Bài giảng Quản trị sản xuất 1 - Chương 6: Hoạch định nhu cầu và tổ chức mua nguyên vật liệu - Trường Đại học Thương mại

Chương 6 HOẠCH ĐỊNH NHU CẦU VÀ TỔ CHỨC MUA NGUYÊN VẬT LIỆU 9/26/2017 135 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU Nội dung 6.1. Hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu (Material Requirements Planning- MRP) 6.2. Tổ chức mua nguyên vật liệu 9/26/2017 136 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.1 Hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu (Material Requirements Planning- MRP) 6.1.1. Khái niệm và mục tiêu hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu 6.1.2. Các yếu tố cơ bản của hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu 6.1.3. Phương pháp hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu 9/26/2017 137 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.1.1.1. Khái niệm hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu  Nguyên vật liệu là những sản phẩm được sử dụng để chế tạo các chi tiết, bộ phận hoặc sản phẩm hoàn chỉnh trong các doanh nghiệp hay các cơ sở sản xuất.  Nguyên vật liệu còn bao gồm các chi tiết hoặc bộ phận cấu thành sản phẩm do doanh nghiệp tự sản xuất hoặc mua vào từ các nhà cung cấp trên thị trường. 9/26/2017 138 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.1.1.1. Khái niệm hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu MRP là hệ thống hoạch định và xây dựng lịch trình về nhu cầu nguyên vật liệu, chi tiết sản phẩm và linh kiện cho sản xuất trong từng giai đoạn. Giúp doanh nghiệp trả lời một số câu hỏi: Doanh nghiệp cần những loại nguyên vật liệu nào? Số lượng, chủng loại nguyên vật liệu, chi tiết, bộ phận sản phẩm ? Khi nào cần và khoảng thời gian nào? Khi nào đặt hàng?  Khi nào nhận được hàng?... 9/26/2017 139 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.1.1.2 Mục tiêu của hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu • Đáp ứng đầy đủ nhu cầu nguyên vật liệu, chi tiết, bộ phận sản phẩm cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. • Giảm thiểu lượng dự trữ nguyên vật liệu đến mức thấp nhất do xác định được chính xác nhu cầu nguyên vật liệu theo số lượng và thời điểm cung ứng • Giảm thiểu thời gian sản xuất và thời gian cung ứng nguyên vật liệu 9/26/2017 140 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.1.1.2 Mục tiêu của hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu • Tạo sự thoả mãn và niềm tin tưởng cho khách hàng • Tạo điều kiện cho các bộ phận trong hệ thống sản xuất của doanh nghiệp phối hợp chặt chẽ và thống nhất • Tăng hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trên cơ sở tiết kiệm chi phí liên quan đến quá trình cung ứng nguyên vật liệu. 9/26/2017 141 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.1.2. Các yếu tố cơ bản của hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu Mô hình hoạch định nhu cầu NVL tổng quát - Đơn hàng - Dự báo nhu cầu sản phẩm - Nguyên liệu dự trữ - Nguyên vật liệu đang mua - Thiết kế sản phẩm - Những thay đổi thiết kế Lịch trình sản xuất Hồ sơ cấu trúc sản phẩm Chương trình máy tính MRP Hồ sơ dự trữ nguyên vật liệu Các kết quả đầu ra 9/26/2017 142 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _T U DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.1.2.1 Các yếu tố đầu vào cơ bản • Số lượng sản phẩm theo nhu cầu dự báo hoặc số lượng sản phẩm theo đơn đặt hàng. • Thiết kế sản phẩm và những thay đổi thiết kế sản phẩm hình thành nên hồ sơ cấu trúc sản phẩm. • Hồ sơ dự trữ nguyên vật liệu 9/26/2017 143 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.1.2.2 Các yếu tố đầu ra cơ bản  Cần đặt hàng mua vào (phát lệch đơn hàng) hoặc sản xuất (phát lệch sản xuất) những nguyên vật liệu, chi tiết, bộ phận sản phẩm nào để sản xuất sản phẩm cuối cùng?  Số lượng của mỗi loại nguyên vật liệu, chi tiết, bộ phận là bao nhiêu?  Thời gian cung ứng nguyên vật liệu, chi tiết, bộ phận? 9/26/2017 144 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.1.3. Phương pháp hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu Quá trình hoạch định nhu cầu NVL thường được tiến hành theo 3 bước chủ yếu sau: Bước 1: Phân tích cấu trúc sản phẩm Bước 2: Tính tổng nhu cầu và nhu cầu thực của các bộ phận, chi tiết cấu thành sản phẩm cuối cùng Bước 3: Xác định thời gian phát lệnh sản xuất hoặc phát đơn đặt hàng (theo nguyên tắc trừ lùi từ thời điểm cần có sản phẩm hoặc chi tiết) 9/26/2017 145 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU B1: Phân tích cấu trúc sản phẩm Sản phẩm hoàn chỉnh X Bộ phận cấu thành sản phẩm A Bộ phận cấu thành sản phẩm B Bộ phận cấu thành sản phẩm C Chi tiết D Chi tiết E Chi tiết F Chi tiết H Chi tiết I Chi tiết K Cấp 0 Cấp 1 Cấp 2 Cấp 3 