Bài giảng Tin - Cấu trúc chương trình

12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 1 CẤU TRÚC CHƢƠNG TRÌNH Cấu trúc chung Các thành phần của chƣơng trình Ví dụ chƣơng trình đơn giản 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 2 A. Nục đích yêu cầu  Học sinh nắm đƣợc :  Cấu trúc của một chƣơng trình Turbo Pascal  Các kiến thức cơ bản về kiểu dữ liệu, phép toán, biểu thức, câu lệnh gán, tổ chức vào/ra đơn giản;  Cách thực hiện chƣơng trình trong môi trƣờng pascal.  Học sinh biết cách vận dụng kiến thức để viết một số chƣơng trình đơn giản.  Giúp học sinh hiểu hơn về môn học, biết đƣợc lợi ích và cái hay của môn học, từ đó thêm yêu thích và hứng thú với môn học. 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 3 B. Phƣơng pháp, phƣơng tiện 1. Phƣơng pháp  Kết hợp các phƣơng pháp giảng dạy nhƣ thuyết trình, vấn đáp…  Kết hợp kiến thức trong giáo trình và một số ví dụ nhỏ trên máy. 2. Phƣơng tiện  Giáo án điện tử  Máy chiếu  Sách giáo khoa lớp 11.  Sách tham khảo ( nếu có 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 4 C. Tiến trình lên lớp và nội dung bài giảng C.1. Ổn định lớp C.2. Kiểm tra bài cũ C.3. Nội dung bài 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 5 C.2.Kiểm tra bài cũ Câu hỏi: • Cả lớp cho cô biết bài trƣớc chúng ta học về vấn đề gì? • Tại sao ngƣời ta phải xây dựng các ngôn ngữ lập trình bậc cao? 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 6 Hƣớng dẫn trả lời Trả lời: • Bài trƣớc chúng ta học về các thành phần của ngôn ngữ lập trình (pascal) • Ngƣời ta phải xây dựng các ngôn ngữ lập trình bậc cao vì nó có tác dụng rất quan trọng, nó giúp ích rất nhiều trong cuộc sống thực tế, hầu hết các ứng dụng chúng ta sử dụng trong máy tính đều phải dùng các ngôn ngữ bậc cao để soạn ra chúng. 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 7 Đặt vấn đề  Khi viết một bài văn, chúng ta cúng phải có đầy đủ 3 phần rõ rệt và đó là qui định chung không đƣợc vi pham nó • mở bài • thân bài • kết bài Tƣơng tự nhƣ vậy khi viết một chƣơng trình (lập trình),cũng có cấu trúc riêng của nó. Trong lập trình cấu trúc rất quan trọng, thiếu nó chúng ta không hiểu đƣợc chƣơng trình và chƣơng trình còn bị lỗi.  Để hiểu rõ, bây giờ cô trò mình sẽ đi tìm hiểu rõ về cấu trúc một chƣơng trình. 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 8 C.3. Nội dung bài giảng I. Cấu trúc chung II. Các thành phần của cấu trúc III. Một số ví dụ đơn giản 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 9 I. Cấu trúc chung [] Trong đó:  Phần khai báo có thể có hoặc không  Phần thân bắt buộc phải có  Chú ý • Phần trong dấu bắt buộc có • Phần trong dấu [ và ] có thể có hoặ không 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 10 II. Các thành phần của cấu trúc II.1.Phần khai báo II.1.1.Khai báo tên chƣơng trình II.1.2.Khai báo thƣ viện II.1.3.Khai báo hằng II.1.4.Khai báo biến II.2. Thân chƣơng trình 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 11 II.1.1 Khai báo tên chƣơng trình  Phần này có thể có hoặc không  Với Pascal, nếu có, phần khai báo bắt bằng từ khóa program, tiếp đến là tên chƣơng trình. Program ; Trong đó tên chương trình là tên do ngƣời lập trình đặt theo đúng quy định về tên. Ví dụ Program sap_xep; Program lop_11_a; 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 12 II.1.2 Khai báo thƣ viện Mỗi ngôn ngữ lập trình có một số thƣ viện đƣợc lập trình sẵn cho ta sử dụng. Khai báo thƣ viện để sử dụng các chƣơng trình đó nhƣ sau : 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 13 a. Trong pascal Uses ; Ví dụ Uses crt; - Muốn dùng lệnh xóa màn hình clrscr thì phải có khai báo crt 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 14 b. Trong C++ #include Ví dụ #include #include <conio.h - Sau khi khai báo thƣ viện conio.h ta dùng lệnh clrscr 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 15 II.1.3 Khai báo hằng Nhiều giá trị đƣợc dùng trong chƣơng trình nhiều lần mà nó không thay đổi, chính là hằng. Trƣớc khi sử dụng nó, ta phải khai báo. Trong mỗi ngôn ngữ lập trình khác nhau có thể có cách khai báo hằng số khác nhau 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 16 a. Trong pascal -Khai báo trong Pascal dạng : sau từ khóa CONST có thể có nhiều dòng dạng: = ; Ví dụ CONST PI = 3,14; MaxY = 100 MinA = 10 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 17 b. Trong C++ - khai báo trong C++ sau từ khóa CONST phải có kiểu hằng, tên hằng, giá trị nhƣ sau: CONST = Ví dụ Const int MaxN = 1000; Const float PI = 3.1416; Const char* KQ = ”ketqua:”; 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 18 II.1.4 Khai báo biến  Tất cả các biến dùng trong chƣơng trình đều phải đƣợc đặt tên và khai báo để chƣơng trình dịch biết để lƣu trữ và xử lý.  