Bài giảng Lịch sử - Bài 16: Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV

KIỄM TRA BÀI CŨ Đời sống văn hóa thời Trần có đặc điểm gì nổi bật? Kể tên nhà Nho tiêu biểu nhất dưới thời Trần ? Trình bày những thành tựu về giáo dục và khoa học kĩ thuật thời Trần ? Thời Trần có những công trình kiến trúc nào? Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV I. TÌNH HÌNH KINH TẾ Xà HỘI 1. Tình hình kinh tế Tháp Phổ Minh Thành Tây Đô Thạp gốm hoa nâu Đắp đê Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV Nhắc lại tình hình kinh tế của nhà Trần sau chiến tranh? I. TÌNH HÌNH KINH TẾ Xà HỘI 1. Tình hình kinh tế Tình hình nhà Trần nửa sau thế kỉ XIV như thế nào? - Từ nữa sau thế kỉ XIV nhà nước không quan tâm đến sản xuất nông nghiệp Những việc làm của nhà Trần đã dẫn đến hậu quả như thế nào? +Nhiều năm bị mất mùa , đói kém + Nông dân phải bán ruộng đất, vự con và biến thành nô tì. - Từ nữa sau thế kỉ XIV nhà nước không quan tâm đến sản xuất nông nghiệp +Nhiều năm bị mất mùa , đói kém + Nông dân phải bán ruộng đất, vợ con và biến thành nô tì. Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV Vào nửa sau thế kỉ XIV, có 9 lần vỡ đê, lụt lớn. Nhiều năm vừa bị hạn vừa bị lụt, có hơn 10 nạn đói lớn. Nguyễn Phi Khanh đỗ Thái học sinh thời Trần, đã mô tả tình cảnh của dân chúng lúc bấy giờ như sau : Ruộng lúa ngàn dặm đỏ như cháy Đồng quê than vãn trông vào đâu ? … Lưới chài quan lại còn vơ vét Máu thịt nhân dân cạn nửa rồi… Tại sao vào thời gian này lại xảy ra tình trạng vỡ đê và lụt lội? Qua 4 câu thơ trên em hiểu như thế nào về đời sống của nhân dân vào cuối thế kỉ XIV? Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV I. TÌNH HÌNH KINH TẾ Xà HỘI 1. Tình hình kinh tế - Từ nữa sau thế kỉ XIV nhà nước không quan tâm đến sản xuất nông nghiệp - Đời sống của nông dân khổ cực, gặp nhiều khó khăn Vương hầu, quý tộc nhà chùa, địa chủ lúc bấy giờ đã làm gì? Thế nhưng triều đình vẫn bắt nhân dân làm gì? +Nhiều năm bị mất mùa , đói kém + Nông dân phải bán ruộng đất, vợ con và biến thành nô tì. - Quý tộc địa chủ ra sức cướp đoạt ruộng đất công làng xã - Triều đình bắt dân nghèo mỗi năm nộp 3 quan tiền thuế đinh Nhà Trần mặc cho đời sống nhân dân khổ cực, vẫn bắt nhân dân phải nộp ba quan tiền thuế đinh. Trước kia thuế đinh chỉ đánh vào người có ruộng, có 1-2 mẫu nộp 1 quan tiền, 3 - 4 mẫu nộp 2 quan, có trên 5 mẫu nộp 3 quan. Nhưng từ năm 1358 triều đình qui định tất cả dân đinh kể cả người không có ruộng từ 18 đến 60 tuổi mỗi năm phải nộp 3 quan tiền thuế đinh Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV Tướng quốc triều Trần là Trần Nguyên Đán mới ngày nào còn vui mừng thốt lên: “ Trăm họ mừng ca cảnh thịnh