Báo cáo Công tác xã hội tại Trường THCS Đoàn Thị Điểm, Khu đô thị Mỹ Đình 1, Từ Liêm, Hà Nội

sinh và phụ huynh học sinh có nhu cầu. Hướng dẫn phụ huynh học sinh khai hồ sơ, nhận hồ sơ tuyển sinh. Sau thời gian quy định như đã ghi trong hồ sơ nhà trường thu hồ sơ và thông báo cho phụ huynh học sinh về số Báo danh, số phòng thi, ngày thi, giờ thi, môn thi. Hàng năm theo quy định của Trường thì những thí sinh dự thi vào trường Đoàn Thị Điểm sẽ dự thi ba môn: Toán, Văn, Ngoại ngữ. Ngày thi tuyền sinh sẽ được nhà trường thông báo tới từng thí sinh và khi các thí sinh đến thi sẽ có các giáo viên hướng dẫn lên phòng phòng thi, tại các phòng thi giáo viên coi thi sẽ phổ biến nội quy, cách thức làm bài thi, thời gian làm bài…. Sau khi hội đồng tuyền sinh chấm xong tất cả các môn thi sẽ thông báo kết quả cho các thí sinh và hướng dẫn làm hồ sơ nhập học, các khoản đóng góp hàng năm, hàng tháng. Thông báo cho học sinh về ngày tập chung. Do trường THCS Đoàn Thị Điểm là trường chất lượng cao, trường có yêu cao đối với học sinh khi học sinh đến dự thi tuyển sinh tuyển sinh, lại là trường ngoài công lập nên những năm qua trường THCS Đoàn Thị Điểm thường chưa có những chính sách ưu tiên cho học sinh là con thương binh gia đình chính sách và học sinh là các đối tượng xã hội. Đây cũng là một trong những thiệt thòi cho các em học sinh thuộc đối tượng chính sách, chưa thực hiện quan điểm của Đảng và nhà nước ta trong việc thực hiện chế độ ưu tiên, ưu đãi trong giáo dục đối với các đối tượng là con em gia đình chính sách và bảo trợ xã hội. Nhìn chung công tác tuyển sinh của trường trung học cơ sở Đoàn Thị Điểm tiến hành tương đối nghiêm túc, an toàn, đảm bảo quy chế chung của Sở giáo dục và đào tạo Hà Nội. Quy trình tuyển sinh rõ ràng, chính xác và được công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng, tạo được lòng tin cho học sinh và các bậc phụ huynh học sinh. 1.4. Tình hình thực hiện các chính sách đối với học sinh Trường Đoàn Thị Điểm Đặc thù của trường là trường ngoài công lập, tất cả các khoản chi tiêu trong nhà trường đều được trích ra từ học phí và các khoản đóng góp do phụ huynh học sinh đóng nên toàn bộ những chế độ chính sách đối với các em học sinh là con của thương binh và gia đình chính sách được thực hiện tại địa phương nơi các em đang cư trú. Tuy nhiên ngoài các chính sách của nhà nước thực hiện với các em học sinh là con thương binh và gia đình chính sách thì trường THCS Đoàn Thị Điểm cũng có những chính sách riêng cho các em như: Nhà trường có quà tặng cho các em nhân dịp đầu năm học là một bộ sách giáo khoa và cặp sách, Ngày 27 tháng 7 nhà trường cũng có quà cho các em nhân ngày thương binh liệt sĩ, cuối mỗi kỳ nhà trường đều có những phần quà động viên các em đạt thành tích cao trong học tập, tết nguyên đán... Chúng ta thấy rằng đối với các em học sinh theo học tại trường THCS Đoàn Thị Điểm ngoài việc được hưởng các chế độ, chính sách đãi ngộ của nhà nước tại địa phương thì các em cũng nhận được những đãi ngộ, quan tâm chăm sóc riêng của nhà trường, những chính sách này cũng có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với các em là nguồn động