Bài giảng Sinh học Lớp 12 - Bài 8: Quá trình hình thành loài mới

Quỏ trỡnh hỡnh thành loài mới Nhóm thực hiện: Nguyễn Hồng Nhung Đặng Thị Thanh Nguyễn Hải Lý Hoμng Thị Đμo Hình thμnh loμi mới lμ một quá trình lịch sử, cải biến thμnh phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo h−ớng thích nghi, tạo ra kiểu gen mới, cách ly sinh sản với quần thể gốc. D−ới đây chỉ trình bày một vài ph−ơng thức hình thành loài chủ yếu: 1. Hình thμnh loμi bằng con đ−ờng địa lý. 2. Hình thμnh loμi bằng con đ−ờng sinh thái. 3. Hình thμnh loμi bằng lai xa vμ đa bội hoá. Hình thμnh loμi bằng con đ−ờng địa lý 1. Cơ chế: Loài mở rộng khu phân bố của nó, chiếm thêm những vùng lãnh thổ mới, có điều kiện địa chất, khí hậu khác nhau, hoặc khu phân bố của lòai bị chia nhỏ do các vật ch−ớng ngại địa lý (sông, núi, dải đất liền) làm cho các quần thể trong loài bị cách ly nhau. Trong những điều kiện địa lý khác nhau, CLTN đã tích luỹ các đột biến và biến dị tổ hợp theo những h−ớng khác nhau, dần dần tạo thành nòi địa lý rồi tới các loài mới 2.Nhận xét: - Hình thμnh loμi bằng con đ−ờng địa lý lμ ph−ơng thức có cả ở động vật vμ thực vật - Trong ph−ơng thức nμy, cách ly địa lí lμ nhân tố tạo điều kiện cho sự phân hoá trong loμi. - Điều kiện địa lí không phải lμ nguyên nhân trực tiếp gây ra những biến đổi t−ơng ứng trên cơ thể sinh vật mμ lμ nhân tố chọn lọc những kiểu gen thích nghi. Hình thành loài bằng con đ-ờng sinh thái 1. Cơ chế: Trong cùng một khu phân bố địa lý, các quần thể của loài đ−ợc chọn lọc theo h−ớng thích nghi với những điệu kiện sinh thái khác nhau, hình thành các nòi sinh thái rồi đến loài mới. 2. Ví dụ : Các quần thể một số loài thực vật sống trên bãi bồi ở sông Vonga rất ít sai khác về hình thái so với các quần thể t−ơng ứng ở phía trong bờ sông nh−ng chúng khác nhau về đặc tính sinh thái. Chẳng hạn: chu kỳ sinh tr−ởng của thực vật bãi bồi bắt đầu muộn, vào cuối tháng 5 đầu tháng 6 t−ơng ứng với thời điểm kết thúc mùa lũ hàng năm và ra hoa kết hạt tr−ớc khi lũ về. Do chênh lệch về thời kỳ sinh tr−ởng và phát triển, các nòi sinh thái ở bãi bồi không giao phối với các nòi t−ơng ứng ở phía trong bờ sông. Hình thành loài bằng lai xa và đa bội hoá 1.Cơ chế: Tế bào của cơ thể lai khác loài chứa bộ NST đơn bội của hai loài bố mẹ. Do hai bộ NST này không t−ơng đồng nên trong kỳ phân bào I của giảm phân không xảy ra sự tiếp hợp và trao đổi chéo giữa các cặp NST, trở ngại cho sự phát sinh giao tử. Vì vậy cơ thể lai xa chỉ có thể sinh sản sinh d−ỡng mà không sinh sản hữu tính đ−ợc. Tuy nhiên, nếu xảy ra sự đa bội hoá từ 2n thành 4n thì quá trình giảm phân sẽ tiến hành đ−ợc và cơ thể lai xa có khả năng sinh sản hữu tính. Tế bào của cơ thể lai xa, sau khi đã đa bội hoá sẽ chứ đựng 2 bộ NST l−ỡng bội của