Bài giảng Kỹ thuật siêu âm tim thai

KỸ THUẬT SIÊU ÂM TIM THAI PGS.TS. Phạm Nguyễn Vinh 1 Kỹ thuật siêu âm tim thai Các mặt cắt cơ bản SAT thai Mặt cắt 4 buồng: Từ mỏm Dưới sườn Mặt cắt trục dọc của ĐMC Mặt cắt trục dọc của ĐMP Mặt cắt trục ngang tâm thất Mặt cắt trục ngang các đại động mạch Mặt cắt cung ĐMC (arch of aorta) Mặt cắt cung ống động mạch (ductal arch) Mặt cắt TMC trên và TMC dưới 2 Kỹ thuật siêu âm tim thai Chuẩn bị cho thai phụ Bàng quang trống Nằm ngửa Tim thai: nằm giữa xương mu và rốn bà mẹ (thai 18-40 tuần) Cấu trúc gần: cao nhất trên màn hình Cấu trúc xa: thấp nhất trên màn hình Đầu dò: khởi đầu đặt ngay dưới rốn Mặt cắt cơ bản đầu tiên: 4 buồng từ mỏm 3 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt 4 buồng từ mỏm TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 4 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Sơ đồ mặt cắt 4 buồng từ mỏm (cắt ngang ngực thai) TL: Allan L, Hornberger L, Sharland G. Textbook of Fetal Cardiology. Greenwich Medical Media 2000, 1st ed, p 55-102 5 Kỹ thuật siêu âm tim thai Các cấu trúc thấy được/ mặt cắt 4 buồng từ mỏm (1) 4 buồng tim 2 buồng nhĩ kích thước gần bằng nhau; nhĩ trái gần cột sống thai 2 buồng thất kích thước và độ dầy vách gần bằng nhau; TP hơi lớn hơn TT khi thai tiến triển TP: Gần thành ngực hơn TT Có giải điều hoà cơ bè (moderator band) Hai thất kích thước bất tương đồng: gợi ý BTBS 6 Kỹ thuật siêu âm tim thai Các cấu trúc thấy được/ mặt cắt 4 buồng từ mỏm (2) Van nhĩ thất: lá vách van 3 lá nằm về phía mỏm tim nhiều hơn van 2 lá Nhìn thất miễng bít lỗ bầu dục (foraminal flap), mở vào trong nhĩ trái Nghiêng nhẹ đầu dò: thấy các TMP đổ vào nhĩ trái Có thể thấy giả TLT TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 7 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt 4 buồng từ mỏm/ tim thai bình thường (1) TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 8 Allan L, Hornberger L, Sharland G. Textbook of Fetal Cardiology. Greenwich Medical Media 2000, 1st ed, p 55-102 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt 4 buồng/ tim bình thường (2) Miếng đóng lỗ bầu dục (mũi tên) TMP đổ vào nhĩ trái (đầu mũi tên) TL: Allan L, Hornberger L, Sharland G. Textbook of Fetal Cardiology. Greenwich Medical 9 Media 2000, 1st ed, p 55-102 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt 4 buồng/ tim bình thường(3) Xoang vành (mũi tên) 10 TL: Allan L, Hornberger L, Sharland G. Textbook of Fetal Cardiology. Greenwich Medical Media 2000, 1st ed, p 55-102 Kỹ thuật siêu âm tim thai Vận tốc phổ dòng máu qua van 2 lá và van 3 lá/ tim thai bình thường 11 Kỹ thuật siêu âm tim thai Doppler dòng qua 3 lá và 2 lá TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 12 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt 4 buồng dưới sườn TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 13 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Hiệu quả của mặt cắt 4 buồng dưới sườn Cắt ngang từ thành trước ngực, hơi nghiêng đầu dò về phía đầu Hiệu quả Xác định và so sánh 2 nhĩ, 2 thất Đo M- Mode thất  kích thước vách và buồng tim: chẩn đoán TLT Vách liên thất < 5mm/ suốt kỳ thai cuối tâm trương Đo M- Mode nhĩ: Kích thước nhĩ Lượng định loạn nhịp (tia TM ngang nhĩ và thất) Khảo sát dòng chẩy qua lỗ bầu dục Khảo sát TMP TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 14 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt 4 buồng dưới sườn: tia TM ngang TT,TP 15 TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Cắt tia TM ngang nhĩ phải và thất trái: nhịp xoang TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 16 2008, 1st ed, p 18-57 Khảo sát Doppler xung dòng máu qua lỗ bầu dục (từ nhĩ phải) (dòng qua lỗ bầu dục gấp đôi tần số tim) 17 TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Khảo sát Doppler