Bài giảng Đường dẫn truyền cảm giác

ĐƯỜNG DẪN TRUYỀN CẢM GIÁC TS Nguyễn Văn Ba Bộ môn Giải phẫu, Học viện Quân Y Đường dẫn truyền cảm giác PHÂN LOẠI CẢM GIÁC CẢM GIÁC C.G CHUYÊN BIỆT C.G CHUNG CẢM GIÁC NÔNG CẢM GIÁC SÂU CÓ Ý THỨC KHÔNG Ý THỨC ĐAU NHIỆT XÚC GIÁC THÔ SƠ TƯ THỂ XÚC GIÁC TINH TẾ Đặc điểm chung của đường cảm giác có ý thức Có 3 chặng: Thân N1: hạch gai Thân N2: TKTW cùng phía N1 Sợi trục N2 bắt chéo  ĐT Thân N3: ĐT Vỏ CG Sơ đồ chung đường DT cảm giác Mỗi chuỗi gồm 3 chặng: Chặng 1: Ngoại biên Chặng 2: Trung ương Chặng 3: Trung ương CẢM GIÁC SÂU CÓ Ý THỨC KHÔNG Ý THỨC TƯ THỂ XÚC GIÁC TINH VI Bó thon (chi dưới) Bó chêm (chi trên) Các đường dẫn truyền cảm giác sâu của thân mình và tứ chi Bó gai tiểu não trước (tứ chi) Bó gai tiểu não sau (thân người) Neuron 1 Thân tế bào tại hạch gai của dây TK sống Dẫn truyền cảm giác từ gân, cơ, khớp tới cột trắng sau của tủy sống Tạo thành nhân thon và nhân chêm Đường dẫn truyền cảm giác sâu có ý thức của thân mình, tứ chi (bó thon và bó chêm) Neuron 2 Thân tế bào tại nhân thon và nhân chêm ở hành não Các sợi thần kinh bắt chéo đường ngang giữa sang bên đối diện hay bắt chéo liềm Dẫn truyền lên trên qua bó liềm trong Neuron 3 Thân tế bào ở đồi thị Các sợi thần kinh đi lên tạo thành tia đồi thị trung tâm ( central thalamic radiation) tận hết ở trung khu cảm giác vỏ não Đường dẫn truyền cảm giác sâu có ý thức của thân mình , tứ chi (bó thon và bó chêm) I II Các nhân bụng sau bên Bó thon Bó chêm Bó liềm trong III Nhân thon Nhân chêm Hạch gai tủy sống Bắt chéo liềm Tia đồi thị trung tâm Gân, cơ, khớp và màng xương DT ngoại vi I Cột trắng sau cùng bên của tủy II Nhân thon Nhân chêm III 2/3 trên của hồi đỉnh lên và phần sau tiểu thủy cạnh trung tâm, Tia đồi thị trung tâm Trụ sau của bao trong Hạch gai tủy Dẫn truyền trung ương Bắt chéo liềm Bó liềm trong Các nhân bụng sau bên (đồi thị) Bó chêm (dưới T4) Bó thon (dưới T5) Thụ cảm thể xúc giác tinh tế ở da Đường dẫn truyền cảm giác sâu có ý thức của thân mình, tứ chi (bó thon và bó chêm) Đường dẫn truyền cảm giác không ý thức  Là đường dẫn truyền CG về độ căng cơ, gân cơ, dây chằng khớp trong việc giữ tư thế và trong các phản xạ giữ vững tư thế. Gồm 2 bó: Bó gai tiểu não trước (bó Gowers) : Cảm giác sâu tứ chi neuron 1: hạch gai, qua rễ sau và dừng lại ở vùng xốp (cột nhân Bechterew ở sừng sau tuỷ sống – neuron 2). Các sợi bắt chéo ngang đường giữa để chạy ra rìa cột trắng bên và tạo nên bó gai tiểu não trước. Bó tiếp tục đi lên hành, cầu, trung não rồi bắt chéo 1 lần nữa và kết thúc ở vỏ thuỳ giun của tiểu não (neuron 3). Bó gai tiểu não sau (bó Flechsig): C ảm giác sâu thân người Các sợi từ hạch gai, qua rễ sau và dừng ở cột nhân Clarke của sừng sau tuỷ sống. Các sợi chạy thẳng ra sừng bên của tuỷ cùng bên tạo thành bó gai tiểu não sau. Ở hành não bó chạy chếch ra ngoài tạo nên thể thừng và cuống tiểu não dưới để chạy vào tiểu não tới dừng ở thuỳ giun. Đường dẫn truyền cảm giác không ý thức Hạch gai Bó gai tiểu não sau Bó gai tiểu não trước Phần dưới cuống TN giữa Phần trên cuống TN giữa Nhân ngực Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác thô sơ của thân mình và tứ chi (Bó gai đồi thị trước và gai đồi thị sau) Hạch gai tủy sống Sừng sau Bó gai đồi thị Dải tủy sống Các nhân bụng sau bên Tia đồi thị trung tâm I II III Neuron 1 Thân TB ở hạch gai tủy TK sống Nhận cảm giác từ ngoại vi vào sừng sau tủy sống Tiếp hợp với neuron 2 ở sừng sau tủy sống Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác thô sơ của thân mình và tứ chi Neuron 2 Ở sừng sau tủy sống Đưa các sợi TK qua bên đối diện đến cột trắng sau và hình thành bó gai đồi thị Neuron 3 Neuron 3 tại đồi thị Các sợi TK tạo thành tia đồi thị trung tâm vào trung khu cảm giác vỏ não Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác thô sơ của thân mình và tứ chi DT ngoại vi I II III 2/3 trên cảu hồi đỉnh lên Tia đồi thị trung tâm Trụ sau của bao trong Hạch gai DT trung ương Rễ sau Các nhân bụng sau bên Thụ cảm thể ngoài da Sừng sau Bó gai đồi sau (đau và nhiệt độ) Bó gai đồi trước (xúc giác thô sơ ) Lên 1 – 2 khoang đoạn tủy Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác thô sơ của thân mình và tứ chi Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác thô sơ của đầu mặt Nhân dây sinh ba Nhân cầu của dây TK sinh ba Các nhân tủy của dây sinh ba Bó tủy của dây sinh ba Dải TK sinh ba Các nhân bụng sau bên Tia đồi thị trung tâm I II III DT ngoại vi 1/3 dưới của hồi đỉnh lên Tia đồi thị trung tâm Trụ sau của bao trong DT trung ương Các nhân bụng sau bên Da và niêm mạc đầu mặt Hạch sinh ba TK sinh ba Rễ của dây sinh ba Nhân cầu dây sinh ba Các nhân tủy của TK sinh ba II Dải TK sinh ba III I Đường dẫn truyền cảm giác đau, nhiệt độ và xúc giác thô sơ của đầu mặt I II Các nhân đồi thị Bó thon Bó chêm Liềm trong III Nhân thon Nhân chêm Hạch gai tủy sống Bắt chéo liềm Tia đồi thị trung tâm Hạch gai tủy sống Sừng sau Bó gai đồi thị Liềm gai Các nhân bụng sau bên Tia đồi thị trung tâm I II III