Bài tập thực hành với phần mềm ArcViewGIS - Xác lập các tính chất của view

Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 2b - Xác lập các tính chất của View - 35 - BÀI TẬP 2B. XÁC LẬP CÁC TÍNH CHẤT CỦA VIEW Trong bài tập này, bạn sẽ tìm hiểu thêm về các phép chiếu bản đồ và chứng kiến những thay đổi của dữ liệu khi hệ chiếu của bản đồ bị thay đổi. Bạn sẽ giải bài tập theo các bước sau đây: 1. Bước 1: Khởi động ArcView và mở một Dự án đã có sẵn 2. Bước 2: Kiểm tra tỷ lệ xích và đơn vị bản đồ 3. Bước 3: Đo khoảng cách trên một view chưa được chiếu 4. Bước 4: Áp dụng phép chiếu lên View 5. Bước 5: Thay đổi phép chiếu 6. Bước 6 : Đóng Dự án Bước 1: Khởi động ArcView và mở một Dự án đã có sẵn Khởi động ArcView. Từ lệnh đơn File, chọn Open Project. Truy cập đến thư mục c:\esritrn\arcview\exercise rồi kích đúp trỏ chuột vào tệp ex2b.apr. Khi Dự án mở ra, bạn sẽ thấy một view biểu diễn bản đồ thế giới nhìn từ vũ trụ. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 2b - Xác lập các tính chất của View - 36 - Bước 2: Kiểm tra tỷ lệ xích và đơn vị bản đồ Trên màn hình, phía bên phải thanh công cụ, bạn sẽ thấy một thước tỷ lệ xích luôn luôn hiển thị tỷ lệ của bản đồ trên view tại thời điểm hiện tại. Thước tỷ lệ này cho thấy một đơn vị trên bản đồ (bất kể là đo bằng phút, mét, kilômét, v.v...) có giá trị bằng 149 099 328 lần đơn vị đo tương ứng trên bề mặt trái đất. Bên phải của thước tỷ lệ là hai hàng số biểu diễn vị trí hiện tại của trỏ chuột trên view so với điểm gốc tọa độ của bản đồ. Các số này được biểu diễn bằng số đo theo đơn vị của bản đồ. Đây có thể là đơn vị đo của dữ liệu gốc dùng để vẽ bản đồ, hay đơn vị đo ứng với hệ chiếu hiện đang áp dụng cho view. Trong ví dụ này, hệ chiếu được áp dụng là hệ trực giao và đơn vị bản đồ được xác lập là dặm (miles). Di chuyển trỏ chuột và chú ý rằng các tọa độ của trỏ chuột thay đổi. Con số ở hàng trên biểu thị giá trị của trục x, cho thấy vị trí của trỏ chuột đang ở cách Kinh tuyến gốc bao nhiêu dặm về hướng đông hoặc hướng tây (số giá này sẽ có giá trị dương nếu trỏ chuột đang ở phía đông và có giá trị âm nếu trỏ chuột đang ở về phía tây). Con số ở hàng dưới biểu thị giá trị của trục y, cho thấy vị trí của trỏ chuột đang ở cách đường xích đạo bao nhiêu dặm về hướng bắc hoặc hướng nam (số giá này sẽ có giá trị dương nếu trỏ chuột đang ở phía bắc và có giá trị âm nếu trỏ chuột đang ở về phía nam). Bước 3: Đo khoảng cách trên một view chưa được chiếu Đóng view Global Perspective. Mở view World Map bằng cách kích đúp trỏ chuột lên tên view này trong cửa sổ Dự án. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 2b - Xác lập các tính chất của View - 37 - Bạn sẽ nhìn thấy một bản đồ thế giới khác. View này chứa bốn theme: Circles (chưa được bật), Cities, World và Grid. Đây là bản đồ thế giới chưa được chiếu. ArcView hiển thị bản đồ này ở dạng hai chiều, nhưng các dữ liệu không gian gốc có đơn vị đo là độ thập phân. Do vậy, tất cả các phép đo bạn thực hiện trên bản đồ sẽ được tính toán và đưa ra dưới dạng độ thập phân, đúng như đơn vị mà chúng được đo trên bề mặt quả địa cầu. Trước khi đo một khoảng cách trên bản đồ, bạn cần khai báo cho ArcView biết dữ liệu của bạn có được chiếu hay không. Từ lệnh đơn View, chọn Properties để mở hộp thoại Properties. Giá trị mặc định trong hộp văn bản là unknown (không rõ), cho thấy ArcView cần được thông báo rõ về đơn vị bản đồ. Nếu dữ liệu của bạn chưa được chiếu, bạn cần khai báo đơn vị bản đồ là độ thập phân. Chú ý: Nếu dữ liệu của bạn đã được đưa về một hệ chiếu nào đó, bạn cần xác lập đơn vị