viên tinh thần giúp các em thêm tin yêu vào nhà trường, các thầy cô giáo. 1.5. Chương trình, các mô hình chăm sóc học sinh tại trường THCS Đoàn Thị Điểm Trường Đoàn Thị Điểm là một trong những trường hiện đang thực hiện chương trình dạy học hai buổi ngày do vậy nên học sinh phải ở lại bán trú tại trường. Hàng ngày học sinh ăn tại trường hai bữa: một bữa chính vào lúc 12h30 hàng ngày và bữa quà chiều (bữa phụ) vào lúc 15h15 hàng ngày. Bữa chính các em học sinh ăn như bữa ăn của các em ở nhà, còn bữa chiều thường là bữa ăn nhẹ vào giờ giải lao. Đối với bữa phụ thường thì các em ăn bánh ngọt, hoa quả, sữa hoặc chè….Thực đơn bữa ăn hàng ngày của các em thường xuyên được thay đổi, mỗi mùa khác nhau thì các em cũng được thay đổi thực đơn phù họp với từng mùa. Nhà trường đã liên kết và mua thực phẩm tại những nơi đáng tin cậy, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, có nguồn gốc rõ ràng. Hàng ngày nhà trường có một cán bộ y tế chuyên theo dõi về chât lượng của các thực phẩm trước khi đem chế biến. Vì vậy việc chăm sóc các em học sinh tại trường THCS Đoàn Thị Điểm là tương đối tốt, hầu hết sau một thời gian các em đều tăng cân. Trong thời gian qua trường chưa để xảy ra vụ ngộ độc thức ăn nào. Về thời gian nghỉ trưa: Các em được nghỉ trưa khoảng từ 12h00 đến 13h30. Nhà trường bố trí cho các em ngủ ở một khu cách xa phòng học và phòng ăn. Các phòng ngủ của các em được bố trí khá đẩy đủ và hiện đại. Mỗi em được ngủ ở một Giường có đầy đủ chăn, chiếu, gối, điều hòa nhiệt độ vào cả mùa hè lẫn mùa đông. Tại mỗi phòng ngủ thì đều được bố trí các đồng chí giáo viên trực và quản lý học sinh nên giờ ngủ của các em học sinh tương đối tốt. Hàng ngày nhà trường có xe đưa đón các em, việc đưa đón các em học sinh tại các bến, các điểm gần nhà cũng là một trong những biện pháp nhằm thu hút học sinh từ những quận huyện cách xa trường có điều kiện theo học. Bên cạnh đó việc đưa đón các em cũng là một trong những biện pháp khắc phục các tình trạng tai nạn giao thông cho học sinh hàng ngày. Nhìn chung các mô hình chăm sóc học sinh theo hình thức bán trú và có xe ô tô đưa đón học sinh hàng ngày không pháỉ là mô hình quá mới ở Việt Nam nói chung và các đô thị nói riêng, nhưng việc thực hiện mô hình này tại trường THCS Đoàn Thị Điểm tương đối tốt vì trường có hệ thống cơ sở vật chất tốt, đã có kinh nghiệm tổ chức thực hiện ngay từ khi trường mới chỉ có cấp tiểu học. 1.6.Nguồn lực thực hiện chính sách thực hiện nguồn lực thực hiện chính sách an sinh xã hội tại trường THCS Đoàn Thị Điểm TrườngTHCS Đoàn Thị Điểm là trường ngoài công lập nên việc các nguồn lực để tiến hành thực hiện các chính sách an sinh xã hội chủ yếu do phụ huynh học sinh đóng góp. Tuy nhiên bên cạnh đó thì nhà trường cũng nhận được sự tài trợ, hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế, các trường bạn ở các nước: Úc, singapore, Hàn Quốc, Nhật bản... 1.7.Những khó khăn khi thực hiện chính sách an sinh xã hội tại trường THCS Đoàn Thị Điểm Do trường là một cơ sở đào tạo ngoài công lập nên việc dải ngân chi cho việc thực hiện chính sách an sinh xã hội cũng rất hạn chế. Hầu hết những người trong Ban giám hiệu, giáo