Bài giảng Nguyên lý của chụp cắt lớp điện toán

November 7, 2015 1 NGUYÊN LÝ CỦA CHỤP CẮT LỚP ĐIỆN TOÁN BS.NGUYỄN QUÝ KHOÁNG BS.NGUYỄN QUANG TRỌNG KHOA CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH BỆNH VIỆN AN BÌNH–TP.HCM November 7, 2015 2 DÀN BÀI 1.Lịch sử. 2.Nguyên lý hoạt động của các thế hệ máy CT scanner: -Máy CT quy ước. -Máy CT xoắn ốc. -Máy CT đa lát cắt. 3.Kỹ thuật CT scanner ngực. 4.Chỉ định CT scanner ngực. 5.Một số ứng dụng. 6.Kết luận. November 7, 2015 3 DÀN BÀI 1.Lịch sử. 2.Nguyên lý hoạt động của các thế hệ máy CT scanner: -Máy CT quy ước. -Máy CT xoắn ốc. -Máy CT đa lát cắt. 3.Kỹ thuật CT scanner ngực. 4.Chỉ định CT scanner ngực. 5.Một số ứng dụng. 6.Kết luận. November 7, 2015 4 LỊCH SỬ  1895:W.C.Roengent khám phá ra tia X.  1972: Phát minh ra máy CT scanner.  1979: Godfrey N.Hounsfield và Allan MacLeod được trao giải Nobel y học.  1989: Ra đời thế hệ CT xoắn ốc.  1992: Ra đời thế hệ CT đa lát cắt. Bases physiques des rayons X –CERF 2001- Solacroup,Boyer,Le Marec,Schouman Claeys. November 7, 2015 5 LỊCH SỬ W.C.ROENTGEN (1845-1923) 1895,ROENGENT khaùm phaù ra TIA X 17/01/1896 November 7, 2015 6 LỊCH SỬ 1972, HOUNSFIELD phát minh ra máy CT SCANNER November 7, 2015 7 DÀN BÀI 1.Lịch sử. 2.Nguyên lý hoạt động của các thế hệ máy CT scanner: -Máy CT quy ước. -Máy CT xoắn ốc. -Máy CT đa lát cắt. 3.Kỹ thuật CT scanner ngực. 4.Chỉ định CT scanner ngực. 5.Một số ứng dụng. 6.Kết luận. November 7, 2015 8 NGUYÊN LÝ MÁY CT QUI ƯỚC-CONVENTIONAL CT Bases physiques des rayons X –CERF 2001- Solacroup,Boyer,Le Marec,Schouman Claeys. November 7, 2015 9 NGUYÊN LÝ MÁY CT QUI ƯỚC-CONVENTIONAL CT November 7, 2015 10 NGUYÊN LÝ MÁY CT QUI ƯỚC-CONVENTIONAL CT November 7, 2015 11 NGUYÊN LÝ MÁY CT QUI ƯỚC-CONVENTIONAL CT Bases physiques des rayons X –CERF 2001- Solacroup,Boyer,Le Marec,Schouman Claeys. November 7, 2015 12 NGUYÊN LÝ MÁY CT QUI ƯỚC-CONVENTIONAL CT Joseph K.T.Lee. Lee computed body tomography with MRI correlation. 1998 November 7, 2015 13 DÀN BÀI 1.Lịch sử. 2.Nguyên lý hoạt động của các thế hệ máy CT scanner: -Máy CT quy ước. -Máy CT xoắn ốc. -Máy CT đa lát cắt. 3.Kỹ thuật CT scanner ngực. 4.Chỉ định CT scanner ngực. 5.Một số ứng dụng. 6.Kết luận. November 7, 2015 14 NGUYÊN LÝ MÁY CT XOẮN ỐC-SPIRAL CT Bases physiques des rayons X –CERF 2001- Solacroup,Boyer,Le Marec,Schouman Claeys. November 7, 2015 15 NGUYÊN LÝ SO SÁNH GIỮA CT QUY ƯỚC & CT XOẮN ỐC Joseph K.T.Lee. Lee computed body tomography with MRI correlation. 1998 November 7, 2015 16 DÀN BÀI 1.Lịch sử. 2.Nguyên lý hoạt động của các thế hệ máy CT scanner: -Máy CT quy ước. -Máy CT xoắn ốc. -Máy CT đa lát cắt. 3.Kỹ thuật CT scanner ngực. 4.Chỉ định CT scanner ngực. 5.Một số ứng dụng. 6.Kết luận. November 7, 2015 17 NGUYÊN LÝ MÁY CT ĐA LÁT CẮT-MULTISLICE CT November 7, 2015 18 NGUYÊN LÝ MÁY CT ĐA LÁT CẮT-MULTISLICE CT Bases physiques des rayons X –CERF 2001- Solacroup,Boyer,Le Marec,Schouman Claeys. November 7, 2015 19 NGUYÊN LÝ MÁY CT ĐA LÁT CẮT-MULTISLICE CT November 7, 2015 20 DÀN BÀI 1.Lịch sử. 2.Nguyên lý hoạt động của các thế hệ máy CT scanner: -Máy CT quy ước. -Máy CT xoắn ốc. -Máy CT đa lát cắt. 3.Kỹ thuật CT scanner ngực. 4.Chỉ định CT scanner ngực. 5.Một số ứng dụng. 6.Kết luận. November 7, 2015 21 KỸ THUẬT  CT qui ước,CT xoắn ốc hoặc MSCT.  