Bài giảng Kế toán tài chính doanh nghiệp - Chương 4: Kế toán hàng tồn kho - Nguyễn Quốc Nhất

) xác định một phần là do nhân viên làm mất đã bắt bồi thường nhân viên 50%, 50% còn lại doanh nghiệp chịu. Bài tập áp dụng 22  Nhaäp kho NVL, phaùt hieän cheânh leäch Cheânh leäch thöøa  Neáu nguyeân vaät lieäu thöøa xaùc định ñöôïc nguyeân nhaân, do beân baùn xuaát nhaàm, doanh nghieäp giöõ hoä cho beân baùn, keá toaùn theo doõi treân soå chi tieát trò VL thöøa. Neáu nguyeân vaät lieäu thöøa chöa xaùc ñònh ñöôïc nguyeân nhaân vaø ñöôïc doanh nghieäp nhaäp kho 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (6) 23 Sô ñoà cheânh leäch thöøa 152 133 331, 111, 112, 3411 3381 24 Cheânh leäch thöøa  Tröôøng hôïp xaùc ñònh ñöôïc nguyeân nhaân do ngöôøi baùn xuaát nhaàm Doanh nghieäp xuaát traû soá haøng treân Nôï TK 3381 Coù TK 152  Tröôøng hôïp xaùc ñònh ñöôïc nguyeân nhaân do ngöôøi baùn xuaát nhaàm vaø ñoàng yù baùn luoân cho doanh nghieäp 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (7) CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 5 25 Sô ñoà haïch toaùn 3381 133 111, 112, 331 26 Bài tập áp dụng Doanh nghiệp Phan Khang mua 2000 kg NVL đơn giá chưa thuế GTGT 20.000 đ/kg, Thuế suất thuế GTGT là 10%( Tính thuế theo PP khấu trừ). Sau khi về đến doanh nghiệp kiểm tra hàng, phát hiện thừa 10 kg. Hãy định khoản trong các trường hợp (độc lập) sau: a) NVL thừa chưa rõ nguyên nhân, đồng thời doanh nghiệp tiến hành nhập kho. b) NVL thừa do bên bán xuất nhầm và doanh nghiệp giữ hộ c) NVL thừa phát hiện do bên bán xuất nhầm nên sau đó đã bán cho doanh nghiệp 27  Khi nhaäp nguyeân vaät lieäu töø caùc nguoàn khaùc: a. Do töï saûn xuaát ra caên cöù vaøo giaù thaønh thöïc teá cuûa vaät lieäu ñöôïc saûn xuaát ñeå ghi Nôï TK 152 Coù TK 154 “Chi phí SXKD dôû dang” (DN haïch toaùn theo Keâ khai thöôøng xuyeân) Coù TK 632 ( Theo Phöông Phaùp KKÑK) 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (8) 28 b. Nhaäp vaät lieäu thueâ ngoaøi gia coâng, cheá bieán hoaøn thaønh 154 152 111, 112, 331 152 133 (1) (3) (2) 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (9) 29 c. Nhaän goùp voán lieân doanh baèng nguyeân vaät lieäu Nôï TK 152 Coù TK 411 “Nguoàn voán kinh doanh” 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (10) 30 Haïch toaùn xuaát kho nguyeân vaät lieäu 152 621, 627, 641, 642, 241 136 (1361) 811 811711 222, 128 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (11) (1) (2) (3a) (4) LỗLãi 711 111,112,131 3331 (3b) CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 6 31 Haïch toaùn kieåm keâ nguyeân vaät lieäu  Khi kieåm keâ phaùt hieän coù nguyeân vaät lieäu thieáu 152 632 1381 1388 632 (2) (4) (3) (1) 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (12) 32 Haïch toaùn kieåm keâ nguyeân vaät lieäu  Khi kieåm keâ phaùt hieän coù nguyeân vaät lieäu thöøa 152 632 152 3381 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (13) 33 Haïch toaùn ñaùnh giaù laïi vaät lieäu (1) Khi ñaùnh giaù laïi laøm taêng giaù trò cuûa nguyeân vaät lieäu: Nôï TK 152 - Phaàn cheânh leäch taêng