viên chưa có chuyên môn về công tác xã hội nên họ chưa nhận thức được vai trò của công tác xã hội trong các nhà trường phổ thông. Họ chưa cập nhật được những thông tin về những vấn đề khó khăn mà hiện nay học sinh trong các trường học đang gặp phải. Sự phối kết hợp giữa nhà trường với gia đình còn rất hạn chế nên thông tin trao đổi giữa nhà trường, phụ huynh học sinh chưa được thường xuyên liên tục 2. Việc áp dụng các kỹ năng công tác xã hội trong việc giúp đỡ đối tượng tại trường THCS Đoàn Thị Điểm 2.1. Các kỹ năng là việc với lãnh đạo, cán bộ giáo viên công nhân viên nhà trường Sau khi nhận được kế hoạch thực tập và giấy giới thiệu của trường thì em đã đến làm việc với Ban giám hiệu, giáo viên, ông chánh Văn Phòng trường THCS Đoàn Thị Điểm và đã tạo lập được mối quan hệ tốt với Ban giám hiệu, Ông chánh văn phòng, tập thể giáo viên trường Trung THCS Đoàn Thị Điểm. Đặc biệt là đã tạo lập được mối quan hệ tốt với chị Vũ Anh Tú giáo viên chủ nhiệm lớp 9A1. Trong quá trình làm quen và tạo lập mối quan hệ với lãnh đạo và cán bộ giáo viên thì em đã vận dụng các kỹ năng: kỹ năng lắng nghe, kỹ năng đặt câu hỏi, kỹ năng phản hồi, kỹ năng tóm lược...trong suốt quá trình làm việc tại trường. Thu thập các thông tin về nhà trường thông qua cán bộ giáo viên, tài liệu, quan sát thực tế....như: lịch sử hình thành của trường, số lượng cán bộ giáo viên, học sinh, thành tích nổi bật của trường trong những năm qua, những vấn đề của học sinh hiện nay, các hoạt động an sinh xã hội của trường trong thời gian vừa qua, định hướng phát triển của trường trong những năm tới....Những câu hỏi mà em đã sử dụng trong quá trình tìm hiểu về trường Đoàn Thị Điểm như sau: Chú có thể cho cháu biết đôi nét về lịch sử hình thành và cơ cấu bộ máy tổ chức của trường được không? Đây là câu hỏi đối với chú Chánh Văn Phòng. Anh có thể cho em biết tình hình thực hiện các chế độ chính sách đối với cán bộ và giáo viên nhà trường được không? Về tiền lương, tiền thưởng, thời gian làm việc...Hay đối với chị Tú giáo viên chủ nhiệm lớp 9A1 về tình hình chung của lớp như sau: Chị có thể cho em biết đôi nét về tình hình học tập và rèn luyện của lớp chị được không? Với cương vị là giáo viên chủ nhiệm lớp chị có nhận xét gì về tình hình của lớp mình? Đó là một số câu hỏi mà em đã đặt ra đối với cán bộ giáo viên nhà trường, ngoài những câu hỏi đó thì em cũng đặt nhiều những câu hỏi khác để khai thác các thông tin liên quan đến nhà trường. Trong giai đoạn đầu chúng em đến làm việc thì có gặp một số khó khăn như đang là thời kỳ cao điểm của kỳ thi học kỳ 1 năm học 2008 - 2009 nên lãnh đạo và giáo viên nhà trường cũng tương đối bận nên việc gặp gỡ, trao đổi với lãnh đạo, giáo viên nhà trường hơi khó khăn. Lượng giá: Sau một thời gian xuống thực tập tại trường thì em đã làm quen được với lãnh đạo nhà trường, cán bộ công nhân viên nhà trường. Tạo lập được mối quan hệ tốt với cán bộ giáo viên nhà trường. Đồng thời em cũng vận dụng các kỹ năng giao tiếp để thu thập các thông tin về nhà trường. Song bản thân em thấy mình còn có một vài hạn chế: giao tiếp còn hơi rụt rè, lúng túng, đôi lúc chưa vận dụng linh hoạt các kỹ năng