Trước đây khi chưa có MSCT thì với CT xoắn ốc người ta có kỹ thuật HRCT-High resolution CT-khảo sát vùng cần quan tâm với các lát cắt mỏng từ 1-2mm  cho ra hình ảnh với độ phân giải cao. November 7, 2015 22 KỸ THUẬT CONVENTIONAL CT (Lát cắt dày 10mm) HIGH-RESOLUTION CT (Lát cắt dày 2mm) November 7, 2015 23 KỸ THUẬT CONVENTIONAL CT (Lát cắt dày 10mm) HIGH-RESOLUTION CT (Lát cắt dày 2mm) KHÍ PHẾ THŨNG November 7, 2015 24 KỸ THUẬT Lát cắt dày 5mm NỐT ĐƠN ĐỘC Ở PHỔI Lát cắt dày 1mm Jacques Rémy. Imagerie Thoracique.2003 November 7, 2015 25 KỸ THUẬT LÁT CẮT DÀY: THẤY ĐƯỢC MẠCH MÁU PHỔI LÁT CẮT MỎNG: THẤY ĐƯỢC VÁCH LIÊN TIỂU THÙY VÀ ĐỘNG MẠCH TRUNG TÂM TIỂU THÙY November 7, 2015 26 KỸ THUẬT ĐẬM ĐỘ – X QUANG QUI ƯỚC Dalia Megiddo,M.D et al. Chest X-ray interpretation. Academia Medica,Jerusalem,ISRAEL. November 7, 2015 27 KỸ THUẬT ĐẬM ĐỘ – CT SCANNER  Khí: -1000 HU  Mỡ: -50 to -100 HU  Nước: 0 HU  Máu: 40-60 HU  Nốt không calci hóa: 60-160 HU  Nốt calci hóa: > 200 HU  Xương: 1000 HU Sanjay Manocha, MD et al.Solitary Pulmonary Nodule.Last Updated: January 15, 2003 November 7, 2015 28 KỸ THUẬT ĐẬM ĐỘ – CT SCANNER NỐT CALCI HÓA: GRANULOMA BÓNG MỜ TRUNG THẤT SAU - 30HU: LIPOMA November 7, 2015 29 KỸ THUẬT  Không chích thuốc cản quang:  Khảo sát được các đậm độ của tổn thương (matrice) nhờ đó chẩn đoán được mô học của một số tổn thương.  Chích thuốc cản quang:  Không cần thiết nếu chỉ khảo sát nhu mô.  Cần nhưng không bắt buộc để khảo sát trung thất.  Bắt buộc để khảo sát khối u,sự xâm lấn của khối u vào mạch máu,khảo sát bệnh lý màng phổi. November 7, 2015 30 KỸ THUẬT  Cửa sổ nhu mô và cửa sổ trung thất.  Cửa sổ nhu mô: Khảo sát tổn thương cây KPQ,nhu mô và mạch máu phổi.  Cửa sổ trung thất: Khảo sát sự xâm lấn vào trung thất và các tổn thương thành ngực.  Cửa sổ xương khi cần thiết. November 7, 2015 31 KỸ THUẬT CỬA SỔ TRUNG THẤT CỬA SỔ NHU MÔ November 7, 2015 32 KỸ THUẬT CỬA SỔ TRUNG THẤT: U PHỔI XÂM LẤN TRUNG THẤT CỬA SỔ NHU MÔ: GIÃN PHẾ QUẢN November 7, 2015 33 KỸ THUẬT  Với máy MSCT việc khảo sát toàn bộ lồng ngực chỉ trong một lần nín thở duy nhất.  Các lát cắt đã đạt đến độ dày chỉ 1mm do vậy hình ảnh thu được có độ nét rất cao.  Cùng với các phần mềm xử lý mạnh chúng ta có thể tái tạo các hình ảnh coronal 2D,sagittal 2D,3 chiều (3D) với chất lượng khá hoàn hảo.  Các ảnh tái tạo được ứng dụng nhiều trong chẩn đoán bệnh lý mạch máu, chụp phế quản ảo,nội soi phế quản ảo, đo thể tích khối u November 7, 2015 34 DÀN BÀI 1.Lịch sử. 2.Nguyên lý hoạt động của các thế hệ máy CT scanner: -Máy CT quy ước. -Máy CT xoắn ốc. -Máy CT đa lát cắt. 3.Kỹ thuật CT scanner ngực. 4.Chỉ định CT scanner ngực. 5.Một số ứng dụng. 6.Kết luận. November 7, 2015 35 CHỈ ĐỊNH CT NGỰC  Khảo sát các bất thường phát hiện trên X quang quy ước (đánh giá được toàn bộ các Hội chứng của lồng ngực).  Phát hiện di căn sớm,phân loại các giai đoạn ung thư.  Có thể phân biệt được tổn thương viêm và u,lành tính và ác tính.  