Bài giảng môn học Kế toán tài chính - Chương 1: Tổng quan về kế toán tài chính

1/4/2015 1 TỔNG QUAN VỀ KTTC Framework of Financial Accounting Mục tiêu Đọc xong chương này, người đọc sẽ có thể:  Hiểu được định nghĩa về kế toán, kế toán tài chính và kế toán quản trị  Biết được các đối tượng sử dụng thông tin kế toán và hiểu tại sao thông tin kế toán lại hữu ích với họ.  Biết về ảnh hưởng của môi trường pháp lý đến của kế toán tài chính  Hiểu một số khái niệm cơ bản của kế toán tài chính  Biết về các mô hình định giá hiện đang được sử dụng  Hiểu và vận dụng được các nguyên tắc của kế toán  Biết về nội dung cơ bản của các báo cáo tài chính, hiểu được vai trò của chúng trong việc cung cấp thông tin tài chính của doanh nghiệp.  Hiểu được mối liên hệ giữa các báo cáo tài chính Nội dung - Giới thiệu - Phân loại - Môi trường pháp lý - Khái niệm cơ bản - Các mô hình định giá (tự đọc) - Các nguyên tắc kế toán - Các yếu tố của báo cáo tài chính - Báo cáo tài chính (Tự đọc) - Đạo đức nghề nghiệp (Tự đọc) 1/4/2015 2 GIỚI THIỆU VỀ KẾ TOÁN Các bên liên quan Nhà quản lý Nhà phân tích Nhân viên Chủ sở hữu Cơ quan nhà nước Chủ nợ Cho Thông tin tài chính Một tập hợp các nguyên tắc và phương pháp Một đơn vị kinh tế Đo lường Báo cáo Về Kế toán tài chính Kế toán quản trị Luật kế toán Chuẩn mực KT (VAS) Chế độ kế toán (QĐ 48 / 15) 5 MÔI TRƯỜNG PHÁP LÝ Luật kế toán Đưa ra những quy định chung về đối tượng áp dụng, phạm vi điều chỉnh Luật;... Bên cạnh đó Luật kế toán còn quy định những vấn đề cụ thể về: nội dung công tác kế toán; tổ chức bộ máy kế toán và người làm kế toán; hoạt động nghề nghiệp kế toán; quản lý Nhà nước về kế toán. 6 MÔI TRƯỜNG PHÁP LÝ CỦA KẾ TOÁN 1/4/2015 3 Chuẩn mực kế toán Chuẩn mực kế toán là những quy định và hướng dẫn các nguyên tắc, nội dung, phương pháp và thủ tục kế toán cơ bản, chung nhất, làm cơ sở ghi chép kế toán và lập Báo cáo tài chính nhằm đạt được sự đánh giá trung thực, hợp lý khách quan về thực trạng tài chính và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. 7 MÔI TRƯỜNG PHÁP LÝ CỦA KẾ TOÁN Chế độ kế toán Chế độ kế toán doanh nghiệp theo quyết định 15/2006/QĐ- BTC, bao gồm:  Chế độ chứng từ kế toán doanh nghiệp  Hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp  Chế độ sổ kế toán và hình thức kế toán  Hệ thống báo cáo tài chính 8 MÔI TRƯỜNG PHÁP LÝ CỦA KẾ TOÁN Các khái niệm cơ bản Nghiệp vụ kinh tế  Nghiệp vụ kinh tế là các giao dịch làm thay đổi tình hình tài sản và/ hoặc nguồn hình thành nên tài sản, xảy ra giữa đơn vị với các tổ chức và cá nhân khác  Ví dụ:  Hoạt động mua bán hàng hóa  Nhận tiền từ người cho vay tiền 1/4/2015 4 Các khái niệm cơ bản Từ nghiệp vụ kinh tế đến BCTC Nghiệp vụ kinh tế -Phân tích,sắp xếp, phân loại dữ liệu bằng hệ thống Tài khoản, ghi chép trên các Sổ kế toán (quá trình ghi sổ) -Lựa chọn các phương pháp thích hợp để phản ánh các nghiệp vụ (kế toán) Báo cáo tài chính Các khái niệm cơ bản Ghi sổ kép Ghi sổ kép là một phương pháp kế toán, trong đó, mỗi nghiệp vụ phát sinh được ghi nhận có liên quan đến ít nhất 2 tài khoản  Ví dụ  Hoạt động mua hàng ảnh hưởng đến ít nhất 2 tài khoản: • Hàng – Tiền (nếu trả tiền ngay) • Hàng – Nợ phải trả người bán (nếu trả chậm) Các khái niệm cơ bản Chu kỳ kinh doanh Mua các