Bài giảng Khai thác thủy sản đại cương - Phần 7: Lưới vây

KHAI THÁC THỦY SẢN ĐẠI CƯƠNGPhần 7. Lưới vâyGiới thiệuLưới vây đánh bắt theo nguyên lý lọc nước bắt cá, lưới vây được thả từ tàu và kéo lên tàu. Lưới vây chuyên đánh cá đi thành đàn và chỉ thả đến 1 độ sâu nhất địnhLưới vây khác với lưới rùng (thả từ bờ và kéo lên bờ) và lưới quây (thả bao vây đàn cá rồi xua cá đóng vào)Tùy theo kích cỡ tàu thuyền và đối tượng khai thác, lưới vây thường có chiều dài từ 300-1500m và chiều cao từ 45-150m.Lưới vây ở VNSự phát triển nghề lưới vây ở các vùng biển VN khác nhau rõ rệt:Vịnh Bắc bộ: phát triển rất yếu, sản lượng chỉ chiếm 4,5% tổng sản lượng nghề lưới vây toàn quốc, tàu thuyền nhỏ, ngư trường chủ yếu ven bờ ( a thân > a tùngThân lưới:Tiếp tục bao vây và lùa cá vào tùng lướiChiều dài chiếm 1/5 đến 2/5 vàng lướiTùng lướiLà phần giữ cá và bắt cáTùng lưới có kích thước mắt lưới (a) nhỏ nhất và độ thô chỉ lưới (d) lớn nhất so với thân và cánh lướiChiều dài: chiếm 1/5 vàng lướiNgược với cánh và thân, tùng lưới được lắp ráp tấm lưới theo chiều dọc, vì phần này chịu lực kéo dọc là chủ yếu.Phụ tùng lưới vâyGồm: Dây cáp rút chính và các giềng rút biên đầu cánh và đầu tùngDây cáp rút chính: là dây quan trọng nhất, quyết định hiệu quả đánh bắt của lưới vây.Vai trò cuộn rút, giúp thu gom các đoạn giềng chì lại với nhau thành 1 điểm, không cho cá lặn thoát ra phía dưới vàng lướiChiều dài ít nhất phải bằng chiều dài giềng chì + chiều dài dự trữ 2 đầu cánh lưới và tùng lướiCác giềng rút biên đầu cánh và đầu tùngGiúp thu ngắn 2 đầu biên lưới ở cánh và tùng nhằm tạo thuận lợi cho quá trình cuộn rút lưới vâyĐộ thô của giềng rút biên thường nhỏ hơn cáp rút chính, thường là 10-12 mm.Trang bị phao chì  Phao được lắp ráp trên giềng phao nhằm tạo lực đảm bảo để giềng phao luôn nổi trên mặt nước trong quá trình thả và thu lướiChì được lắp ráp vào giềng chì để tăng tốc độ rơi chìm của lưới nhằm ngăn chặn đàn cá trốn thoát.Vòng khuyên được chế tạo từ nhiều loại vật liệu, được liên kết với giềng chì dùng để cuộn rút giềng chì khi thu lưới bắt cá. Hình dạng lưới vây khi đánh bắt Khi đánh bắt, hình dạng của lưới vây luôn thay đổi: thả lưới (tấm lưới phẳng), kết thúc thả (hình trụ) và cuộn rút (hình chóp cầu) Vòng bao vây thả lướiDây dẫn được thả khi bắt đầu thả lưới, khép kín vòng vâyKỹ thuật khai thác lưới vâyGồm 5 bước: chuẩn bị, thăm dò, thả lưới, thu lưới, bắt cá.Chuẩn bị: tàu, nguyên vật liệu, ngư cụThăm dò cá: bằng kinh nghiệm (trực tiếp) hay máy thăm dò (gián tiếp)Trực tiếp: chim hải âu bu lại bắt mồi, gợn sóng bề mặt lăn tăn bất thường, bề mặt biển phát sáng ban đêm, màu sắc mặt nước biểnGián tiếp: máy tầm ngư, máy bayThả lưới (bủa lưới)Sau thăm dò, tiếp cận đàn cáChọn vị trí và hướng thả lướiThả phao tiêu (hoặc đèn nếu trời tối), rồi lần lượt thả cánh lưới, thân lưới, tùng lướiThời gian thả lưới phải nhanh: 5-10 phútKhi kết thúc vòng bao vây thả lưới thì mạn làm việc (mạn thu lưới) phải nằm phía cuối gió (tránh cho tàu bị gió đẩy càn lên lưới)Thu lưới & bắt cáGiai đoạn 1: thu cáp rút chínhGiai đoạn 2: thu lướimất nhiều thời gian và nặng nhọc nhấtThu cánh lưới rồi đền thân lướiĐể lại phần tùng nằm trong nước để chứa cáBắt cá Bằng vợt xúc (50 kg/vợt)Hoặc bằng bơm hút, nếu cá nhiều và nhỏChu kỳ đánh bắt 1 mẻ lưới vây: 45-60 phútQuy trình khai thác lưới vây tự do và lưới vây kết hợp ánh sángTài liệu tham khảoChính phủ, 2010. Nghị định số 33/2010/NĐ-CP Về quản lý hoạt động khai thác thủy sản của tổ chức, cá nhân Việt Nam trên các vùng biển. HN, 31/3/2010.Ngô Đình Chùy, 1881. Giáo Trình Nguyên Lý Tính Toán Ngư Cụ. Đại Học Thủy Sản Nha Trang.F.A.O, 1985. Fishing Method of The World. 1245 ppFriman, A. L., 1992. Calculations for fishing gear designs. Fishing News Books, University Press, Cambridge. 241pp.Nguyễn Nguyễn Du, Claire Smallwood, Nguyễn Văn Hảo, Nguyễn Xuân Trinh, Nguyễn Trọng Tín. Bộ sưu tập ngư cụ nội địa vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Viện NCNT TS II & MRC.Nguyễn Thiết Hùng, 1982. Giáo Trình Thiết kế lưới Kéo. Đại Học Thủy Sản Nha Trang.Nguyễn Văn Kháng, Lê Văn Bôn, Bùi Văn Tùng - Bách khoa thủy sản - Hội Nghề cá Việt NamHà Phước Hùng – Giáo trình kỹ thuật khai thác thủy sản, ĐH Cần Thơ.