Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 2: Phiên mã và dịch mã

Bài 2: PHIÊN Mà VÀ DỊCH Mà I. Phiên mã (tổng hợp mARN ) 1.Caáu truùc và chức năng của ARN I. Phiên mã (tổng hợp mARN ) 1.Caáu truùc và chức năng của ARN a.mARN Caáu taïo: Laø moät maïch poâlinucleâoâtít sao cheùp ñuùng moät ñoaïn maïch ADN nhöng trong ñoù uraxin thay cho timin Chöùc naêng + Là phiên bản của gen + Làm nhiệm vụ khuôn mẫu cho dịch mã ở riboxom 1.Caáu truùc và chức năng của ARN I. Phiên mã (tổng hợp mARN ) b. tARN Caáu taïo: Chöùc naêng Vận chuyển axitamin tới riboxom để dịch mã Là một mạch polinucleotit, nhưng được cuộn lại một đâù Mỗi phân tử tARN đều có một bộ ba đối mã đặc hiệu 1.Caáu truùc và chức năng của ARN I. Phiên mã (tổng hợp mARN ) Caáu taïo: c. rARN Chöùc naêng ™Laø thaønh phaàn caáu taïo neân caùc riboâxoâm. Laø moät maïch poâlinucleâoâtít, dang mạch đơn hoặc quấn lại như tARN 5’ 3’ 2. Cơ chế phiên mã Những thành phần nào tham gia vào quá trình phiên mã?ARN được tạo ra dựa trên khuôn mẫu nào?Enzim nào tham gia vào quá trình phiên mã? Cho biết chiều của mạch khuôn được tổng hợp của mARN?Kết quả của quá trình phiên mã là gì?Hiện tượng xảy ra khi kết thúc quá trình phiên mã?Phân biệt quá trình phiên mã ở TBNS và TBNC Quá trình phiên mã xảy ra khi nào? 3’ 5’ ARN polimeraza 5’ 3’ 3’5’ mARN trưởng thành Tế` bào nhân sơ Tế` bào nhân chuẩn E I E I E mARN sơ khai Loại bỏ I mARN trưởng thành I. Phiên mã (tổng hợp mARN ) 2. Cơ chế phiên mã Ña soá caùc ..ñeàu ñöôïc toång hôïp treân khuoân., tröø ARN laø boä gen cuûa moät soá viruùt Döôùi taùc duïng cuûa enzim Moät ñoaïn cuûa phaân töû ADN duoãi xoaén, 2 maïch ñôn taùch nhau ra. Moãi ..treân maïch mang keát hôïp vôùi moät trong theo nguyeân taéc boå sung ( A – U ) : ( G – X ), taïo neân chuoãi ..cuûa ARN (mARN trưởng thành) 4.ADN2.ARN 3.ARN polimeraza1.mã gốc 2 4 3 5 1 8 6 7 5.nucleotit 8.ribônucleotit6.Môi trường nội bào 7.pôliribônucleotit II. Dịch mã • 1. Hoạt hóa axit amin Axit amin + ATP axit amin * ezim axit amin * + tARN aa - tARN Quá trình tổng hợp protein có nhũng thành phần nào tham gia? Axitamin được hoạt hóa nhờ gắn với hợp chất nào? Axitamin hoạt hóa kết hợp với tARN nhằm mục đích gì? II. Dịch mã • 2. Tổng hợp chuỗi polipeptit 1 mARN từ nhân vào tế bào chất, kết hợp với Ri ở vị trí nào? 2 tARN mang aa thứ mấy tiến vào vị trí đầu tiên của Ri ? 3 Vị trí kế tiếp là của tARN mang aa thứ mấy? Và liên kết nào được hình thành? 4 Lúc này Ri có hoạt động nào tiếp theo ?và cho biết kết quả của hoạt đông đó? 5 Sự chuyển vị của Ri đến khi nào thì kết thúc ? 6 Sau khi được tổng hợp , có những hiện tượng gì xảy ra ở chuỗi polipeptit? Trả lời: 1.Mã mở đầu AUG 2.