Bài giảng Quy hoạch môi trường - Bài 1: Nhập môn - Phùng Chí Sỹ

Quy hoạch môi trường (Bài 1 : Nhập môn) Cán bộ giảng dạy : PGS.TS. Phùng Chí Sỹ VIỆN MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN 1. Số tiết :  - Lý thuyết : 30 Tiểu luận : 15 2. Tổ chức lớp học : - Yêu cầu về trang thiết bị giảng dạy : Máy tính, đèn chiếu, Projector, bảng, bút viết. 3. Mục tiêu : 3.1. Mục tiêu chung : Chương trình đào tạo môn học “Quy hoạch môi trường" được xây dựng nhằm cung cấp cho học viên các kiến thức nâng cao về quy hoạch môi trường phục vụ khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường nhằm phát triển bền vững. 3. Mục tiêu (tt) 3.2. Mục tiêu cụ thể : - Kiến thức : Chương trình đào tạo môn học “Quy hoạch môi trường" được xây dựng nhằm cung cấp cho học viên các kiến thức chuyên môn về cơ sở pháp lý, phương pháp luận và kỹ thuật xây dựng chiến lược và quy hoạch môi trường gắn với chiến lược/quy hoạch phát triển bền vững kinh tế xã hội tại một vùng lãnh thổ. 3. Mục tiêu (tt) - Kỹ năng : Chương trình đào tạo môn học “Quy hoạch môi trường" sẽ góp phần nâng cao kỹ năng của học viên trong nghiên cứu khoa học, có khả năng đánh giá và hiểu biết quy trình triển khai xây dựng chiến lược/quy hoạch môi trường gắn với chiến lược/quy hoạch phát triển bền vững kinh tế xã hội tại một vùng lãnh thổ. Học viên sau khi kết thúc khóa học có thể làm việc tại các trường đại học, viện nghiên cứu, các cơ quan quản lý tài nguyên và môi trường có liên quan ở trung ương cũng như ở địa phương. 4. Các môn học tiên quyết :  - Quản lý môi trường. - Công nghệ môi trường - Hệ thống thông tin địa lý - Đánh giá tác động môi trường - Địa chất môi trường - Mô hình hoá môi trường 5. Nội dung môn học PHẦN I : LÝ THUYẾT CHƯƠNG 1 KHÁI NIỆM QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 1.1. Tình hình nghiên cứu QHMT trên Thế giới và Việt Nam 1.2. Khái niệm QHMT 1.3. Mục tiêu của quy hoạch môi trường 1.4. Mối quan hệ giữa QHMT và phát triển bền vững 1.5. Hệ thống tổ chức quản lý môi trường CHƯƠNG 2CƠ SỞ PHÁP LÝ PHỤC VỤ QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 2.1. Các văn bản của Trung ương Đảng 2.2. Luật BVMT và các Luật liên quan (Tài nguyên đất, nước, khoáng sản, rừng, biển) 2.3. Các văn bản của Chính phủ (Nghị định Chính phủ, Quyết định của Chính phủ) 2.4. Các văn bản quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường và các Bộ/ngành liên quan 2.5. Các văn bản, quy định của địa phương CHƯƠNG 3NỘI DUNG VÀ QUY TRÌNH XÂY DỰNG QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 3.1. Nội dung QHMT 3.1.1. Căn cứ pháp lý để lập QHMT 3.1.2. Hiện trạng và Quy hoạch phát triển KTXH tại vùng nghiên cứu 3.1.3. Đánh giá hiện trạng môi trường gây ra bởi hiện trạng phát triển KTXH 3.1.4. Dự báo các tác động môi trường gây ra bởi quy hoạch phát triển KTXH 3.1.5. Xác định những vấn đề môi trường cấp bách 3.1.6. Xây dựng các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ CLMT/QHMT 3.1.7. Xây dựng các chương trình/dự án BVMT tại vùng nghiên cứu. 3.1.8. Sắp xếp ưu tiên và kế hoạch thực hiện 3.1.9. Trách nhiệm và phân công thực hiện QHMT 3.1.10. Xây dựng bản đồ QHMT phục vụ phát triển KTXH. CHƯƠNG 3NỘI DUNG VÀ QUY TRÌNH XÂY DỰNG QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG (tt) 3.2. Quy trình xây dựng QHMT 3.2.1. Chuẩn bị 3.2.2. Đánh giá hiện trạng và dự báo các tác động môi trường. 