Bồi dưỡng thường xuyên Module 18: Phương pháp dạy học tích cực

ự phân công hợp tác trong đời sống xã hội. Đất nước ta đang hội nhập một cách mạnh mẽ vào nền kinh tế thị trường, có sự hợp tác trên nhiều lĩnh vực với các nước trên thế giới, vì vậy năng lực hợp tác phải trở thành nhiệm vụ giáo dục trong nhà trường, chuẩn bị bước đường tương lai cho người học. d. Kết hợp đánh giá của người dạy với tự đánh giá của người học Vấn đề kiểm tra-đánh giá là một khâu không thể thiếu của quá trình dạy học. Nó giúp cho người dạy điều chỉnh quá trình dạy, còn người học tự điều chỉnh quá trình học của bản thân; từ đó mở ra một chu trình dạy học tiếp theo. Trong quá trình dạy học, kiểm tra là phương tiện để đánh giá.Theo quan điểm dạy học truyền thống, ngừơi dạy giữ độc quyền đánh giá ngừơi học. Điều này dẫn đến, nhiều khi các em không hiểu tại sao mình được điểm số như vậy. Ý nghĩa giáo dục trong đánh giá bị giảm sút đáng kể. Theo lý thuyết của PPDHTC, người dạy tổ chức hướng dẫn cho người học phát triển các kĩ năng tự đánh giá; tự điều chỉnh hoạt động học. Ở đây, người dạy cần tạo điều kiện thuận lợi để người học được tham gia tương tác, đánh giá lẫn nhau.Tự đánh giá đúng bản thân để từ đó điều chỉnh hành vi, hoạt động của mình là yếu tố cần thiết trong cuộc sống. Phẩm chất này của mỗi người sẽ dần được hình thành thông qua việc dạy và học tích cực trong nhà trường. Theo định huớng của PPDHTC, nhằm đào tạo những con người năng động, sáng tạo, dễ hoà nhập và thích nghi với đời sống xã hội, thì việc kiểm tra- đánh gía không chỉ dừng lại ở mức độ, yêu cầu tái hiện các tri thức đã học (tư duy tái hiện là tư duy mang tính thụ động, không tích cực) mà phải kích thích khả năng tìm kiếm của ngưòi học các thách thức thông qua các bài toán nhận thức, các tình huống có vấn đề, các yêu cầu mang tính sáng tạo điển hình... Trong dạy học, việc đánh giá học sinh không chỉ nhằm mục đích nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động học của trò mà còn đồng thời tạo điều kiện nhận định thực trạng và điều chỉnh hoạt động dạy của thầy. Với sự trợ giúp của các thiết bị kĩ thuật, kiểm tra đánh giá sẽ không còn là một công việc nặng nhọc đối với giáo viên, mà lại cho nhiều thông tin kịp thời hơn để linh hoạt điều chỉnh hoạt động dạy, chỉ đạo hoạt động học. Từ dạy và học thụ động sang dạy và học tích cực, giáo viên không còn đóng vai trò đơn thuần là người truyền đạt kiến thức, giáo viên trở thành người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn các hoạt động độc lập hoặc theo nhóm nhỏ để học sinh tự lực chiếm lĩnh nội dung học tập, chủ động đạt các mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ theo yêu cầu của chương trình. Trên lớp, học sinh hoạt động là chính, giáo viên có vẻ nhàn nhã hơn nhưng trước đó, khi soạn giáo án, giáo viên đã phải đầu tư công sức, thời gian rất nhiều so với kiểu dạy và học thụ động mới có thể thực hiện bài lên lớp với vai trò là người gợi mở, xúc tác, động viên, cố vấn, trọng tài trong các hoạt động tìm tòi hào hứng, tranh luận sôi nổi của học sinh. Giáo viên phải có trình độ chuyên môn sâu rộng, có trình độ sư phạm lành nghề mới có