Hướng dẫn sinh thiết. November 7, 2015 36 DÀN BÀI 1.Lịch sử. 2.Nguyên lý hoạt động của các thế hệ máy CT scanner: -Máy CT quy ước. -Máy CT xoắn ốc. -Máy CT đa lát cắt. 3.Kỹ thuật CT scanner ngực. 4.Chỉ định CT scanner ngực. 5.Một số ứng dụng. 6.Kết luận. November 7, 2015 37 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Click here ! November 7, 2015 38 MỘT SỐ ỨNG DỤNG November 7, 2015 39 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Nốt đơn độc ở ngoại vi phổi (P) Tái tạo 3D: DỊ DẠNG ĐỘNG-TĨNH MẠCH Le nodule pulmonaire à l’heure du dépistage. G.Ferretti et al.JFR 2003. November 7, 2015 40 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Nội soi phế quản ảo (Virtual bronchoendoscopy)-Bình thường. Click here ! November 7, 2015 41 MỘT SỐ ỨNG DỤNG NỘI SOI ẢONỘI SOI THỰC HẸP KHÍ QUẢN SAU ĐẶT ỐNG (post-intubation) Alain Blum.Scanographie volumique multicoupe.MASSON. November 7, 2015 42 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Jacques Rémy. Imagerie Thoracique.2003 November 7, 2015 43 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Weissleder et al.Diagnostic Imaging Expert.1998 November 7, 2015 44 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Bờ nhẵn đều: Lành tính Bờ dạng gai:Ác tính D.Anthoine.L’Imagerie Thoracique November 7, 2015 45 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Bờ dạng gai,co kéo màng phổi, Rigler notch signBronchogenic carcinoma / Emphysema Joseph K.T.Lee. Lee computed body tomography with MRI correlation. 1998 November 7, 2015 46 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Le nodule pulmonaire à l’heure du dépistage. G.Ferretti et al.JFR 2003. Nốt đơn độc phổi (P) với calcification ở trung tâm:TUBERCULOMA November 7, 2015 47 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Le nodule pulmonaire à l’heure du dépistage. G.Ferretti et al.JFR 2003. Nốt đơn độc phổi (P) với 3 đậm độ Calcification + Mỡ + Mô  HAMARTOMA Weissleder et al.Diagnostic Imaging Expert.1998 November 7, 2015 48 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Bờ không đều,calci hoá lấm tấm Epidermoid carcinoma. Jacques Rémy. Imagerie Thoracique.2003 November 7, 2015 49 MỘT SỐ ỨNG DỤNG BẮT THUỐC MẠNH  ÁC TÍNH Abid Irshad, MD et al .Lung Cancer, Small Cell.Last Updated: May 9, 2003 November 7, 2015 50 MỘT SỐ ỨNG DỤNG Le nodule pulmonaire à l’heure du dépistage. G.Ferretti et al.JFR 2003. Nốt đơn độc có D:7mm. Hướng dẫn sinh thiết xuyên thành ngực HAMARTOCHONDROMA November 7, 2015 51 DÀN BÀI 1.Lịch sử. 2.Nguyên lý hoạt động của các thế hệ máy CT scanner: -Máy CT quy ước. -Máy CT xoắn ốc. -Máy CT đa lát cắt. 3.Kỹ thuật CT scanner ngực. 4.Chỉ định CT scanner ngực. 5.Một số ứng dụng. 6.Kết luận. November 7, 2015 52 KẾT LUẬN  CT scanner là 1 phương tiện khảo sát hình ảnh rất có giá trị trong chẩn đoán các bệnh lý lồng ngực.  Bao giờ cũng phải có phim X quang quy ước trước khi chỉ định CT.  Cần kết hợp các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác cùng với lâm sàng và cận lâm sàng. November 7, 2015 53 CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý THEO DÕI CỦA QUÝ BÁC SĨ