Bài giảng Trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên

TRẦM CẢM Ở TRẺ EM VÀ THANH THIẾU NIÊN Ths.Bs. Nguyễn Thị Thanh Bình Bệnh viện C Đà nẵng Định nghĩa trầm cảm Trầm cảm là rối loạn về cảm xúc. Cảm xúc là một loại phản ứng của con người trước những kích thích xảy ra từ bên ngoài hoặc từ bên trong cơ thể. Trầm cảm gây ra sự suy giảm chức năng xã hội và nghề nghiệp. Người ta ước tính, tỷ lệ suy giảm các chức năng do rối loạn cảm xúc bằng tất cả những suy giảm chức năng do các bệnh mãn tính của cơ thể cộng lại. • Hàng năm có 850.000 người chết vì chứng trầm cảm. • Khoảng 5% dân số thế giới có rối loạn trầm cảm. • Tỷ lệ hiện mắc trầm cảm là 2,3-3,2% ở nam giới, 4,5-9,3% ở nữ giới. Nếu tính trong cả cuộc đời thì tỷ lệ mắc là 7-12% ở nam và 20-25% ở nữ. • Năm 2020, dự đoán trầm cảm sẽ là căn bệnh phổ biến toàn cầu, xếp vị trí thứ 2, với khoảng 121 triệu người mắc bệnh. • Khi một đứa trẻ hoặc một thanh thiếu niên cảm thấy buồn chán quá thường xuyên, quá nhiều, hoặc quá lâu, em có thể đã mắc chứng trầm cảm. Nguyên nhân của trầm cảm Di truyền: Những người có người thân bị trầm cảm thì nguy cơ mắc bệnh cao hơn Có bất thường trong các chất dẫn truyền thần kinh: Norepinephrine, Serotonine và Dopamine giảm. Rối loạn nội tiết tố: Trục tuyến thượng thận và trục tuyến giáp Sang chấn hay khủng hoảng tâm lý: thất bại trong cuộc sống như: học tập, công việc, hôn nhân, bị mất người thân... Biểu hiện của trầm cảm  Trẻ em và thanh thiếu niên có thể khó nhận biết và khó mô tả về cảm xúc và cảm giác của bản thân các em.  Các em có thể vẫn chưa biết cách bộc lộ cảm xúc của bản thân bằng từ ngữ.  Các em có thể biểu hiện cảm xúc của mình qua hành vi.  Đôi khi những người lớn hiểu lầm những hành vi này là hành động không vâng lời hoặc thích thể hiện, nhưng đó có thể là các dấu hiệu của chứng trầm cảm. Cảm xúc trầm, buồn: chán nản, trống rỗng, vô vọng, không thiết tha bất cứ điều gì. Có thể nhận biết qua dáng điệu, ngôn ngữ, trang phục và lời kể... Mất hứng thú: Ít quan tâm, hứng thú với những thứ, những hoạt động mà trước đây các em rất thích. Mất cảm giác ngon miệng: 70% trẻ trầm cảm chán ăn nên thường bị sút cân. Có một tỷ lệ nhỏ thèm ăn và thích ăn đồ ngọt quá mức. Mất ngủ: 80% trằn trọc, khó ngủ, Buổi sáng cảm thấy uể oải, người nặng nề, muốn nằm lì trên giường... Rối loạn tâm thần vận động: Cảm xúc, tư duy, hành vi chậm chạp, giọng nói đều đều, chậm và đứt quãng. Mất sinh lực: mệt mỏi, mất sức hoặc cạn kiệt sức lực, chán nản, thiếu nhiệt tình mặc dù chẳng hoạt động gì nhiều Mặc cảm tự ti và cảm giác tội lỗi: Trẻ thiếu tự tin, luôn tự đánh giá thấp bản thân và cảm thấy mình là người thất bại, tồi tệ, có lỗi. Thiếu quyết đoán, khả năng tập trung kém: do cảm xúc, tư duy, hành vi chậm, kém tập trung, kém chú ý, giao tiếp kém, xa lánh mọi người nên trẻ thiếu sự quyết đoán khi cần quyết định một vấn đề nào đó Có ý tưởng/hành động tự sát: trẻ thường nghĩ về cái chết và tự hủy hoại bản thân vì nghĩ chết là để giải thoát mọi vấn đề, nguy cơ tự sát cao ở giai đoạn bắt đầu điều trị. Lo âu: Căng thẳng, cảm giác lo âu, sợ hãi, đối khi bật khóc, la hét, cáu giận không có nguyên nhân. Bộc lộ những triệu chứng cơ thể: tim đập nhanh, thở gấp, khó thở, đau đầu, đau ngực, buồn nôn, táo bón... Có tâm trạng tức giận, thù hận hoặc các hành vi nguy hiểm nghiêm trọng. Thường xuyên nghỉ học hoặc có kết quả học tập kém Trị liệu trầm cảm  Bản thân các trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm không phải là những người yếu đuối và các em không có khiếm khuyết về tính cách.  Cảm giác trầm cảm của các em là rất thật và không thể kỳ vọng vào việc các em chỉ cần "vui vẻ lên."  Trẻ em và thanh thiếu niên bị trầm cảm cần được điều trị và bệnh trầm cảm của các em là có thể chữa khỏi được.  Về vấn đề trị liệu tâm lý, nghiên cứu cho thấy rằng liệu pháp giao tiếp hoặc hành vi nhận thức rất hữu ích cho những trẻ mắc bệnh trầm cảm.  Hai liệu pháp này giúp thanh thiếu niên chú trọng tới các mối quan hệ cá nhân gây trở ngại cho các em và các lối suy nghĩ tiêu cực thường liên quan tới bệnh trầm cảm.  Các biện pháp điều trị khác có thể là trị liệu tâm lý cho gia đình và trị liệu theo nhóm.  Ngày càng có nhiều nghiên cứu về việc sử dụng thuốc để chữa chứng trầm cảm ở trẻ em. * Thuốc: theo chỉ định của BS chuyên khoa. Một số thuốc chống trầm cảm (Amitriphilin, anafranil, stablon, Remeron, Sertralin) * Sốc điện * Tâm lý trị liệu: - Giải tỏa cảm xúc giận dữ - Kiểm soát tự tử - Điều chỉnh nhận thức lệch lạc - Xây dựng kế hoạch chăm sóc bản thân - Xây dựng hệ thống hỗ trợ - Vận động thân thể Biện pháp phòng ngừa  Viết nhật ký Truyện trò tâm sự với Viết nhật ký giải tỏa người thân, bạn bè Xây dựng hệ thống hỗ trợ Tập thể dục, thể thao, yoga... Quản lý stress Làm thế nào để được giúp đỡ? • Trước hết, hãy hỏi ý kiến bác sĩ. • Hãy yêu cầu khám kiểm tra sức khỏe toàn diện cho trẻ • Cho bác sĩ biết về những hành vi của trẻ khiến quý vị cảm thấy lo ngại. • Hãy hỏi bác sĩ của quý vị để biết có cần đưa con quý vị đi khám chữa trị với bác sĩ chuyên khoa về các bệnh hành vi hay không. • Quý vị cũng nên liên lạc với trường của con mình. Các giáo viên và cố vấn viên của trường cũng có thể giúp đỡ. Cám ơn sự theo dõi của quý vị