3.2.3. Định rõ các mục tiêu và chỉ tiêu của QHMT. 3.2.4. Đề xuất các nội dung của QHMT 3.2.5. Phê chuẩn QHMT 3.2.6. Thực hiện và quản lý, giám sát QHMT. CHƯƠNG 4PHÂN VÙNG LÃNH THỔ PHỤC VỤ XÂY DỰNG QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG VÙNG 4.1. Mục tiêu phân vùng 4.2. Tiêu chí phân vùng 4.3. Cấu trúc địa hình 4.4. Phân vùng chức năng môi trường CHƯƠNG 5PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ KỸ THUẬT XÂY DỰNG QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG VÙNG 5.1. Phương pháp xử lý thống kê (Statistics) 5.2. Phương pháp lập bảng liệt kê (checklist) 5.3. Phương pháp mạng lưới (Network) 5.4. Phương pháp ma trận (Matrix) 5.5. Phương pháp đánh giá nhanh (Rapid Assessment) 5.6. Phương pháp mô hình hóa môi trường (Environmrntal Modelling) 5.7. Phương pháp chuyên gia (Delphi) 5.8. Phương pháp chồng ghép bản đồ (GIS) 5.9. Phương pháp phân tích lợi ích – chi phí mở rộng (Cost Benefit Analysis) CHƯƠNG 6LẬP VÀ THUYẾT MINH BẢN ĐỒ QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG VÙNG 6.1. Lập bản đồ quy hoạch môi trường 6.1.1. Tỷ lệ bản đồ 6.1.2. Các bản đồ nền 6.1.3. Các bản đồ tổng hợp 6.1.4. Bản đồ quy hoạch môi trường CHƯƠNG 6LẬP VÀ THUYẾT MINH BẢN ĐỒ QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG VÙNG (tt) 6.2. Thuyết minh bản đồ quy hoạch môi trường 6.2.1. Hệ thống màu sắc, chú giải trên bản đồ quy hoạch môi trường 6.2.2. Sử dụng bản đồ quy hoạch môi trường phục vụ quy hoạch phát triển KTXH. PHẦN 2 : TIỂU LUẬN CHƯƠNG 7MỘT SỐ NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH VỀ QUY HOẠCH MÔI TRƯỜNG 7.1. Nghiên cứu quy hoạch môi trường cho 01 địa phương (tỉnh/huyện, Thành phố/thị xã/thị trấn) 7.2. Nghiên cứu quy hoạch môi trường cho 01 ngành (Công nghiệp, nông nghiệp, du lịch, khai khoáng, giao thông) 7.3. Nghiên cứu xây dựng quy hoạch môi trường phục vụ quy hoạch phát triển KTXH cho 01 vùng lãnh thổ (Vùng Kinh tế trọng điểm, khu đô thị công nghiệp, khu kinh tế trọng điểm, vùng kinh tế). 6. Đánh giá khóa học :  6.1. Phương thức đánh giá khóa học – Liên tục cả quá trình - Tham dự giờ giảng : 30% - Tiểu luận + Thi : 70% 6.2. Hình thức đánh giá : - Kiểm tra sĩ số - Cho bài tập viết tiểu luận - Đánh giá cuối kỳ : Chấm chuyên đề + chấm thi 7. Tài liệu học tập : 7.1. Sách tham khảo bắt buộc [1]. Các văn bản pháp luật về Bảo vệ Môi trường (Tập I-VI) [2]. Võ Quyết Thắng, 2001.Quy hoạch môi trường.Hà Nội.Đại học Quốc gia Hà Nội. [3]. Phạm Ngọc Đăng, Quản lý môi trường đô thị và Khu công nghiệp, 2002 [4]. Quy hoạch đa dạng sinh học quốc gia : đường lối chỉ đạo dựa trên những kinh nghiệm ban đầu trên thế giới, 1995. Tài liệu dịch của Viện Tài nguyên Thế giới (Hoa Kỳ). Cục Môi trường,Hà Nội, 161 trang. 7.2. Sách và tài liệu tham khảo tùy ý [1]. ADB, 1991. Guidelines for Intergrated Regional Economic-cum-Environmental Development Planning. Environment Paper No 3. [2]. Frederic O. Sargen; Paul Lusk; Josd A. Rivera and Mariá Varela, 1991. Rural Environmental Planning for Sustainable Communities.Island Press. [3]. John Tillman Lyle, 1999. Design for Human Ecosystems. Island Press, Washington D.C. [4]. Ortolano, Leonard, 1992. Environmental Planning. John Wiley & Sons, New York. [5]. Susan Buckingham-Hatfield & Bob Evans (Editorial Leader), 1996.Environmental Planning and Sustainability. John Wiley & Sons, New York . 7.2. Sách và tài liệu tham khảo tùy ý [6]. United State Environmental Protection Agency (US EPA), 1994. Environmental Planning for Small Communities – A Guidefor Local Decision Makers. Office of RegionalOperations and State/Local Relations, Washington. [7]. Báo cáo Hội nghị khoa học lần thứ nhất do Chương trình “Bảo vệ môi trường và Phòng tránh thiên tai”, Bộ Khoa học & Công nghệ tổ chức tại Đồ Sơn, 2003, NXB Khoa học Kỹ thuật. [8]. Báo cáo đề tài nhà nước KC-08.03 “ Nghiên cứu Quy hoạch môi trường phục vụ quy hoạch phát triểnKTXH tại Vùng kinh tế trọng điểm Miền Trung” (Chủ nhiệm đề tài : PGS.TS. Phùng Chí Sỹ). 7.3. Các tài liệu khác  Các báo cáo Quy hoạch phát triển KTXH Niên giám thống kê Các bản đồ. Các báo cáo khoa học khác có liên quan