Coù TK 412 (2) Khi ñaùnh giaù laïi laøm giaûm giaù trò nguyeân vaät lieäu: Nôï TK 412 - Phaàn cheânh leäch giaûm Coù TK 152 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (14) 34 C/ Haïch toaùn NVL theo phöông phaùp kieåm keâ ñònh kyø  Phöông phaùp haïch toaùn TK söû duïng TK 611(6111) 3. Tính giaù nguyeân vaät lieäu (18) 35 Sô ñoà haïch toaùn 151, 152 6111 Trị giá vật liệu hiện có đầu kỳ chuyển sang (1) 111, 112, 331 Trị giá vật liệu nhập vào trong kỳ (2) Trị giá vật liệu hiện còn chuyển đi (3) 151, 152 Trị giá vật liệu xuất dùng trong kỳ (4) 621 So sánh giữa phương pháp KKTX & phương pháp KKĐK 36 4.3.1.Khaùi nieäm Coâng cuï, duïng cuï laø caùc loaïi tö lieäu lao ñoäng ñöôïc söû duïng cho caùc hoaït ñoäng SXKD khaùc nhau nhöng khoâng ñuû tieâu chuaån trôû thaønh TSCÑ. Vieäc tính giaù nhaäp, xuaát coâng cuï, duïng cuï cuõng ñöôïc thöïc hieän töông töï nhö ñoái vôùi vaät lieäu. 4.3.Keá toaùn coâng cuï duïng cuï (1) CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 7 37 4.3.2.Taøi khoaûn söû duïng TK 153 “Coâng cuï, duïng cuï”, TK 153 coù 4 taøi khoaûn caáp 2: _ 1531 “Coâng cuï, duïng cuï” _ 1532 “Bao bì luaân chuyeån” _ 1533 “Ñoà duøng cho thueâ” _ 1534 “Thiết bị, phụ tùng thay thế ” Caùc tröôøng hôïp nhaäp coâng cuï duïng cuï gioáng nhö nhaäp vaät lieäu nhöng söû duïng TK 4.3.Keá toaùn coâng cuï duïng cuï (2) 38 4.3.3.Phöông phaùp haïch toaùn Khi xuaát coâng cuï, duïng cuï ñeå söû duïng keá toaùn phaûn aùnh nhö sau 153 242 623, 627, 641, 642 4.3.Keá toaùn coâng cuï duïng cuï (3) 39 Möùc phaân boå töøng kyø = (Giaù trò cuûa coâng cuï, duïng cuï xuaát duøng - Trò giaù pheá lieäu öôùc thu)/ Soá kyø döï kieán phaân boå Neáu doanh nghieäp söû duïng phöông phaùp kieåm keâ ñònh kyø ñeå haïch toaùn coâng cuï, duïng cuï thì keá toaùn cuõng söû duïng TK 611 vaø phaûn aùnh töông töï nhö vaät lieäu 4.3.Keá toaùn coâng cuï duïng cuï (4) 40 4.4.1 Khái niệm - Chi phí sản xuất: là toàn bộ các khoản hao phí vật chất mà doanh nghiệp đã bỏ ra để thực hiện quá trình sản xuất sản phẩm. - Giá thành sản phẩm : là những chi phí sản xuất gắn liền với một kết quả sản xuất nhất định. Công thức chung để tính giá thành (Z): Z đơn vị sản phẩm = 4.4. Kế toán chi phí sản xuất kinh doanh dở dang Chi phí sản xuất Kết quả sản xuất 41 Giá thành kế hoạch: là loại giá thành được xác định trước khi bắt đầu sản xuất của kỳ kế hoạch dựa trên các định mức và dự toán của kỳ kế hoạch. Giá thành định mức: là giá thành được xác định trên cơ sở các định mức chi phí hiện hành tại từng thời điểm nhất định trong kỳ kế hoạch. Giá thành thực tế: là giá thành được xác định trên cơ sở các khoản hao phí thực tế trong kỳ để thực hiện quá trình sản xuất sản phẩm. 4.4.1 Caùc Khaùi nieäm 42 Muïc tieâu keá toaùn chi phí saûn xuaát vaø tính giaù thaønh saûn phaåm  Cung caáp thoâng tin veà CPSX laøm cô sôû ñeå xaùc ñònh CPSX dôû dang, giaù thaønh SP, phuïc vuï cho vieäc laäp baùo caùo saûn xuaát theo qui ñònh.  