MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU 1
1- Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu : 1
2- Mục đích nghiên cứu: 2
3- Đối tượng nghiên cứu: 2
4- Phương pháp nghiên cứu 3
5- Các khái niệm cơ bản 3
6- Sơ đồ nghiên cứu 3
7- Những chữ viết tắt 3
CH−ƠNG I- TỔNG QUAN VỀ KHAI THÁC YẾU TỐ TỰ NHIÊN TRONG QUY HOẠCH XÂY DỰNG ĐÔ THỊ Vμ CẢNH QUAN HỌC
4
1.1- Khai thác yếu tố tự nhiên trong QHXD đô thị thế giới 4
1.1.1- Khai thác YTTN trong QHXD đô thị cổ trung đại 4
1.1.2- Khai thác YTTN trong QHXD đô thị thế giới cận hiện
đại 10
1.2- Khai thác yếu tố tự nhiên trong QHXD Việt Nam 16
1.2.1- Khai thác YTTN trong QHXD đô thị cổ trung đại 16
1.2.2- Khai thác YTTN trong QHXD đô thị cận đại 20
1.2.3- Khai thác YTTN trong QHXD đô thị hiện đại 22
1.2.4- Nội dung khai thác các yếu tố tự nhiên trong quy định
pháp lý về QHXD đô thị 33
1.2.5- Các nghiên cứu liên quan đến khai thác YTTN trong lĩnh
vực kiến trúc và QHXD Việt Nam 41
1.3- Xu h−ớng QHXD đô thị với vấn đề khai thác YTTN 48
1.3.1- Xu h−ớng chung về QHXD trên thế giới 48
1.3.2 – Khía cạnh khai thác YTTN trong Định h−ớng QHXD đô
thị Việt Nam 52
1.4- Cảnh quan học và quy hoạch xây dựng đô thị 55
1.4.1- Lịch sử hình thành phát triển 55
1.4.2- Lý luận cơ bản về cảnh quan 58
1.4.3- ứng dụng cảnh quan học trong QHXD thế giới 71
1.4.4- Cảnh quan học ở Việt Nam 75
1.5- Kết luận chương 1 79
CH−ƠNG II- CƠ SỞ CẢNH QUAN HỌC CỦA KHAI THÁC YẾU TỐ TỰ NHIÊN TRONG QUY HOẠCH XÂY DỰNG ĐÔ THỊ
82
2.1- Cảnh quan đô thị 82
2.1.1- Khái niệm cảnh quan đô thị 82
2.1.2- Các thành tố và cấu trúc của cảnh quan đô thị 84
2.1.3- Các quy luật vận động của cảnh quan đô thị 88
2.2- Vai trò của yếu tố tự nhiên trong quy hoạch xây dựng đô thị 92
2.2.1- Vai trò của YTTN trong các chức năng của không gian đô
thị 92
2.2.2- Vai trò YTTN trong mô hình cơ cấu không gian đô thị 94
2.2.3- Vai trò YTTN trong bố cục không gian kiến trúcđô thị 96
2.2.4- Vai trò của YTTN trong xây dựng phát triển đô thị 99
2.3- Phân vùng và phân loại cảnh quan tự nhiên Việt Nam phục
vụ QHXD đô thị
100
2.3.1- Các vùng cảnh quan tự nhiên Việt Nam 100
2.3.2- Các loại cảnh quan tự nhiên Việt Nam 105
2.4- Phương pháp đánh giá cảnh quan 113
2.4.1- Mục đích đánh giá cảnh quan 113
2.4.2- Các hình thức đánh giá 114
2.4.3- Các nội dung đánh giá 115
2.4.4- Công cụ đánh giá cảnh quan 116
2.5- Khai thác YTTN trong Kiến trúc cảnh quan và quy hoạch
cảnh quan
117
2.5.1- Kiến trúc cảnh quan 117
2.5.2- Đồ án quy hoạch cảnh quan 121
2.6- Kết luận chương II 125
CHƯƠNG III- MÔ HÌNH VÀ GIẢI PHÁP KHAI THÁC YẾU TỐ TỰ NHIÊN TRONG ĐỒ ÁN QUY HOẠCH CHUNG XÂY DỰNG ĐÔ THỊ
127
3.1- Quan điểm, mục tiêu và mô hình cấu trúc đô thị trên cơ sở
khai thác yếu tố tự nhiên
127
3.1.1- Quan điểm, mục tiêu khai thác yếu tố tự nhiên trong quy
hoạch xây dựng đô thị 127
3.1.2- Mô hình cấu trúc không gian đô thị trên cơ sở khai thác
YTTN 130
3.2- Khai thác yếu tố tự nhiên trong đồ án quy hoạch chung xây
dựng đô thị 134
3.2.1- Đánh giá yếu tố tự nhiên trong đồ án QH chung đô thị 134
3.2.2- Giải pháp chọn đất xây dựng đô thị trên cơ sở khai thác
yếu tố tự nhiên 139
3.2.3- Giải pháp tổ chức cơ cấu quy hoạch trên cơ sở khai thác
yếu tố tự nhiên 141
3.2.4- Giải pháp bố cục kiến trúc đô thị trên cơ sở khai thác yếu
tố tự nhiên 144
3.3- Ví dụ ứng dụng đề tài trong thực tiễn 146
3.3.1- Khai thác yếu tố tự nhiên trong định h−ớng phát triển
không gian thành phố Hà Nội 146
3.3.2- Đánh giá điều kiện tự nhiên phục vụ quy hoạch chung xây
dựng Đảo Phú Quốc 155
3.4- Kết luận chương III 166
PHẦN KẾT LUẬN 167
- Kết luận 167
- Kiến nghị 169
TÀI LIỆU THAM KHẢO 170
PHẦN PHỤ LỤC 173
Phụ lục 1: Vấn đề khai thác yếu tố tự nhiên trong Quy hoạch thành
phố Matscơva 173
Phụ lục 2: Vấn khai thác yếu tố tự nhiên trong thực tiễn quy hoạch và
phát triển thành phố Singapore 184
Phụ lục 3: Đánh giá điều kiện tự nhiên đảo Phú Quốc đối với các
ngành du lịch, nông – lâm – ngư nghiệp theo chuyên ngành cảnh quan học. 191
208 trang |
Chia sẻ: lethao | Lượt xem: 1904 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Báo cáo Cơ sở “cảnh quan học” của khai thác các yếu tố tự nhiên trong quy hoạch xây dựng đô thị Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
mÆt ®Þa h×nh, ®Æc ®iÓm
khÝ hËu t¹i khu vùc, mÆt n−íc vµ chÕ ®é thuû v¨n, chÊt l−îng thæ nh−ìng (bÞ bª
t«ng ho¸), hÖ sinh th¸i tù nhiªn t¹i khu vùc ...
