Bài tập thực hành với phần mềm ArcViewGIS - Tạo và chỉnh sửa các shapefile

Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 109 - BÀI TẬP 5. TẠO VÀ CHỈNH SỬA CÁC SHAPEFILE 1. Bước 1: Khởi động ArcView và mở một Dự án 2. Bước 2: Tra vấn một Theme để chọn các đối tượng đồ họa 3. Bước 3: Chuyển đổi các đối tượng được chọn về khuôn dạng shapefile 4. Bước 4: Tạo một theme mới và chỉnh sửa chú giải của nó 5. Bước 5: Xác lập chức năng Nối (Snapping) 6. Bước 6 : Thêm đối tượng và thuộc tính cho theme mới 7. Bước 7: Chỉnh sửa các đối tượng bằng các công cụ Cắt (Split) và Hợp (Union) 8. Bước 8: Dừng chỉnh sửa và cất giữ các thay đổi 9. Bước 9: Đóng dự án Mai, Thao và Giang là ba sinh viên khoa kinh tế được phân công đi thực tập tại một khu phố. Họ muốn vẽ bản đồ khu phố này để thuận tiện cho việc thực hiện các công việc của mình. Bạn sẽ giúp họ thành lập bản đồ dân cư và các hoạt động kinh doanh tại khu phố này, đồng thời chia khu phố thành ba vùng theo sự phân công giữa ba người. Bước 1: Khởi động ArcView và mở một Dự án Khởi động ArcView, nếu cần thiết. Từ lệnh đơn File, chọn Open Project. Truy cập tới thư mục c:\esritrn\arcview\exercise và mở bài tập ex5.apr. Khi dự án được mở ra, bạn sẽ thấy một bản đồ các lô đất thuộc khu phố của Mai, Thao và Giang. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 110 - Bước 2: Tra vấn một Theme để chọn các đối tượng đồ họa Vì đối tượng điều tra của các sinh viên là các hộ dân cư và các cửa hàng kinh doanh nhỏ, nên bạn muốn tạo ra một theme mới chỉ bao gồm các lô đất có chứa các đối tượng này. Để làm được việc đó, trước tiên, bạn phải chọn một tập con các đối tượng, rồi sau đó chuyển đổi tập đối tượng được chọn về dạng shapefile như một theme mới. Với view đang được kích hoạt, Kích trỏ chuột vào phím Query Builder (xây dựng tra vấn). Hộp thoại xây dựng tra vấn hiện lên. Bạn sẽ sử dụng hộp thoại này để chọn các lô đất theo loại quy hoạch, cụ thể là khu dân cư (R-2 hay R-3) hoặc các cửa hàng kinh doanh nhỏ (C-3). Trong danh sách tên trường Fields, cuộn thanh cuộn xuống dưới và kích đúp trỏ chuột lên [Zoning], nhấn phím có dấu “=”, sau đó trong danh sách các giá trị Values cuộn thanh cuộn xuống dưới và kích đúp trỏ chuột lên “R-2”. Đây là phần thứ nhất của tra vấn của bạn. Tuy nhiên, bạn còn muốn chọn cả các lô đất loại R-2 và R-3 nữa, nên bạn tiếp tục xây dựng tra vấn của mình. Kích trỏ chuột lên phím or (hoặc), sau đó kích đúp trỏ chuột lên [Zoning], nhấn phím có dấu “=”, sau đó trong danh sách các giá trị Values cuộn thanh cuộn xuống dưới và kích đúp trỏ chuột lên “R-3”. Bây giờ, biểu thức tra vấn của bạn sẽ có dạng sau: Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 111 - Để kết thúc biểu thức tra vấn của mình, bạn lại kích trỏ chuột lên phím or (hoặc), sau đó kích đúp trỏ chuột lên [Zoning], nhấn phím có dấu “=”, sau đó trong danh sách các giá trị Values cuộn thanh cuộn lên trên và kích đúp trỏ chuột lên “C-3”. Bạn đã kết thúc việc xây dựng biểu thức tra vấn và bây giờ nó có dạng sau: Để thực