9/26/2017 146 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU - Tính tổng nhu cầu: Tổng nhu cầu của một loại nguyên vật liệu, chi tiết hay bộ phận sản phẩm dự kiến của trong từng giai đoạn mà không tính đến dự trữ hiện có hoặc lượng sẽ tiếp nhận được - Việc xác định tổng nhu cầu đối với hạng mục cấp 0 dựa vào lịch trình sản xuất. B2: Tính tổng nhu cầu và nhu cầu thực của các bộ phận, chi tiết cấu thành sản phẩm cuối cùng 9/26/2017 147 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU • Tính nhu cầu thực: Nhu cầu thực là tổng số lượng của một loại chi tiết hay bộ phận cần được bổ sung trong mỗi giai đoạn sản xuất, được xác định bằng công thức: Nhu cầu thực = Tổng nhu cầu – Dự trữ hiện có + Dự trữ bảo hiểm B2: Tính tổng nhu cầu và nhu cầu thực của các bộ phận, chi tiết cấu thành sản phẩm cuối cùng 9/26/2017 148 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU  Thời gian này được tính bằng cách lấy thời điểm cần có nguyên vật liệu, chi tiết hay bộ phận sản phẩm trừ đi thời gian chu kỳ cần thiết để cung cấp đúng số lượng yêu cầu. B3: Xác định thời gian phát lệnh sản xuất hoặc phát đơn đặt hàng 9/26/2017 149 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.2 Tổ chức mua nguyên vật liệu 9/26/2017 150 Tìm kiếm và lựa chọn nhà cung cấp nguyên vật liệu Thương lượng và đặt hàng với nhà cung cấp Giao nhận và thanh toán tiền mua NVL Đánh giá kết quả mua NVL Quy trình mua nguyên vật liệu của doanh nghiệp DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.2.1.1 Tìm kiếm nhà cung cấp NVL  Phân loại các nhà cung cấp: - Theo giá trị nguyên vật liệu cần mua (gồm có nhà cung cấp chính và nhà cung cấp phụ); - Theo tính chất quan hệ (gồm có nhà cung cấp truyền thống và nhà cung cấp mới); - Theo phạm vi địa lý (gồm có nhà cung cấp trong nước và nhà cung cấp nước ngoài); - Theo tính chất hoạt động kinh doanh (bao gồm các doanh nghiệp sản xuất, các doanh nghiệp thương mại bán buôn và nhà phân phối công nghiệp). 9/26/2017 151 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.2.1.1 Tìm kiếm nhà cung cấp NVL  Nguồn thông tin tìm kiếm nhà cung cấp - Nguồn thông tin nội bộ DN - Nguồn thông tin đại chúng - Nguồn thông tin từ phía các nhà cung cấp  Lập hồ sơ các nhà cung cấp 9/26/2017 152 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.2.1.2 Lựa chọn nhà cung cấp NVL  Các tiêu chuẩn lựa chọn nhà cung cấp - Các tiêu chuẩn chính: Chất lượng của nhà cung cấp, Thời gian giao hàng của nhà cung cấp, Giá thành hàng mua - Các tiêu chuẩn khác: Khả năng kỹ thuật của nhà cung cấp, Các dịch vụ hậu mãi, Khả năng sản xuất, Khả năng tài chính của nhà cung cấp,  Phương pháp lựa chọn nhà cung cấp - Phương pháp dựa vào kinh nghiệm - Phương pháp thang điểm  Quy trình đánh giá và lựa chọn nhà cung cấp 9/26/2017 153 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU Quy trình đánh giá và lựa chọn nhà cung cấp 9/26/2017 154 Thu thập thông tin về nhà cung cấp Lập danh sách các nhà cung cấp Xây dựng các tiêu chuẩn lựa chọn Tiến hành đánh giá nhà cung cấp Lập danh sách nhà cung cấp chính thức Lưu hồ sơ các nhà cung cấp Đánh giá lại nhà cung cấp DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.2.2 Thương lượng và đặt hàng với các nhà cung cấp nguyên vật liệu  Số lượng, chất lượng, chủng loại, mẫu mã, nhãn hiệu  Giá cả và sự dao động giá cả nguyên vật liệu trên thị trường  Phương thức và hình thức thanh toán tiền mua nguyên vật liệu cho nhà cung cấp,  Thời hạn giao hàng  Địa điểm giao hàng  Hình thức, phương pháp, phương tiện để kiểm tra số lượng, chất lượng, mẫu mã hàng hoá nguyên vật liệu khi giao nhận hàng  .v.v.. 9/26/2017 155 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.2.3 Giao nhận và thanh toán tiền mua nguyên vật liệu với nhà cung cấp 6.2.3.1. Giao nhận hàng  Cần phải tiến hành việc thúc giục giao hàng đối với nhà cung cấp khi thời hạn giao hàng sắp đến hoặc đã hết  Kiểm tra số lượng, chất lượng, chủng loại, mẫu mã, màu sắc của nguyên vật liệu hay chi tiết sản phẩm theo đúng quy định và thống nhất giữa hai bên. 9/26/2017 156 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.2.3 Giao nhận và thanh toán tiền mua nguyên vật liệu với nhà cung cấp 6.2.3.2. Thanh toán tiền mua nguyên vật liệu  Phương thức và hình thức thanh toán  Số tiền và loại tiền phải thanh toán cho nhà cung cấp  Thời hạn thanh toán  Các điều kiện thanh toán khác. 9/26/2017 157 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU 6.2.4 Đánh giá kết quả mua nguyên vật liệu Việc đánh giá kết quả mục nguyên vật liệu phải được triển khai trên cơ sở xây dựng các tiêu chuẩn đánh giá phù hợp, bao gồm:  Các tiêu chuẩn định lượng  Các tiêu chuẩn định tính 9/26/2017 158 DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU DHTM _TMU