§Æc ®iÓm cña c¶nh quan ®« thÞ lµ c¸c yÕu tè nh©n t¹o cã mËt ®é tËp trung cao nhÊt trong c¸c lo¹i c¶nh quan vµ th−êng g©y nªn c¸c hËu qu¶ kh«ng thuËn lîi cho sù tån t¹i bÒn v÷ng cña m«i tr−êng tù nhiªn.
C¸c thµnh phÇn cña c¶nh quan ®« thÞ võa ®−îc nh×n nhËn lµ thµnh phÇn cña cÊu tróc tù nhiªn, võa lµ thµnh phÇn chøc n¨ng cña ®« thÞ. Thùc chÊt c¶nh quan ®« thÞ vµ kh«ng gian ®« thÞ lµ mét v× cïng lµ mét kh«ng gian ®Þa lý nh−ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau sÏ cã c¸ch hiÓu kh¸c nhau. VÝ dô nh− tiÕp cËn theo cÊu tróc, c¶nh quan ®« thÞ ®−îc nhËn thøc chñ yÕu ë cÊu tróc tù nhiªn vµ cÊu tróc nh©n t¹o chØ lµ mét yÕu tè trong ®ã, cßn kh«ng gian ®« thÞ ®−îc nhËn thøc chñ yÕu ë cÊu tróc nh©n t¹o vµ cÊu tróc tù nhiªn còng chØ ®−îc coi lµ thµnh phÇn trong ®ã. Víi tiÕp cËn chøc n¨ng sö dông th× gi÷a c¶nh quan vµ kh«ng gian ®« thÞ cã sù thèng nhÊt, cïng lµ mét kh«ng gian ®Þa lý ®−îc t¹o lËp phôc
vô cho mét hoÆc mét sè chøc n¨ng cô thÓ cña ®« thÞ.
Ph©n biÖt kh¸i niÖm “kh«ng gian ®« thÞ” vµ “c¶nh quan ®« thÞ”
Kh«ng gian ®« thÞ
C¶nh quan ®« thÞ
Ph¹m vi
Theo giíi h¹n hµnh chÝnh
hoÆc khu chøc n¨ng
Réng h¬n, kh«ng phô thuéc ranh
giíi hµnh chÝnh mµ lµ c¸c giíi h¹n tù nhiªn
§èi t−îng
nghiªn cøu, t¸c
®éng chÝnh
Thµnh tè nh©n t¹o vµ
ho¹t ®éng kinh tÕ – x·
héi cña con ng−êi
Thµnh tè tù nhiªn vµ quy luËt tù
nhiªn (thµnh tè nh©n t¹o chØ lµ 1
phÇn trong ®ã)
Còng cÇn l−u ý lµ "c¶nh quan nh©n t¹o” nãi chung hay "c¶nh quan §T"
nãi riªng, dï cã bÞ biÕn ®æi Ýt hoÆc nhiÒu do cã sù tham gia vµ t¸c ®éng cña con ng−êi vµ c¸c thµnh phÇn nh©n t¹o nh−ng còng vÉn "lµ mét tæng thÓ tù nhiªn vµ ph¸t triÓn theo nh÷ng quy luËt tù nhiªn" vµ "c¶nh quan tù nhiªn bao giê còng
lµ c¬ së cho c¶nh quan v¨n ho¸". §©y chÝnh lµ ®iÓm ph©n biÖt kh¸i niÖm “c¶nh quan ®« thÞ” víi “kh«ng gian ®« thÞ” hoÆc “kiÕn tróc ®« thÞ”.
2.1.2- c¸c thµnh tè vµ cÊu tróc cña c¶nh quan ®« thÞ
2.1.2.1- C¸c thµnh tè cña c¶nh quan ®« thÞ
a- Thµnh tè ®Þa chÊt (bao gåm c¶ ®Þa chÊt thuû v¨n)
Thµnh tè ®Þa chÊt cña c¶nh quan ®« thÞ, ngoµi nh÷ng t¸c ®éng b×nh th−êng cña tù nhiªn (®éng ®Êt, nói löa ...) cßn bÞ biÕn ®æi do t¸c ®éng cña ho¹t ®éng nh©n t¹o, bao gåm:
- Bæ xung c¸c c«ng tr×nh ngÇm trong lßng ®Êt nh− hÖ thèng kü thuËt ngÇm (®−êng èng tho¸t n−íc vµ kü thuËt, ®−êng «t« vµ tµu ®iÖn ngÇm, nhµ ga, kho ch−a, hÇm ngÇm ...)
- Do chÞu t¶i träng cña c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc vµ kü thuËt, nhÊt lµ c¸c c«ng
tr×nh quy m« lín nh− nhµ cao tÇng, hå chøa n−íc ....
- Do t¸c ®éng cña ho¹t ®éng khai th¸c n−íc hoÆc kho¸ng s¶n ngÇm, ho¹t
®éng giao th«ng trªn vµ d−íi mÆt ®Êt,
- Do t¸c ®éng cña n−íc th¶i sinh ho¹t, c«ng nghiÖp thÈm thÊu xuèng c¸c ®Þa tÇng.
Còng nh− thµnh tè ®Þa chÊt cña c¶nh quan tù nhiªn, thµnh tè ®Þa chÊt cña c¶nh quan ®« thÞ còng lµ thµnh phÇn quan träng nhÊt vµ bÒn v÷ng nhÊt cña c¶nh quan ®« thÞ. §Æc ®iÓm cÊu tróc ®Þa chÊt t¹o nªn h×nh th¸i c¬ b¶n cña bÒ mÆt c¶nh quan ®« thÞ.
Thµnh tè ®Þa chÊt cã vai trß quan träng nhÊt ®Õn ®é bÒn v÷ng cña c¸c c«ng tr×nh x©y dùng vµ toµn ®« thÞ. Kh«ng chØ c¸c hiÖn t−îng tù nhiªn vµ thiªn
tai mµ nh÷ng t¸c ®éng cña ho¹t ®éng x· héi còng cã thÓ g©y sôt lón, tr«i tr−ît nÒn ®Êt, h¹ thÊp mùc n−íc ngÇm, thay ®æi tÝnh chÊt ho¸ lý n−íc ngÇm ... vµ g©y nhiÒu t¸c ®éng ®Õn cÊu tróc ®Þa chÊt, ¶nh h−ëng tiªu cùc ®Õn ®é bÒn v÷ng cña c«ng tr×nh, cña ®« thÞ còng nh− ho¹t ®éng cña con ng−êi.
b- Thµnh tè ®Þa h×nh
Trªn c¬ së ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh tù nhiªn tr−íc khi x©y dùng ®« thÞ, ®Þa h×nh cña c¶nh quan ®« thÞ ®−îc h×nh thµnh vµ biÕn ®æi do t¸c ®éng cña c¶ ho¹t ®éng nh©n t¹o vµ tù nhiªn:
- Ho¹t ®éng nh©n t¹o
- Ho¹t ®éng chuÈn bÞ kü thuËt trong x©y dùng ®« thÞ: san lÊp, t«n nÒn,
®µo hå, ®¾p nói ®åi nh©n t¹o ...
