Bài tập thực hành với phần mềm ArcViewGIS - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải

Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 44 - BÀI TẬP 3A. SỬ DỤNG CÔNG CỤ TẠO LẬP CHÚ GIẢI Giả sử bạn muốn thành lập một bản đồ về dân số của nước Mỹ. Trong bài tập này, bạn sẽ sử dụng công cụ tạo lập chú giải để tạo các bản đồ chuyên đề với các loại chú giải và các phương pháp phân loại dữ liệu khác nhau. Bạn sẽ giải bài tập theo các bước sau đây: 1. Bước 1: Khởi động ArcView và mở một Dự án 2. Bước 2: Thay đổi màu sắc các biểu tượng và loại chú giải 3. Bước 3: Phân loại dữ liệu dân số sử dụng phương pháp ngắt tự nhiên 4. Bước 4: Thay đổi phương pháp phân lớp, số lớp và nhãn 5. Bước 5: Tạo bản đồ mật độ điểm 6. Bước 6: Hiển thị các giá trị bằng biểu tượng đồ thị 7. Bước 7 (bài làm thêm): Sử dụng phương pháp cấp độ biểu tượng để hiển thị các điểm 8. Bước 8 : Đóng Dự án Bước 1: Khởi động ArcView và mở một Dự án Khởi động ArcView. Từ lệnh đơn File, chọn Open Project. Truy cập đến thư mục c:\esritrn\arcview\exercise sau đó kích trỏ chuột vào tệp ex3a.apr rồi nhấn OK. Bước 2: Thay đổi màu sắc các biểu tượng và loại chú giải Khi Dự án mở ra, bạn sẽ thấy một view chứa một theme: States. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 45 - Mỗi khi bạn đưa một theme vào view, ArcView sẽ tự động gán cho các đối tượng của theme đó một màu được chọn ngẫu nhiên. Trước tiên, bạn sẽ thay đổi màu sắc mặc định này bằng công cụ tạo lập chú giải. Để mở công cụ tạo lập chú giải, kích đúp trỏ chuột lên theme States trong mục lục view. Công cụ tạo lập chú giải sẽ hiện lên. Bạn thấy trong danh sách rơi Theme có tên của theme đang được kích hoạt là States. Còn danh sách rơi Legend Type (Loại chú giải) đang hiển thị loại chú giải mặc định là Single Symbol (Biểu tượng đơn). Để thay đổi biểu tượng cho theme States, kích đúp trỏ chuột lên hình chữ nhật trong cột Symbol. Cửa sổ chọn mầu Fill Palette (bảng tô mầu đặc) hiện lên. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 46 - Kích trỏ chuột vào phím Color Palette (Bảng màu) ở phía trên cửa sổ Fill Palette để chuyển sang bảng đổi màu. Di trỏ chuột qua các màu sắc được hiển thị trong bảng màu Color Palette rồi chọn một màu khác bằng cách kích trỏ chuột lên đó. Đóng bảng màu Color Palette lại. Kích trỏ chuột vào phím Apply trong công cụ tạo lập chú giải để khẳng định lựa chọn màu của bạn cho theme. ArcView sẽ tự động tô lại theme bằng màu bạn vừa chọn. (Bạn có thể kéo cửa sổ công cụ tạo lập chú giải sang một bên để có thể nhìn thấy view rõ hơn). Tiếp theo, bạn sẽ hiển thị các bang của nước Mỹ theo tên của chúng. Trong công cụ tạo lập chú giải Legend Editor, đổi Legend Type (loại chú giải) sang Unique Value (Giá trị duy nhất). Trong danh sách rơi Values Field (Trường giá trị), chọn State_name. (State_name là tên một trường trong bảng thuộc tính của theme có chứa tên của toàn bộ các bang của nước Mỹ). Công cụ tạo lập chú giải Legend Editor sẽ liệt kê tên của các bang và gán cho mỗi bang một màu duy nhất theo bộ màu ngầm định có tên là Bountiful Harvest. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 47 - Để đổi sang bộ màu khác, kích trỏ chuột lên danh sách rơi Color Scheme ở phía dưới công cụ tạo lập chú giải Legend Editor, chọn Pastels, rồi nhấn Apply. Bây giờ, mỗi bang sẽ được tô màu lại theo bộ màu Pastels (phấn). Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 48 - Chú ý: Nếu mục lục của view không đủ rộng để hiển thị toàn bộ nội dung chú giải, bạn có thể mở rộng nó ra bằng cách kích hoạt view, sau đó đưa trỏ chuột vào đường thằng ngăn cách bản đồ view với thanh cuộn và kéo đường này sang bên phải. Bước 3: Phân loại dữ liệu dân số sử dụng phương pháp ngắt tự nhiên Tiếp theo, bạn sẽ áp dụng các phương pháp khác nhau để phân lớp và hiển thị các dữ liệu về dân số. Trong cửa sổ Legend Editor, hãy đổi Legend Type thành Graduated Color (Cấp độ màu) và đổi Classification Field (Trường phân lớp) thành Pop1990. ArcView tự động chia các giá trị trong trường thuộc tính Pop1990 ra thành năm lớp, sử dụng phương pháp ngắt tự nhiên (mặc định), và sử dụng thang màu đỏ đơn sắc (mặc định). Các thang màu được lập sẵn và liệt kê trong danh sách rơi Color Ramps, biểu thị một màu sắc với mức độ đậm nhạt khác nhau theo cấp độ hoặc thứ tự của các lớp giá trị thuộc tính. Phương pháp ngắt tự nhiên tạo các lớp dữ liệu theo mật độ các giá trị của dữ liệu. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 49 - Để lựa chọn một thang màu khác, nhắp chuột vào danh sách rơi Color Ramps, sau đó chọn Cyan monochromatic (màu lục đơn sắc) rồi nhấn Apply. Bạn sẽ thấy các bang được hiển thị theo số liệu dân số năm 1990 và được đánh màu lục theo năm cấp độ căn cứ vào mật độ dân số của từng bang. Các bang có màu nhạt hơn sẽ có dân số thấp hơn, và ngược lại. Chú ý rằng California là bang có màu đậm nhất, do bang này có dân số cao nhất nước Mỹ. Giả sử trong phương pháp phân lớp, bạn muốn xét đến cả diện tích của mỗi bang cùng với dân số của nó. ArcView cho phép bạn chuẩn hoá việc phân lớp bằng cách so sánh các giá trị được phân lớp với giá trị của một thuộc tính khác. Bạn sẽ chuẩn hoá dữ liệu của trường Pop1990 sử dụng trường Area (Diện tích). Phương pháp này sẽ cho kết quả hiển thị là mật độ dân số. Trong Legend Editor, bạn cần chắc chắn rằng trường phân lớp Classification Field vẫn đang có giá trị Pop1990. Từ danh sách rơi Normalize, chọn Area. Chú ý rằng lúc này các giá trị dữ liệu trên bản đồ biểu diễn số dân trên một đơn vị diện tích, được sắp xếp theo cấp độ. Chọn Apply. Như vậy, nếu chuẩn hoá số dân của mỗi bang theo diện tích, các bang nằm sát bờ biển ở phía đông bắc nước Mỹ lại có mật độ cao nhất. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 50 - Bước 4: Thay đổi phương pháp phân lớp, số lớp và nhãn Ngoài việc cho phép thay đổi phương pháp phân lớp, ArcView còn cho phép bạn thay đổi cả số lớp và các nhãn hiển thị trong mục lục view. Kích hoạt cửa sổ Legend Editor. Nhấn nút Classify. Đổi loại phương pháp (type) thành Quantile (đồng lượng). Phương pháp Quantile sẽ tạo ra các lớp có cùng số lượng đối tượng trong mỗi lớp. Chọn số 3 từ danh sách rơi Number of clases. Chọn OK. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 51 - Chọn Apply trong Legend Editor. ArcView tự động tạo ra ba lớp mới bằng phương pháp Quantile, với mỗi lớp chứa mười sáu bang. Giá trị được biểu thị trên bản đồ vẫn là số dân được chuẩn hoá theo diện tích, tức là mật độ dân số. Giả sử bạn muốn bản đồ của bạn trở nên dễ hiểu hơn đối với những người sử dụng. Thay vì sử dụng các giá trị mật độ dân số, bạn có thể biểu thị bản đồ qua các mức độ phân loại thấp, trung bình và cao theo cách sau đây. Trong Legend Editor, trong cột Label (nhãn), kích trỏ chuột lên ô giá trị ở hàng trên cùng để tô đậm ô, sau đó gõ Low vào và nhấn . Chú ý rằng sau khi bạn nhấn , vẫn chưa có gì thay đổi trên view (ArcView chỉ thực hiện các thay đổi nếu bạn nhấn Apply). Tiếp theo, bạn kích hoạt ô giá trị ở hàng giữa, gõ Medium vào và nhấn . Cuối cùng, kích hoạt ô giá trị ở hàng dưới cùng, gõ High vào và nhấn . Bây giờ, cửa sổ Legend Editor sẽ có dạng sau: Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 52 - Kích trỏ chuột vào phím Apply để áp dụng các thay đổi cho view. ArcView sẽ vẽ lại bản đồ và cập nhật chú giải theo các giá trị mà bạn vừa chọn. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 53 - Bước 5: Tạo bản đồ mật độ điểm Bây giờ giả sử bạn muốn xem phân bố các trang trại trên toàn nước Mỹ. Phương pháp mật độ điểm là một trong những phương pháp tốt để biểu diễn thông tin này. Trong cửa sổ Legend Editor, chọn Dot từ danh sách rơi Legend Type. Trong danh sách rơi Density Field, chọn No_Farms87 (ở phía dưới cùng của danh sách). Chú ý rằng trường Dot Legend cho thấy 1 điểm trên bản đồ ứng với 0,000 trang trại. Để khai báo số trang trại ứng với một điểm, bạn có thể gõ số liệu của bạn vào ô, hoặc nhấn luôn phím Calculate (Tính toán). Trong trường hợp sau, ArcView sẽ tự động tính và chọn giá trị thích hợp nhất để gán cho mỗi điểm, căn cứ vào kích thước của bản đồ view. Kích trỏ chuột vào phím Calculate. ArcView tự động tính ra giá trị số trang trại mà mỗi điểm sẽ biểu diễn trên bản đồ. Trong trường hợp này, ArcView xác định và gán cho mỗi điểm giá trị 2000 trang trại (Kết quả của bạn có thể khác giá trị này do bạn đã thay đổi kích thước cửa sổ view, hoặc do màn hình của bạn có độ phân giải khác). Bây giờ bạn sẽ xác lập màu nền cho bản đồ mật độ điểm. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 54 - Kích đúp trỏ chuột lên ô chữ nhật có nhãn là Background Symbol (Biểu tượng nền) để hiển thị cửa sổ Fill Palette. Trong cửa sổ Fill Palette, đổi hoa văn từ dạng mặc định trong suốt (transparent) sang dạng đặc solid (ô vuông màu đen). Sau đó, chọn phím bút màu (Color Palette button). Chọn màu xanh lá cây nhạt cho nền bản đồ. Đóng cửa sổ Color Palette. Chọn Apply. Bạn có thể thấy trên bản đồ mật độ phân bố trang trại cao nhất tập trung ở miền trung nước Mỹ. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 55 - Bước 6: Hiển thị các giá trị bằng biểu tượng đồ thị Tiếp theo, bạn sẽ sử dụng các biểu tượng đồ thị để lập bản đồ phân bố các dân tộc. Từ danh sách rơi Legend Type, chọn Chart. Đồ thị bánh (pie chart) là loại đồ thị mặc định của ArcView. Trong danh sách các trường ở bên trái, kích trỏ chuột lên White (người da trắng). Giữ phím Shift và lần lượt nhắp trỏ chuột lên Black (người Dự án đen), Asian_pi (người gốc á) và Hispanic (người gốc Tây ban nha). Chọn phím Add. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 56 - Các trường được chọn sẽ được đưa sang phần bên phải với các biểu tượng chú giải tương ứng với mỗi trường. Bạn có thể thay đổi các biểu tượng này bằng cách kích đúp trỏ chuột lên chúng để truy cập tới cửa sổ Biểu tượng (Symbol window), tuy nhiên trong trường hợp này, bạn sẽ sử dụng các biểu tượng mặc định. Tiếp theo, bạn sẽ xác lập trường kích thước và bán kính cực đại cho các biểu tượng của đồ thị bánh. Kích trỏ chuột vào phím Properties ở phía dưới cửa sổ Legend Editor để hiển thị hộp thoại Pie Chart Properties. Trong danh sách rơi Size Field, chọn Pop1990. Các giá trị trong trường này sẽ quyết định kích thước của mỗi đồ thị bánh. Trong danh sách rơi Maximum Size, gõ số 24 hoặc chọn số này bằng trỏ chuột từ danh sách. Bằng cách này, bạn đã xác lập bán kính của biểu tượng lớn nhất trong số các đồ thị dạng bánh. Chọn OK trong hộp thoại Pie Chart Properties, sau đó kích phím Apply trong Legend Editor. ArcView hiển thị bốn trường dưới dạng các đồ thị bánh. Các đồ thị này vẫn quá to so với view trong tỷ lệ hiện tại, vì vậy bạn phải phóng to bản đồ lên để xem cho rõ. Kích trỏ chuột vào phím công cụ phóng to và vẽ một ô vuông trên phần đông bắc của bản đồ. Bây giờ bạn đã có thể xem được đồ thị của mỗi bang. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 57 - Tiếp theo, bạn sẽ đổi sang minh hoạ bản đồ bằng các đồ thị loại thanh. Trong Legend Editor, tìm tới biểu tượng Chart Type (loại đồ thị) ở góc dưới bên trái cửa sổ và kích trỏ chuột chọn biểu tượng đồ thị loại thanh Bar Chart sau đó chọn Apply. ArcView hiển thị trên bản đồ view bốn trường đã chọn bằng các đồ thị loại thanh. Đóng Legend Editor. Bước 7 (bài làm thêm): Sử dụng phương pháp cấp độ biểu tượng để hiển thị các điểm Bây giờ, bạn sẽ thực hành hiển thị các thành phố theo số dân. Đóng view The United States lại. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 58 - Từ cửa sổ Dự án, kích đúp trỏ chuột lên tên view Population of Texas. Khi view mở ra, bạn sẽ thấy có hai theme là Cities và Texas (các quận). Kích đúp trỏ chuột lên theme Cities để mở Legend Editor ra. Trong Legend Editor, đổi loại chú giải trong danh sách rơi Legend Type thành Graduated Symbols (cấp độ biểu tượng). Chọn Pop1990 trong trường Classification Field. Chọn Apply. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 59 - Bạn sẽ nhìn thấy năm biểu tượng có kích thước khác nhau đại diện cho năm lớp dữ liệu được phân. Bạn sẽ thay đổi biểu tượng này bằng một biểu tượng khác phù hợp hơn. Nhưng trước tiên, bạn sẽ bổ sung thêm một tập biểu tượng vào bảng biểu tượng Marker Palette. Kích đúp trỏ chuột vào hình chữ nhật có nhan đề Symbol ở phía dưới cửa sổ Legend Editor để mở Marker Palette. Kích trỏ chuột lên phím Font Palette (Bảng phông chữ) ở phía trên cửa sổ biểu tượng (Symbol Window). Mở rộng cửa sổ Font Palette để có thể đọc được tên đầy đủ của mỗi phông chữ. Tìm phông chữ ESRI Cartography và nhắp chuột đánh dấu nó. Kích trỏ chuột vào phím Create Marker ở phía dưới cửa sổ Font Palette. Thao tác này sẽ chuyển đổi các ký tự chứa trong tập ký tự vừa được chọn về dạng các biểu tượng và bổ sung tập biểu tượng này vào danh sách các tập biểu tượng đã có trong Marker Palette. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 60 - Sau khi bạn nhấn phím Create Markers, cửa sổ biểu tượng sẽ có dạng bảng ký hiệu (Marker Palette). Phông ESRI Cartography đã được gộp thêm vào cuối danh mục của Marker Palette. Di chuyển thanh cuộn xuống phía dưới cửa sổ cho đến khi gặp biểu tượng kiến trúc cổ Hy lạp ở phía dưới cùng của bảng biểu tượng. Kích chuột vào biểu tượng này để chọn nó. Đóng Marker Palette. Nhấn phím Apply trong Legend Editor. Kéo hoặc thu nhỏ cửa sổ Legend Editor và cửa sổ biểu tượng để có thể nhìn thấy rõ view, nếu cần. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 61 - Trên view lúc này hiện lên bản đồ các thành phố thuộc bang Texas, đã được sắp xếp theo kích thước từ nhỏ đến lớn và biểu thị bằng biểu tượng kiến trúc cổ Hy lạp. Để xem rõ hơn các thành phố này, bạn sẽ phóng to bản đồ ra. Chọn công cụ phóng to và vẽ một hình chữ nhật bao trùm đỉnh phía bắc của Texas (xem hình vẽ). Chú ý rằng mặc dù bạn đã phóng to bản đồ, các biểu tượng cũng không được phóng to theo. Nếu bạn muốn các biểu tượng cũng được phóng cùng với bản đồ view, bạn phải bật chức năng hiệu chỉnh tỷ lệ lên. Nhưng trước hết, bạn cần thu nhỏ bản đồ lại đã. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 62 - Kích trỏ chuột vào phím quay về bản đồ trước đó (Zoom to Previous Extent) để quay lại tỷ lệ của view ngay trước khi bạn phóng to bản đồ. Kích trỏ chuột vào phím Advanced ở phía dưới cửa sổ Legend Editor. Trong hộp thoại Advanced Options, đánh dấu vào hộp kiểm Scale Symbols để bật chức năng hiệu chỉnh tỷ lệ lên. Chọn phím OK, sau đó chọn phím Apply trong cửa sổ Legend Editor. Bây giờ, bạn sẽ lại phóng to bản đồ một lần nữa tại vùng đã chọn lần trước để xem sự khác biệt. Chọn phím phóng to và kéo chuột vẽ một hình chữ nhật bao trùm đỉnh phía bắc của Texas. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 3a - Sử dụng công cụ tạo lập chú giải - 63 - Bạn có thể thấy lần này các biểu tượng cũng đã được phóng to lên theo bản đồ. Bước 8: Đóng Dự án Kích hoạt cửa sổ Dự án. Từ lệnh đơn File, chọn Close Project. Chọn No khi ArcView hỏi bạn có muốn cất giữ các thay đổi hay không. HẾT BÀI TẬP 3A