hiện phép chọn lựa, nhấn phím New Set. Arcview sẽ chọn tất cả các lô đất đang là các khu nhà dân và các cửa hàng kinh doanh nhỏ trong khu phố trên bản đồ. Bạn sẽ sử dụng các lô đất này để tạo ra một theme mới. Đóng hộp thoại Query Builder. Bước 3: Chuyển đổi các đối tượng được chọn về khuôn dạng shapefile Từ lệnh đơn Theme, chọn Convert to Shapefile Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 112 - Trong hộp thoại Convert Parcels, chỉ đường dẫn tới thư mục làm việc của bạn, sau đó đổi tên tệp ngầm định thành lots.shp. (Đây là file mới mà Arcview sẽ tạo ra). Nhấn phím OK. Theme Lots được chuyển đổi về dạng shapefile và được lưu trữ trong thư mục làm việc của bạn. Bạn sẽ dùng file này để tạo một theme mới. Chọn Yes để thêm một theme mới dạng shapefile vào view. Theme mới có tên là Lots.shp đã được thêm vào view. Tắt theme Parcels bằng cách nhấn trỏ chuột vào hộp kiểm của theme này. Nhấn trỏ chuột vào hộp kiểm của theme Lots.shp để bật nó lên. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 113 - Bạn sẽ thấy đây là lớp thông tin chứa toàn bộ khu vực nhà dân và các cửa hàng kinh doanh nhỏ trong khu phố. Trong bước tiếp theo, bạn sẽ chia theme này ra thành ba vùng (mỗi vùng thuộc trách nhiệm của một sinh viên). Để làm việc này, bạn phải tạo một theme đa giác mới, sau đó trên theme mới này bạn sẽ tạo ra ba đa giác ứng với ba khu vực. Bước 4: Tạo một theme mới và chỉnh sửa chú giải của nó Từ lệnh đơn View, chọn New Theme để hiển thị hộp thoại New Theme. Từ danh sách xổ Feature type, chọn polygon, sau đó chọn OK. Trong hộp thoại New Theme tiếp theo, chỉ đường dẫn tới thư mục làm việc của bạn và đổi tên tệp ngầm định thành zones.shp. Nhấn OK. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 114 - Một theme mới có tên là zones.shp được thêm vào view và cho phép bạn chỉnh sửa ngay. Nhấn chuột lên Zones.shp để biến nó thành theme duy nhất được kích hoạt. Theo mặc định, theme Zones.shp được đánh màu đặc. Vì thế, các đa giác mà bạn tạo trên theme này sẽ che lấp các đối tượng của theme lots.shp nằm bên dưới. Để có thể nhìn thấy các lô đất nằm bên dưới các đa giác sắp được vẽ, bạn sẽ thay đổi kiểu hoa văn của các đối tượng trong theme Zones.shp thành dạng các đa giác trong trong suốt có đường viền đậm. Kích đúp trỏ chuột lên phần mục lục của theme Zones.shp để mở công cụ tạo lập chú giải Legend Editor. Tiếp tục kích đúp trỏ chuột lên hình chữ nhật trong Symbol để hiển thị Bảng chọn hoa văn Fill Palette. Trong Fill Palette, thay đổi kiểu hoa văn từ màu đặc sang trong suốt bằng cách nhấn chuột lên hình vuông màu trắng đầu tiên từ bên trái của Bảng chọn hoa văn. Sau đó, bạn tăng độ đậm của đường viền đa giác bằng cách chọn giá trị bằng 2 từ danh sách xổ Outline. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 115 - Tiếp theo, nhấn chuột lên phím Color Palette để hiển thị Bảng chọn màu. Từ danh sách xổ Color chọn Outline, sau đó nhấn chuột lên hình vuông có màu đỏ tươi. Bạn sẽ dễ nhận thấy các đa giác có đường viền màu đỏ tươi khi chúng được chồng ghép lên trên theme lots.shp. Trong công cụ tạo lập chú giải Legend Editor, nhấn chuột lên phím Apply để ra lệnh cho Arcview thực hiện những thay đổi trong chú giải theo ý bạn. Đóng Legend Editor và Color Palette lại. Bây giờ bạn đã sẵn sàng vẽ các đa giác trong theme mới. Nhưng trước hết, bạn sẽ xác lập các tiêu chuẩn nối để đảm bảo cho các đa giác sắp vẽ không bị hở và cũng không bị nằm đề lên nhau. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 116 - Bước 5: Xác lập chức năng Nối (Snapping) Bạn sẽ học cách dùng chuột để xác lập chức năng Nối. Đưa trỏ chuột vào view, nhấn và giữ chuột phải để hiển thị lệnh đơn ảo. Di trỏ chuột xuống dưới cho đến khi mục Enable General Snapping của lệnh đơn được kích hoạt thì nhả chuột phải. Bạn sẽ xác lập khoảng cho phép cho chức năng nối trong view bằng cách sử dụng công cụ Nối chung. Để tiện thao tác, trước hết bạn sẽ phóng to bản đồ view lên. Kích trỏ chuột vào công cụ phóng to Zoom In, sau đó kéo trỏ chuột để vẽ một hình chữ nhật ở giữa view để phóng to một khu vực như minh họa trên hình vẽ. (Hình của bạn có thể không hoàn toàn giống như trên hình vẽ). Nhấn phím công cụ General Snap. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 117 - Đưa trỏ chuột vào view, kích và kéo để vẽ một đường tròn có bán kính khoảng 50 phút (giá trị bán kính được hiển thị trên thanh trạng thái ở phí dưới cửa sổ ứng dụng). Giá trị của bán kính đường tròn này sẽ xác định khoảng cho phép để thực hiện phép nối chung. Bây giờ, khi chức năng nối đã được xác lập, bạn sẽ bắt đầu thêm các đối tượng vào theme mới được tạo. Trước hết, bạn sẽ đưa bản đồ view trở về kích thước giống như trước khi được phóng to. Nhấn phím Zoom to Previous Extent. Bước 6: Thêm đối tượng và thuộc tính cho theme mới Bạn sẽ vẽ thêm ba đa giác vào theme Zones.shp để biểu thị ba vùng mà Mai, Thao và Giang sẽ đến điều tra trong đợt thực tập của họ. Đối với mỗi đa giác mới này, bạn sẽ gán thuộc tính ứng với tên của mỗi sinh viên vào bảng thuộc tính của theme. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 118 - Trước hết, bạn sẽ thêm một trường mới vào bảng thuộc tính để chứa tên của các sinh viên. Kích trỏ chuột lên phím Open Table để mở bảng thuộc tính của Zones.shp. Bạn thấy rằng trong bảng thuộc tính này mới có hai trường có tên là Shape và ID, nhưng chưa có một thanh ghi nào. Bạn sẽ thêm một trường nữa có tên là Student vào bảng. Từ lệnh đơn Edit, chọn Add Field để mở hộp thoại xác định trường Field Definition. Trong hộp văn bản Name, gõ Student vào; trong danh sách xổ Type, chọn String. Nhấn OK. Một trường mới có tên là Student đã được thêm vào bảng thuộc tính. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 119 - Điều chỉnh view và bảng thuộc tính để chúng không nằm đè lên nhau và bạn có thể nhìn thấy chúng trên màn hình, sau đó kích hoạt view. Bạn sẽ sử dụng công cụ vẽ đa giác để tạo một vùng thuộc trách nhiệm của Mai. Từ danh sách xổ chứa các công cụ vẽ, chọn công cụ vẽ đa giác. Bây giờ bạn hãy vẽ một đa giác giống như trong hình minh hoạ. Để xác định một đỉnh, bạn kích chuột một lần, còn để kết thúc vẽ đa giác, bạn kích đúp chuột. Bây giờ, hãy kích hoạt bảng thuộc tính. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 120 - Bạn thấy một thanh ghi đã được thêm vào bảng, thanh ghi này ứng với đa giác bạn vừa vẽ. Bạn sẽ đưa tên của Mai vào lưu trong thanh ghi này, ở trường Student. Nhấn chuột lên phím công cụ Edit. Bây giờ, kích trỏ chuột vào ô của thanh ghi nằm trong trường Student và gõ Mai vào, sau đó nhấn phím trên bàn phím máy tính của bạn. Tiếp theo, bạn sẽ tạo đa giác thuộc địa phận của Thao. Vì vùng của Giao nằm kề với vùng của Mai nên bạn sẽ dùng công cụ AutoComplete để vẽ. Công cụ này cho phép bạn vẽ đường ranh giới của đa giác mới và ghép nó với một đa giác hiện có . Từ danh sách xổ Draw tool, nhấn trỏ chuột lên phím công cụ AutoComplete. Vẽ một đường có điểm đầu nằm trên ranh giới (hoặc nằm bên trong) đa giác vừa được tạo (địa phận của Mai). Để xác định một đỉnh, bạn kích chuột một lần, còn để kết thúc vẽ đường, bạn kích đúp chuột tại một điểm nằm trên ranh giới (hoặc nằm bên trong) đa giác vừa được tạo. Lưu ý: hai đa giác này sẽ có một đường ranh giới chung, bạn không cần phải vẽ lại đường ranh giới chung này. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 121 - Bây giờ bạn hãy kích hoạt bảng thuộc tính của theme. Với công cụ Edit vẫn đang được nhấn, kích trỏ chuột lên thanh ghi đang được chọn trong trường Student và gõ Thao vào, sau đó nhấn trên bàn phím máy tính của bạn. Sau cùng, bạn vẽ nốt đa giác biểu thị vùng thuộc trách nhiệm của Giang, cũng bằng công cụ AutoComplete. Kích hoạt view, vẽ một đường có điểm đầu nằm trên ranh giới (hoặc nằm bên trong) đa giác thuộc địa phận của Thao (đa giác bên phải). Để xác định một đỉnh, bạn kích chuột một lần, còn để kết thúc vẽ đường, bạn kích đúp chuột tại một điểm nằm trên ranh giới (hoặc nằm bên trong) đa giác thuộc địa phận của Mai (đa giác bên trái). Kích hoạt bảng thuộc tính của theme, kích trỏ chuột lên thanh ghi đang được chọn trong trường Student và gõ Giang vào, sau đó nhấn trên bàn phím máy tính của bạn. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 122 - Bây giờ theme mới Zones.shp đã chứa ba đa giác tương ứng với ba thanh ghi trong bảng thuộc tính của theme. Trong bước tiếp theo, bạn sẽ học cách cắt một đa giác và gộp nó với một đa giác đã có sẵn. Bước 7: Chỉnh sửa các đối tượng bằng các công cụ Cắt (Split) và Hợp (Union) Thao mới đi điều tra được một nửa khu vực mình được phân công thì bị ốm. Phần còn lại, Thao nhờ Mai đi điều tra nốt. Vì vậy, bạn sẽ dùng công cụ cắt đa giác để chia vùng của thao ra Thành hai phần nhỏ và gộp một trong hai phần nhỏ này vào khu vực của Mai. Trước khi chỉnh sửa đa giác, bạn sẽ xác lập quy tắc cập nhật thuộc tính cho các đối tượng mới được chỉnh sửa. Kích hoạt view. Với theme Zones.shp đang được kích hoạt, từ lệnh đơn Theme chọn Properties. Hộp thoại Theme Properties hiện ra. Nhấn chuột lên biểu tượng Editing (nằm theo chiều dọc phía bên trái hộp thoại). Trong mục Attribute updating, chọn Student trong danh sách xổ Field. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 123 - Chú ý rằng cả hai quy tắc cắt (Split) và gộp (Union) xác lập cho trường này đều là copy (đây là quy tắc ngầm định). Điều này có nghĩa là nếu bạn cắt một đa giác, giá trị thuộc tính của đa giác đó trong trường Student sẽ được copy vào cả hai thanh ghi mới tạo. Nếu bạn sử dụng công cụ Union để gộp hai hay nhiều hơn các đa giác, giá trị thuộc tính của thanh ghi đầu tiên trong trường Student cũng sẽ được copy vào thanh ghi mới tạo. Vì các điều kiện trên đây hoàn toàn đúng như ý bạn muốn, chọn OK. Chú ý : Bảng thuộc tính của theme Zones.shp vẫn đang được mở nên bạn có thể theo dõi sự thay đổi của các giá trị trong bảng khi bạn thực hiện thao tác cắt đa giác. Với view đang được kích hoạt, nhấn trỏ chuột lên danh sách xổ Draw tool (công cụ vẽ) và chọn công cụ cắt đa giác (nằm ở gần cuối danh sách). Bạn sẽ dùng công cụ này để cắt vùng của Thao ra theo cách mô tả dưới đây. Kích trỏ chuột một lần để bắt đầu vẽ một đường. (Đường này phải có điểm đầu và điểm cuối nằm bên ngoài ranh giới của đa giác bạn muốn cắt). Kích đúp chuột để kết thúc việc vẽ đường. Bây giờ bạn thấy đa giác cũ đã bị cắt làm hai đa giác nhỏ, hiện đang được chọn trên bản đồ view. Hai thanh ghi trong bảng thuộc tính của theme cũng đang được chọn và tên của Thao xuất hiện trên cả hai thanh ghi trong trường Student. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 124 - Tiếp theo, bạn sẽ dùng chức năng gộp đối tượng để gộp một trong số đa giác nhỏ vừa được tạo váo đa giác biểu thị vùng của Mai. Kích trỏ chuột lên phím công cụ chọn (mũi tên), sau đó nhắp chuột vào bên trong đa giác trên cùng bên trái (biểu thị vùng của Mai) để chọn nó. Giữ phím và nhấn trỏ chuột vào bên trong đa giác trên cùng bên phải (biểu thị vùng của Thao). Lúc này cả hai đa giác đều đang được chọn. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 125 - Với view đang được kích hoạt, kích trỏ chuột vào lệnh đơn Edit và chọn Union Features. Bây giờ cả hai đa giác đã được gộp lại làm một và ứng với một thanh ghi trong bảng thuộc tính của theme. Tên của Mai được gán cho đa giác mới này. Bước 8: Dừng chỉnh sửa và cất giữ các thay đổi Bạn đã chỉnh sửa xong và bây giờ bạn cần cất giữ các thay đổi vừa thực hiện. Từ lệnh đơn Theme, chọn Stop Editing. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 5 – Tạo và chỉnh sửa các shapefile - 126 - Khi được hỏi có muốn cất giữ những chỉnh sửa đã thực hiện với Zones.shp hay không, bạn chọn Yes. Đến đây, bạn đã thực hiện thành công các thao tác vẽ bản đồ các khu vực mà các sinh viên sẽ đến thực tập. Sau khi bổ sung thêm các thông tin tham khảo như tên phố, bản đồ này sẽ giúp ba bạn sinh viên dễ dàng tím đến những địa chỉ cần thiết để lấy phiếu điều tra phục vụ cho báo cáo thực tập của họ. Bước 9: Đóng dự án Kích hoạt cửa sổ Dự án. Từ lệnh đơn File, chọn Close Project. Chọn No để huỷ các thay đổi trong dự án. HẾT BÀI TẬP 5