- Bæ xung c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc vµ kü thuËt t¹o nªn bÒ mÆt ®Þa h×nh rÊt
®a d¹ng, phøc t¹p víi c¸c khèi ®Þa h×nh d−¬ng (c¸c khèi nhµ cao thÊp, lín nhá, h×nh d¹ng, vËt liÖu vµ møc ®é ®Æc rçng kh¸c nhau) vµ ®Þa h×nh
©m lµ kh«ng gian më (®−êng phè, qu¶ng tr−êng, hå n−íc, c«ng viªn c©y xanh ...)
- Ho¹t ®éng tù nhiªn Trong qu¸ tr×nh tån t¹i, ®Þa h×nh c¶nh quan ®« thÞ vÉn tiÕp tôc chÞu t¸c ®éng cña c¸c ho¹t ®éng tù nhiªn theo quy luËt tù nhiªn:
- T¸c ®éng néi sinh: nh÷ng biÕn ®æi do thay ®æi cÊu tróc ®Þa chÊt: sôt lón, n©ng, tr«i tr−ît ...
- T¸c ®éng ngo¹i sinh: phong ho¸ do bøc x¹, do giã, do b·o, lò, ngËp óng
...
Còng nh− thµnh tè ®Þa h×nh cña c¶nh quan tù nhiªn, thµnh tè ®Þa h×nh cña c¶nh quan ®« thÞ còng chi phèi m¹nh mÏ c¸c thµnh phÇn kh¸c cña c¶nh quan ®« thÞ nh−:
- Thay ®æi ®iÒu kiÖn khÝ hËu t¹i khu vùc, t¹o nªn vi khÝ hËu ®« thÞ vµ khu vùc xung quanh ®« thÞ¾ct¬ng quan vÞ trÝ, quy m«, h×nh khèi c¸c ®Þa h×nh
d−¬ng vµ ©m sÏ cã c¸c møc ®é c¶n trë hoÆc th«ng giã, t¨ng hoÆc gi¶m
bøc x¹, nhiÖt ®é, ®é Èm ...)
- Thay ®æi kh¶ n¨ng tho¸t n−íc mÆt, n−íc th¶i cña ®« thÞ, ®iÒu tiÕt dßng ch¶y cña s«ng suèi...
- T¸c ®éng ®Õn hÖ sinh th¸i ®« thÞ
Ng−îc l¹i, trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ho¹t ®éng cña ®« thÞ, c¸c thµnh tè kh¸c cña c¶nh quan nh− khÝ hËu, thuû v¨n, hÖ sinh vËt còng t¸c ®éng, lµm phong ho¸, xãi lë, tr«i tr−ît, båi tô ®èi víi ®Þa h×nh.
c- YÕu tè khÝ hËu:
YÕu tè khÝ hËu cña c¶nh quan §T còng bÞ biÕn ®æi côc bé theo cÊp ®é, tÝnh chÊt kh«ng gian hoÆc vÞ trÝ: t¨ng nhiÖt ®é, thay ®æi tèc ®é giã, ®é Èm, chÕ
®é bèc hoÆc thay ®æi cña khÝ hËu t¹i khu vùc §T. Nguyªn nh©n gåm:
- Do c¸c ho¹t ®éng cña con ng−êi (s¶n xuÊt, giao th«ng sinh ho¹t ..) lµm t¨ng bøc x¹, thay ®æi nhiÖt ®é, ®é Èm; thay ®æi thµnh phÇn ho¸ lý cña kh«ng khÝ g©y « nhiÔm m«i tr−êng khÝ; t¹o hiÖu øng nhµ kÝnh, hiÖn t−îng ®¶o nhiÖt ®« thÞ ....
- Do t¸c ®éng cña c¸c thµnh tè kh¸c trong c¶nh quan nh− ®Þa h×nh, mÆt n−íc vµ thùc vËt. Víi quy m«, h×nh khèi vµ bè côc cña c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc (®Æc biÖt lµ c¸c c«ng tr×nh cao tÇng) cã t¸c dông c¶n giã, che n¾ng, t¨ng thªm ph¶n x¹ nhiÖt l−îng ra m«i tr−êng xung quanh. T−¬ng
tù lµ t¸c ®éng cña mÆt n−íc, c©y xanh còng cã thÓ t¸c ®éng che c¶n giã hoÆc th«ng tho¸ng giã; gi¶m nhiÖt ®é vµ bøc x¹; t¹o giã côc bé ....
§ång thêi yÕu tè khÝ hËu cña c¶nh quan ®« thÞ còng t¸c ®éng ®Õn c¸c thµnh tè kh¸c nh− ®Þa h×nh, mÆt n−íc vµ hÖ sinh th¸i nh−:
- Phong ho¸, ¨n mßn, ph¸ huû bÒ mÆt c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc – kü thuËt
do giã, n−íc m−a
- G©y ngËp óng, thay ®æi chÕ ®é thuû v¨n cña s«ng hå ... trong ®« thÞ
- T¸c ®éng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng c©y xanh ®« thÞ
d- Thµnh tè thuû v¨n:
YÕu tè thuû v¨n cña c¶nh quan §T còng bÞ biÕn ®æi do ho¹t ®éng n¹o vÐt, ®µo ®¾p, kÌ bê, x©y dùng c«ng tr×nh næi vµ ngÇm (cÇu cèng, ®−êng èng
…lµm thay ®æi vÒ h×nh th¸i vµ cÊu tróc, chÕ ®é dßng ch¶y.
e- Thµnh tè thæ nh−ìng:
Thµnh phÇn thæ nh−ìng cña c¶nh quan §T th−êng bÞ biÕn ®æi triÖt ®Ó nhÊt do tÝnh chÊt sö dông chñ yÕu cho x©y dùng c«ng tr×nh kiÕn tróc – kü thuËt. Thæ nh−ìng cã vai trß Ýt quan träng h¬n ®èi víi QHXD, chñ yÕu lµ c¬ së cho ph¸t triÓn c¸c khu c©y xanh §T
g- Thµnh tè sinh vËt :
Nãi chung hÖ sinh vËt tù nhiªn cña c¶nh quan §T th−êng bÞ nghÌo ®i
do chØ duy tr× ®−îc mét sè loµi nhÊt ®Þnh vµ mét sè chu tr×nh sinh häc bÞ gi¸n
®o¹n kh«ng cßn nh− tù nhiªn.