công tác xã hội, còn có tâm lý e ngại và sợ hãi khi giao tiếp, làm việc. 2.2.Vận dụng các kỹ năng công tác xã hội trong việc giúp đỡ đối tượng 2.2.1. Tiến trình giúp đỡ đối tượng Thân chủ là em Nguyễn Văn Long, là học sinh của lớp 9A1. Cả bố và mẹ đều là doanh nhân thường xuyên phải đi công tác xa, nếu không đi công tác những ngày bình thường thì bố mẹ Long cũng về nhà rất muộn. Toàn bộ việc chăm sóc em hàng ngày bố mẹ em giao cho người giúp việc là một người quen biết ở quê trông nom và việc giáo dục em thì bố mẹ em giao phó toàn bộ cho cô giáo chủ nhiệm và nhà trường. Qua lời giới thiệu và tâm sự của cô giáo chủ nhiệm thì hiện nay em đang không muốn đi học đến lớp em không tập chung. Bước 1: Tiếp cận Long và xác định vấn đề ban đầu Qua lời giới thiệu của cô giáo chủ nhiệm lớp 9A1 em đã đến lớp và làm quen với em Long và sau hai buổi làm quen em đã tạo lập được mối quan hệ tốt với Long. Tuy nhiên hàng ngày ở lớp Long thường ít tiếp xúc với bạn bè nên lúc đầu tiếp cận Long em cũng có gặp khó khăn. Vì Long chưa biết rõ mục đích của em là đến gặp Long có việc gì? Sau khi tiếp xúc với Long và trò chuyện thì Long cũng đã tâm sự về đôi chút về hoàn cảnh gia đình của mình “Bố mẹ em đi suốt nên em ít được gặp bố mẹ, em chán bố mẹ em lắm” Như vậy qua lời giới thiệu của cô giáo chủ nhiệm và làm quen thì em đã tạo lập được mối quan hệ tốt với Long. Đây là cơ sở rất quan trọng cho các giai đoạn tiếp theo, mặc dù hơi khó khăn. Bước tiếp theo em cần phải tìm hiểu sâu thêm các thông tin về Long qua bạn bè, thầy cô giáo dạy lớp 9A1 và đặc biệt là Bố mẹ Long. Bước 2: Thu thập thông tin liên quan đến những vấn đề khó khăn của Long Như đã nêu ở giai đoạn trên thì vấn đề của Long không phải chỉ liên quan đến một mình Long mà vấn đề của Long liên quan đến rất nhiều người như: bố mẹ, ông bà, bạn bè, cô giáo chủ nhiệm và những người xung quanh Long. Vì vậy để có thể có những thông tin đầy đủ và chính xác về vấn đề của Long em đã thu thập từ các nguồn thông tin như: Nhà trường thì cần thu thập thông tin từ giáo viên chủ nhiệm, bạn bè, các cô, thầy giáo bộ môn, hồ sơ học sinh của Long. Gia đình: Cần thu thập thông tin từ bố mẹ Long, ông bà và những người thân trong gia đình. Bản thân Long Những nguồn khác như: từ hàng xóm Qua việc thu thập và khai thác thông tin từ các nguồn nêu trên thì em đã thu thập được một số thông tin như sau: Việc bố mẹ Long thường xuyên phải đi công tác xa, hay về nhà muộn từ khi em còn là học sinh tiểu học. Hàng ngày bố mẹ giao việc chăm sóc em cho người giúp việc. Những lúc gặp khó khăn ở trường em muốn hỏi và trao đổi với bố mẹ nhưng bố mẹ lúc nào cũng bận rộn nên em không dám hỏi. Em có tâm trạng buồn và không muốn đi học từ cuối năm học lớp 7. Những lúc buồn em thường đi chơi với bạn bè hoặc lên mạng chát hoặc chơi game. Ở lớp em không muốn chơi với ai do em học kém và một số bạn bè xa lánh vì em quá ăn chơi và một số khác thì ghét em vì em ít nói. ở bước này qua những lần trao đổi, trò chuyện với bố mẹ, cô giáo chủ nhiệm, cô bán trú, các bạn cùng lớp thì em đã thu thập được một số thông tin trên. Những thông tin này góp phần quan trọng cho việc chẩn đoán vấn