yếu tố đầu vào Sản xuất sản phẩm/dịch vụ Bán sản phẩm/DV và thu hồi tiền Thời gian 1/4/2015 5 Các khái niệm cơ bản Chu kỳ kinh doanh  Ví dụ DN chi 100.000.000đ mua hàng vào đầu tháng, tất cả các hàng tồn kho đều được bán hết vào thời điểm cuối tháng với giá 150.000.000đ và thu tiền mặt. Chi phí cho hoạt động là 40.000.000đ, phải thanh toán vào lúc cuối tháng. Mua hàng Bán hàng thu tiền mặt 30 ngày Các mô hình định giá Giá gốc (historical cost) Giá trị hợp lý (Fair value) Giá trị thuần có thể thực hiện được (Net realizable value)  Hiện giá (Present value) Giá trị thay thế/Giá hiện hành (replacement cost/current cost) Các mô hình định giá Giá gốc (Historical cost) Giá gốc là số tiền (hoặc tương đương tiền) đã trả (hoặc phải trả) để có được tài sản  Ví dụ DN nhập khẩu một tài sản với giá mua từ nhà sản xuất là 800 triệu, thuế nhập khẩu là 80 triệu, chi phí vận chuyển đã trả là 15 triệu Giá gốc? 1/4/2015 6 Các mô hình định giá Giá trị hợp lý (Fair value) Giá trị hợp lý là giá trị tài sản có thể được trao đổi hoặc giá trị một khoản nợ được thanh toán một cách tự nguyện giữa các bên có đầy đủ hiểu biết trong sự trao đổi ngang giá. Các mô hình định giá Giá trị hợp lý (Fair value)  Cách xác định:  Đối với tài sản, nợ phải trả được niêm yết hoặc trao đổi trên một thị trường hoạt động:GTHL được xác định bằng giá trị trên thị trường  Nếu như tài sản hoặc nợ phải trả không được niêm yết hay trao đổi trên thị trường hoạt động, doanh nghiệp sẽ phải ước tính giá trị hợp lý của tài sản dựa trên thông tin thị trường của các tài sản tương tự, đồng thời và áp dụng các kỹ thuật định giá đã được công nhận rộng rãi. Các mô hình giá Giá trị thuần có thể thực hiện được Giá trị thuần có thể thực hiện được (Net realizable value) là số tiền (tương đương tiền) (không chiết khấu) có thể thu được nếu bán tài sản ở thời điểm hiện tại trong điều kiện bán bình thường.  Vd: Ngày 1/1/N, doanh nghiệp bỏ ra 800 triệu để mua được 1 lô hàng. Đến thời điểm 31/12/N, lô hàng này nếu đưa ra thị trường thì bán được với giá 700 triệu, chi phí để bán được hàng là 50 triệu. giá trị thuần có thể thực hiện được ? 1/4/2015 7 Các mô hình giá Hiện giá (Present value)  Hiện giá (Present value): Giá trị hiện tại chiết khấu của các khoản tiền thuần nhận được từ việc sử dụng tài sản  Vd: Thiết bị có thể tạo ra dòng tiền 100 triệu mỗi năm, trong vòng 3 năm, tỷ lệ lãi suất chiết khấu là 10%/năm. Hiện giá? Các mô hình giá Giá trị thay thế (Replacement cost) Giá trị thay thế (replacement cost) hay còn gọi là giá trị hiện hành (current cost): Tài sản được ghi theo số tiền hoặc tương đương tiền có thể phải trả nếu muốn mua một tài sản tương tự tại thời điểm hiện tại. Nợ phải trả được ghi theo số tiền hay tương đương tiền phải trả để hoàn thành nghĩa vụ tại thời điểm hiện tại.  