ChÝnh con ng−êi còng lµ mét thµnh phÇn trong yÕu tè sinh vËt (t¹o thµnh
hÖ sinh th¸i nh©n v¨n) vµ c¸c ho¹t ®éng cña con ng−êi cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi hÖ sinh th¸i tù nhiªn t¹i ®« thÞ.
2.1.2.2- CÊu tróc cña c¶nh quan ®« thÞ
Còng nh− cÊu tróc cña c¶nh quan nãi chung, cÊu tróc cña c¶nh quan ®«
thÞ bao gåm cÊu tróc ®øng vµ cÊu tróc ngang
a- CÊu tróc ®øng:
T−¬ng tù cÊu tróc ®øng cña c¶nh quan tù nhiªn nh−ng cã sù tham gia t¸c
®éng cña c¸c yÕu tè thµnh phÇn nh©n t¹o, ®Æc biÖt lµ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, giao th«ng hay t¸c ®éng hÊp thô, ph¶n x¹ n¨ng l−îng vµ bøc x¹ ®iÖn tõ cña c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc – kü thuËt. Nh÷ng t¸c ®éng nh©n t¹o nµy lµm thay ®æi chu tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt – n¨ng l−îng theo chiÒu ®øng (trªn xuèng – d−íi lªn): t¨ng gi¶m nhiÖt ®é, ®é Èm, thay ®æi h−íng vµ ®é m¹nh cña giã, biÕn ®æi cÊu tróc hÖ sinh th¸i …
b- CÊu tróc ngang
+ CÊu tróc ngang cña c¶nh quan ®« thÞ
§« thÞ lµ mét ®iÓm d©n c− thuéc mét vïng, khu vùc hoÆc l·nh thæ quèc gia, th−êng cã 3 c¸ch tiÕp cËn ®èi víi kh«ng gian §T: theo mèi quan hÖ, ®« thÞ
lµ mét thµnh phÇn cña vïng; theo chøc n¨ng sö dông, ®« thÞ gåm kh«ng gian c¸c khu chøc n¨ng: khu trung t©m, khu ë, khu s¶n xuÊt, khu c«ng viªn, khu TDTT ...; theo tÝnh chÊt ®Æc rçng cña kh«ng gian, cã KG x©y dùng (c¸c khu ë, khu trung t©m, khu c«ng nghiÖp ...) vµ KG më (khu c«ng viªn, v−ên hoa, qu¶ng tr−êng, ®−êng phè...).
Nh− vËy, c¶nh quan ®« thÞ còng cã thÓ tiÕp cËn theo 3 møc ®é:
- Lµ mét c¶nh quan cña c¶nh quan toµn vïng
- C¶nh quan c¸c khu vùc thuéc ®« thÞ: Theo chøc n¨ng sö dông lµ c¶nh quan c¸c khu chøc n¨ng hoÆc ph©n theo tÝnh chÊt cña c¶nh quan: c¶nh quan khu x©y dùng (c¶nh quan khu ë, khu trung t©m, khu c«ng nghiÖp, khu chøc n¨ng hçn hîp) vµ KG më (c¶nh quan c«ng viªn, v−ên hoa, khu c©y xanh – mÆt n−íc
.... c¶nh quan ®−êng phè, qu¶ng tr−êng)
- C¶nh quan cña c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc – kü thuËt: PhÇn kh«ng gian trong ®ã
cã c«ng tr×nh kiÕn tróc – kü thuËt vµ s©n v−ên thuéc c«ng tr×nh.
C¶nh quan vïng
C¶nh quan ®« thÞ
c¶nh quan khu néi ®«
c¶nh quan khu ngo¹i ®«
Khu x©y dùng
- khu trung t©m,
- khu ë,
- khu s¶n xuÊt
Kh«ng gian më
•c¸c khu c«ng viªn - c©y xanh,
®−êng, qu¶ng
tr−êng cÊp ®«
thÞ
khu x©y dùng
- ®iÓn d©n c−
-khu s¶n xuÊt
-®Çu mèi c«ng
tr×nh kü thuËt h¹ tÇng ®« thÞ
Kh«ng gian më
- khu canh t¸c
- khu b¶o tån,
- khu mÆt n−íc
- khu l©m viªn,
- khu du lÞch
2.1.3- C¸c quy luËt vËn ®éng cña c¶nh quan ®« thÞ
C¶nh quan ®« thÞ ®ång thêi chÞu t¸c ®éng cña c¸c quy luËt vËn ®éng tù nhiªn
vµ quy luËt nh©n sinh.
2.1.3.1- Quy luËt tù nhiªn
C¸c quy luËt vËn ®éng, biÓn ®æi cña tù nhiªn gåm:
- Quy luËt thèng nhÊt vµ hoµn chØnh
- Quy luËt tuÇn hoµn vËt chÊt vµ n¨ng l−îng
- Quy luËt nhÞp ®iÖu
- Quy luËt ®Þa ®íi vµ phi ®Þa ®íi
T¸c ®éng cña c¸c quy luËt tù nhiªn nµy (®· ®−îc nªu t¹i môc 1.1.2.3) t¸c
®éng ®Õn kh«ng chØ c¸c YTTN mµ c¶ c¸c yÕu tè nh©n t¹o ®−îc con ng−êi bæ xung, kÕt hîp víi YTTN t¹o nªn c¶nh quan ®« thÞ.
2.1.3.2- Quy luËt nh©n sinh
§ã lµ c¸c quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi – v¨n ho¸ còng nh− khoa häc –
c«ng nghÖ cña loµi ng−êi, trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸, ph¸t triÓn.