hai loài bố mẹ nên đ−ợc gọi là thể song nhị bội. Nhận xét chung Nói chung loài mới không xuất hiện vói một đột biến mà th−ờng là có sự tích luỹ một tổ hợp nhiều đột biến, loài mới không xuất hiện với một cá thể duy nhất mà phải là một quần thể hay một nhóm quần thể tồn tại phát triển nh− là một khâu trong hệ sinh thái, đững vững qua thời gian d−ới tác dụng của CLTN. Câu hỏi trắc nghiệm Câu 1: Vai trò của nhân tố cách ly địa lý trong quá trình hình thành loài bằng con đ−ờng cách ly địa lý a.Là nhân tố quy định chiều h−ớng tiến hoá. b.Là nguyên nhân gây ra biến đổi trên cơ thể sinh vật. c.Tạo điều kiện cho sự phân hoá trong loài. d.Là nhân tố chọn lọc các kiểu gen thích nghi. Câu hỏi trắc nghiệm Câu 2 : Hình thành loài mới là một quá trình.., cải biến. tạo kiểu gen mới, cách ly.. với quần thể ban đầu a. thay đổi thành phần kiểu gen, lâu dài, sinh sản. b. tạo đột biến, thành phần kiểu gen, địa lý. c. lịch sử, thành phần kiểu gen của quần thể, sinh sản. d. lịch sử, thành phần kiểu gen của quần thể ban đầu theo h−ớng thích nghi, sinh sản. Câu hỏi trắc nghiệm Câu 3: Hình thành loài bằng con đ−ờng sinh thái có ở loài: a. Động vật bậc cao b. Thực vật c. Thực vật và động vật ít di động d. Động vật, thực vật Câu hỏi trắc nghiệm z Câu 4 : Dấu hiệu quan trọng nhất để phân biệt loài: a. Cách ly sinh sản. b. Cách ly địa lý. c. Cách ly sinh thái. d. Cả a, b, c Câu hỏi trắc nghiệm • Câu 5: Hình thành loài bằng con đ−ờng nào diễn ra nhanh nhất • A. Địa lý • B. Sinh thái • C. Lai xa và đa bội hoá • D. Tất cả dều sai Câu hỏi trắc nghiệm z Câu 6: Tại sao khi đa bội hoá , cơ thể lai xa có thể sinh sản hữu tính đ−ợc? z A: Vì tế bào cơ thể lai xa to lên z B: Vì cơ thể lai xa có nhiều NST hơn z C: Vì cơ thể lai xa sẽ chứa 2 bộ NST l−ỡng bội của hai loài bố mẹ dẫn tới giảm phân xảy ra z D: A,B,C Câu hỏi trắc nghiệm z Câu 7: Tại sao cơ thể lai xa lại không thể sinh sản h−ũ tính đ−ợc z A. Do không có quá trình phát sinh giao tử z B. Do không có cơ quan sinh sản z C. Do cơ thể lai xa chứa bộ NST đơn bội của hai bố mẹ, hai bộ NST này không t−ơng đồng z D. A&C Câu hỏi trắc nghiệm „ Câu 8: Tại sao lai xa th−ờng ít gặp ở động vật? „ A. Vì động vật có cơ chế cách li sinh sản hai loài rất phức tạp „ B. Vì nó th−ờng gây ra rối loạn giới tính „ C. Vì động vật tiến hoá hơn „ D. A&D Câu hỏi trắc nghiệm † Câu 9: Vai trò của cách li địa lí: † A. Là nguyên nhân trực tiếp gây ra những biến đổi lên cơ thể sinh vật † B. Là nhân tố tạo điều kiện cho sự phân hoá † C. Là nhân tố chọn lọc những kiểu gen thích nghi † D. A&C Câu hỏi trắc nghiệm { Câu 10: Loài mới là gì? { A. Là một quá trình lịch sử, cảI biến thành phần KG quần thể ban đầu theo h−ớng thích nghi { B. Tạo ra những KG mới { C. Cách li sinh sản với quần thể gốc { D. A,B,C