Vd: Ngày 1/1/N, doanh nghiệp bỏ ra 800 triệu để mua được 1 lô hàng. Đến thời điểm 31/12/N, nếu muốn mua 1 lô hàng tương tự, số tiền cần phải bỏ ra là 880 triệu. Giá trị thay thế? Caùc nguyeân taéc keá toaùn cô baûn 21 1. Cô sôû doàn tích 2. Hoaït ñoäng lieân tuïc 3. Giaù goác 4. Phuø hôïp 5. Nhaát quaùn 6. Thaän troïng 7. Troïng yeáu Trong ghi nhận (vào sổ kế toán) Phân biệt với các nguyên tắc trình bày BCTC 1/4/2015 8 Nguyeân taéc 1. Cô sôû doàn tích 22 Noäi dung: Moïi nghieäp vuï kinh teá phaûi ñöôïc ghi soå keá toaùn vaøo thôøi ñieåm phaùt sinh, khoâng caên cöù vaøo thôøi ñieåm thöïc teá thu hoaëc thöïc teá chi tieàn. Nguyeân taéc 2. Hoaït ñoäng lieân tuïc 23 Noäi dung Baùo caùo taøi chính ñöôïc laäp treân cô sôû giaû ñònh doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng lieân tuïc vaø seõ tieáp tuïc hoaït ñoäng bình thöôøng trong töông lai gaàn, Nguyeân taéc 3. Giaù goác 24 Noäi dung Taøi saûn phaûi ñöôïc ghi nhaän theo giaù goác. Giaù goác cuûa taøi saûn ñöôïc tính theo soá tieàn hoaëc khoaûn töông ñöông tieàn ñaõ traû, hay phaûi traû vaøo thôøi ñieåm taøi saûn ñöôïc ghi nhaän. 1/4/2015 9 Nguyeân taéc 4. Phuø hôïp 25 Noäi dung Doanh thu vaø chi phí phaûi phuø hôïp vôùi nhau. Khi ghi nhaän 1 khoaûn doanh thu thì phaûi ghi nhaän 1 khoaûn chi phí töông öùng coù lieân quan ñeán vieäc taïo ra doanh thu. Nguyeân taéc 5. Nhaát quaùn 26 Noäi dung Caùc chính saùch vaø phöông phaùp keá toaùn doanh nghieäp ñaõ choïn phaûi ñöôïc aùp duïng thoáng nhaát ít nhaát trong kyø keá toaùn naêm. Nguyeân taéc 6. Thaän troïng 27 Noäi dung Thaän troïng laø vieäc xem xeùt, caân nhaéc, phaùn ñoaùn caàn thieát ñeå laäp caùc öôùc tính keá toaùn trong caùc ñieàu kieän khoâng chaéc chaén. 1/4/2015 10 Nguyeân taéc 7. Troïng yeáu 28 Noäi dung Thoâng tin ñöôïc coi laø troïng yeáu trong tröôøng hôïp neáu thieáu thoâng tin hoaëc thieáu chính xaùc cuûa thoâng tin ñoù coù theå laøm aûnh höôûng ñeán quyeát ñònh kinh teá cuûa ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính. Các yếu tố của BCTC 29 BCTC BCĐKT Tài sản Nguồn vốn Nợ phải trả Vốn CSH BCKQKD Thu nhập Chi phí BCLCTT Thuyết minh BCTC 1 2 3 4 5 Làm rõ biến động Tiền Khái niệm, điều kiện ghi nhận của các yếu tố? Các báo cáo tài chính  Theo quy định của chế độ kế toán (QĐ 15/2006 QĐ-BTC), một doanh nghiệp bắt buộc phải lập các báo cáo tài chính sau: - Bảng cân đối kế toán - Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh -Báo cáo lưu chuyển tiền tệ -Bảng thuyết minh báo cáo tài chính 1/4/2015 11 + Báo cáo tài chính Đánh giá tình hình tài chính của DN Bảng cân đối kế toán TÀI SẢN NGUỒN VỐN NỢ PHẢI TRẢ NGUỒN VỐN CHỦ SỞ HỮU = Báo cáo tài chính Các yếu tố trong Bảng cân đối kế toán TÀI SẢN -Là nguồn lực do DN kiểm soát -Có thể thu được lợi ích KT trong tương lai - Để sử dụng - Để bán, để trao đổi - Để thanh toán - Để phân phối cho các chủ sở hữu K/n Lợi ích Thể hiện - Chắc chắn thu được lợi ích KT trong tương lai - Giá trị của TS được xác định một cách đáng tin cậy. Đ/k ghi nhận Báo cáo tài chính NỢ PHẢI TRẢ - Là nghĩa vụ hiện tại của DN - P/S từ các giao dịch và sự kiện đã qua - DN phải th/toán từ các nguồn lực của mình - Trả bằng tiền - Trả bằng TS khác -Cung cấp dịch vụ -Thay thế nghĩa vụ này bằng nghĩa vụ khác - Chuyển đổi nghĩa vụ nợ phải trả thành VCSH K/n T/toán Thể hiện -Chắc chắn là DN sẽ phải dùng một lượng tiền chi ra để trang trải cho nghĩa vụ Nợ hiện tại -Khoản nợ phải trả đó phải x/đ được một cách đáng tin cậy. Đ/kiện Ghi nhận 1/4/2015 12 Báo cáo tài chính VỐN CHỦ SỞ HỮU =TÀI SẢN – NỢ PHẢI TRẢ -Vốn của các nhà đầu tư - Lợi nhuận - Các quỹ DN - Chênh lệch tỷ giá -Chênh lệch đánh giá lại K/n Bao gồm Minh họa BẢNG CÂN ĐỐI KẾ TOÁN Tại ngày 31 tháng 12 