a- Quy luËt Kinh tÕ
Trong lÞch sö tiÕn ho¸ ph¸t triÓn cu¶ v¨n minh loµi ng−êi, møc ®é ¶nh h−ëng cña x· héi ®èi víi tù nhiªn phô thuéc vµo h×nh th¸i s¶n xuÊt. Tr−íc cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp, víi c¸c h×nh thøc s¶n xuÊt tõ h¸i l−îm - s¨n b¾n - trång trät vµ ch¨n nu«i ...th× ph¹m vi vµ møc ®é t¸c ®éng cña con ng−êi ®èi víi
tù nhiªn cßn Ýt. Tõ sau cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp (cuèi thÕ kû XVIII - ®Çu
thÕ kû XIX) ¸p lùc cña con ng−êi ®èi víi tù nhiªn t¨ng lªn ®ét ngét do c¸c nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ më réng m«i tr−êng c− tró. Sù t¸c ®éng kh«ng chØ t¨ng vÒ ph−¬ng diÖn quy m« mµ c¶ vÒ chÊt l−îng, ®−îc thÓ hiÖn trong nhu cÇu
vÒ vËt liÖu vµ n¨ng l−îng, vÒ l−îng vµ ®é ®éc h¹i cña c¸c chÊt th¶i ...Trong x©y
dùng ®« thÞ lµ sù ph¸t triÓn cña ®« thÞ ho¸ víi viÖc t¨ng d©n sè ®« thÞ, tËp trung
d©n sè ë c¸c ®« thÞ lín t¹o thµnh nh÷ng hÖ thèng ®« thÞ. Nhu cÇu vËt chÊt - n¨ng l−îng (n−íc, thùc phÈm, nhiªn liÖu ...) cÇn cung øng cho ®« thÞ t¨ng vät. L−îng chÊt th¶i r¾n, chÊt th¶i khÝ, chÊt th¶i n−íc cña ®« thÞ kh«ng chØ t¨ng mµ cßn qu¸ tËp trung trªn mét kh«ng gian l·nh thæ cña c¶nh quan. TÊt c¶ t¹o nªn mét søc Ðp rÊt m¹nh vµo m«i tr−êng tù nhiªn cña c¶nh quan. C¶nh quan bÞ biÕn ®æi s©u s¾c do viÖc san b»ng ®Þa h×nh, thay thÕ líp phñ tù nhiªn b»ng nh©n t¹o, thay ®æi dßng chaû, chÕ ®é n−íc ngÇm, tiªu diÖt thùc b× tù nhiªn ...
Nh− vËy, ®Æc ®iÓm h×nh th¸i kinh tÕ lµ nh©n tè c¬ b¶n ®Ó x©y dùng ph¸t triÓn ®« thÞ. Theo PGS §µm Trung Ph−êng, t−¬ng øng víi c¸c giai ®o¹n v¨n minh do sù ph¸t triÓn kinh tÕ, m« h×nh chung vÒ ph¸t triÓn kh«ng gian ®« thÞ
®−îc tæng hîp nh− sau:
- Thêi kú v¨n minh n«ng nghiÖp: c¸c ®« thÞ quy m« nhá, ph¸t triÓn theo d¹ng
tËp trung, c¬ cÊu ®¬n gi¶n, tÝnh chÊt ®« thÞ chñ yÕu lµ hµnh chÝnh, th−¬ng nghiÖp, TTCN, thêi kú nµy cã 2 giai ®o¹n ph¸t triÓn ®« thÞ:
+ Giai ®o¹n 1: ®« thÞ ph¸t sinh h×nh thµnh hoµ ®ång víi n«ng th«n
+ Giai ®o¹n 2: ®« thÞ ph¸t triÓn t−¬ng ®èi ®éc lËp so víi n«ng th«n
§©y lµ thêi kú c¸c ho¹t ®éng x©y dùng ®« thÞ cña con ng−êi cßn lÖ thuéc vµ
®iÒu kiÖn tù nhiªn, nh÷ng t¸c ®éng cña con ng−êi vµo tù nhiªn cßn h¹n chÕ
kh«ng g©y nªn nh÷ng thay ®æi lín vÒ cÊu tróc cña tù nhiªn.
- Thêi kú v¨n minh c«ng nghiÖp: c¸c ®« thÞ ph¸t triÓn m¹nh song song víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, tËp trung s¶n xuÊt vµ d©n c− t¹o nªn c¸c ®« thÞ lín vµ cùc lín, c¬ cÊu ®« thÞ phøc t¹p, nhiÒu chøc n¨ng. Thêi kú nµy còng cã 2 giai
®o¹n:
+ Giai ®o¹n 3: mét sè ®« thÞ ph¸t triÓn thµnh h¹t nh©n lín h×nh thµnh mét vµi vïng cùc t¨ng tr−ëng träng ®iÓm
+ Giai ®o¹n 4: ph¸t triÓn c¸c cùc t¨ng tr−ëng ®èi träng tøc lµ ph©n cùc, gi¶m dÇn sù c¸ch biÖt gi÷a c¸c vïng
§©y lµ thêi kú mµ x©y dùng ®« thÞ kh«ng cßn lÖ thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, con ng−êi cã thÓ chñ ®éng biÕn c¶i mét sè yÕu tè tù nhiªn g©y nªn nh÷ng thay ®æi vÒ cÊu tróc cña c¶nh quan tù nhiªn.
- Thêi kú v¨n minh hËu c«ng nghiÖp: sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ
tin häc lµm thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ sÞnh ho¹t cña c¸c ®« thÞ. Thêi kú nµy còng chia thµnh 2 giai ®o¹n:
+ Giai ®o¹n 5: c¸c ®« thÞ ph¸t triÓn ®ång ®Òu trªn toµn l·nh thæ quèc gia, kho¶ng c¸ch chªnh lÖch gi÷a c¸c vïng gi¶m tèi thiÓu
+ Giai ®o¹n 6: c¸c ®« thÞ ph¸t triÓn ®a c«ng n¨ng víi møc ®é dÞch vô cao
Thêi kú nµy, trong x©y dùng ®« thÞ ®· cã ý thøc vÒ sù c©n ®èi gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ víi b¶o vÖ tµi nguyªn thiªn nhiªn, gi÷ g×n c©n b»ng sinh
th¸i. C¸c nhµ ®Þa lý tù nhiªn ®· kiÕn nghÞ vÒ m« h×nh “kinh tÕ sinh th¸i” . Kinh
tÕ sinh th¸i lµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi nh−ng kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn cÊu tróc th¼ng ®øng vµ cÊu tróc ngang cña c¸c hÖ ®Þa sinh th¸i lín nhá, kh«ng lµm mÊt c©n b»ng, kh«ng lµm « nhiÔm mt tù nhiªn … kinh tÕ sinh th¸i xuÊt ph¸t tõ viÖc nghiªn cøu kü c¸c hÖ ®Þa sinh th¸i råi c©n b»ng nhu cÇu cña kinh tÕ víi kh¶ n¨ng cung øng tèi ®a cña tù nhiªn. Cã thÓ ®−a vµo hÖ ®Þa - sinh th¸i nh÷ng thµnh phÇn nh©n sinh t¹o nªn hÖ thèng tù nhiªn – x· héi míi vÒ chÊt (hÖ kinh tÕ – sinh th¸i) nh−ng ph¶i hµi hoµ, nghÜa lµ gi÷a thµnh phÇn tù nhiªn vµ thµnh phÇn nh©n t¹o ph¶i cã quan hÖ tèt ®Ñp, kh«ng chØ ®óng mong muèn cña con ng−êi mµ phï hîp víi quy luËt tù nhiªn.C¬ chÕ ho¹t ®éng cña hÖ kinh tÕ – sinh th¸i kh«ng chØ dùa vµo sù tù ®iÒu chØnh cña tù nhiªn mµ cßn dùa vµo sù tæ chøc cña x· héi, vµo luËt ph¸p, vµo sù qu¶n lý th«ng qua c¸c quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch, kh«ng nh÷ng trong ph¹m vi mét ®Þa ph−¬ng nhá mµ cßn trong l·nh thæ vïng, quèc gia, khu vùc vµ toµn thÕ giíi. Trong mäi ho¹t ®éng kinh tÕ – x· héi, ph¶i ®−a gi¸ tµi nguyªn vµ tæn thÊt m«i tr−êng vµo h¹nh to¸n (trong QHXD hiÖn nay lµ néi dung ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng). kh«ng lÊy
ra, ®−a thµnh phÇn nh©n t¹o vµo hoÆc biÕn c¶i c¸c thµnh phÇn cña hÖ ®Þa - sinh th¸i qu¸ søc chÞu ®ùng vµ tù c©n b»ng, tù ®iÒu chØnh cña tù nhiªn tù nhiªn.