Giuùp Doanh nghieäp kieåm tra vaø ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän döï toaùn CPSX vaø giaù thaønh SP  Cung caáp thoâng tin veà keát quaû cuûa töøng quaù trình SX 4.4.1 Caùc khaùi nieäm CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 8 43 4.4.2. Các khoản mục của chi phí sản xuất Chi phí sản xuất gồm 3 khoản mục: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp Chi phí sản xuất chung 44 1. Ñoái töôïng taäp hôïp chi phí saûn xuaát: Laø phaïm vi, giôùi haïn nhaát ñònh ñeå taäp hôïp chi phí saûn xuaát thöïc teá. Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm qui trình coâng ngheä, cô caáu toå chöùc saûn xuaát, ñaëc ñieåm saûn phaåm,... Đoái töôïng taäp hôïp chi phí saûn xuaát coù theå ñöôïc xaùc ñònh laø nhöõng phaân xöôûng, ñôn ñaët haøng, qui trình coâng ngheä, saûn phaåm, coâng tröôøng thi coâng... 4.4.3 Ñoái töôïng taäp hôïp chi phí vaø ñoái töôïng tính giaù thaønh 45 2. Ñoái töôïng tính giaù thaønh saûn phaåm Laø khoái löôïng saûn phaåm, dòch vuï hoaøn thaønh nhaát ñònh maø doanh nghieäp caàn tính toång giaù thaønh vaø giaù thaønh ñôn vò saûn phaåm. Ñoái töôïng tính giaù thaønh saûn phaåm thöôøng ñöôïc choïn laø saûn phaåm, dòch vuï hoaøn thaønh, chi tieát hoaëc boä phaän cuûa saûn phaåm dòch vuï. Löïa choïn ñoái töôïng tính giaù thaønh thích hôïp seõ laø cô sôû ñeå tính giaù thaønh chính xaùc. 4.4.3 Ñoái töôïng taäp hôïp chi phí vaø ñoái töôïng tính giaù thaønh 46 Quy trình tính giá thành sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất có đặc điểm chung, tính chất cơ bản bao gồm: Bước 1: Tập hợp chi phí sản xuất chung theo 3 khoản mục: Bước 2: Tổng hợp các khoản mục chi phí sản xuất đã phát sinh Bước 3: Đánh giá sản phẩm dở dang cuối kỳ Bước 4: Tính giá thành sản phẩm trong kỳ 4.4.4 Quy trình cơ bản về tính giaù thaønh tính giaù thaønh 47 Heä soá phaân boå chi phí = Toång chi phí saûn xuaát phaùt sinh trong kyø Toång tieâu thöùc phaân boå 154 621 622 1528 627 155,157,632 1388,111 SDÑK SPSN SDCK SPSC 4.4.4 Quy trình cơ bản về tính giaù thaønh tính giaù thaønh 48 4.4.5.1 Kế toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Khái niệm : Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm tất cả các khoản chi phí về vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu, được sử dụng để trực tiếp sản xuất sản phẩm. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp được tổ chức theo Phương pháp phân bổ chi phí nguyên vật liệu: 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. Tổng giá trị nguyên vật liệu thực tế xuất sử dụng Mức phân bổ chi phí NVL cho từng đối tượng Tổng sồ khối lượng của các đối tượng được xác định theo một tiêu thức nhất định Khối lượng của từng đối tượng được xác định theo một tiêu thức nhất định X= CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 9 49 Phương pháp hạch toán:(theo PP KKTX) (1) Khi xuất kho nguyên vật liệu để trực tiếp sản xuất sản phẩm: Nợ TK 621 Có TK 152 (2) Khi nguyên vật liệu mua về được đưa vào sử dụng ngay cho quá trình sản xuất sản phẩm mà không qua kho: Nợ TK 621 Nợ TK 133 (nếu có) Có TK 111, 112, 141, 331 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 50 (3) Nguyên vật liệu do doanh nghiệp tự sản xuất ra được đưa