giàu” thì nay đã buồn rầu viết lên mấy câu thơ: “ Năm nay hè hạn, thu nước to. Mạ thối nước khô hại biết bao Đọc sách triệu trang mà bất lực, Bạc đầu xin phụ nỗi thương dân ” Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV Trần Khánh Dư nói: “ Tướng là chim ưng, dân là vịt, lấy vịt nuôi chim ưng có gì là lạ.” Tình hình kinh tế nước ta ở nửa cuối thế kỉ XIV như thế nào? Tại sao có tình trạng đó? Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV I. TÌNH HÌNH KINH TẾ Xà HỘI 1. Tình hình kinh tế 2. Tình hình xã hội Theo em khi kinh tế suy sụp thì tình hình xã hội như thế nào? Trước cuộc sống của nhân dân , vua quan nhà Trần đã làm gì? - Vua, quan, quý tộc, địa chủ chỉ lo ăn chơi , xây dựng nhiều dinh thự, chùa chiền Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV I. TÌNH HÌNH KINH TẾ Xà HỘI 1. Tình hình kinh tế 2. Tình hình xã hội - Vua, quan, quý tộc, địa chủ chỉ lo ăn chơi , xây dựng nhiều dinh thự, chùa chiền “ Vua buông tuồng ăn chơi vô độ ... nghiện rượu mê đàn hát, xa xỉ làm cung điện nguy nga...., lãng phí tiền của, hoang dâm chơi bời: món gì Dụ Tông cũng mắc! Cơ nghiệp nhà Trần sao khỏi suy được? ” ( Khâm định Việt sử thông giám cương mục ) Em có suy nghĩ gì về thái độ và việc làm của Chu Văn An? Chu Văn An (1292-1370) tên thật là Chu An hiệu là Tiều Ân. Là một thầy giáo, thầy thuốc, đại quan nhà Trần. Được phong tước Văn Trịnh Công. Ông dâng sớ lên vua đòi chém 7 tên nịnh thần nhưng Dụ Tông không nghe. Ông đã xin “treo mũ” từ quan.  Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV I. TÌNH HÌNH KINH TẾ Xà HỘI 1. Tình hình kinh tế 2. Tình hình xã hội - Vua, quan, quý tộc, địa chủ chỉ lo ăn chơi , xây dựng nhiều dinh thự, chùa chiền - Trong triều nhiều kẻ gian tham, Chu Văn An dâng sớ đòi chém 7 tên nịnh thần nhưng nhà vua không nghe Hình ảnh tượng và đền thờ Chu Văn An Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV I. TÌNH HÌNH KINH TẾ Xà HỘI 1. Tình hình kinh tế 2. Tình hình xã hội - Vua, quan, quý tộc, địa chủ chỉ lo ăn chơi , xây dựng nhiều dinh thự, chùa chiền - Trong triều nhiều kẻ gian tham, Chu Văn An dâng sớ đòi chém 7 tên nịnh thần nhưng nhà vua không nghe Năm 1369 nhà Trần xảy ra sự kiện gì? Sau khi vua trần mất nhà Trần có thay đổi như thế nào? Em có nhận xét gì về Dương Nhật Lễ? - Năm 1369 vua Trần Dụ Tông mất, Dương Nhật Lễ lên thay tình hình càng trở nên rối loạn. Lợi dụng sự khó khăn của nhà Trần, Cham-pa và nhà Minh có hành động gì? Em có nhận xét gì về cuộc sống của vua quan nhà Trần nửa cuối thế kỉ XIV? Bị áp bức, óc lột nông dân, nô tì có hành động gì? -Đời sống cực khổ, nông dân, nô tì nổi dậy khắp nơi L­îc ®å khëi nghÜa n«ng d©n nöa cuèi thÕ kØ XIV THẢO LUẬN