§¸nh gi¸ hÖ kinh tÕ sinh th¸i, ngoµi gi¸ trÞ kinh tÕ cßn tÝnh ®Õn c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n vµ gi¸ trÞ m«i tr−êng tù nhiªn.
Nh− vËy, chÝnh kinh tÕ ®« thÞ ph¶i ®−îc coi lµ mét hÖ kinh tÕ sinh th¸i
vµ QHXD lµ qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn mét hÖ ®Þa - sinh th¸i tù nhiªn thµnh hÖ kinh tÕ - sinh th¸i (còng t−¬ng tù lµ tõ c¶nh quan tù nhiªn ®Õn c¶nh quan ®« thÞ)
§èi víi ViÖt Nam, vÊn ®Ò khai th¸c YTTN trong TCKG ®« thÞ chÞu ¶nh h−ëng cña quy ho¹ch ph©n vïng kinh tÕ toµn quèc:
- Vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa B¾c vµ ®ång b»ng s«ng Hång
- Vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Nam vµ §«ng Nam bé
- Vïng kinh tÕ träng ®iÓm miÒn trung vµ miÒn trung Trung bé
- Vïng ®ång b»ng s«ng Cöu long
- Vïng miÒn Nam Trung bé
- Vïng miÒn B¾c Trung bé
- Vïng Cao B»ng – L¹ng S¬n – B¾c Giang – B¾c ninh – B¾c C¹n vµ Th¸i nguyªn
- Vïng Lµo Cai – Yªn B¸i – Hµ Giang – Tuyªn Quang – Phó Thä – VÜnh
Phóc
- Vïng T©y B¾c
C¸c vïng kinh tÕ trªn vÒ c¬ b¶n còng t−¬ng ®ång víi ph©n vïng c¶nh quan.
§ång thêi néi dung khai th¸c YTTN cña mçi ®« thÞ cßn phô thuéc c¸c yªu cÇu
ph¸t triÓn kinh tÕ theo ngµnh nh− QH ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp, du lÞch,
thuû lîi, n«ng nghiÖp ...
b- Quy luËt ph¸t triÓn vµ t¸c ®éng cña kü thuËt – c«ng nghÖ.
Tr×nh ®é ph¸t triÓn kü thuËt – c«ng nghÖ lµ mét nh©n tè cña ph¸t triÓn ®«
thÞ, ®Æc biÖt lµ ph−¬ng tiÖn vµ kü thuËt giao th«ng ®« thÞ. Víi ph−¬ng tiÖn th«
s¬ (®i bé, xe ngùa, xe ®¹p …) , cÊu tróc m¹ng l−íi ®−êng (mµ còng lµ cÊu tróc m¹ng kh«ng gian ®« thÞ) còng nh− quy m« kh«ng gian ®« thÞ, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c khu chøc n¨ng … kh¸c h¼n so víi ph−¬ng tiÖn giao th«ng hiÖn ®¹i («
t« c¸ nh©n- c«ng céng, tµu ®iÖn næi vµ tµu ®iÖn ngÇm ®« thÞ …) §©y chÝnh lµ
mét trong nh÷ng nguyªn nh©n mµ ®« thÞ cæ - trung ®¹i cã quy m« nhá, c¬ cÊu
tËp trung cßn ®« thÞ cËn - hiÖn ®¹i quy m« lín, c¬ cÊu cã thÓ kÐo dµi (hµng tr¨m Km) hoÆc ph©n t¸n trªn diÖn réng.
Cïng víi giao th«ng lµ c¸c hÖ thèng kü thuËt ®« thÞ kh¸c nh− chuÈn bÞ kü thuËt, cÊp tho¸t n−íc, cÊp ®iÖn vµ n¨ng l−îng, th«ng tin … ®Òu cã ¶nh h−ëng
®Õn QHXD ®« thÞ. Tr×nh ®é kü thuËt cµng ph¸t triÓn th× møc ®é phô thuéc vµo
®iÒu kiÖn tù nhiªn cµng Ýt, con ng−êi cã thÓ chñ ®éng trong viÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p QHXD cã hiÖu qu¶ kinh tÕ –x· héi. Tuy nhiªn mÆt tr¸i cña kü thuËt
vµ c«ng nghÖ cao lµ t¸c ®éng qu¸ m¹nh vµo tù nhiªn: san g¹t nói ®åi, lÊp ®µo
ao hå, thay ®«Øo l−u vùc dßng ch¶y cña s«ng suèi, th¶i c¸c chÊt th¶i c«ng nghiÖp vµ giao th«ng …. NhiÒu tr−êng hîp t¸c ®éng kü thuËt ph¸ vì cÊu tróc vèn cã mµ tù nhiªn kh«ng thÓ tù håi phôc ®−îc: « nhiÔm m«i tr−êng, mÊt c©n b»ng sinh th¸i … vµ hËu qu¶ lµ ¶nh h−ëng tiªu cùc ng−îc trë l¹i ®èi víi ®« thÞ.
ë ViÖt Nam, víi c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiÕp nhËn tõ c¸c n−íc tiªn tiÕn, tr×nh ®é vµ n¨ng lùc kü thuËt h¹ tÇng ®« thÞ cã sù ph¸t triÓn v−ît bËc, ®Æc biÖt
lµ giao th«ng, Kh¶ n¨ng kinh tÕ vµ tµi chÝnh còng cho phÐp thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p chuÈn bÞ kü thuËt m¹nh mÏ (san ®åi, lÊp biÓn ...) ... Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ tiªu cùc cña kü thuËt ®« thÞ ®· tõng b−íc ®−îc nhËn thøc vµ kh¾c phôc b»n viÖc sö dông c«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ s¹ch, khÐp kÝn hay tËn dông chu tr×nh sinh th¸i .... còng nh− quy ®Þnh vÒ ®¸nh gi¸ m«i tr−êng chiÕn l−îc trong QHXD vµ c¸c dù ¸n ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng.
c- Quy luËt ph¸t triÓn cña v¨n ho¸ - x∙ héi
ChÕ ®é x· héi còng lµ c¬ së cña QHXD ®« thÞ: chÕ ®é phong kiÕn, t− b¶n hay x· héi chñ nghÜa sÏ t¹o nªn c¸c h×nh thøc tæ chøc kh«ng gian ®« thÞ kh¸c nhau: møc ®é biÓu hiÖn cña giai cÊp thèng trÞ th«ng qua kiÕn tróc ®« thÞ.