đề của Long cũng như lập kế hoạch, lựa chọn các biện pháp giúp đỡ Long. Bước 3: Chẩn đoán vấn đề khó khăn của Long. Từ những thông tin đã thu thập được như đã nêu ở trên thì em có thể chẩn đoán ban đầu được vấn đề khó khăn hiện nay của Long là thiếu sự quan tâm của bố mẹ vì bố mẹ thường xuyên vắng nhà, ít quan tâm đến đời sống tình cảm của em mà chỉ chăm lo cho em về đời sống tinh thần, bạn bè xa lánh, em có tâm trạng buồn và không muốn đi học, kết quả học tập giảm sút. Xác định mặt mạnh, mặt yếu của Long Mặt mạnh: Qua lời kể của cô giáo chủ nhiệm Long thì nói là cô đã chủ nhiệm Lớp Long năm nay là năm thứ 4, những năm trước thì em không phải là học sinh yếu mà so với mặt bằng chung của lớp thì sức học của Long cũng vào loại khá. Mặt mạnh nữa là gia đình Long cả bố và mẹ đều có công việc ổn định và có thu nhập cao nên cũng có điều kiện đầu tư nhiều hơn cho Long và Long lại học tại Trường Đoàn Thị Điểm đây là một trường chất lượng cao của Hà Nội và có thế mạnh về ngoại ngữ. Long có cả ông bà nội lẫn ông bà ngoại. Mặt yếu: bố mẹ thường xuyên đi công tác xa, hay về nhà muộn, Ông bà ngoại và ông bà nội rất thương cháu nhưng ở xa. Do học bán trú ở trường cả ngày nên Long giao tiếp với bạn bè là chủ yếu nên đôi khi Long vẫn hay nói với những người lớn tuổi hơn nhát gừng và trống không. Việc chẩn đoán vấn đề ban đầu vô cùng quan trọng sẽ giúp cho việc lập kế hoạch và giúp đỡ hiệu quả hơn, ví như người bác sỹ có “chẩn đoán bệnh đúng thì mới kê đơn bốc thuốc đúng và chữa bệnh khỏi và nhanh”. Sơ đồ phả hệ gia đình Long Ông Nội Ông Ngoại Bà Nội Bà Ngoại Bố Long Mẹ Long Long Ghi chú ─ Quan hệ 1 chiều ↔ Quan hệ 2 chiều --- Quan hệ xa cách Nhìn vào sơ đồ phả hệ của gia đình Long thì chúng ta thấy rằng mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình Long tương đối lỏng lẻo, Bố mẹ Long với Long chỉ là quan hệ một chiều, còn Long với ông bà nội, ông bà ngoại là mốí quan hệ hai chiều vì do ông bà thương cháu nhưng điều kiện ở xa. Bố mẹ Long thì quá bận rộn với công việc và thường xuyên đi công tác xa nhà nên mối quan hệ cũng là mối quan hệ xa cách, bố mẹ ít quan tâm đến nhau, mối quan hệ giữ bố mẹ Long và ông bà cũng là mối quan hệ một chiều cũng do bố mẹ Long ít có thời gian quan tâm đến ông bà. Sơ đồ sinh thái gia đình Long Hội Phụ nữ Nhà Chùa Gia đình Long Trạm y tế Tổ dân phố Trường học Hàng xóm Nơi làm việc Ghi chú ─ Quan hệ 1 chiều ↔ Quan hệ 2 chiều --- Quan hệ xa cách Nhìn vào sơ đồ sinh thái gia đình Long thì chúng ta thấy rắng mối quan hệ của Bố mẹ Long với nơi làm việc, tổ dân phố là mối quan hệ hai chiều, mối quan hệ với, Hội phụ nữ, trường học nơi Long đang học là mối quan hệ xa cách, mối quan hệ với nhà chùa, trạm y tế, hàng xóm là mối quan hệ một chiều. Điều này nói lên rằng mối quan hệ của gia đình Long với các cơ quan tổ chức, đơn vị trong địa bàn của gia đình là mối quan hệ chưa sâu sắc, quan hệ một chiều, xa cách vẫn chiếm đa số. Có thể lý giải cho hiện tượng này do gia đình Long quá bận rộn: bố mẹ thường xuyên vắng nhà hoặc về muộn còn Long thì học bán trú nên cũng đi học từ sáng sớm đến tối mới về. Bước 4: Lập kế hoạch trị liệu, giúp đỡ Long Sau khi đã thảo