Tại mỗi thời điểm thực hiện chƣơng trình, biến chỉ nhận một giá trị.  Ví dụ: ax + b = 0 thì a, b, x là các biến 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 19 a. Trong pascal VAR : ; - Sau VAR cũng có thể khai báo nhiều danh sách biến khác nhau. Ví dụ: Var a,b,c : integer; Hoten : string 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 20 b.Trong C++ ; Ví dụ: int a,b,c; Char hoten; 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 21 Chú ý Với: - danh sách biến là một hoặc nhiều tên biến, các tên cách nhau bởi dấu phẩy. - kiểu dữ liệu là một trong các kiểu dữ liệu chuẩn của TP hoặc C++ 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 22 Câu hỏi nhỏ (hằng – biến) Hỏi: - Trong một chƣơng trình Pascal, nếu có cả khai báo hằng và khai báo biến thì khai báo nào đƣợc viết trƣớc ? - Trả lời : Khai báo hằng. 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 23 II.2. Thân chƣơng trình Dãy lệnh trong pham vi đƣợc xác định bởi cặp dấu hiệu mở đầu và kết thúc tạo thành thân chƣơng trình. Trong Pascal Cấu trúc : BEGIN{tên dành riêng bắt đầu} []; END.{tên dành riêng kết thúc} 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 24 Chú ý - Phần thân chƣơng trình chứa toàn bộ nội dung của chƣơng trình. - Mỗi câu lệnh phải đƣợc kết thúc bởi dấu chấm phẩy. - Sau END kết thúc toàn bộ chƣơng trình, phải có dấu chấm. Đây là lệnh duy nhất đƣợc kết 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 25 III. Ví dụ chƣơng trình đơn giản III.1.Ví dụ 1 III.2.Ví dụ 2 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 26 III.1. Ví dụ 1 Chƣơng trình sau thực hiện việc đƣa ra màn hình thông báo: “Xin chao cac ban! Chuc cac ban hoc tot!” 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 27 Chƣơng trình a.Ngôn ngữ Pascal Program vi_du_1; Uses crt; BEGIN Clrscr; Write(„ Xin chao cac ban ! „); Writeln(„Chuc cac ban hoc tot ‟); END. b.Ngôn ngữ C++ #include Void main() { Printf (“xin chao cac ban!”); } 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 28 Hãy chỉ ra các thành phần của chƣơng trình 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 29 Trả lời Pascal  Phần tên gồm từ khoá Program và tên chƣơng trình là vi_du_1  Phần khai báo thƣ viện crt;  Phần khai báo biến và hằng không có.  Phần thân chƣơng trình gồm 3 câu lệnh là lệnh xoá màn hình và lời gọi thủ tục write, writeln; C++  Phần khai báo chỉ có một câu lệnh include khai báo thƣ viện stdio.h.  Phần thân chƣơng trình chỉ có một câu lệnh printf đƣa thông báo ra màn hình. 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 30 III.2.Ví dụ 2 Cho chƣơng trình Begin Writeln(„xin cao cac ban!‟); Writeln(„Moi cac ban lam quen voi pascal‟); End. 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 31 Hỏi Chƣơng trình đƣợc viết theo ngôn ngữ nào?Thành phần của chƣơng trình? In ra màn hình cái gì? 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 32 Trả lời - Chƣơng trình đƣợc viết theo ngôn ngữ Pascal. - Thành phần của chƣơng trình: không có phần khai báo, chỉ có phần thân là hai câu lệnh đƣa ra hai thông báo. -In ra màn hình hai thông báo: Xin chao cac ban! Moi cac ban lam quen voi pascal 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 33 D. Củng cố bài  Qua bài học chúng ta đã biết • Cấu trúc của một chƣơng trình gồm những phần nào • Biết đƣợc một số loại dữ liệu chuẩn của TP • Cách khai báo tên chƣơng trình, khai báo hằng,khai báo thƣ viên.  Chúng ta cần nắm vững các thành phần đó để áp dụng vào làm bài tập trong những tiết sau. 12/11/2011 Mạc Thị Mai_K56A_CNTT_ĐHSPHN 34 E. Bài tập về nhà 1. Viết chƣơng trình TP hiển thị ra màn hình 3 dòng thông báo : Xin chao! Cac ban dang lam bai tap a? Cac ban thay hoc tin hoc co thu vi khong? 2. Viết một số cách khai báo các kiểu dữ liệu chuẩn đã đƣợc học