Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 73: Nhớ rừng - Thế Lữ

NGƯỜI THỰC HIỆN: Nguyễn Thị Huyền Ngữ Văn Lớp 8 PHÒNG GD&ĐT HUYỆN DIỄN CHÂU TRƯỜNG THCS DIỄN XUÂN KÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH THÂN MẾN! Đọc thuộc lòng khổ thơ đầu và khổ thơ cuối bài thơ “Ông đồ” của nhà thơ Vũ Đình Liên và cho biết nội dung chính của bài thơ? Trả lời: Bài thơ đã thể hiện tình cảnh đáng thương của “ông đồ”, qua đó toát lên niềm cảm thương chân thành trước một lớp người đang tàn tạ và nỗi tiếc nhớ cảnh cũ, người xưa của nhà thơ. I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc Hướng dẫn đọc: Đoạn 1+ 4 giọng buồn bực bội, u uất; có những từ kéo dài, hoặc dằn giọng, một vài từ mỉa mai, khinh bỉ… Đoạn 2 + 3 + 5 giọng hào hứng, thiết tha,, trầm bổng, mạnh mẽ, hùng tráng nhưng nuối tiếc, kết thúc bằng câu than thở đầy nuối tiếc. Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt, Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua, Khinh lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ, Giương mắt bé giễu oai linh rừng thẳm. Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm, Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi, Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi Với cặp báo chuồng bên vô tư lự. Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ Thuở tung hoành hống hách những ngày xưa. Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già, Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, Với khi thét khúc trường ca dữ dội, Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng, Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng, Vờn bóng âm thầm, lá gai, cỏ sắc. Trong hang tối, mắt thần khi đã quắc, Là khiến cho mọi vật đều im hơi. Ta biết ta chúa tể của muôn loài, Giữa chốn thảo hoa không tên, không tuổi. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan? Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới? Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng? Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật? - Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh không đời nào thay đổi Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối thẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối, chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gò thấp kém; Dăm vừng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả, âm u. Hỡi oai linh, cảnh nước non hùng vĩ! Là nơi giống hùm thiêng ta ngự trị, Nơi thênh thang ta vùng vẫy ngày xưa, Nơi ta không còn được thấy bao giờ! Có biết chăng trong những ngày ngao ngán, Ta đương theo giấc mộng ngàn to lớn Để hồn ta phảng phất được gần ngươi, - Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!!! Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt, Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua, Khinh lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ, Giương mắt bé giễu oai linh rừng thẳm. Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm, Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi, Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi Với cặp báo chuồng bên vô tư lự. Ta sống mãi trong tình thương nỗi nhớ Thuở tung hoành hống hách những ngày xưa. Nhớ cảnh sơn lâm, bóng cả, cây già, Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, Với khi thét khúc trường ca dữ dội, Ta bước chân lên, dõng dạc, đường hoàng, Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng, Vờn bóng âm thầm, lá gai, cỏ sắc. Trong hang tối, mắt thần khi đã quắc, Là khiến cho mọi vật đều im hơi. Ta biết ta chúa tể của muôn loài, Giữa chốn thảo hoa không tên, không tuổi. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan? Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới? Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng? Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật? - Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh không đời nào thay đổi Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối thẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối, chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gò thấp kém; Dăm vừng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả, âm u. Hỡi oai linh, cảnh nước non hùng vĩ! Là nơi giống hùm thiêng ta ngự trị, Nơi thênh thang ta vùng vẫy ngày xưa, Nơi ta không còn được thấy bao giờ! Có biết chăng trong những ngày ngao ngán, Ta đương theo giấc mộng ngàn to lớn Để hồn ta phảng phất được gần ngươi, - Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi!!! NHỚ RỪNG I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung *Tác giả -Tác phẩm Hãy nêu những nét cơ bản về tác giả Thế Lữ và bài thơ Nhớ rừng? - Nguyễn Thứ Lễ (1907-1989) - Bắc Ninh. Nhà thơ tiêu biểu của Thơ mới - Bài thơ “Nhớ rừng” trong tập thơ đầu tay “Mấy vần thơ” (1935) Tác giả mượn lời con Hổ để diễn tả tâm trạng tâm của mình * Phương thức biểu đạt: Biểu cảm gián tiếp *. T×m hiÓu chó thÝch: S¾p xÕp c¸c tõ ë cét A cho phï hîp víi c¸ch gi¶i nghÜa ë cét B A B Ng¹o m¹n Oai linh Sa c¬ Oanh liÖt UÊt hËn C¨m giËn, uÊt øc dån nÐn trong lßng Kiªu ng¹o, coi th­êng ng­êi kh¸c Søc m¹nh linh thiªng L©m vµo c¶nh kh«ng may ph¶i thÊt b¹i Lõng lÉy, vang déi I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung * Tác giả -Tác phẩm * Thể thơ và bố cục: So với một số bài thơ đã học về thể thơ có gì khác? + Thể thơ : Thơ 8 chữ, tự do. + Bố cục : 3 phần - Khổ 1 + 4: Tâm trạng của con hổ trong cũi sắt vườn bách thú. - Khổ 2 + 3: Nhớ tiếc quá khứ oai hùng nơi rừng thẳm. - Khổ cuối : Nỗi khao khát “Giấc mộng ngàn” * Tìm hiểu chú thích I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Tâm trạng của con hổ trong cũi sắt vườn bách thú Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt, Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua, Khinh lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ, Giương mắt bé giễu oai linh rừng thẳm. Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm, Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi, Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi, Với cặp báo chuồng bên vô tư lự. Hoàn cảnh của Hổ lúc này? - Hoàn cảnh: bị cầm tù trong cũi sắt. I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Tâm trạng của con hổ trong cũi sắt vườn bách thú Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt, Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua * Hoàn cảnh: bị cầm tù trong cũi sắt. Em có nhận xét gì về việc sử dụng các thanh bằng, trắc trong 2 câu thơ? Câu 1- 5 thanh trắc Câu 2 – 7 thanh bằng  Dồn nén, uất ức Buông xuôi, mất hết sinh khí Gậm, khối căm hờn Nằm dài I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Tâm trạng của con hổ trong cũi sắt vườn bách thú Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt, Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua, Khinh lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ, Giương mắt bé giễu oai linh rừng thẳm. Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm, Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi, Chịu ngang bầy với bọn gấu dở hơi, Với cặp báo chuồng bên vô tư lự. * Hoàn cảnh: bị cầm tù trong cũi sắt. Hổ thấy những nỗi khổ nào khi ở trong cũi sắt? + Mất tự do + Biến thành trò chơi + Ở chung với bọn gấu, cặp báo thấp hèn Không may, sa cơ Bị hạ nhục Bất bình * Nỗi khổ I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Tâm trạng của con hổ trong cũi sắt vườn bách thú Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt, Ta nằm dài, trông ngày tháng dần qua, Khinh lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ, Giương mắt bé giễu oai linh rừng thẳm. Nay sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm, Để làm trò lạ mắt, thứ đồ chơi, Chịu ngang bầy với bọn gấu dở hơi, Với cặp báo chuồng bên vô tư lự. * Hoàn cảnh: bị cầm tù trong cũi sắt. Tìm và cho biết tác dụng của các từ xưng hô trong khổ thơ? * Đại từ xưng hô “Ta” – “lũ người” “bọn” Hổ là vị chúa tể “Ta”. Trong mắt vị chúa tể ấy thì mọi vật xung quanh đều quá bé nhỏ, tầm thường * Nỗi khổ -Các động từ: Gậm, nằm dài, .. -Các hình ảnh : Khối căm hờn, cũi sắt Thể hiện rõ nét nỗi căm uất, tâm trạng ngao ngán của vị chúa tể rừng xanh, không có cách gì thoát ra được, đành buông xuôi, bất lực, -Đại từ xưng hô : Ta … Giọng điệu I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Tâm trạng của con hổ trong cũi sắt vườn bách thú Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh không đời nào thay đổi, Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối, chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gò thấp kém; Dăm vừng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả, âm u. I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Tâm trạng của con hổ trong cũi sắt vườn bách thú Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh không đời nào thay đổi, Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối, chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gò thấp kém; Dăm vừng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả, âm u.  Phép liệt kê. Cảnh vườn bách thú hiện lên qua những hình ảnh nào? Dải nước đen - giả suối Mô gò - thấp kém. Dăm vừng lá ... không bí hiểm Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng cây trồng. Cảnh tượng ấy mang tính chất gì?  Cảnh giả tạo, nhân tạo, nhỏ bé, vô hồn I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Tâm trạng của con hổ trong cũi sắt vườn bách thú Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh không đời nào thay đổi, Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối, chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gò thấp kém; Dăm vừng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả, âm u.  Cảnh giả tạo, nhân tạo nhỏ bé, vô hồn Nhận xét của em về nhịp thơ, giọng thơ? -Cách ngắt nhịp ngắn, dồn dập, kéo dài. -Giọng giễu nhại. I. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG 1. Đọc 2. Tìm hiểu chung II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN Tâm trạng của con hổ trong cũi sắt vườn bách thú Nay ta ôm niềm uất hận ngàn thâu, Ghét những cảnh không đời nào thay đổi, Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối: Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng; Dải nước đen giả suối, chẳng thông dòng Len dưới nách những mô gò thấp kém; Dăm vừng lá hiền lành, không bí hiểm, Cũng học đòi bắt chước vẻ hoang vu Của chốn ngàn năm cao cả, âm u. -Phép liệt kê. -Cách ngắt nhịp ngắn, dồn dập, kéo dài. -Giọng giễu nhại. =>Th¸i ®é ch¸n ch­êng, khinh ghÐt cao ®é ®èi víi c¶nh v­ên b¸ch thó cña con hæ. => Nçi c¨m hËn cuéc sèng thùc t¹i mÊt tù do. => NiÒm khao kh¸t tù do. Tâm trạng này của con hổ giống với tâm trạng nào của người dân Việt Nam mất nước thời bấy giờ? Vậy hai khổ thơ (1 và 4) cho em thấy điều gì? Những nghệ thuật đó muốn thể hiện thái độ gì, phản ứng nào của Hổ? Khổ 1 và 4: ThÓ hiÖn râ nÐt nçi c¨m uÊt, t©m tr¹ng ngao ng¸n, bu«ng xu«i bÊt lùc, ch¸n ch­êng, khinh ghÐt cao ®é ®èi víi c¶nh v­ên b¸ch thó cña con hæ. Nçi c¨m hËn cuéc sèng thùc t¹i mÊt tù do.=> NiÒm khao kh¸t tù do. . *Nh÷ng thµnh c«ng về nghệ thuật cña hai khæ th¬ 1 vµ 4: -Tõ ng÷ mang tÝnh biÓu c¶m cao. - H×nh ¶nh th¬ cã ý nghÜa biÓu t­îng thÝch hîp. => T¹o thuËn lîi trong viÖc nãi lªn t©m sù, c¶m høng l·ng m¹n cña nhµ th¬. * Bài tập nhanh Dặn dò - Học thuộc lòng, nắm chắc nội dung và nghệ thuật 2 khổ thơ vừa học của bài thơ. Soạn kĩ tiết 74 Tiết 73-74 CÁM ƠN CÁC THẦY CÔ VÁC EM, XIN CHÀO TẠM BIỆT!