xung dòng tĩnh mạch phổi TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 18 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Các cấu trúc thấy được khi chuyển dịch đầu dò về phía đầu/ mặt cắt 4 buồng D,E: thấy ĐMC xuất phát từ thất trái F: thấy van ĐMP nằm trước, bên trái van ĐMC G: thấy van ĐMP, ĐMP phải và ống động mạch 19 TL: Allan L, Hornberger L, Sharland G. Textbook of Fetal Cardiology. Greenwich Medical Media 2000, 1st ed, p 55-102 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt trục dọc động mạch chủ Nghiêng nhẹ đầu dò từ 4 buồng dưới sườn, về phía vai phải thai nhi. TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy 20 McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Cấu trúc và hiệu quả mặt cắt trục dọc ĐMC Thành trước ĐMC nối với VLT Thành sau ĐMC nối với lá trước van 2 lá Khảo sát van ĐMC: chẩn đoán hở van ĐMC; vận tốc dòng máu qua van ĐMC (giống vận tốc qua van 2 lá) Khảo sát loạn nhịp: cửa sổ Doppler xung đặt ở khoảng giữa van 2 lá và van ĐMC--> khảo sát dòng đổ vào (LV inflow) và dòng chảy ra TT (LV outflow)   TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008,21 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt trục dọc ĐMC TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008,22 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt trục dọc động mạch phổi Xoay đầu dò về phía vai phải Giúp khảo sát buồng tổng thất phải 23 TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt trục dọc ĐMP TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008,24 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Doppler xung dòng máu qua van ĐMP TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008,25 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Vận tốc dòng máu qua van ĐMC và van ĐMP TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008,26 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt trục ngang tâm thất Xoay đầu dò về phía phải TP: có moderator band TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008,27 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt trục ngang các đại động mạch Từ mặt cắt trục ngang các thất, nghiêng đầu dò về phía vai trái thai nhi 28 TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Hiệu quả mặt cắt trục ngang các đại động mạch Đo kích thước ĐMC, ĐMP Khảo sát van ĐMP, van 3 lá Tương quan thẳng góc giữa ĐMC và ĐMP (loại trừ TCĐM, hoán vị ĐĐM) 29 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt cung ĐMC(ĐMC ngang) 30 TL: Allan L, Hornberger L, Sharland G. Textbook of Fetal Cardiology. Greenwich Medical Media 2000, 1st ed, p 55-102 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt cung ĐMC (ĐMC ngang) 31 TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt cung ống (ductal arch) Cung có ôĐM (cung ống) bao gồm:ĐMP, ống động mạch, ĐMC xuống 32 TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Hình cung ống 33 TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Vận tốc dòng máu qua ống động mạch Vận tốc > 1,4 m/sec: co thắt ô ĐM (do bà mẹ uống Indomethacin) TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008,34 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Hình cung ống/ Doppler màu và Doppler xung TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy 35 McGraw Hill Medical 2008, 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt trục dọc khảo sát TMC trên và TMC dưới 36 TL: Allan L, Hornberger L, Sharland G. Textbook of Fetal Cardiology. Greenwich Medical Media 2000, 1st ed, p 55-102 Kỹ thuật siêu âm tim thai Mặt cắt khảo sát TMC trên và TMC dưới TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008,37 1st ed, p 18-57 Kỹ thuật siêu âm tim thai Doppler xung TMC trên và dưới TL: Gupta R. Step by step Fetal Echocardio graphy McGraw Hill Medical 2008,38 1st ed, p 18-57