luận với Long và cô giáo chủ nhiệm lớp Long thì em đã thống nhất kế hoạch hành động như sau: KÊ HOẠCH HÀNH ĐỘNG GIÚP ĐỠ LONG Mục tiêu Hoạt động Người thực hiện Thời gian Nguồn lực Kết quả dự kiến Giúp Long giải tỏa tâm trạng buồn, mặc cảm tự ti Tham vấn, trò chuyện, cho em tham gia một số họat động của trường như tham gia câu lạc bộ năng khiếu Long, sinh viên, giáo viên chủ nhiệm, bố mẹ Long 1,5 tháng Gia đình Long, nhà trường, Long, Sinh viên Long tự tin, bớt được cảm giác buồn Tham vấn cho bố mẹ Long Tham vấn Sinh viên, giáo viên chủ nhiệm, bố mẹ Long 1 tuần Gia đình Long, nhà trường, Long, Sinh viên Bố mẹ Long đã hiểu rõ hơn vai trò của cha mẹ trong việc chăm sóc giáo dục con cũng như trách nhiệm kết hợp với nhà trường và giáo viên chủ nhiệm trong việc giáo dục con Hỗ trợ Long với những môn học Long đang bị đuối hơn so với các bạn trong lớp Hướng dẫn cho Long cách tự học, Dạy Long phương pháp học, kèm thêm Long ở trên lớp hoặc ở nhà – gia đình có thể mời gia sư dạy thêm ở nhà Sinh viên, giáo viên chủ nhiệm, bố mẹ Long (Sinh viên đến dạy gia sư tại nhà) Cho đến hết năm học Long, Giáo viên, Sinh viên, gia đình Long Long tiến bộ hơn trong học tập Bước 5: Triển khai kế hoạch trị liệu cho Long Giai đoạn này là một trong những giai đoạn quan trọng trong giúp đỡ Long, ở giai đoạn này nhân viên xã hội nên thực hiện theo những kế hoạch đã vạch ra và vận dụng các nguyên tắc của công tác xã hội trong quá trình giúp đỡ đối tượng, đặc biệt là nguyên tắc để đối tượng cùng tham gia, nguyên tắc bí mật thông tin. Trong giai đoạn này nhân viên xã hội và Long cùng nhau thực hiện một số hoạt động sau: Tham vấn cho Long. Cho Long tham gia vào nhóm giáo dục kỹ năng sống nhằm giúp Long nâng cao năng lực giải quyết những vấn đề trong cuộc sống cũng như trong học tập. Cho Long tham gia và các câu lạc bộ năng khiếu của trường đây cũng là cơ hội để Long có thể phát huy những năng khiếu của mình, có điều kiện để rèn luyện, nâng cao năng khiếu của mình, giải tỏa được những căng thẳng trong cuộc sống, trong học tập. Bước 6: Lượng giá toàn bộ quá trình giúp đỡ Long Cùng với giáo viên chủ nhiệm, bố mẹ, bạn bè Long đánh giá lại những thay đổi tích cực của Long: sau khi làm việc với nhân viên xã hội, giáo viên chủ nhiệm và có sự hỗ trợ của gia đình thì Long đã có những thay đổi đáng kể như: em đã tự nhận thức được những khó khăn hiện tại mà mình đang gặp phải, em đã hiểu rõ được những nguyên nhân dẫn đến kết quả học tập sa sút và bạn bè xa lánh, ý thức được vai trò của việc học tập ảnh hưởng đến tương lai như thế nào? Điều quan nhất mà cả nhân viên xã hội và gia đình, nhà trường mong muốn là Long đã nhận thức được vấn đề của mình, ý thức được những việc mà mình sẽ phải làm, điều đó thấy rằng nếu Long thay đổi nhận thức thì Long sẽ thay đổi được hành vi của mình. Tuy nhiên với lượng thời gian hai tháng không phải là nhiều nên nhân viên xã hội cũng chỉ đặt một mục tiêu quan trọng là thay đổi được nhận thức của Long còn để có thể giải quyết được vấn đề của Long một cách tốt nhất thì phải cần một khoảng thời gian dài hơn có sự giúp đỡ và cộng tác của gia đình và các thầy cô giáo ở trường… Bên cạnh đó