Bài giảng Phân tích giới

Phân tích Giới Người trình bày: Jagriti ShankarChuyên gia về GiớiAPMAS –Dự án quản lý nhạy cảm giớiViện Công Nghệ Châu Á1Giới và Phát triển– Phương pháp tiếp cận thực tếPhân tích Giới – Phân tích Cái gì và Tại saoKhung và công cụ phân tích Giới2Tổng quanSau phần này các bạn sẽ có thể: Nhận biết tầm quan trọng của việc phân tích giới trong quá trình lập kế hoạch, thực hiện và đánh giá dự án Sử dụng các công cụ phân tích giới như một phần của các can thiệp phát triển3Mục tiêu đào tạoGiới là một cấu trúc xã hội tùy thuộc vào thời điểm và văn hóaSự phân công lao động, kiểm soát nguồn lực khác nhau giữa nam và nữBất bình đẳng giới tồn tại trên toàn cầu, với sự thiên vị dành cho nam giới Công việc của nam giới = được trả công = được cho là quan trọng hơnCông việc của phụ nữ= không được trả công = được cho là kém quan trọng hơnDo sự phân biệt đối giới, phụ nữ không có cơ hội và lợi ích công bằng4Cho đến nay chúng ta đã biết.. Các chương trình phát triển có thể thất bại do không xem xét vấn đề giới? 56Xem hình ảnh bên dướivề can thiệp phát triển (nguồn: Chương trỉnh phát triển của Liên Hiệp Quốc)Chúng tôi mang lương thực đến cho mọi người. Mọi người hãy leo lên cây mà lấy! Các bạn có nghĩ rằng cơ hội công bằng cho tất cả các loài vật?Các dự án phát triển có tình trạng tương tự không?Con vật nào có thể lấy được thức ăn? Thay vào đó cần làm điều gì? 7Hãy trả lời các câu hỏi dựa vào hình trênCác giả định trong quá trình thiết kế và thực hiện dự án:Nam giới là người chủ gia đình -> Các hoạt động dự án nhằm mang lại lợi ích kinh tế nên chú trọng vào nam giớiCông việc nhà hay việc chăm sóc con cái không mất nhiều công sức -> Phụ nữ có thể làm công việc bên ngoài cùng với công việc của gia đình, ưu tiên của phụ nữ không được chú trọngPhụ nữ làm các công việc liên quan đến chăm sóc, nuôi dưỡng -> Các can thiệp liên quan đến sức khỏe gia đình cần chú trọng vào phụ nữCác lợi ích về phát triển sẽ tự động đến với phụ nữ8Các giả định tiềm ẩn trong các Chương trình Phát triểnPhân tích Giới là một công cụ để hiểu hơnvề bản chất xã hội, kinh tế, văn hóa và chính trị khác nhaucủa phụ nữ và nam giới, trẻ em gái và trẻ em traiĐiều cốt lõi là hiểu được văn hóa (các giá trị, quy tắc/quy phạm và tín ngưỡng ngầm hiểu), thể hiện ở cấu trúc giới và bất bình đẳng giới9Phân tích Giới là gì?Giúp hiểu hơn về cộng đồng (phụ nữ, nam giới, trẻ em gái và trẻ em trai)Có được các kết quả tốt hơn từ các chương trình phát triển 10Mục tiêu của việc phân tích GiớiPhân tích việc phân công lao động, khả năng tiếp cận và kiểm soát nguồn lựcHiểu được các mối quan hệ về giới và các hàm ý đối với chính sách và việc thực hiện công tác phát triểnCác số liệu thống kê cụ thể chia tách theo giớiXem xét ưu tiên của phụ nữ, nhu cầu và mối quan tâm thực tế và chiến lược và các biện pháp giải quyếtXem xét cơ chế về quyền lực Xã hội, Kinh tế, và Chính trịNếu không thực hiện việc phân tích giới sẽ mang lại rủi ro cao làm cho chương trình thất bại, ít thành công hoặc gia tăng sự bất bình đẳng giới11Việc phân tích giới sẽ cung cấp cho chúng ta điều gì? Việc phân tích giới của chương trình y tế sẽ cho biết những thiệt thòi, bất bình đẳng trong