ngay vào quá trình sản xuất sản phẩm: Nợ TK 621 Có TK 154 (sản xuất phụ) (4) Nguyên vật liệu sử dụng để sản xuất sản phẩm còn thừa được nhập lại kho: Nợ TK 152 Có TK 621 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 51 (5) Nguyên vật liệu dùng để sản xuất sản phẩm của kỳ này còn thừa nhưng để lại ở phân xưởng sản xuất để tiếp tục sử dụng, kế toán dùng bút toán đỏ để điều chỉnh: Nợ TK 621 Có TK 152 Qua đầu kỳ sau sẽ ghi đen để chuyển thành chi phí của kỳ sau: Nợ TK 621 Có TK 152 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 52 Qua đầu kỳ sau sẽ ghi đen để chuyển thành chi phí của kỳ sau: Nợ TK 621 Có TK 152 (6) Cuối kỳ, tổng hợp chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thực tế sử dụng trong kỳ để kết chuyển vào tài khoản tính giá thành: Nợ TK 154 Có TK 621 Sơ đồ hạch toán ( SGK trang 166) 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 53 4.4.5.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp: Khái niệm: Chi phí nhân công trực tiếp bao gồm tất cả các khoản chi phí liên quan đến người lao động trực tiếp sản xuất sản phẩm Phương pháp phân bổ chi phí nhân công trực tiếp: 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. Tổng số tiền lương công nhân trực tiếp của các đối tượng Mức phân bổ chi phí tiền lương của công nhân trực tiếp cho từng đối tượng Tổng sồ khối lượng phân bổ theo tiêu thức sử dụng Khối lượng phân bổ cho từng đối tượngX= 54 4.4.5.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp: Phương pháp hạch toán: (1) Tiền lương phải thanh toán cho công nhân trực tiếp sản xuất sản phẩm: Nợ TK 622 Có TK 334 (2) Trích trước lương nghỉ phép của công nhân trực tiếp sản xuất: Nợ TK 622 Có TK 335 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 10 55 4.4.5.2. Kế toán chi phí nhân công trực tiếp: (3) Trích BHXH, BHYT và KPCĐ, BHTN của công nhân trực tiếp sản xuất: Nợ TK 622 Có TK 338 (3382,3383,3384,3386) (4) Các khoản chi phí nhân công trực tiếp được thanh toán trực tiếp bằng tiền (thanh toán cho lao động thời vụ): Nợ TK 622 Có TK 111, 141 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 56 4.4.5.2 Kế toán chi phí nhân công trực tiếp: (5) Tiền ăn giữa ca phải thanh toán cho công nhân trực tiếp sản xuất: Nợ TK 622 Có TK 334 (6) Cuối kỳ, kế toán tổng hợp chi phí nhân công trực tiếp thực tế phát sinh trong kỳ để kết chuyển về tài khoản tính giá thành Nợ TK 154 Có TK 622 Sơ đồ hạch toán (SGK trang 170) 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 57 4.4.5.3. Kế toán chi phí sản xuất chung Khái niệm: Chi phí sản xuất chung là chi phí phục vụ và quản lý sản xuất gắn liền với từng phân xưởng sản xuất. Phương pháp phân bổ chi phí sản xuất chung: 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. Chi phí sản xuất chung thực tế phát sinh trong tháng Mức phân bổ chi phí chung cho từng đối tượng Tổng sồ đơn vị các đối tượng được phận bổ theo tiêu thức lựa chọn Số đơn vị của từng đối tượng tính theo tiêu thức được lựa chọn X= 58 4.4.5.3. Kế toán chi phí sản xuất chung Phương pháp hạch toán: (1) Chi phí về tiền lương nhân viên phân xưởng: Nợ TK 