thì em cũng nhận thấy trong quá trình giúp đỡ Long thì em đã vận dụng và thực hành được nhiều kỹ năng công tác xã hội chuyên nghiệp, đã tập làm một nhân viên xã hội chuyên nghiệp. Trong quá trình giúp đỡ Long thì em đã vận dụng được các kỹ năng công tác xã hội cá nhân và công tác xã hội nhóm trong quá trình giúp đỡ. Đồng thời em cũng có điều kiện để tự đánh giá về bản thân mình trong quá trình vận dụng các kiến thức, kỹ năng vào giúp đỡ Long, song do kinh nghiệm còn hạn chế nên việc giúp đỡ Long đôi khi chưa đạt được những kết quả như mong muốn, đôi khi còn lúng túng trong việc giao tiếp với đối tượng nhất là trong giai đoạn đầu tiếp xúc và tạo lập mối quan hệ với Long. Có đôi lúc đã vi phạm nguyên tắc, nhất là khi tham vấn, vẫn cho lời khuyên, cầm tay chỉ việc những điều này không tốt cho thân chủ. Bước 7: Kết thúc quá trình giúp đỡ Long Khi thời gian thực tập đã hết thì sinh viên cần phải chuẩn bị cho Long việc kết thúc tiến trình giúp đỡ. Trước khi kết thúc cần giãn dần mối quan hệ với Long những tuần đầu tiên thì mỗi tuần nhân viên xã hội tiếp xúc và làm việc với thân chủ 3 đến 5 lần rồi đến những tuần sắp kết thúc quá trình thực tập thì nhân viên xã hội tiếp xúc, làm việc với Long 2 đến 3 lần rồi một tuần một lần, cho đến khi chia tay hoàn toàn với Long, như vậy sẽ không tạo ra tâm lý hụt hẫng khi chia tay. Sau đó có thể những hỗ trợ tiếp sau nếu cần thiết và có thể bằng việc theo dõi những thay đổi về nhận thức và hành vi của Long. Có thể nói như vậy quá trình giúp đỡ Long đã hoàn thành. 2.2.2 Phúc trình các kỹ năng công tác xã hội 2.2.2.1 Phúc trình kỹ năng đặt câu hỏi Trong quá trình làm việc với Long em đã vận dụng rất nhiều các kỹ năng công tác xã hội, kết hợp cả phương pháp công tác xã hội cá nhân với công tác xã hội nhóm, trong số những lần làm việc với Long em cảm thấy tâm đắc nhất buổi giúp đỡ em Long và buổi đó em vận dụng tương đối thành thạo kỹ năng đặt câu hỏi. Kỹ năng đặt câu hỏi giúp em có thể khai thác được nhiều các thông tin khác nhau về những vấn đề liên quan đến thân chủ. Nhưng vấn đề này lại được hiểu từ nhiều các khía cạnh khác nhau và nằm trong mối liên quan với các thành viên khác trong lớp và trong gia đình Long. Kỹ năng đặt câu hỏi ngoài việc thu thập các thông tin liên qua đến Long còn nhằm giúp em có thể thẩm định về độ chính xác và tin cậy của thông tin của Long. Khi mới làm quen em đã vận dụng kỹ năng đặt câu hỏi nhằm khai thác các thông tin ban đầu về Long như: nhà em có mấy anh em?. Hiện nay công việc chính hay nghề nghiệp của bố mẹ em là gì? bố mẹ em có hay về nhà muộn không? Ở nhà thì ai là người chăm nom và chăm sóc em? Sau khi đã có những thông tin ban đầu thì chúng ta có thể hình dung được phần nào về hoàn cảnh của Long, tiếp tục em đặt các câu hỏi để khai thác thông tin như: việc bố mẹ em thường xuyên đi công tác xa và về nhà muộn như vậy bắt đầu từ khi nào em còn nhớ không? Em cảm thấy thế nào về việc bố mẹ thường xuyên đi công tác xa và hàng ngày về nhà muộn? Đã có khi nào em ngồi tâm sự với bố mẹ về việc này chưa? Tiếp theo sau là em khai thác các thông tin ở trường và ở lớp của Long: Em có thể cho anh biết tình hình học