Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 111: Hội thoại

CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ NGỮ VĂN LỚP 8 LÊ ANH XUÂN Kiểm tra bài cũ Cho đoạn văn sau: - Dạo này, bố thấy điểm môn Toán của con hình như chưa được tốt lắm. Sắp thi rồi, con cần cố gắng hơn nữa. Hay là con sang nhờ bạn… Ông Nam chưa nói hết câu, Hoà đã vùng vằng đứng dậy và làu bàu: Thôi, bố đừng nói đến chuyện học hành của con nữa! * Vai xã hội: Bố: Con: * Thái độ: -Em hãy xác định vai xã hội trong đoạn hội thoại trên. -Và nhận xét về cách xử sự của người con? I.Lượt lời trong hội thoại 1.Khái niệm lượt lời a.Ví dụ: đoạn trích “Trong lòng mẹ” -Bà cô: -Bé Hồng: Tiết 111: Hội thoại(TT) Trong cuộc hội thoại đó, mỗi nhân vật nói bao nhiêu lần ? I.Lượt lời trong hội thoại 1.Khái niệm lượt lời a.Ví dụ: - Bà cô: - Bé Hồng: 5 lÇn nãi (1) Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! (3) Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. (1) Hồng ! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không? (4) Vậy mày hỏi cô Thông (5) Mấy lại rằm tháng tám là giỗ đầ cậu mày 2 lÇn nãi (2 ) Sao cô biết mợ con có con? ( 1) Không! cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Tiết 111: Hội thoại(TT) I.Lượt lời trong hội thoại 1.Khái niệm lượt lời a.Ví dụ: - Bà cô: - Bé Hồng: - Bé Hồng: 2 lần im lặng Bé Hồng: không cắt lời của người cô khi người cô đang nói -> Giữ lễ phép, lịch sự 5 lần nói 2 lần nói -> Thái độ bất bình Bao nhiêu lần lẽ ra Hồng được nói nhưng Hồng không nói ? Sự im lặng của Hồng thể hiện thái độ nào của Hồng đối với người cô ? 2 lần Hồng định nói nhưng lại không Vì sao Hồng không cắt lời người cô khi bà nói những điều Hồng không muốn nghe ? Tiết 111: Hội thoại(TT) I.Lượt lời trong hội thoại 1.Khái niệm lượt lời Từ việc phân tích ví dụ trên, em hiểu thế nào là lượt lời? Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói được gọi là một lượt lời. * Ghi nhớ 1 Tiết 111: Hội thoại(TT) I.Lượt lời trong hội thoại 1.Khái niệm lượt lời 2 Sử dụng lượt lời a. Tình huống Tình huống 1: Cha mẹ đang bàn bạc với nhau về vấn đề kinh tế trong gia đình. Minh đang đứng gần đó nói xen vào câu chuyện của cha mẹ, khiến cha mẹ rất bực mình. A. Nói leo B. Nói tranh Hiện tượng Minh nói xen vào câu chuyện dưới đây được gọi là hiện tượng gì? Em hiểu như thế nào về hiện tượng này? Tiết 111: Hội thoại(TT) I.Lượt lời trong hội thoại 1.Khái niệm lượt thoại 2. Sử dụng lượt lời - Cần tôn trọng lượt lời: + không nói tranh, cắt lời + Không được nói xen, nói chêm - Im lặng cũng là một việc thể hiện thái độ trong giao tiếp Qua những tình huống vừa rồi em có đúc kết gì về việc sử dụng lượt lời trong hội thoại Cần tránh trong hội thoại * Ghi nhớ 2 Tiết 111: Hội thoại(TT) I.Lượt lời trong hội thoại 1.Khái niệm lượt lời 2 Sử dụng lượt lời *Ghi nhớ (/sgk/102) II. Luyện tập Ghi nhớ Trong hội thoại, ai cũng được nói. Mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói được gọi là một lượt lời. Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh lượt lời, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác( nói leo). Nhiều khi, im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ. Tiết 111: Hội thoại(TT) Qua cách miêu tả cuộc thoại giữa các nhân vật : Cai lệ, người nhà lý trưởng, chị Dậu, và anh Dậu. Em thấy tính cách của mỗi nhân vật được thể hiện như thế nào? THẢO LUẬN Anh Dậu Chị Dậu Cai lệ Người nhà lí trưởng Bà lão hàng xóm THẢO LUẬN Anh Dậu Chị Dậu Cai lệ Người nhà lí trưởng Bà lão hàng xóm Anh Dậu Chị Dậu Cai lệ Người nhà lí trưởng Bà lão hàng xóm - Im lặng. => Yếu đuối, bất lực 1- Tôi van ông,chồng tôi đang đau ốm, xin ông rủ lòng thương ! 2- Mày trói chồng bà đi xem nào! trói này! Bà đã van xin mày, mày vẫn không tha…trói này…! 3- Bà đã van xin mày, mày vẫn không tha… 1- Trói nó lại. 2- Ông bảo mày trói nó lại ! 3- Mày không dám trói hả ? Đưa đây ông ! Tiền sưu đâu hả ? 