627 Có TK 334 (2) Khoản trích theo tiền lương tính vào chi phí theo quy định: Nợ TK 627 Có TK 338 (3382,3383,3384,3386) 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 59 4.4.5.3. Kế toán chi phí sản xuất chung Phương pháp hạch toán: (3) Chi phí về NVL dùng ở phân xưởng: Nợ TK 627 Có TK 152 (4) Khi NVL mua về được sử dụng ngay quá trình sản xuất SP không qua kho: Nợ TK 627, 133 Có TK 111,112, 331, 341 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 60 4.4.5.3. Kế toán chi phí sản xuất chung Phương pháp hạch toán: (5) Chi phí về CCDC sản xuất dùng ở PX Nợ TK 627 Có TK 153 – Phân bổ 1 lần Có TK 242 – Phân bổ nhiều lần (6) Khấu hao TSCĐ dùng ở phân xưởng: Nợ TK 627 Có TK 214 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 11 61 4.4.5.3. Kế toán chi phí sản xuất chung Phương pháp hạch toán: (7) Chi phí dịch vụ mua ngoài hoặc chi phí khác được thanh toán bằng tiền: Nợ TK 627 Nợ TK 133 Có TK 111, 112, 331 (8) Trích trước chi phí trong kỳ cho PX Nợ TK 627 Có TK 335 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 62 4.4.5.3. Kế toán chi phí sản xuất chung Phương pháp hạch toán: (8.1) Phân bổ chi phí đã chi liên quan đến kỳ kế toán đang thực hiện Nợ TK 627 Có TK 242 (9) Phần chi phí sản xuất chung cố định không được tính vào giá thành sản phẩm (vượt mức bình thường), được ghi nhận vào giá vốn hàng bán: 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. 63 4.4.5.3. Kế toán chi phí sản xuất chung Phương pháp hạch toán: (10) Cuối kỳ khi phân bổ và kết chuyển chi phí sản xuất chung vào đối tượng hạch toán chi phí sản xuất hoặc đối tượng tính giá thành: Nợ TK 154 Có TK 627 4.4.5.Keá toaùn taäp hôïp chi phí saûn xuaát. Sơ đồ hạch toán ( SGK trang 174) 64 a. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø theo chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp * Ñieàu kieän aùp duïng: Ñaùnh giaù SPDDCK theo chi phí NVLTT thöôøng ñöôïc aùp duïng ôû nhöõng DN coù chi phí NVLTT chieám moät tyû troïng töø 70% trôû leân trong toång CPSX vaø soá löôïng saûn phaåm dôû dang qua caùc kyø ít bieán ñoäng. 4.4.6. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø: 65 a. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø theo chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp • Phöông phaùp tính: Chæ tính vaøo chi phí saûn xuaát dôû dang cuoái kyø phaàn chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp, caùc chi phí coøn laïi xem nhö ñaõ söû duïng heát trong kyø vaø ñöôïc tính vaøo chi phí saûn phaåm hoaøn thaønh. • Chi phí saûn xuaát dôû dang cuoái kyø= 4.4.6. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø: CPSXDDDK+CPNVLPSTK SLSPHT + SLSPDDCK x SLSPDDCK 66 b. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø theo saûn löôïng hoaøn thaønh töông ñöông: * Ñieàu kieän aùp duïng: Thöôøng ñöôïc aùp duïng trong nhöõng Doanh nghieäp ñoøi hoûi tính chính xaùc cao trong vieäc ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang, caùc chi phí tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát thöôøng khoâng cheânh leäch lôùn. Ñoái vôùi nhöõng chi phí boû vaøo ñaàu qui trình CN Chi phí saûn xuaát dôû dang cuoái kyø= 4.4.6. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø: CPSXDDDK+CPSXPSTK SLSPHT + SLSPDDCK x SLSPDDCK CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 12 67 b. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø theo saûn löôïng hoaøn thaønh töông ñöông Ñoái vôùi nhöõng chi phí boû daàn vaøo quaù trình SX Chi phí saûn xuaát dôû dang cuoái kyø= c. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø theo 50% chi phí cheá bieán: Ñieàu kieän aùp duïng vaø phöông phaùp thöïc hieän töông töï phöông phaùp saûn löôïng hoaøn thaønh töông ñöông nhöng SPDD ñöôïc tính theo tyû leä hoaøn thaønh laø 50% 4.4.6. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø: CPSXDDDK+CPSXPSTK SLSPHT + SLSPDDC X%HT X SLSPDDCK X %HT 68 d. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø theo chi phí ñònh möùc Trong ñoù nhöõng chi phí boû vaøo töø ñaàu qui trình coâng ngheä tính theo tyû leä 100%, coøn nhöõng chi phí boû vaøo theo möùc ñoä saûn xuaát ñöôïc tính theo tyû leä hoaøn thaønh 4.4.6. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø: 69 d. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø theo chi phí ñònh möùc * Ñieàu kieän aùp duïng: Ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi nhöõng Doanh nghieäp ñaùnh giaù chuû yeáu döïa treân vieäc xaây döïng ñònh möùc chi phí. * Phöông phaùp tính: chi phí saûn xuaát dôû dang cuoái kyø ñöôïc tính theo chi phí ñònh möùc. Chi phí SXDDCK =  ( SLSPDDCK x %HT x CPÑM) 4.4.6. Ñaùnh giaù saûn phaåm dôû dang cuoái kyø: 70 Căn cứ vào đặc điểm sản xuất, yêu cầu quản lý về giá thành, kế toán có thể lựa chọn các hệ thống tính giá thành như sau: Tính Z sản phẩm theo chi phí thực tế. Tính Z sản phẩm theo chi phí thực tế kết hợp với chi phí ước tính. Tính Z sản phẩm theo chi phí định mức. Trong phạm vi chương trình này, chúng ta chỉ nghiên cứu về hệ thống tính giá thành sản phẩm theo chi phí thực tế và có các phương pháp sau: 4.4.6. Tính Z HD SXKD 71 4.4.6.1 Tính Z theo PP trực tiếp (PP giản đơn): Phương pháp này thường được áp dụng đối với những qui trình công nghệ giản đơn, đối tượng tập hợp chi phí sản xuất cũng là đối tượng tính giá thành sản phẩm. Z 1 sản phẩm = Lưu ý : Nếu phân xưởng từ 2 SP trở lên phải phân bổ chi phí theo tiêu thức phù hợp  Z sản phẩm STP Tổng Z SP Hoàn thành Chi phí SX DDĐK Chi phí SX PS trong kỳ Chi phí SX DDCK Các khoản làm giảm trừ (nếu có) = + -- 72 Ví du: Tại doanh nghiệp sản xuất: Số dư TK 154: 3.000.000đ Trong đó: spA: 1.800.000đ, spB 1.200.000đ. Tổng CPSX phát sinh trong tháng là: 36.000.000đ Chi phí NVL TT 20.000.000đ (spA: 12.000.000đ, spB: 8.000.000đ) Chi phí NCTT: 10.000.000đ (spA: 6.000.000đ, spB: 4.000.000đ) Chi phí sản xuất chung: 6.000.000đ. Bài tập áp dụng CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 13 73 Số lượng SP hoàn thành trong kỳ: 1.750spA, 2.850spB. SP dở dang cuối kỳ 250spA và 150spB. Chi phí SXC phân bổ theo tỷ lệ với chi phí nhân công trực tiếp. Chi phí sản xuất dở dang cuối tháng tính theo nguyên vật liệu trực tiếp. Yêu cầu: Tính giá thành spA, spB và định khoản Bài giải (1) Phân bổ chi phí SXC cho từng loại sản phẩm: Vậy SP B = 6.000.000 – 3.600.000 = 2.400.000 đ SP A = 6.000.000 10.000.000 X 6.000.000=3.600.000 đ Bài tập áp dụng 74 4.4.6.2 Tính giá thành theo phương pháp loại trừ giá trị sản phẩm phụ Phương pháp này được áp dụng đối với những qui trình công nghệ sản xuất mà kết quả sản xuất vừa tạo ra sản phẩm chính và sản phẩm phụ. Để tính giá thành của một loại hay một nhóm sản phẩm chính cần loại trừ giá trị sản phẩm phụ. Giá trị sản phẩm phụ có thể được tính theo giá ước tính, giá kế hoạch.... Tổng Z SP Hoàn thành Chi phí SX DDĐK Chi phí SX PS trong kỳ Chi phí SX DDCK Các khoản làm giảm trừ (nếu có) = + -- 75 Giá trị sản phẩm phụ thu hồi được + Nếu nhập kho, kế toán ghi: Nợ TK 155 SP phụ hoặc Nợ TK 152 Có TK 154 + Nếu xuất bán thẳng cho khách hàng, kế toán ghi: Bt1: Phản ánh trị giá vốn : Nợ TK 632 Có TK 154 Bt2: Phản ánh số tiền bán sản phẩm phụ Nợ TK 111, 112, 131 Có TK 511 Có TK 3331 76 4.4.6.3 Tính giá thành theo phương pháp hệ số: Phương pháp này được áp dụng khi trong cùng một quy trình sản xuất tạo ra nhiều loại sản phẩm chính, giữa chúng có hệ số quy đổi. Để xây dựng hệ số quy đổi người ta chọn một sản phẩm nào đó làm sản phẩm chuẩn, và sản phẩm chuẩn này có hệ số 1. Đặc điểm tổ chức kế toán: đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là nhóm sản phẩm, đối tượng tính Z là từng loại sản phẩm. 77 Tổng SP chuẩn hoàn thành trong kỳ =  Số lượng từng loại sản phẩm chính hoàn thành trong kỳ x Hệ số quy đổi Bước 1: Qui đổi các loại sản phẩm tự nhiên về sản phẩm chuẩn Bước 2: Tính tổng giá thành sản phẩm theo phương pháp hệ số Tổng Z SP Hoàn thành Chi phí SX DDĐK Chi phí SX PS trong kỳ Chi phí SX DDCK Các khoản làm giảm trừ (nếu có) = + -- Các bước tính giá thành theo phương pháp hệ số Z đơn vị sản phẩm chuẩn = Tổng Z các loại sản phẩm chính hoàn thành trong kỳTổng sản phẩm chuẩn hoàn thành trong kỳ Bước3: Tính giá thành đơn vị sản phẩm chuẩn 78 Bước 4: Tính tổng giá thành từng loại sản phẩm SP = SLSPHT(từng loại) *Hệ số*Zđvi chuẩn Zđvị SP = Các bước tính giá thành theo phương pháp hệ số  SP SLSPHT CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 14 79 Tại một phân xưởng sản xuất ra 2 loại sản phẩm A, B có các tài liệu: - Chi phí sản xuất dở dang đầu tháng 400.000 - Chi phí sản xuất phát sinh trong tháng: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp 3.000.000 Chi phí nhân công trực tiếp 500.000 Chi phí sản xuất chung 700.000 - Sản phẩm hoàn thành trong tháng được nhập kho thành phẩm: 1.000spA và 500spB. - Sản phẩm dở dang cuối tháng gồm: 220 spA và 150spB được đánh giá theo chi phí nguyên vật liệu trực tiếp. Hệ số sản phẩm: A là 1; B là 1,2. Ví dụ SV tự làm: 80 4.4.6.4 Tính giá thành theo phương pháp tỷ lệ Phương pháp này được áp dụng khi trong cùng một quy trình sản xuất tạo ra một nhóm sản phẩm cùng loại với những chủng loại, qui cách khác nhau. Các sản phẩm này không có quan hệ tương ứng tỷ lệ để qui đổi. Đặc điểm: đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là nhóm sản phẩm, đối