*tARN mang aa mở đầu (Met-tARN) đối mã của nó khớp với mã mở đầu (AUG) theo NTBS3.Mang aa1- tARNcủa Ri tới vị trí bên cạnh và đối mã của nó khớp với mã của aa1 theo NTBS. Liên kết peptit được hình thành giữa aa mở đầu và aa1 4.Ri dịch chuyển một bộ ba/mARN làm cho tARN(UAX) ban đầu rời khỏi Ri đồng thời đưa aa2- tARN vào , ối mã của nó sẽ khớp với mã của a 2 /mARN theo NTBS , liên kết peptit được hình thành giữa aa1 và aa2 5 kh Ri tiếp xúc với mã kết thúc (UAG) /mARN thì t RN cuối cùng rời khỏi Ri và c uỗi polipeptit được giải phóng 6.Nhờ tác dụng của enzim đặc hiệu , aa mở đầu ( Met) tách khỏi chuỗi polipeptitva chuỗi polipeptit sẽ đươc hình thành bậc cao hơn tạo phân tử protein hoàn chỉnh GA U X X G U G U X X G A X U U A G A U X A U X G G X METPRO GA U X X G U G U X X G A X U U A G A X A G G X MET PRO CYS GA U X X G U G U X X G A X U U A G A X A G G X MET PRO CYS PRO GA U X X G U G U X X G A X U U A G A U G G G X MET PRO CYS PRO THR GA U X X G U G U X X G A X U U A G A U G MET PRO CYS PRO THR GA U X X G U G U X X G A X U U A G MET PRO CYS PRO THR GA U X X G U G U X X G A X U U A G men MET PRO CYS PRO THR Axit amin môû ñaàu khoâng naèm trong phaân töû Protein Boä keát thuùc khoâng maõ hoaù axit amin Tìm soá axit amin do moät Riboxom toång hôïp moät phaân töû Protein treân moät phaân töû ARNm ΣRN 3 -2 GA U X X G U G U X X G A X U U A G PRO CYS PRO THR II. Dịch mã • 2. tổng hợp chuỗi polipeptit Điền vào chỗ trống sau: B1: hai tiểu đơn vị. Gắn với mARN ở vị trí nhận biết đặc hiệu . Bộ ba đối mã . Của phức hợp Met – tARN bổ sung với codon mở đầu.. .. Trên mARN 1. AUG 2. riboxom 3. UAX 2 3 1 B2: Khi Codon thứ hai GAA gắn với bộ ba đối mã của nó ..Riboxom tác động như một khung đỡ.và phức hợp để gắn kết hai aa Met – Glu nhờ liên kết .. Riboxom dịch đi một codon trên mARN để đỡ phức hợp tiếp theo cho đến khi aa thứ ba ( Arg) liên kết với aa thứ hai (Glu) bằng liên kết peptit Quá trình này cứ lặp đi lặp lại cho đến cuối mARN. 6 5 8 4 7 4.Peptit 5.mARN 6.XUU 7.codon – anti codon 8.axit amin- tARN B3: Khi tiếp xúc với một trong ba mã kết thúc (UAA, UAG, UGA) thì quá trình dịch mã hoàn tất. Nhờ một loại đặc hiệu , aa mở đầu ( met) được cắt khỏi chuỗi polipettit vừa tổng hợp. Chuỗi polipeptit tiếp tục hình thành các cấu trúc bậc cao hơn trở thành ..có hoạt tính sinh học 11 riboxom10 enzim9 protein 11 10 9 G U A X G A G G U A G U A X G A G G U A G U A X G G U A X G A G G U A G U A U Riboxom tröôït treân ARNm thoâng phaûi moät maø nhieàu Riboâxoâm cuøng tröôït caùch nhau moät khoaûng töø 50 Æ 100A¨ (16Æ30 Nu) Nhö vaäy, moät phaân töû ARN thoâng tin toång hôïp ñöôïc nhieàu phaân töû Protein coù caáu truùc hoaù hoïc gioáng nhau Pô li xôm AND mARN protein TT Phiên mã Dịch mã Cơ chế phân tử của hiện tượng di truyền : GV: PHẠM THỤY ANH