thể tổ chức, hướng dẫn các hoạt động của học sinh mà nhiều khi diễn biến ngoài tầm dự kiến của giáo viên. Có thể so sánh đặc trưng của dạy học cổ truyền và dạy học mới như sau: Dạy học cổ truyền Các mô hình dạy học mới Quan niệm Học là qúa trình tiếp thu và lĩnh hội, qua đó hình thành kiến thức, kĩ năng, tư tưởng, tình cảm. Học là qúa trình kiến tạo; học sinh tìm tòi, khám phá, phát hiện, luyện tập, khai thác và xử lý thông tin, tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất. Bản chất Truyền thụ tri thức, truyền thụ và chứng minh chân lí của giáo viên. Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh. Dạy học sinh cách tìm ra chân lí. Mục tiêu Chú trọng cung cấp tri thức, kĩ năng, kĩ xảo. Học để đối phó với thi cử. Sau khi thi xong những điều đã học thường bị bỏ quên hoặc ít dùng đến. Chú trọng hình thành các năng lực (sáng tạo, hợp tác,) dạy phương pháp và kĩ thuật lao động khoa học, dạy cách học. Học để đáp ứng những yêu cầu của cuộc sống hiện tại và tương lai. Những điều đã học cần thiết, bổ ích cho bản thân học sinh và cho sự phát triển xã hội. Nội dung Từ sách giáo khoa + giáo viên Từ nhiều nguồn khác nhau: SGK, GV, các tài liệu khoa học phù hợp, thí nghiệm, bảng tàng, thực tế: gắn với: - Vốn hiểu biết, kinh nghiệm và nhu cầu của HS. - Tình huống thực tế, bối cảnh và môi trường địa phương - Những vấn đề học sinh quan tâm. Phương pháp Các phương pháp diễn giảng, truyền thụ kiến thức một chiều. Các phương pháp tìm tòi, điều tra, giải quyết vấn đề; dạy học tương tác. Hình thức tổ chức Cố định: Giới hạn trong 4 bức tường của lớp học, giáo viên đối diện với cả lớp. Cơ động, linh hoạt: Học ở lớp, ở phòng thí nghiệm, ở hiện trường, trong thực tế, học cá nhân, học đôi bạn, học theo cả nhóm, cả lớp đối diện với giáo viên. NỘI DUNG 2: Tìm hiểu về các phương pháp dạy học tích cực: Phương pháp dạy học gợi mở - vấn đáp: Bản chất - Là quá trình tương tác giữa giáo viên và học sinh được thực hiện qua hệ thống câu hỏi và câu trả lời tương ứng về một chủ đề nhất định. - Giáo viên không trực tiếp đưa ra những kiến thức hoàn chỉnh mà hướng dẫn học sinh tư duy từng bước để tìm ra kiến thức mới - Căn cứ vào tính chất hoạt động nhận thức, người ta phân biệt các loại phương pháp vấn đáp: + Vấn đáp tái hiện: Giáo viên đặt câu hỏi chỉ yêu cầu học sinh nhớ lại kiến thức đã biết và trả lời dựa vào trí nhớ, không cần suy luận. Vấn đáp tái hiện không được xem là phương pháp có giá trị sư phạm. Đó là biện pháp được dùng khi cần đặt mối liên hệ giữa các kiến thức vừa mới học. + Vấn đáp giải thích – minh hoạ: Nhằm mục đích làm sáng tỏ một đề tài nào đó, giáo viên lần lượt nêu ra những câu hỏi kèm theo những ví dụ minh hoạ để học sinh dễ hiểu, dễ nhớ. Phương pháp này đặc biệt có hiệu quả khi có sự hỗ trợ của các phương tiện nghe – nhìn. + Vấn đáp tìm tòi (Đàm thoại Ơxrixtic): giáo viên dùng một hệ thống câu hỏi được sắp xếp hợp lý để hướng học sinh từng bước phát hiện ra bản chất của sự vật, tính quy luật của hiện tượng đang tìm hiểu, kích thích sự ham muốn hiểu biết. Giáoviên tổ chức sự trao đổi ý kiến – kể cả tranh luận – giữa thầy với cả lớp, có khi giữa trò với