4- A…a ! Con này giỏi thật…phen này mày chết với ông! 5- Con này to gan thật! 6- Mày dám đánh người nhà nước hả ? - Im lặng. => lưỡng lự, phụ thuộc 1- Chị Tý ơi ! Thế này thì chết mất thôi ! => lo lắng, sợ hãi =>nhẫn nhịn -> mạnh mẽ, quyết liệt =>hống hách, tàn nhẫn I.Lượt lời trong hội thoại 1.Khái niệm lượt lời 2. Sử dụng lượt lời * Ghi nhớ (/sgk/102) II. Luyện tập Bài tập 1 Qua cách miêu tả cuộc thoại giữa các nhân vật : Cai lệ, người nhà lý trưởng, chị Dậu, và anh Dậu. Em thấy tính cách của mỗi nhân vật được thể hiện như thế nào? Tiết 111: Hội thoại(TT) THẢO LUẬN I.Lượt lời trong hội thoại II. Luyện tập : Bài 2: - Nội dung: kể lại cuộc thoại giữa chị Dậu và cái Tí trước khi nó bị bán sang nhà cụ Nghị Quế. P1: từ đầu -> “ ..lấy đâu ra sữa cho em nó bú”: Trước khi cái Tí biết - Bố cục: 2 phần nó bị bán P2: Còn lại : Khi cái Tí biết nó bị bán - Lúc đầu: Tí : nói nhiều -> chưa biết nó bị bán Chị Dậu: nói ít -> đau lòng vì phải bán con - Về sau: Tí: nói ít -> nó biết nó bị bán. Nó buồn Chị Dậu: nói nhiều -> phải thuyết phục con ViÖc t¸c gi¶ t« ®Ëm sù hån nhiªn vµ hiÕu th¶o cña c¸i TÝ qua phÇn ®Çu cuéc tho¹i cµng t« ®Ëm thªm nçi ®au ®ín cña chÞ DËu khi g¹t n­íc m¾t b¸n ®øa con ngoan hiÒn, t« ®Ëm nçi bÊt h¹nh ®ang gi¸ng xuèng ®Çu c¸i TÝ. Sự chủ động tham gia cuộc thoại của chị Dậu với cái Tí phát triển ngược chiều nhau như thế nào? Tác giả miêu tả diễn biến cuộc thoại như vậy có hợp với tâm lí nhân vật không ? Vì sao? Tiết 111: Hội thoại(TT) I.Lượt lời trong hội thoại II. Luyện tập Bài 3: Trong tranh, một chú bé đang ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ, nơi bầu trời trong xanh. Mặt chú bé như toả ra một thứ ánh sáng rất lạ […]. Mẹ hồi hộp thì thầm vào tai tôi: - Con có nhận ra con không? Tôi giật sững người. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ. Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. Dưới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến kia ư? Tôi nhìn như thôi miên vào dòng chữ đề trên bức tranh: “Anh trai tôi”. Vậy mà dưới mắt tôi thì... - Con đã nhận ra con chưa? - Mẹ vẫn hồi hộp. Tôi không trả lời mẹ vì tôi muốn khóc quá. Bởi vì nếu nói được với mẹ, tôi sẽ nói rằng : “Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy.”. Dùa vµo ®o¹n trÝch sau . Em h·y cho biÕt sù im lÆng cña nh©n vËt t«i biÓu thÞ ®iÒu g×? Tiết 111: Hội thoại(TT) I.Lượt lời trong hội thoại II. Luyện tập Bài3: - Ngỡ ngàng, hãnh diện, xấu hổ. Xúc động trước tâm hồn, tình cảm của em gái Tiết 111: Hội thoại(TT) Tiết 111: Hội thoại(TT) Bµi tËp 4: Tôc ng÷ ph­¬ng T©y cã c©u: Im lÆng lµ vµng. Nh­ng nhµ th¬ Tè H÷u l¹i viÕt: Khãc lµ nhôc. Rªn hÌn. Van yÕu ®uèi Vµ d¹i khê lµ nh÷ng lò ng­êi c©m Trªn ®­êng ®i nh­ nh÷ng bãng ©m thÇm NhËn ®au khæ mµ gëi vµo im lÆng. (Liªn hiÖp l¹i) Theo em, mçi nhËn xÐt trªn ®óng trong tr­êng hîp nµo ? I.L­ît lêi trong héi tho¹i II. LuyÖn tËp : 1/ Mét chiÕn sÜ c¸ch m¹ng bÞ b¾t. GiÆc tra tÊn d· man nh­ng anh vÉn kh«ng nãi nöa lêi. 2/ Mét b¹n häc sinh nh×n thÊy kÎ xÊu lÊy trém xe ®¹p cña b¹n m×nh. Khi ®­îc hái, b¹n häc sinh Êy im lÆng kh«ng nãi nöa lêi. - Sù im lÆng trong 2 t×nh huèng trªn thÓ hiÖn ®iÒu g×? Sù im lÆng nµo lµ ®¸ng quý, ®¸ng ca ngîi? - Gi÷ bÝ mËt §¸ng quý, ®¸ng ca ngîi - §¸ng phª ph¸n - NÐ tr¸nh tr¸ch nhiÖm Bµi 4 Cho t×nh huèng sau Tiết 111: Hội thoại(TT) I.L­ît lêi trong héi tho¹i Khái niệm lượt lời Sử dụng lượt lời Ghi nhí: Trong héi tho¹i, ai còng ®­îc nãi. Mçi lÇn cã mét ng­êi tham gia héi tho¹i nãi ®­îc gäi lµ mét l­ît lêi. §Ó gi÷ lÞch sù, cÇn t«n träng l­ît lêi cña ng­êi kh¸c, tr¸nh nãi tranh l­ît lêi, c¾t lêi hoÆc chªm vµo lêi ng­êi kh¸c NhiÒu khi, im lÆng khi ®Õn l­ît lêi cña m×nh còng lµ mét c¸ch biÓu thÞ th¸i ®é. II. LuyÖn tËp Tiết 111: Hội thoại(TT) H­íng dÉn vÒ nhµ Häc thuéc ghi nhí Hoµn thµnh c¸c bµi tËp cßn l¹i So¹n bµi: LuyÖn tËp ®­a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn. Tiết 111: Hội thoại(TT) Xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo đã về dự tiết học