Bài giảng Đường dẫn truyền thần kinh

ÑÖÔØNG DAÃN TRUYEÀN THAÀN KINH TS VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Hệ thần kinh thực hiện các chức năng của nó qua những đường dẫn truyền Một đường dẫn truyền thường có 03 neuron (NR) nối tiếp nhau: NR cảm giác NR liên hợp NR vận động TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Các hoạt động dẫn truyền thần kinh có thể chia làm 2 loại: Phản xạ đơn giản Phản xạ phức tạp : không lên võ não : qua các đường dẫn truyền lớn TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Cung phaûn xaï ñôn giaûn 1. Gồm 03 neuron: Neuron cảm giác: lưỡng cực (hướng tâm) Neuron liên hợp Neuron vận động (ly tâm) 2. Hầu hết ở các hoạt động của các tạng, các tuyến, mạch máu và một số ít gân cơ vân TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Sô ñoà Cung Phaûn Xaï TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Caùc neuron cuûa cung phaûn xaï đơn giaûn Neuron cảm giác - Hướng tâm - Thân: nằm ở hạch gai - Các nhánh trục: đi vào tủy qua rễ sau TK gai sống - Các nhánh cành: phân bố đến tận các cơ quan cảm giác ngoại biên TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Neuron liên hợp (±) - Thân: nằm ở sừng sau tủy gai - Nhánh trục tận hết ở sừng trước Neuron vận động - Ly tâm - Thân: sừng trước tủy - Nhánh trục: rễ trước TK gai sống ra đến các cơ quan đáp ứng TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Caùc đñưôøng daãn truyeàn lôùn Các chặng cảm giác giác, vận động hay liên hợp gồm nhiều neuron* kế tiếp nhau Hai loại đường dẫn truyền: Các đường dẫn truyền cảm giác Các đường vận động TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Caùc đñưôøng caûm giaùc Đường cảm giác nông (cảm giác ở da): cảm giác xúc giác, cảm giác thống nhiệt (đau, nóng lạnh) Đường cảm giác sâu có ý thức ở gân cơ, xương, khớp và các tổ chức sâu dưới da Đường cảm giác sâu không có ý thức: gồm các cảm giác phức tạp ở cơ (trương lực cơ), mạch máu và các tạng TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Ñưôøng caûm giaùc noâng NR1: thân tế bào (tb) đơn cực ở hạch gai rễ sau, nhánh trục tiếp xúc với NR2 ở sừng sau (vùng chất keo) NR2: thân tb nằm sừng sau, nhánh trục bắt chéo ở mép tủy trước (chất xám) và đi lên thành bó gai đồi thị bên (cảm giác đau và nhiệt) hoặc đi lên thành bó gai đồi thị trước (cảm giác xúc giác) Cả 2 bó này đều tận hết tại đồi thị (nhân bụng sau bên) NR3: thân tb ở đồi thị Æ hồi sau trung tâm (vùng 3,1,2) TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Sơ ñoà ñưôøng caûm giaùc noâng (ñau vaø nhieät) NR1: đơn cực sừng sau NR2: bắt chéo bó gai đồi thị bên NR3: thân tb đồi thị (nhân bụng sau bên) TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Sơ đoà ñưôøng caûm giaùc noâng (xuùc giaùc) NR1: đơn cực sừng sau NR2: bắt chéo bó gai đồi thị trước NR3: thân tb đồi thị (nhân bụng sau bên) TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Caùc đñưôøng caûm giaùc Đường cảm giác nông (cảm giác ở da): cảm giác xúc giác, cảm giác thống nhiệt (đau, nóng lạnh) Đường cảm giác sâu có ý thức: ở gân cơ, xương, khớp và các tổ chức sâu dưới da Đường cảm giác sâu không có ý thức: gồm các cảm giác phức tạp ở cơ (trương lực cơ), mạch máu và các tạng TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Ñưôøng caûm giaùc saâu coù yù thöùc NR1: thân tb đơn cực, hạch gai rễ sau, nhánh trục Æ cột sau: S5 – T6 Æ bó thon (bó Goll) Æ nhân thon (nhân Goll) (hành não) T5 – C1Æ bó chêm (bó Burdach) Æ nhân chêm (nhân Burdach) (hành não) NR2: thân tb nhân thon và nhân chêm bắt chéo thành sợi cung trong, đi lên thành dải trong Æ đồi thị (nhân bụng sau bên) NR3: thân tb ở đồi thị (nhân bụng sau bên) Æ hồi sau trung tâm (vùng 3,1,2) TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Caùc đđñưôøng caûm giaùc Đường cảm giác nông (cảm giác ở da): cảm giác xúc giác, cảm giác thống nhiệt (đau, nóng lạnh) Đường cảm giác sâu có ý thức: ở gân cơ, xương, khớp và các tổ chức sâu dưới da Đường cảm giác sâu không có ý thức: gồm các cảm giác phức tạp ở cơ (trương lực cơ), mạch máu và các tạng TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Ñưôøng caûm giaùc saâu khoâng yù thöùc Do tiểu não chi phối Nhận những cảm giác từ cơ, xương, khớp (cảm giác trương lực cơ) Giúp cơ htể giữ thăng bằng, điều hoà động tác có tính chất tự động Gồm 2 bó sợi TK: bó Tủy – Tiểu não chéo (bó Gowers) bó Tủy – Tiểu não thẳng (bó Flechsig) TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Bó Tủy – Tiểu não chéo - NR1: thân tb đơn cực hạch gai, nhánh trục ở mặt trong của sừng sau - NR2: Đi chéo qua chất xám tủy sang cột đối bên gần sừng trước - Đi lên tiểu não qua cuống tiểu não trên Bó Tủy – Tiểu não thẳng - NR1: thân tb đơn cực hạch gai, nhánh trục ở mặt trong của sừng sau - NR2: Đi ra cột bên cùng bên gần sừng sau - Đi thẳng lên tiểu não cùng bên qua cuống tiểu não dưới TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Caùc ñöôøng vaän ñoäng NR vận động của vỏ não, những trung khu vận động dưới vỏ dẫn truyền xung động TK đến sừng trước tủy bằng 2 con đường: - Đường bó tháp - Đường ngoài tháp (ngoại tháp) TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Ñưôøng boù thaùp NR vận động ỏ vỏ não (hồi trán lên) Đưa sợi trục đến hành não qua bó vỏ gai, rồi phân biệt thành 2 bó: - Bó tháp thẳng: đi thẳng hành não Æ cột trước tủy Æ bắt chéo sang sừng trước đối bên Æ NR vận động sừng trước - Bó tháp chéo: kích thước to hơn, quan trọng hơn, từ vỏ não Æ hành não Æ bắt chéo (bắt chéo tháp) Æ cột bên tủy sống, cạnh sừng sau Æ NR vận động sừng trước đối bên TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Ñưôøng ngoaøi thaùp + Nhân vùng dưới võ não: - Trung não (cuống đại não + mái trung não) - Thân não + Sợi trục đi xuống sừng trước tủy + Năm bó: Bó nhân đỏ - tủy Bó mái - tủy Bó tiền đình - tủy Bó trám - tủy Bó lưới – tủy TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Ñưôøng ngoaøi thaùp Bó nhân đỏ - tủy (nhân đỏ cuống đại não) và bó mái tủy (củ não sinh tư) Æ chạy chéo sang đối bên Æ đi theo cột bên tủy (bó nhân đỏ - tủy) và cột trước tủy ( bó mái tủy) Æ tận cùng sừng trước tủy TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Ñưôøng ngoaøi thaùp Bó tiền đình - tủy (nhân tiền đình hành não) Bó trám - tủy (trám hành não) Bó lưới - tuỷ (thể lưới thân não) Æ đi theo cột trước tủy cùng bên Æ tận cùng sừng trước tủy cùng bên TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM NR1 hạch gai NR2 bắt chéo NR3 Hồi sau trung tâm NR1 hạch gai (S5-T6) (T5-C1) NR2 bắt chéo (sợi cung trong, dải trong) NR3 Hồi sau trung tâm TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM TS. VO VAN HAI BMGPH, ĐHYD TPHCM Caùm ôn söï theo doõi cuûa caùc baïn