ban kinh dua vao bien r */ scanf("%d",&(*r)); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de nhap ban kinh, gia tri dau vao la r, ko co gt tra ve */ void NhapBanKinh(int *r) { /* Xuat thong bao nhap ban kinh */ printf("Nhap ban kinh hinh tron:"); /* Nhap ban kinh dua vao bien r */ scanf("%d",&(*r)); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de nhap ban kinh, gia tri dau vao la r, ko co gt tra ve */ void NhapBanKinh(int *r) { /* Xuat thong bao nhap ban kinh */ printf("Nhap ban kinh hinh tron:"); /* Nhap ban kinh dua vao bien r */ scanf("%d",&(*r)); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */ printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */ printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */ printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */ printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de xuat dien tich, gia tri dau vao la dien tich, ko co gia tri tra ve */ void XuatDienTich(float S) { /* Xuat ket qua dien tich ra man hinh */ printf("Dien tich hinh tron la: %8.2f\n", S); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de xuat dien tich, gia tri dau vao la dien tich, ko co gia tri tra ve */ void XuatDienTich(float S) { /* Xuat ket qua dien tich ra man hinh */ printf("Dien tich hinh tron la: %8.2f\n", S); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien nhap, tinh, xuat ket qua cho hinh tron 1 */ printf("Hinh tron 1: \n"); NhapBanKinh(&r1); S1 = TinhDienTich(r1); XuatDienTich(S1); Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de nhap ban kinh, gia tri dau vao la r, ko co gt tra ve */ void NhapBanKinh(int *r) { /* Xuat thong bao nhap ban kinh */ printf("Nhap ban kinh hinh tron:"); /* Nhap ban kinh dua vao bien r */ scanf("%d",&(*r)); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de nhap ban kinh, gia tri dau vao la r, ko co gt tra ve */ void NhapBanKinh(int *r) { /* Xuat thong bao nhap ban kinh */ printf("Nhap ban kinh hinh tron:"); /* Nhap ban kinh dua vao bien r */ scanf("%d",&(*r)); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de nhap ban kinh, gia tri dau vao la r, ko co gt tra ve */ void NhapBanKinh(int *r) { /* Xuat thong bao nhap ban kinh */ printf("Nhap ban kinh hinh tron:"); /* Nhap ban kinh dua vao bien r */ scanf("%d",&(*r)); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /*Ham tinh dien tich,gia tri dau vao la r, gia tri tra ve la dien tich*/ float TinhDienTich(int r) { float S; /* Tinh dien tich */ S = r * r * PI; /* Tra ket qua ve */ return S; } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de xuat dien tich, gia tri dau vao la dien tich, ko co gia tri tra ve */ void XuatDienTich(float S) { /* Xuat ket qua dien tich ra man hinh */ printf("Dien tich hinh tron la: %8.2f\n", S); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Ham de xuat dien tich, gia tri dau vao la dien tich, ko co gia tri tra ve */ void XuatDienTich(float S) { /* Xuat ket qua dien tich ra man hinh */ printf("Dien tich hinh tron la: %8.2f\n", S); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Mã nguồn chương trình ví dụ /* Thuc hien cho hinh tron 2 */ printf("Hinh tron 2: \n"); NhapBanKinh(&r2); S2 = TinhDienTich(r2); XuatDienTich(S2); /* Yeu cau nguoi dung nhan mot phim bat ky de ket thuc */ printf("Nhan 1 phim bat ky de ket thuc..."); getch(); } Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Ghi nhớ „ Phải lập kế hoạch, dự kiến cấu trúc chương trình trước khi viết code „ Không viết tất cả mọi thứ ở trong một hàm. Mỗi hàm chỉ nên thực hiện một công việc riêng biệt nào đó. „ Nếu tham số truyền vào hàm cần được cập nhật, khai báo tham số phải có dấu sao (“*”) Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Bài tập „ Giáo trình Lập trình C „ Chương 1: 1, 3, 5, 6, 7 „ Chương 2: 1, 2, 4, 7, 9 „ Chương 3: 3, 4, 7, 8, 9 Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn Sưu tầm bởi: www.daihoc.com.vn