tập của em ở trường được không? Em thích học và có khả năng học những môn gì nhất? Ở trường em thường chơi thân với ai? Em có biết lí do gì khiến các bạn không muốn chơi với em không? Ngoài việc khai thác các thông tin từ chính bản thân Long thì em đã khai thác các thông tin từ bố mẹ Long thông qua kỹ năng đặt câu hỏi ví dụ như: Anh chị có thể cho biết công việc của anh chị hiện nay? Anh chị có thường xuyên liên lạc với nhà trường về việc học tập của Long không? Khi anh chị đi công tác xa hoặc vắng nhà thì trong gia đình anh chị ai sẽ là người chăm sóc Long? Gần đây anh chị có thấy Long có những biểu hiện gì khác thường không? Anh chị có thường xuyên liên lạc với các thầy cô giáo và nhà trường của Long không? Trong quá trình giúp đỡ Long ngoài những thông tin từ bản thân Long và Bố mẹ Long thì em cũng đã khai thác các thông tin từ cô giáo chủ nhiệm Long để có thêm thông tin về Long thông qua kỹ năng đặt câu hỏi như: Chị có thể cho biết tình hình học tập của Long thời gian qua? Hàng ngày ở trên lớp chị thấy Long có biểu hiện gì khác thường trong giờ học không? Ở lớp Long thường chơi với những bạn như thế nào ở trong lớp? … Trên đây là toàn bộ những thông tin mà em đã thu thập thông qua kỹ năng đặt câu hỏi trong quá trình làm việc với Long và những người thân của Long. Như vậy với những câu hỏi và những câu trả lời của Long và những người liên quan có thể giúp em chẩn đoán được những vấn đề của Long, có kế hoạch, biện pháp giải quyết những vấn đề của Long một cách hiệu quả nhất. 2.2.2.2 Phúc trình kỹ năng tham vấn Như trong kế hoạch và trong tiến trình giúp đỡ Long thì em có vận dụng kỹ năng tham vấn để hỗ trợ, giúp đỡ Long nhằm giúp Long giải quyết những vấn đề khó khăn của mình. Mục tiêu của việc tham vấn cho Long là giúp Long giải tỏa được cảm xúc tiêu cực, tăng cường năng lực cho Long, giúp Long hiểu rõ về bản thân mình, từ đó có những định hướng đúng đắn hơn trong việc giải quyết những vấm đề khó khăn của mình. Sau đây em xin mô tả lại buổi tham vấn của em khi em tham vấn cho Long. (Xin được viết tắt cụm từ SV là Sinh viên với vai trò là nhân viên xã hội/tham vấn viên tham vấn cho thân chủ là Long). Buổi tham vấn diễn ra trong vòng 60 phút tại nhà riêng của Long. SV: chào Long! Long: Chào anh! SV: Long khoẻ không? Long: dạ em khoẻ anh ạ , mặt hơi buồn SV: Nhìn em anh thấy em có đang có điều gì khó nói phải không. Nếu có thể em chia sẻ biết đâu anh giúp được gì cho em chăng? Em yên tâm là những điều em nói anh sẽ không với ai. Long: Dạ !...Dạ…Em không biết nói thế nào anh ạ, em cũng không biết đi từ đâu anh ạ. Nhưng em rẩt buồn SV: Anh hiểu tâm trạng của em lúc này. Em có thể cho anh biết lí do gì khiến em có tâm trạng buồn và khó nói như vậy? Long: Em buồn và em chẳng muốn đi học, thậm chí không muốn về nhà anh ạ SV: Em có thể nói rõ hơn được không? Long: Em không muốn học vi em học kém nên cô giáo ghét em và các bạn xa lánh em. SV: vậy à anh hiểu tâm trạng của em lúc này. Đó chính là gì do khiến em không muốn học và tâm trạng buồn anh hiểu như thế có đúng không? Long: Vâng SV: Ban nãy em có nói rằng em không muốn về nhà vậy em có thể nói cho anh biết điều gì khi