bản đồ theo đơn vị đo phù hợp với hệ chiếu đó (thông tin này thường được cung cấp kèm theo tập dữ liệu). Từ danh sách rơi Map Units, chọn Decimal Degrees. Đơn vị đo khoảng cách là đơn vị mà ArcView sẽ thông báo sau mỗi phép đo trên bản đồ và sẽ phụ thuộc vào đơn vị bản đồ. Đơn vị đo khoảng cách sẽ mất ý nghĩa thực tiễn nếu được thông báo dưới dạng độ thập phân, do kinh độ và vĩ độ không phải là các giá trị không đổi. Khi xác lập đơn vị đo khoảng cách, bạn báo cho ArcView biết cần hiển thị các kết quả đo khoảng cách trên bản đồ view ở đơn vị nào. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 2b - Xác lập các tính chất của View - 38 - Từ danh sách rơi Distance Units, chọn Miles. Chú ý rằng, ngay phía dưới dòng chữ xác lập đơn vị đo khoảng cách, ArcView khẳng định rằng bạn không áp dụng một phép chiếu nào cho view. Chọn OK. Bây giờ, bạn đã sẵn sàng đo khoảng cách giữa các thành phố trên bản đồ view. Trên thực tế, khoảng cách giữa Buenos Aires và Paris là 6385 dặm, còn khoảng cách giữa Lagos và Jakarta là 7177 dặm. Bạn hãy so sánh kết quả đo khoảng cách của mình với các giá trị trên đây. Chọn công cụ đo khoảng cách (Measure Tool). Đưa trỏ chuột vào view (trỏ chuột sẽ biến thành hình chữ thập và cái thước thợ). Kích trỏ chuột lên chấm đỏ biểu thị thành phố Buenos Aires. Bây giờ đưa trỏ chuột tới chấm đỏ biểu thị thành phố Paris. Khi bạn di chuyển trỏ chuột, nó vẽ thành một đường thẳng chạy từ Buenos Aires. Kích đúp trỏ chuột tại Paris để kết thúc phép đo khoảng cách. Kết quả đo khoảng cách bằng dặm giữa hai thành phố sẽ được thông báo trên thanh trạng thái, ở phía dưới cửa sổ Dự án. Kết quả này phải xấp xỉ giá trị 6835 dặm. Bây giờ, hãy kích trỏ chuột lên Lagos và kéo một đường tới Jakarta. Kích đúp trỏ chuột tại Jakarta. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 2b - Xác lập các tính chất của View - 39 - Kết quả cũng sé được thông báo trên thanh trạng thái. Kết quả này sẽ xấp xỉ giá trị 7177 dặm. (Chú ý rằng các giá trị về toạ độ của trỏ chuột trên đỉnh phía bên phải thanh công cụ vẫn giữ nguyên đơn vị đo được xác lập là độ thập phân). Bước 4: Áp dụng phép chiếu lên View Trong bước 1, bạn đã thấy dữ liệu gốc có thể đã được chiếu hoặc chưa được chiếu. Nếu dữ liệu gốc của bạn đã được chiếu (chẳng hạn, nếu bạn định đưa vào view một lớp thông tin từ nguồn là một tệp dạng coverage của ArcINFO đã được chiếu), thì ArcView chẳng những sẽ không thể huỷ bỏ phép chiếu đã có, mà còn không thể chuyển đổi dữ liệu của bạn sang phép chiếu khác mà không có sai số. Ngược lại, nếu dữ liệu của bạn chưa được chiếu (lưu trữ dưới dạng độ thập phân), bạn có thể sử dụng ArcView để áp dụng, chuyển đổi hay huỷ bỏ phép chiếu cho dữ liệu của bạn. ArcView áp dụng phép chiếu đồng thời cho toàn bộ view chưa không áp dụng riêng lẻ cho từng theme. Để đảm bảo độ chính xác, bạn phải chắc chắn rằng tất cả các dữ liệu gốc mà bạn đã đưa vào view đều có cùng một hệ chiếu. Bây giờ, bạn sẽ áp dụng hệ chiếu Mercator cho view. Từ lệnh đơn View, chọn Properties để mở hộp thoại View Properties. Kích trỏ chuột vào phím Projection để mở hộp thoại Projection Properties. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 2b - Xác lập các tính chất của View - 40 - Trong danh sách rơi Category, bạn thấy nhóm phép chiếu mặc định là Projection of the World. Đây chính là loại mà bạn cần. Loại phép chiếu mặc định trong danh sách rơi Type là Geographic (địa lý). Dữ liệu trong hệ chiếu này mặc dù được lưu trữ dưới dạng độ thập phân, nhưng được hiển thị dưới dạng bản đồ phẳng hai chiều. Từ danh sách rơi Type, chọn Mercator. Chọn OK trong hộp thoại Projection Properties để xác lập hệ chiếu. Chú ý rằng đơn vị bản đồ được xác lập là mét. Mét là đơn vị bản đồ mặc định khi ArcView áp dụng một phép chiếu cho một view, nhưng bạn luôn luôn có thể thay đổi đơn vị này. Trong trường hợp này, bạn hãy giữ nguyên giá trị mặc định. Đơn vị đo khoảng cách được xác lập là dặm cũng phù hợp với yêu cầu của bài tập trong bước tiếp theo. Chọn OK trong hộp thoại View Properties để xác lập hệ chiếu Mercator cho view. Kích trỏ chuột vào phím Zoom to Active Themes để phóng cận cảnh theme đang được kích hoạt (World) trong cửa sổ view. Bạn hãy nhận xét sự khác nhau giữa bản đồ này và bản đồ trước đó. Bạn sẽ nhận thấy lưới tạo bởi các đường kinh-vĩ tuyến không còn là hình vuông như trước nữa, đồng thời kích thước và hình dạng của các đối tượng cũng đã thay đổi. Hệ chiếu Mercator bảo tồn được hướng của các đối tượng trên bản đồ. Nó cũng bảo tồn được hình dạng của đối tượng trên một khu vực không lớn lắm. Hệ chiếu này bảo đảm giữ được khoảng cách chính xác dọc theo một hay nhiều đường thẳng (trong trường hợp này là đường xích đạo). Nhược điểm chính của hệ chiếu này là nó làm thay đổi diện tích một cách đáng kể. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 2b - Xác lập các tính chất của View - 41 - Chọn công cụ đo khoảng cách, kích trỏ chuột lên thành phố Lagos, sau đó kích đúp trỏ chuột lên thành phố Jakarta để đo khoảng cách giữa chúng. Bạn sẽ thấy kết quả đo của bạn vẫn khá xấp xỉ với giá trị thực là 7177 dặm, vì hai thành phố này đều nằm gần đường xích đạo. Bây giờ, bạn hãy đo lại khoảng cách giữa Buenos Aires và Paris (nhớ rằng khoảng cách trên thực tế giữa hai thành phố này là 6835 dặm). Kích trỏ chuột lên thành phố Buenos Aires, sau đó kích đúp trỏ chuột lên thành phố Paris. Kết quả của bạn lần này sẽ xấp xỉ giá trị 7700 dặm. Sai số đạt tới gần một ngàn dặm. Bước 5: Thay đổi phép chiếu Bạn vừa thấy việc thay đổi hệ chiếu có ảnh hưởng đáng kể như thế nào đến khoảng cách. Bây giờ bạn sẽ thay đổi hệ chiếu để xem hình dạng bị thay đổi như thế nào. Bật theme Circles lên bằng cách đánh dấu vào hộp kiểm của theme. Bạn sẽ sử dụng theme này để xem đặc tính không gian về hình dạng của đối tượng sẽ bị ảnh hưởng thế nào nếu bạn thay đổi hệ chiếu. Vì hệ chiếu Mercator bảo tồn được hình dạng của các đối tượng không lớn lắm, có thể giả thiết rằng các vòng tròn đang minh hoạ trên view có hình dạng giống như trên thực tế. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 2b - Xác lập các tính chất của View - 42 - Từ lệnh đơn View, chọn Properties để mở hộp thoại View Properties. Kích trỏ chuột vào phím Projection để mở hộp thoại Projection Properties. Từ danh sách rơi Type, chọn hệ chiếu Mollweide rồi chọn OK. (Hệ chiếu Mollweide bảo tồn được diện tích, nhưng lại làm thay đổi các tính chất không gian khác). Chọn OK lần nữa trong hộp thoại View Properties để áp dụng phép chiếu mới cho view. Kích trỏ chuột vào phím Zoom to Active Theme để hiển thị cận cảnh theme World. Nguyễn Hồng Phương "Các bài tập thực hành với phần mềm ArcView GIS" Bài tập 2b - Xác lập các tính chất của View - 43 - Như bạn thấy, các hình tròn trên view mới bị biến dạng, với sai số tăng dần về phía các cực của quả địa cầu. Nếu có thời gian, bạn nên thử áp dụng thêm một vài hệ chiếu khác cho view và thực hiện các phép đo khoảng cách trên bản đồ ứng với mỗi hệ chiếu đó. Bước 6: Đóng Dự án Từ lệnh đơn Window, chọn ex2b.apr để kích hoạt cửa sổ Dự án. Từ lệnh đơn File, chọn Close Project. Chọn No khi ArcView hỏi bạn có muốn cất giữ Dự án hay không. HẾT BÀI TẬP 2B