vấn đề chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ, những khó khăn mà phụ nữ phải đối mặt và cách vượt qua những trở ngại này. Việc phân tích giới đối với lao động nữ, tìm hiểu nhu cầu, nơi làm việc, mức lương, xu hướng thị trường sẽ mang lại thông tin hữu ích để vận động cho quyền lợi của người lao động nói chung (cả nam và nữ)Việc phân tích giới trong dây chuyền cung cấp sản phẩm sẽ cho biết sự tham gia của phụ nữ ở các giai đoạn khác nhau để nâng cao vai trò và lợi ích kinh tếPhân tích giới trong dự án nước sẽ cho biết phụ nữ lấy nước ở đâu, cần làm gì để phụ nữ dễ dàng tiếp cận với nguồn nước an toàn.12Một số ví dụViệc phân tích giới cần/có thể được thực hiện tại bất kỳ/tất cả các giai đoạn của một chu trình của một chương trình/dự án, bao gồm:Xác định dự án;Lập kế hoạch hay thiết kế hoạt động;Thực hiện; vàGiám sát đánh giá chương trình13Khi nào cần phân tích Giới Chính phủNgười lập chính sáchNhà tài trợQuản lý chương trìnhNhân viên phát triểnNgười làm công tác cộng đồng, Việc phân tích giới cần có sự tham gia của các bên liên quan chủ chốt từ cộng đồng, nơi thực hiện các can thiệp của dự ánViệc phân tích giới cũng có thể được thực hiện sử dụng các công cụ và khung phân tích khác nhau14Ai cần thực hiện phân tích giới Thu thập số liệu liên quan: các thông tin chia tách theo giới tính để phân tích (Ai làm gì? Vai trò, trách nhiệm và ưu tiên về giới của nam và nữ trong và ngoài gia đình? Ai có gì? Ai kiểm soát được cái gì? )Xác định các vấn đề giới liên quan (nhu cầu thực tế và những quan tâm mang tính chiến lược của phụ nữ và nam giới)Hiểu được bối cảnh kinh tế, xã hội, chính trị (đâu là sự khác biệt, các trở ngại, ảnh hưởng, quyền lực của nam và nữ?)Hiểu được các ưu tiên và nhu cầu của cả nam và nữ dự án có thể tác động (họ cần/muốn gì?)15Làm thế nào để phân tích giớiKhung về vai trò giới (Harvard)Khung 3 vai trò (Carolyn Moser)Khung mạng lưới tổ chức (Caren Levy)Ma trận phân tích giới (GAM)Khung về bình đẳng giới và trao quyền (Sara Longwe)Khung năng lực và khả năng bị tổn thương (CVA)Khung về lập kế hoạch định hướng vào con người (POP)Khung về các mối quan hệ xã hội(SRF)16Khung phân tích giớiKhung HARVARD- 1Giúp người lập kế hoạch thiết kế dự án có hiệu quả Nâng cao hình ảnh phụ nữ trong vùng dự án Ba công cụ chính: Công cụ 1: Hoạt động kinh tế-xã hội – Ai làm gì, khi nào, ở đâu và trong bao lâu? 1718Hoạt độngNữ/namThời gianCác hoạt động sản xuất/sinh kếNông nghiệpTạo thu nhậpViệc làmCác công việc khácNam Nam Nam Theo thời vụTheo thời vụCác hoạt động trong gia đìnhLấy nướcLấy củiChuẩn bị thức ănChăm sóc con cáiSức khỏeDọn dẹp và sửa chữaĐi chợCác công việc khácNữNữNữNữNữNữ/Nam NữHàng ngày – 2 giờHàng ngày – 2 giờHàng ngày – 2 giờHàng ngày – 4 giờCông cụ 1: Hoạt động19Công cụ 2: Khả năng tiếp cận và kiểm soát Ai tiếp cận các nguồn lực (như đất đai, trang thiết bị, vốn...) Ai tiếp cận các lợi ích (ví dụ như các dịch vụ y tế, giáo dục, quyền lực chính trị...)