năm 201X Tài sản Nguồn vốn Tài sản ngắn hạn Nợ phải trả ngắn hạn Tiền 68.000.000 Vay ngắn hạn 40.000.000 Phải thu khách hàng 160.000.000 Phải trả người bán 70.000.000 Hàng tồn kho 340.000.000 Phải trả người lao động 4.000.000 Phải trả ngắn hạn khác 20.000.000 Tổng tài sản ngắn hạn 568.000.000 Tổng nợ phải trả ngắn hạn 134.000.000 Nguyên giá tài sản cố định 80.000.000 Tổng nợ phải trả dài hạn 100.000.000 Khấu hao lũy kế (8.000.000) Tổng nợ phải trả 234.000.000 Tổng tài sản dài hạn 72.000.000 Vốn chủ sở hữu 406.000.000 Tổng tài sản 640.000.000 Tổng nguồn vốn 640.000.000 Báo cáo tài chính Phản ánh hiệu quả kinh doanh (lời- lỗ) của DN BCKQHĐKD CHI PHÍ DOANH THU 1/4/2015 13 Minh họa BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH-Năm 201X Doanh thu thuần từ bán hàng và cung cấp dịch vụ 2.400.000.000 Giá vốn hàng bán 1.700.000.000 Lợi nhuận gộp từ bán hàng và cung cấp dịch vụ 700.000.000 Chi phí bán hàng và chi phí quản lý DN 22.000.000 Doanh thu tài chính 10.000.000 Chi phí tài chính 30.000.000 Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh 58.000.000 Thu nhập khác 3.000.000 Chi phí khác 13.000.000 Lợi nhuận khác 10.000.000 Lợi nhuận trước thuế 48.000.000 Thuế thu nhập doanh nghiệp 12.000.000 Lợi nhuận sau thuế 36.000.000 Hoạt động tài chính Hoạt động kinh doanh Hoạt động đầu tư Dòng tiền chung của DN Thu tiền bán hàng Chi mua yếu tố SXKD Chi đầu tư xây dựng cơ bản Bán TSCĐ, các khoản đầu tư Phát hành cổ phiếu Đi vay Phân phối lãi Trả nợ vay Báo cáo lưu chuyển tiền tệ - Khả năng tạo ra tiền -Khả năng th/toán -Khả năng đầu tư Đánh giá BCLCTT Minh họa Báo cáo lưu chuyển tiền tệ Năm 201X Lưu chuyển tiền từ hoạt động kinh doanh (322.000.000) Lưu chuyển tiền từ hoạt động đầu tư (80.000.000) Lưu chuyển tiền từ hoạt động tài chính 470.000.000 Lưu chuyển tiền thuần 68.000.000 1/4/2015 14 Thuyết minh báo cáo tài chính  Bảng thuyết minh báo cáo tài chính được dùng như một tài liệu đi kèm với các báo cáo tài chính đã được nêu ở trên. Nó dùng để mô tả hoặc phân tích chi tiết các thông tin số liệu đã được trình bày trong Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ và một số thông tin khác theo yêu cầu của chuẩn mực kế toán. Thuyết minh báo cáo tài chính Các thông tin cơ bản Đặc điểm hoạt động của doanh nghiệp  Kỳ kế toán, đơn vị tiền tệ sử dụng trong kế toán  Chuẩn mực và Chế độ kế toán áp dụng  Các chính sách kế toán áp dụng  Thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong Bảng cân đối kế toán  Thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong Báo cáo kết quả hoạt độn kinh doanh  Thông tin bổ sung cho các khoản mục trình bày trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ  Những thông tin khác Đạo đức nghề nghiệp Các yêu cầu được đặt ra đối với người làm kế toán :  Tránh và xử lý các xung đột: tránh các xung đột về lợi ích cá nhân, gia đình, cấp trên để đảm bảo các nguyên tắc đạo đức. Đạt được trình độ chuyên môn và liên tục học tập, cập nhật để giữ vững trình độ chuyên môn  Bảo mật thông tin cho khách hàng, trừ khi thông tin thuộc trách nhiệm nghề nghiệp hoặc pháp luật, cơ quan chức năng yêu cầu cung cấp  Lưu ý tuân thủ quy định khi làm dịch vụ tư vấn thuế, thực hiện dịch vụ xuyên quốc gia và quảng cáo về nghề nghiệp của mình