®Æc ®iÓm phong tôc tËp qu¸n trong sinh ho¹t cña ng−êi d©n ®« thÞ còng ¶nh h−ëng ®Õn cÊu tróc kh«ng gian ®« thÞ: c¸c møc ®é vµ c¸ch thøc tæ chøc kh«ng gian c«ng céng – b¸n c«ng céng vµ t− nh©n: cÊu tróc kh«ng gian khu ë, hÖ thèng c«ng tr×nh phôc vô c«ng céng.
ë ViÖt Nam, t¸c ®éng cña ®iÒu kiÖn x· héi ®èi víi vÊn ®Ò khai th¸c YTTN lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ ph©n cÊp vµ qu¶n lý ®« thÞ (NghÞ ®Þnh 72/CP), còng nh− c¸c bé luËt, nghÞ ®Þnh liªn quan ®Õn qu¶n lý ®Êt ®ai, ®Çu t− x©y dùng ... ChÝnh s¸ch vÒ giao ®Êt cho ng−êi sö dông (®Êt ë, chuyªn dïng vµ canh t¸c),
chÝnh s¸ch vÒ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, sù tham gia cña céng ®ång trong
QHXD ...
§Æc ®iÓm v¨n ho¸ cã t¸c ®éng quan träng ®Õn cÊu tróc kh«ng gian ®« thÞ.
§ã lµ t¸c ®éng cña tËp qu¸n lèi sèng, cña t«n gi¸o tÝn ng−ìng còng nh− tr×nh
®é v¨n häc nghÖ thuËt .. trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh gt¹o
lËp nªn vµ chÊt l−îng cña c¸c thµnh phÇn kh«ng gian ®« thÞ. §Æc biÖt lµ v¨n ho¸ nhËn thøc, c¸c m« h×nh, quan niÖm vÒ thÕ giíi tù nhiªn hay nh©n t¹o ®Òu
®−îc ®−îc m« pháng biÓu hiÖn trong cÊu tróc kh«ng gian ®« thÞ th«ng qua c¸c h×nh t−îng kiÕn tróc ®« thÞ.
2.2- vai trß yÕu tè tù nhiªn trong quy ho¹ch x©y dùng
®« thÞ
2.2.1- Vai trß cña yÕu tè tù nhiªn trong c¸c chøc n¨ng cña kh«ng gian ®« thÞ
Kh«ng gian ®« thÞ cã 3 chøc n¨ng chÝnh lµ:
- C«ng n¨ng (chøc n¨ng sö dông cho con ng−êi)
- Chøc n¨ng kÕt cÊu vËt chÊt vµ m«i tr−êng
- Chøc n¨ng thÈm mü
Còng nh− ®èi víi kiÕn tróc nãi chung, yªu cÇu ®èi víi 3 chøc n¨ng trªn lµ:
thÝch dông, bÒn v÷ng, kinh tÕ – x· héi vµ ®Ñp.
Thµnh phÇn tù nhiªn cã vai trß quan träng ®èi víi c¶ 3 chøc n¨ng trªn,
cô thÓ:
2.2.1.1- Chøc n¨ng sö dông (c«ng n¨ng)
C«ng n¨ng lµ viÖc ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ho¹t ®éng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña con ng−êi nh− lao ®éng s¶n xuÊt, ®i l¹i, ë, nghØ ng¬i, TDTT, v¨n ho¸
.. C¸c yÕu tè tù nhiªn tham gia trong chøc n¨ng sö dông cña c¶nh quan ®«
thÞ ë c¸c khÝa c¹nh:
a- VÒ c«ng n¨ng vËt chÊt
- Lµ mét trong nh÷ng nh©n tè x¸c ®Þnh tÝnh chÊt, chøc n¨ng cña §T. VÝ dô nh− yÕu tè mÆt n−íc sÏ lµ c¬ së h×nh thµnh ®« thÞ cã chøc n¨ng ®Çu mèi giao th«ng thuû, th−¬ng m¹i ... yÕu tè vÞnh biÓn lµ c¬ së cho QHXD ®« thÞ c¶ng biÓn. YÕu tè ®Þa h×nh, khÝ hËu vïng nói, ven biÓn .. lµ c¬ së cho h×nh thµnh chøc n¨ng du lÞch, nghØ d−ìng cña kh«ng gian ®« thÞ .
- Lµ nh©n tè h×nh thµnh c¸c khu chøc n¨ng ®« thÞ: ViÖc khai th¸c mét sè yÕu tè
tù nhiªn, kÕt hîp víi c«ng tr×nh nh©n t¹o phôc vô cho c¸c chøc n¨ng chñ yÕu cña ®« thÞ. vÝ dô:
- YÕu tè mÆt n−íc cã thÓ khai th¸c cho c¸c chøc n¨ng qu©n sù, s¶n xuÊt, nghØ ng¬i gi¶i trÝ, v¨n ho¸ TDTT (n−íc), chøc n¨ng giao th«ng thuû, cÊp tho¸t n−íc
- YÕu tè ®Þa h×nh cao, ®Þa chÊt tèt .. x©y dùng c¸c khu chøc n¨ng quan
träng nh− trung t©m chÝnh trÞ, c¸c c«ng tr×nh qu©n sù , khu nghØ ng¬i, c«ng viªn nói...
- YÕu tè khÝ hËu : chøc n¨ng nghØ d−ìng, du lÞch
- YÕu tè thæ nh−ìng vµ thùc vËt khai th¸c cho c¸c chøc n¨ng nghØ ng¬i, v¨n ho¸, du lÞch, c«ng viªn vµ c©y xanh §T, c¶i thiÖn vi khÝ hËu, c¸ch
ly, c¸c khu b¶o tån, c¸c l©m viªn..c¬ cÊu
b- VÒ c«ng n¨ng tinh thÇn:
Yªu cÇu chøc n¨ng tinh thÇn ®èi víi c¶nh quan ®« thÞ cã thÓ ®−îc ®¸p øng th«ng qua khai th¸c c¸c gi¸ trÞ vÒ h×nh t−îng, ý nghÜa cña c¸c thµnh phÇn
tù nhiªn (c¸c ®Þa danh, nói, ®åi, c©y cèi, mÆt n−íc … ) gãp phÇn biÓu hiÖn ®Æc
®iÓm v¨n ho¸ - lÞch sö, phong tôc tËp qu¸n, t«n gi¸o tÝn ng−ìng … cña c¶nh quan ®« thÞ.