? Ai kiểm soát các nguồn lực và lợi ích? 20Khung HARVARD- 2Khả năng tiếp cậnKhả năng kiểm soátCác tài sản, nguồn lựcĐất đaiTrang thiết bịTiền mặtGiáo dụcTập huấnKhácPhụ nữ /Nam giớiPhụ nữ/Nam giớiNam giớiNam giớiNam giớiNam giớiNam giớiNam giớiNam giớiNam giớiCác lợi íchThu nhậpGiáo dụcY tếNhóm người sử dụng nước Quyền lực chính trịKhácNam giớiNam giớiPhụ nữ/Nam giớiPhụ nữNam giớiNam giớiNam giớiNam giớiNam giớiNam giới21Công cụ 2: Khả năng tiếp cận và kiểm soát3. Xác định các yếu tố quyết định sự khác nhau về giớiChính trị, kinh tế, văn hóa ...Các quy tắc/quy phạm của cộng đồng, hệ thống cấp bậc trong xã hộiGiáo dục và đào tạoThái độ của cộng đồng đối với những người làm công tác phát triển bên ngoài Những ảnh hưởng trước đây và hiện nayCơ hội và rào cản22Công cụ 3: Các yếu tố ảnh hưởngHoạt độngAi làm gì?Khả năng tiếp cận và kiểm soátAi có cái gì?Phân tích các yếu tố và khuynh hướngCác yếu tố xã hộị-kinh tế-chính trị Phân tích chu trình dự ánNhững xem xét về giới nào cần thiết cho quá trình thiết kế và thực hiện dự án ?23Phân tích giới ở các dự ánCông cụ này sử dụng phương pháp có sự tham gia nhằm giúp cho cộng đồng định nghĩa và phân tích các vấn đề giới có ảnh hưởng đến họ. Việc sử dụng Ma trân phân tích giới sẽ giúp nêu rõ các vấn đề giới và phát triển năng lực phân tích giới tại cơ sở. Những người mà cuộc sống của họ là đối tượng phân tích có thể cung cấp kiến thức cần thiết cho việc phân tích giớiPhân tích giới không cần các chuyên gia kỹ thuật bên ngoài, họ có thể tham gia hỗ trợ công tác tổ chức.Phân tích giới chỉ có thể làm biến chuyển tình hình khi người phân tích là chủ thể phân tích24Ma trận phân tích giới25Các phạm trù phân tíchĐơn vị phân tích #1:Nhân côngĐơn vị phân tích #2:Thời gianĐơn vị phân tích #3Đơn vị phân tích #4Mức độ phân tích/Các bên liên quan Bên liên quan #1 : namBên liên quan #2: nữBên liên quan #3: Cộng đồngBên liên quan #426Mẫu ma trận phân tích giớiCác chiều hướng phân tíchHoạt động sinh kế, vai trò, mối quan hệTài sản, năng lựcQuyền lực và vấn đề ra quyết địnhNhu cầu, ưu tiên Tổ chức, cơ chế và quản lý Phụ nữHọ làm những hoạt động nào?Ở đâu?Khi nào?Họ có tài sản, năng lực và cơ hội gì? Tính dễ bị tổn thương khác nhau như thê nào? Cơ chế ứng phó khác nhau của họ là gì? Nam giới và phụ nữ tham gia vào những quyết định nào?Họ kiểm soát được những quyết định nào? Họ phải đối mặt với những trở ngại nào? Các ưu tiên và nhu cầu của nam giới và phụ nữ là gì? Mong muốn gì cho tương lai ? Thi trường cho nam và nữ khác nhau như thế nào? Quản lý nhà nước có quan tâm đến nhu cầu của phụ nữ không? Nam giới-nt--nt-nt--nt--nt-Nhóm dân số ngoại ô ở Cam-pu-chia phải lấy nước từ các nguồn nước đa dạng, gồm có nước chảy từ đường ống về, nước máy, giếng, nước mặt hồ, và nước bán lẻ với giá cao và từ các nguồn nước không được tin cậy. Mặt dù nam giới đôi khi giúp đỡ nhưng theo truyền thống thì phụ nữ đi lấy nước cho gia đình dùng. Hầu hết dân cư ở các khu sinh sống ổ chuột phải đối mặt với các vấn đề về hệ thống cống rãnh và thoát nước, nhất là vào mùa mưa. Tổ chức MRD đã xây dựng 5 giếng ống mà không tham khảo ý kiến của cộng đồng hay kiểm tra chất lượng nước. Nước từ giếng ống này chứa lượng sắt, vôi, thạch tín cao và không thể sữ dụng để giặt giũ, nấu ăn hay tắm rửa. Sau khi gặp một số vấn đề về sức khỏe người dân mới ngưng sử dụng nước từ các giếng này. 27Nghiên cứu điển hình về phân tích giới Nguồn: ‘Hor Sophea, AIT’