Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 53: Dấu ngoặc kép

Trình bày công dụng của dấu ngoặc đơn? Dấu ngoặc đơn trong đoạn văn sau có công dụng gì? Hai bài thơ “ Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng” (Nguyên tiêu) được Bác Hồ viết ở chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống pháp (1946- 1954) a. Dùng để thuyết minh b. Dùng để giải thích và bổ sung thêm thông tin c. Cả 2 công dụng trên b. Trình bày công dụng của dấu hai chấm? Dấu hai chấm trong đoạn văn sau có công dụng gì? “… Có người khẽ nói: Bẩm, dễ có khi đê vỡ! Ngài cau mặt, gắt rằng: Mặc kệ!” (Phạm Duy Tốn) a. Dùng để đánh dấu phần giải thích b. Dùng để đánh dấu lời dẫn trực tiếp c. Dùng để thuyết minh cho phần trước đó d. Dùng để báo trước lời thoại của nhân vật. d. I. CÔNG DỤNG 1. Ví dụ a. Thánh Găng- đi có một phương châm: “Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn” ( Theo Lâm Ngữ Đường, tinh hoa xử thế) * Nhận xét: Các dấu ngoặc kép dùng để: Nội dung trong dấu ngoặc kép thể hiện điều gì? a. Đánh dấu câu dẫn trực tiếp b. Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “dải lụa” ấy nặng tới 17 nghìn tấn ( Cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử) b. Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt → sử dụng phương thức ẩn dụ: Dải lụa chỉ chiếc cầu c. Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỷ “văn minh”, “khai hóa” của thực dân cũng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn phải còn vất vả mãi với người. ( Thép Mới, Cây tre Việt Nam) c. Đánh dấu tư ngữ có hàm ý mỉa mai d. Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”, “ Giác ngộ”, “Bên kia sông Đuống”,…ra đời. ( Ngữ văn 7, tập hai) d. Đánh dấu tên tác phẩm → Đó là các công dụng của dấu ngoặc kép 2. Ghi nhớ: (sgk) Dấu ngoặc kép có những công dụng nào? Dấu ngoặc kép trong đoạn văn sau có công dụng gì? Ngày trước Trần Hưng Đạo căn dặn nhà vua: “Nếu giặc đánh như vũ bão thì không đáng sợ, đáng sợ là giặc gặm nhấm như tằm ăn dâu” (Ngữ văn 8, tập một) a. Đánh dấu câu dẫn trực tiếp b. Đánh dấu tên tác phẩm, tập san c. Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt d. Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai a. II. LUYỆN TẬP 1. Bài tập 1: a. Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: “ A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?” ( Nam Cao, Lão Hạc) Giải thích công dụng của các dấu ngoặc kép? Công dụng của dấu ngoặc kép a. Đánh dấu lời dẫn trực tiếp b. Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn) b. Đánh dấu từ ngữ có hàm ý mỉa mai c. Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn) c. Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp d. Trước năm 1914, họ chỉ là những tên da đen bản thỉu, những tên “An-nam-mít” bẩn thỉu, giỏi lắm thì cũng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta. Ấy thế mà cuộc chiến tranh vui tươi vừa bùng nổ, thì lập tức họ biến thành những đứa “con yêu”, những người “bạn hiền” của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thậm chí của cả các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nữa. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do” ( Nguyễn Ái Quốc, thuế máu) d. Đánh dấu từ ngữ được dẫn trực tiếp và cũng có hàm ý mỉa mai e. Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn: Nghe càng đắm, ngắm càng say, Lạ cho mặt sắt cũng ngay vì tình Cái thứ “mặt sắt” mà “ngây vì tình” ấy quả không lấy gì làm đẹp! (Hoài Thanh) e. Đánh dấu lời dẫn trực tiếp II. LUYỆN TẬP 2. Bài tập 2: Đặt dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vào chổ thích hợp? Giải thích tác dụng? a. Biển vừa treo lên, có người qua đường xem, cười bảo Nhà này xưa quen bán cá ươn hay sao mà bây giờ phải đề biển là cá tươi? Nhà hàng nghe nói bỏ ngay chữ tươi đi (Treo biển) : “ ” “ ” => Dấu hai chấm đánh dấu báo trước lời thoại của nhân vật. Dấu ngoặc kép đánh dấu từ ngữ được dẫn lại => Dấu hai chấm đánh dấu báo trước lời thoại của nhân vật. Dấu ngoặc kép đánh dấu câu nói được dẫn trực tiếp b. Nó nhập tâm lời dạy của chú Tiến Lê cháu hãy vẽ cái gì thân thuộc nhất với cháu (Tạ Duy Anh, Bức tranh của em gái tôi) : “ ” II. LUYỆN TẬP 3. Bài tập 3: a. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói: “ Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bật, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành.”. b. Chủ tịch Hồ Chí Minh nói Người chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bật, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Vì sao hai câu trên có ý nghĩa giống nhau mà dùng dấu câu khác nhau? => Dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép để đánh dấu lời dẫn trực tiếp (dẫn nguyên văn lời của Hồ Chí Minh) => Không dùng dấu hai chấm và dấu ngoặc kép vì câu nói không được dẫn nguyên văn (lời dẫn gián tiếp) Dấu ngoặc kép có những công dụng nào sau đây? a. Đánh dấu câu dẫn trực tiếp b. Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai c. Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san…được dẫn d. Cả 3 công dụng trên d. Học thuộc ghi nhớ. Làm bài tập 2.c; 4,5 Soạn bài: Ôn luyện về dấu câu + Công dụng của các dấu câu đã học + Các lỗi về dấu câu