2.2.1.2- Chøc n¨ng cÊu tróc vËt chÊt vµ m«i tr−êng.
C¸c YTTN lµ nÒn t¶ng h×nh thµnh cÊu tróc kh«ng gian chøc n¨ng còng nh−
cÊu tróc vËt chÊt vµ m«i tr−êng ®« thÞ.
a- VÒ cÊu tróc kh«ng gian
YTTN lµ thµnh phÇn nÒn t¶ng cña cÊu tróc kh«ng gian chøc n¨ng ®« thÞ, kh«ng cã bÊt kÓ thµnh phÇn kh«ng gian ®« thÞ nµo, tõ tæng thÓ §T ®Õn kh«ng gian c«ng tr×nh XD cã thÓ t¸ch rêi ®−îc YTTN. §Æc biÖt, mÆt n−íc, c©y xanh
lµ thµnh phÇn chñ ®¹o trong hÖ thèng kh«ng gian më cña §T.
b- CÊu tróc kü thuËt
- YÕu tè ®Þa h×nh: ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh ®Þa chÊt lµ c¬ së cña c¸c gi¶i ph¸p chuÈn
bÞ kü thuËt (san nÒn) vµ tho¸t n−íc mÆt, giao th«ng …
- yÕu tè ®Þa chÊt: lµ c¬ së cho viÖc lùa chän quy m« vµ tÇng cao c«ng tr×nh, tÝnh chÊt, quy m« c«ng tr×nh ngÇm trong vµ ngoµi ®« thÞ
- YÕu tè thuû v¨n: ®Æc ®iÓm chÕ ®é thuû v¨n, h¶i v¨n võa ¶nh h−ëng ®Õn cÊu tróc kü thuËt ®« thÞ nh− hÖ thèng giao th«ng thuû, hÖ thèng cÊp tho¸t n−íc ...
c- M«i tr−êng
- YÕu tè khÝ: ®Æc ®iÓm khÝ hËu quyÕt ®Þnh m«i tr−êng tiÓu khÝ hËu cña §T vµ
¶nh h−ëng ®Õn c¸c yÕu tè m«i tr−êng kh¸c nh− khãi, bôi, ©m thanh. §Æc
®iÓm thuû v¨n, hÖ thùc vËt ... cã tÊc dông c¶i thiÖn vi khÝ hËu (t¨ng ®é th«ng tho¸ng, t¹o giã côc bé ..) còng nh− gi¶m « nhiÔm kh«ng khÝ.
- YÕu tè n−íc: ®Æc ®iÓm chÕ ®é thuû v¨n, ®Þa chÊt thuû v¨n, h¶i v¨n cã ¶nh h−ëng c¶ tÝch cùc còng nh− tiªu cùc ®Õn vÊn ®Ò « nhiÔm nguån n−íc mÆt vµ n−íc ngÇm
- YÕu tè ®Êt: ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh, thæ nh−ìng vµ thùc vËt lµ nh©n tè cã ¶nh h−ëng quan träng ®Õn qu¸ tr×nh c¶i t¹o hoÆc t¨ng thªm møc « nhiÔm ®Êt.
2.2.1.3- Chøc n¨ng thÈm mü
C¸c YTTN cña c¶nh quan §T võa lµm c¬ së võa lµ thµnh phÇn bè côc t¹o nªn h×nh th¸i vµ chÊt l−îng thÈm mü cña kh«ng gian ®« thÞ, cô thÓ nh−:
- YÕu tè ®Þa h×nh lµ nh©n tè c¬ b¶n t¹o lËp h×nh th¸i kh«ng gian §T: §T ®ång b»ng, trung du hay miÒn nói hoÆc ven biÓn. Quy m« kh«ng gian §T réng hÑp, h×nh thÓ tËp trung, d¶i hay ph©n t¸n... c¸c ®Þa h×nh cao t¹o thµnh c¸c mèc h×nh
¶nh ®« thÞ
- YÕu tè mÆt n−íc t¹o cho h×nh th¸i kh«ng gian §T c¸c d¹ng: §T c¹nh s«ng, ng· 3 s«ng (mét hoÆc 2 bªn), §T biÓn, vÞnh biÓn, §T kªnh r¹ch hoÆc §T hå...
§ång thêi yÕu tè mÆt n−íc cßn c¸c t¸c dông trong nghÖ thuËt bè côc kh«ng gian: lµ c¸c trung t©m bè côc kh«ng gian theo trôc, tuyÕn (s«ng, m−¬ng) hoÆc m¶ng (hå, ®Çm). YÕu tè tù nhiªn cßn cã t¸c dông liªn kÕt c¸c kh«ng gian, t¹o c¶m gi¸c më réng kh«ng gian, t¹o vïng thô c¶m thÈm mü cho kiÕn tróc §T
- YÕu tè thùc vËt: lµ thµnh phÇn chÝnh trong c¸c kh«ng gian trèng cña §T, kh«ng chØ lµ c¸c khu c©y xanh mµ bao gåm c¶ c¸c khu canh t¸c hoa mµu hay th¶m cá trong vµ ngoµi §T, yÕu tè thùc vËt lu«n g¾n liÒn víi kiÕn tróc, lµ kh«ng gian ®Öm vµ ph−¬ng tiÖn ®Ó liªn hÖ võa ph©n t¸ch c¸c kh«ng gian §T.
Gãp phÇn h×nh
thμnh tÝnh chÊt
®« thÞ
ë -
s¶n xuÊt - c«ng céng -
®Çu mèi giao
th«ng
vËt chÊt tinh thÇn
C«ng n¨ng
-V¨n ho¸
-LÞch sö
-NhËn thøc thÈm mü
Lμ thμnh phÇn tù nhiªn cña kh«ng gian
yÕU Tè
tù nhiªn
Gãp pÇn t¹o nªn
®Æc tr−ng h×nh th¸i kh«ng gian ®« thÞ
C¸u tróc
vËt chÊt
thÈm mü
hÖ thèng kü thuËt
®« thÞ
lμ hÖ thèng ký
hiÖu kiÕn tróc
2.2.2- Vai trß YTTN trong m« h×nh c¬ cÊu kh«ng gian ®«
thÞ
Trong QHXD ®« thÞ tõ thêi cæ ®¹i ®Õn hi
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- NCKH-KhaiThacTuNhienTrongQH.doc
- NCKH-KhaiThacTuNhienTrongQH.pdf