tượng tính Z là từng loại sản phẩm. Tỷ lệ = Tổng Z thực tế của các loại sản phẩm hoàn thành trong kỳ Tổng Z KH ( Zđm ) của các loại sản phẩm hoàn thành trong kỳ 81 Tổng Z thực tế của từng loại SP =Tổng Z kế hoạch (hoặc định mức) của từng loại SP x Tỷ lệ 4.6.5 Tính giá thành theo phương pháp liên hợp Phương pháp này được áp dụng khi trong cùng một quy trình sản xuất bên cạnh những sản phẩm chính còn thu được sản phẩm phụ. Để tính được Z của sản phẩm chính phải loại trừ giá trị của sản phẩm phụ, sau đó sử dụng phương pháp tỷ lệ hoặc phương pháp hệ số để xác định Z cho từng loại sản phẩm chính. 82 4.4.6.5. Phương pháp đơn đặt hàng Phương pháp này được áp dụng cho những doanh nghiệp sản xuất sản phẩm, lao vụ theo đơn đặt hàng của khách hàng. Từng đơn đặt hàng là đối tượng hạch toán chi phí sản xuất và cũng là đối tượng tính Z. Z của từng đơn đặt hàng là toàn bộ cho chi phí sản xuất phát sinh kể từ lúc bắt đầu thực hiện cho đến lúc hoàn thành, hay giao hàng cho khách hàng. 83 Phương pháp này áp dụng đối với những qui trình công nghệ sản xuất phức tạp gồm nhiều giai đoạn chế biến kế tiếp nhau. Sản phẩm của giai đoạn này (bán thành phẩm) là nguyên liệu đầu vào của giai đoạn sau Trong PP này có hai phương pháp để tính 4.4.6.7.1. Phương pháp kết chuyển song song (Phương pháp phân bước không tính giá thành bán thành phẩm): Việc tính giá thành sản phẩm theo phương pháp này kế toán không tính giá thành bán thành phẩm mà chỉ tính Z sản phẩm hoàn chỉnh. Đặc điểm tổ chức kế toán: đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là từng giai đoạn sản xuất; đối tượng tính Z là sản phẩm hoàn chỉnh ở giai đoạn cuối cùng. 4.4.6.7 Phương pháp phân bước 84 Sơ đồ tóm tắt Z SP hoàn chỉnh = Chi phí NVLTT Chi phí Chế biến Bước 1 Chi phí Chế biến Bước 2 Chi phí Chế biến Bước n + + + Chi phí SX bước 1 Chi phí SX bước 1 Chi phí SX bước 1 + + Z sản phẩm hoàn thành Kết chuyển Kết chuyển Kết chuyển CHƯƠNG 4: KẾ TOÁN HÀNG TỒN KHO NguyenQuocNhat- nhatnq.faa@gmail.com 15 85 4.4.7.2 Phương pháp kết chuyển tuần tự (Phương pháp phân bước có tính giá thành bán thành phẩm): Phương pháp này áp dụng cho những doanh nghiệp có quy trình sản xuất phức tạp, qua nhiều giai đoạn chế biến và ở mỗi giai đoạn có yêu cầu tính Z bán thành phẩm. Đặc điểm tổ chức kế toán: đối tượng hạch toán chi phí sản xuất là từng giai đoạn sản xuất; đối tượng tính Z là các bán thành phẩm ở từng giai đoạn và sản phẩm hoàn chỉnh ở giai đoạn cuối cùng. Công thức tính Z được biển diễn như sau: 86 Chi phí NVL trực tiếp Chi phí chế biến GĐ 1 Z bán thành phẩm 1 + + Z bán thành phẩm 2 Z sản phẩm hoàn chỉnh Chi phí chế biến GĐ 2 Chi phí chế biến GĐ n Z bán thành phẩm 1 Z bán thành phẩm n - 1 + + 87 4.5. Kế toán hàng hóa Hàng hóa là các loại vật tư, sản phẩm do doanh nghiệp mua về với mục để bán (Bán buôn và bán lẻ) Hàng hóa có thể tồn tại dưới các dạng: hàng tồn kho, hàng đã mua đang đi đường, hàng hóa đã gởi đi bán, hàng hóa gởi đi gia công, chế biến. 88 4.5.1. Chứng từ kế toán Phiếu nhập kho, phiếu xuất kho, biên bản kiểm nghiệm, biên bản kiểm kê vật tư, công cụ, d