Bài giảng Quản trị sản xuất và điều hành

QUẢN TRỊ SẢN XUẤT VÀ ĐIỀU HÀNH 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU VỀ QUẢN TRỊ SẢN XUẤT VÀ ĐIỀU HÀNH I. KHÁI NIỆM Sản xuất là quá trình tạo ra sản phẩm hàng hóa và dịch vụ. Sản xuất và điều hành bao gồm các hoạt động có liên quan đến việc tạo ra sản phẩm và dịch vụ nhờ chuyển hóa các yếu tố đầu vào thảnh kết quả đẩu ra Yếu tố đầu raQui trình SX Kiểm soát Thông tin phản hồi Thông tin phản hồi Bắt đầu từ đầu ra đến đầu vào Yếu tố đầu vào Thông tin phản hồi Sơ đồ 1.2 : Quản lý điều hành sản xuất PRODUCTION AND OPERATIONS • Điều hành sản xuất là vấn đề có liên quan đến tất cả các hoạt động có ảnh hưởng trực tiếp đến lĩnh vực sản xuất ra hàng hoá và cung ứng dịch vụ. Chức năng của điều hành sản xuất không chỉ là sản xuất và nhóm người điều hành sản xuất để sản xuất ra số lượng sản phẩm đã xác định mà còn liên quan đến các vấn đề khác như chăm sóc sức khoẻ, vận chuyển, thức ăn nhanh, hàng bán lẻ là các hoạt động dịch vụ chính phục vụ cho sản xuất. Tài chính Điều hành Marketing Hình 1.1: Mối quan hệ của 3 vấn đề chính trong tổ chức kinh doanh Điều hành Nhà máy năng lượng Chính sách bảo quản Quan hệ đối ngoại Hàng hoá Tiền gửi ngân hàng Nhân sự : Ảnh hưởng của tổ chức đến hoạt động hỗ trợ II. NỘI DUNG • Dự báo • Quyết định sản phẩm và công nghệ • Định vị doanh nghiệp • Quản trị hàng tồn kho • Hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu • Hoạch định tổng hợp • Lập lịch sản xuất • Bố trí mặt bằng • Thiết kế công việc • Bảo trì • JIT • Quản trị dự án sản xuất DỰ BÁO • I. KHÁI NIỆM VÀ Ý NGHĨA • Dự báo là khoa học và nghệ thuật nhằm tiên đoán những sự kiện sẽ xảy ra trong tương lai. Đây là hoạt động rất quan trọng đối với doanh nghiệp, vì có dự báo chính xác ta mới đề ra những quyết định sản xuất và kinh doanh hợp lý. Những quyết định đó là cơ sở để xây dựng các mục tiêu của chiến lược kinh doanh, để xác định lượng tồn kho và hoạch định nhu cầu nguyên vật liệu, lên kế hoạch sản xuất, lập lịch và bố trí mặt bằng sản xuất Tính khoa học của dự báo • - Đường lối chủ trương của Đảng và Nhà nước, hệ thống pháp luật ở nước ta, quy chế và hướng dẫn của ngành • - Tình hình kinh tế – xã hội ở nước ta cũng như các nước trên thế giới. • - Tình hình của doanh nghiệp thông qua số liệu thống kê của nhiều năm và những số liệu này được xử lý bằng những công cụ và phương pháp tính toán thích hợp. Tình hình của doanh nghiệp bao gồm: nguyên vật liệu, máy móc thiết bị, lao động, vốn, giá thành và chi phí sản xuất • - Nhu cầu thị trường và các hợp đồng đã ký. II. CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN DÖÏ BAÙO • Thứ nhất là, nhân tố bên trong. Nhân tố này bao gồm chất lượng sản phẩm, thái độ phục vụ khách hàng, năng suất lao động, tình hình thực hiện các định mức kinh tế kỹ thuậtNhân tố này phụ thuộc vào nhận thức và hoạt động của từng doanh nghiệp nên doanh nghiệp có thể chủ động kiểm soát. • Thứ hai là, nhân tố bên ngoài. Nhân tố này bao gồm đường lối chủ trương của Nhà nước, hệ thống pháp luật hiện hành, hiện trạng kinh tế xã hội, thị hiếu khách hàng, phong tục tập quán và quy mô dân cư, đối thủ cạnh tranh III. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP DÖÏ BAÙO • Về mặt định tính, các phương pháp dự báo thường dùng là: Lấy ý kiến ban lãnh đạo doanh nghiệp, lấy ý kiến của khách hàng, lấy ý kiến người bán hàng, lấy ý kiến chuyên gia • Về mặt định lượng, dự báo được tiến hành qua các bước: xác định mục tiêu và lựa chọn sản phẩm và dịch vụ cần dự báo, xác định loại dự báo, thu thập số liệu và tiến hành dự báo, cuối cùng là áp dụng kết quả dự báo. Có các phương pháp dự báo sau đây: 1. Phương pháp giản đơn • Theo phương pháp này người ta dự báo nhu cầu của thời kỳ sau bằng với nhu cầu thực tế của thời kỳ trước đó hoặc bằng với nhu cầu của thời kỳ trước đó nhân với một hệ số nhất định tuỳ thuộc vào mức độ tăng giảm của nhu cầu. 2. Phương pháp số bình quân di động • Di động giản đơn: Dự báo nhu cầu của thời kỳ sau bằng số bình quân di động của những thời kỳ trước đó. • Di động có trọng số. • Gọi FDt là dự báo nhu cầu ở thời kỳ t theo phương pháp này. • FDt = α.Dt-1 + β.Dt-2 ++ Ω. Dt-n. • Trong đó: • Dt-1 , Dt-2 ,Dt-n. : nhu cầu thực tế ở các thời kỳ t - 1, t - 2, t – n • α, β , Ω : trọng số ở các thời kỳ t - 1, t - 2, t – n. • α + β + + Ω = 1 3. Phương pháp san bằng số mũ • San bằng số mũ bậc 1 • FDt = FDt-1 + α.( Dt-1 - FDt-1 ) • Trong đó: • FDt : Dự báo nhu cầu ở thời kỳ t • FDt-1 : Dự báo nhu cầu ở thời kỳ t-1 • α : Hệ số san bằng số mũ bậc 1 • (0 < α < 1) • Dt-1 : Nhu cầu thực tế ở thời kỳ t – 1 Phương pháp san bằng số mũ • San bằng số mũ bậc 2. • FDtc = FDt + Ct • • Ct = Ct-1 + β(FDt – FDt-1) • Trong đó: • FDtc : Dự báo nhu cầu thời kỳ t theo phương pháp san bằng số mũ bậc 2 • FDt : Dự báo nhu cầu thời kỳ t theo phương pháp san bằng số mũ bậc 1. • Ct : Lượng điều chỉnh ở thời kỳ t . • Ct-1 : Lượng điều chỉnh ở thời kỳ t – 1. • β : Hệ số san bằng số mũ bậc 2.(0 < β < 1) • Để đánh giá mức độ chính xác của dự báo, người ta dùng chỉ tiêu: Độ lệch tuyệt đối bình quân (MAD) • ( dm). • n • ∑ │Di — FDi │ i=1 MAD = __________________ • n • Trong đó: • Di : Nhu cầu thực tế thời kỳ i. • Fdi : Dự báo nhu cầu thời kỳ i. • n : Số kỳ tính toán 4. Phương pháp theo đường xu hướng • Thực chất của phương pháp này là người ta nghiên cứu biến động của dãy số theo thời gian để tìm xu hướng phát triển nhu cầu trong tương lai. Nhu cầu có những biến động sau đây: • - Biến động tuyến tính : Biến động theo đường thẳng. • - Biến động theo mùa : Biến động theo mùa vụ. • - Biến động ngẫu nhiên: biến động này có phương trình đường hồi quy lý thuyết là: y = bx + a. • CHƯƠNG 2 QUẢN TRỊ HÀNG TỒN KHO • I. KHÁI NIỆM. • Hàng tồn kho là tổng hợp tất cả các nguồn lực dự trữ nhằm đáp ứng cho nhu cầu trước mắt hoặc tương lai. Hàng tồn kho bao gồm nguyên vật liệu, sản phẩm dở dang, bán thành phẩm và thành phẩm chưa tiêu thụ. CHƯƠNG 2 QUẢN TRỊ HÀNG TỒN KHO • II. Chức năng, phân loại • - Chức năng liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ sản phẩm • - Ngăn ngừa tác động của lạm phát. Đối với một nền kinh tế không ổn định thì người ta thấy rằng đầu tư vào hàng tồn kho sẽ có lợi hơn đem tiền gởi ngân hàng. Đây là chức năng bảo toàn vốn của hàng tồn kho. • - Chức năng khấu trừ theo số lượng. Khi doanh nghiệp đầu tư vào hàng tồn kho, sẽ mua với số luợng lớn và được hưởng một tỉ lệ giảm giá gọi là khấu trừ theo số lượng. CHƯƠNG 2 QUẢN TRỊ HÀNG TỒN KHO • -Loại A: Chiếm khoảng 15% về số lượng nhưng chiếm đến 80% giá trị của toàn bộ sản lượng hàng hoá. Do hàng tồn kho loại A có giá trị cao nên nhà quản trị cần kiểm soát chặt chẽ loại này bằng cách nắm vững các báo cáo tồn kho hàng tháng. • -Loại B: Chiếm khoảng 30% số lượng hàng tồn kho và giá trị của nó chiếm khoảng 15%. • -Loại C: Tuy chỉ chiếm 5% giá trị hàng hoá nhưng số chủng loại lên đến 55%. Do hàng tồn kho loại C có giá trị thấp nên việc kiểm soát có thể linh hoạt hơn và dự trữ an toàn nhiều hơn, kích thước lô hàng có thể lớn hơn để ngăn ngừa sự thiếu hụt. 1. Mô hình lượng đặt hàng kinh tế cơ bản (EOQ). - Nhu cầu cả năm phải biết trước và không thay đổi. • - Phải biết trước chu kỳ đặt hàng, chu kỳ đặt hàng ngắn và không thay đổi. • - Lượng hàng của một đơn đơn hàng được thực hiện trong một chuyến hàng ở một thời điểm đã định trước. • - Sự thiếu hụt trong tồn kho hoàn toàn không xảy ra nếu như đơn hàng thực hiện đúng thời gian. • - Không tiến hành khấu trừ theo sản lượng. • - Duy nhất chỉ có 2 loại chi phí là chi phí đặt hàng (bao gồm các chi phí như tìm nguồn cung ứng, chuẩn bị sản xuất thử và định phí khác) và chi phí tồn trữ (chi phí kho bải, lãi trả ngân hàng và biến phí khác). 1. Mô hình lượng đặt hàng kinh tế cơ bản (EOQ). • Q* = • C* = • Trong đó: • D: Nhu cầu nguyên vật liệu cả năm • S: Chi phí đặt hàng cho mỗi đơn hàng • H: Chi phí tồn trữ tính cho một đơn vị sản phẩm trong một năm H SD.2 H Q S Q D 2 * *  Đồ thị của mô hình EOQ MÔ HÌNH EOQ Q Q* Qb 0 A B D Qb : Lượng tồn kho bình quân. OA = AB: Chu kỳ đặt hàng DA : Lượng tồn kho tối đa, lượng tồn kho này sẽ giảm dần theo thời gian. DB : Quá trình sử dụng lượng hàng tồn kho. • Số đơn hàng trong năm (Đh): là tỷ số giữa