NHÓM (4’) Nhóm 1- 2: Em hãy nêu tên, thời gian, địa bàn hoạt động của các cuộc khởi nghĩa ở nửa cuối thế kỉ XIV? Nhóm 3-4: Em hãy nhận xét về tính chất, qui mô, kết quả, ý nghĩa của các cuộc khởi nghĩa ? L­îc ®å khëi nghÜa n«ng d©n nöa cuèi thÕ kØ XIV 1390 Khëi nghÜa cña Ph¹m s­ «n 1399 Khëi nghÜa cña NguyÔn Nh÷ c¸i 1379 Khëi nghÜa cña nguyÔn Bæ 1344-1360 Khëi nghÜa cña Ng« BÖ 1379 Khëi nghÜa cña nguyÔn Thanh, NguyÔn Kþ *Nhận xét các cuộc khởi nghĩa: Tính chất: là cuộc khởi nghĩa của tầng lớp nông dân, nô tỳ ( tự phát) Qui mô: rộng lớn, ở nhiều địa phương. Kết quả: đều thất bại, do triều đình đàn áp (thiếu sự liên kết, thiếu người lãnh đạo chung, diễn ra không cùng thời gian nên triều đình dễ đàn áp.) - Ý nghĩa: góp phần làm cho nhà Trần suy yếu. Bài 16: SỰ SUY SỤP CỦA NHÀ TRẦN CUỐI THẾ KỈ XIV I. TÌNH HÌNH KINH TẾ Xà HỘI 1. Tình hình kinh tế - Từ nữa sau thế kỉ XIV nhà nước không quan tâm đến sản xuất nông nghiệp + Nông dân phải bán ruộng đất, vự con và biến thành nô tì. +Nhiều năm bị mất mùa , đói kém - Triều đình bắt dân nghèo mỗi năm nộp 3 quan tiền thuế đinh - Quý tộc địa chủ ra sức cướp đoạt ruộng đất công làng xã - Đời sống của nông dân khổ cực, gặp nhiều khó khăn 2. Tình hình xã hội - Vua, quan, quý tộc, địa chủ chỉ lo ăn chơi , xây dựng nhiều dinh thự, chùa chiền - Trong triều nhiều kẻ gian tham, Chu Văn An dâng sớ đòi chém 7 tên nịnh thần nhưng nhà vua không nghe - Năm 1369 vua Trần Dụ Tông mất, Dương Nhật Lễ lên thay tình hình càng trở nên rối loạn. -Đời sống cực khổ, nông dân, nô tì nổi dậy khắp nơi Bài tập Khoanh tròn vào chữ cái đứng trước câu trả lời đúng nhất: Câu1:Vì sao nhân dân ta cuối thế kỉ XIV lại có đời sống cơ cực? Thiên tai: hạn hán, lũ lụt đe dọa. Mất ruộng, bị giai cấp thống trị bóc lột nặng nề. Nhà nước không hề quan tâm. Cả A,B,C. D Câu 2: Tình hình ruộng đất nửa sau thế kỉ XIV như thế nào? Nông dân nắm nhiều ruộng đất. Ruộng đất công làng xã bị xâm lấn, khẩu phần ruộng đất của nông dân bị thu hẹp. Nông dân tích cực khẩn hoang. Nông dân không hề có ruộng. B 1344- 1360 Hải Dương Nguyễn Thanh, Nguyễn Kỵ 1379 Nguyễn Bổ Bắc Giang Phạm Sư Ôn Em hãy hoàn thành bảng thống kê sau về các cuộc khởi nghĩa nông dân nửa sau thế kỉ XIV. Sơn Tây Nguyễn Nhữ Cái 1390 DẶN DÒ Về học bài chuẩn bị phần II bài 16 1. Tìm hiểu tiểu sử về Hồ Quý Ly 2. Nêu những biện pháp cải cách của Hồ Quý Ly 3. Tìm hiểu những mặt tiến bộ và hạn chế trong cải cách của Hồ Quý Ly Học bài và hoàn thành bảng thống kê sau về các cuộc khởi nghĩa nông dân nửa sau thế kỉ XIV. 1. Tìm hiểu tiểu sử về Hồ Quý Ly 3. Tìm hiểu những mặt tiến bộ và hạn chế trong cải cách của Hồ Quý Ly 2. Nêu những biện pháp cải cách của Hồ Quý Ly Chuẩn bị Dặn dò