nhu cầu cả năm (D) với lượng đặt hàng tối ưu (Q*). • Chu kỳ đặt hàng (T): là khoảng cách thời gian giữa 2 lần đặt hàng kế tiếp nhau, được tính bằng cách lấy tổng số ngày làm việc bình quân tron năm (N) chia cho số đơn hàng (Đh). • Nhu cầu bình quân một ngày đêm (d): là tỷ số giữa nhu cầu cả năm (D) với số ngày làm việc bình quân trong năm (N). ROP Q* L t ROP = d . L L:thời gian phân phối 2. Mô hình lượng đặt hàng theo sản xuất (POQ). • Mô hình này được xây dựng trên giả định rằng toàn bộ lượng hàng của một đơn vị hàng được nhận đủ trong một chuyến hàng. Mô hình POQ đề cập đến trường hợp doanh nghiệp sẽ nhận hàng dần dần trong một thời gian nhất định. Q* =        p d H SD 1 .2 C* = SQ D p d H Q . * 1. 2 *        P: mức sản xuất bình quân 1 ngày đêm QQ* 0 A D B 3. Mô hình lượng đặt hàng để lại (BOQ). Q* = Q1* + Q2* Q1* = Q*.        BH B        B BH H SD..2 Q* = MÔ HÌNH BOQ Q Q1* Q2* 4. Mô hình khấu trừ theo số lượng (QD). • Là mô hình đề cập đến vấn đề giảm giá hàng hoá khi khách hàng mua hàng hoá với số lượng lớn. Mô hình này được tiến hành qua các bước: • - Xác định Q* từng mức Q* = PI SD . ..2 I : Tỷ lệ chi phí tồn trữ hàng năm so với giá đơn vị sản phẩm. P : Giá đơn vị sản phẩm. • -Điều chỉnh Q * • + Nếu Q* nằm trong mức khấu trừ thì giữ nguyên. • + Nếu Q* thấp hơn mức thấp nhất của mức khấu trừ thì chuyển Q* lên thành mức thấp nhất của mức khấu trừ. • + Nếu Q* cao hơn mức cao nhất của mức khấu trừ thì bỏ Q* của mức này. • - Tính tổng chi phí (TC) của mô hình và chọn lượng đặt hàng tối ưu của mỗi đơn hàng (Q**) có tổng chi phí thấp nhất TC = PDS Q D PI Q .. * .. 2 *  5. Mô hình xác suất với thời gian phân phối không đổi • Mô hình này đề cập đến vấn đề nhu cầu cả • năm không chắc chắn. Mức độ đáp ứng nhu cầu có quan hệ với xác suất xảy ra. Để giảm bớt khả năng thiếu hụt này là duy trì một lượng tồn kho tăng thêm gọi là lượng tồn kho an toàn (B), về thực chất tăng thêm lượng tồn kho an toàn là thay đổi điểm đặt hàng lại (ROPb). • ROPb = ROP + B • B : Lượng dự trữ an toàn tăng thêm 5. Mô hình xác suất với thời gian phân phối không đổi Các bước: • + Xác định ROP , thường là điểm có xác xuất xảy ra lớn nhất. • + Tính lượng tồn kho an toàn (B) và lượng thiếu hụt ở từng mức (Qh) • + Tính chi phí tồn kho tăng thêm ở từng mức (Ct) bằng công thức: Ct = ΣB . H 5. Mô hình xác suất với thời gian phân phối không đổi • + Tính chi phí xảy ra thiếu hụt từng mức (Cth) bằng công thức: • Cth = ΣQh. Pth. cth. Đh • - Pth : Xác suất xảy ra thiếu hụt ở từng mức. • - cth : Chi phí thiếu hụt tính cho một đơn vị hàng tồn kho. • - Đh : Số đơn hàng trong năm (số lần thiếu hụt) • + Tính tổng chi phí tăng thêm ở từng mức (TCt) • TCt = Ct + Cth • + Chọn mức ROPb và B có TCt thấp nhất.