trò, nhằm giải quyết một vấn đề xác định. Trong vấn đáp tìm tòi, giáo viên giống như người tổ chức sự tìm tòi, còn học sinh giống như người tự lực phát hiện kiến thức mới. Vì vậy, khi kết thúc cuộc đàm thoại, học sinh có được niềm vui của sự khám phá trưởng thành thêm một bước về trình độ tư duy. Quy trình thực hiện - Trước giờ học: Xác định nội dung bài dạy, đối tượng học sinh xây dựng hệ thống câu hỏi cho bài học. Đồng thời cũng dự kiến những tình huống và câu hỏi phụ để gợi ý cho HS - Trong giờ học: Sử dụng hệ thống câu hỏi đã chuẩn bị và thu nhận thông tin phản hồi từ học sinh - Sau giờ học: Rút kinh nghiệm về hệ thống câu hỏi đã sử dụng Một số lưu ý - Câu hỏi phải chính xác, rõ ràng, sát yêu cầu đề bài - Câu hỏi phải phù hợp với từng đối tượng - Cùng một nội dung, giáo viên có thể sử dụng nhiều dạng câu hỏi Phương pháp dạy học nêu và giải quyết vấn đề Khái niệm - Vấn đề là những câu hỏi hay nhiệm vụ đặt ra mà việc giải quyết chúng chưa có quy luật sẵn cũng như những tri thức, kỹ năng sẵn có chưa đủ giải quyết mà còn khó khăn, cản trở cần vượt qua. - Một vấn đề được đặc trưng bởi ba thành phần: +Trạng thái xuất phát: không mong muốn + Trạng thái đích: Trạng thái mong muốn + Sự cản trở - Tình huống có vấn đề xuất hiện khi một cá nhân đứng trước một mục đích muốn đạt tới, nhận biết một nhiệm vụ cần giải quyết nhưng chưa biết bằng cách nào, chưa đủ phương tiện (tri thức, kỹ năng) để giải quyết. - Dạy học giải quyết vấn đề: + Dạy học giải quyết vấn đề dựa trên cơ sở lý thuyết nhận thức. Giải quyết vấn đề có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát triển tư duy và nhận thức của con người. „Tư duy chỉ bắt đầu khi xuất hiện tình huống có vấn đề“ (Rubinstein). + DHGQVĐ là một QĐ DH nhằm phát triển năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề của học sinh. Học sinh được đặt trong một tình huống có vấn đề, thông qua việc giải quyết vấn đề giúp học sinh lĩnh hội tri thức, kỹ năng và phương pháp nhận thức. Một số lưu ý - Tri thức và kĩ năng HS thu được trong quá trình PH&GQVĐ sẽ giúp hình thành những cấu trúc đặc biệt của tư duy. Nhờ những tri thức đó, tất cả những tri thức khác sẽ được chủ thể chỉnh đốn lại, cấu trúc lại. - Tỉ trọng các vấn đề người học PH & GQVĐ so với chương trình tuỳ thuộc vào đặc điểm của môn học, vào đối tượng HS và hoàn cảnh cụ thể. Không nên yêu cầu HS tự khám phá tất các các tri thức qui định trong chương trình. Cho HS PH & GQVĐ đối với một bộ phận nội dung học tập, có thể có sự giúp đỡ của GV với mức độ nhiều ít khác nhau. HS được học không chỉ kết quả mà điều quan trọng hơn là cả quá trình PH & GQVĐ Phương pháp dạy học hợp tác theo nhóm nhỏ Khái niệm Lớp học được chia thành từng nhóm nhỏ từ 4 đến 6 người. Tuỳ mục đích, yêu cầu của vấn đề học tập, các nhóm được phân chia ngẫu nhiên hay có chủ định, được duy trì ổn định hay thay đổi trong từng phần của tiết học, được giao cùng một nhiệm vụ hay những nhiệm vụ khác nhau. Nhóm tự bầu nhóm trưởng nếu thấy cần. Trong nhóm có thể phân công mỗi người một phần việc. Trong nhóm nhỏ, mỗi thành viên đều phải làm việc tích cực, không thể ỷ lại vào một vài người hiểu bết và năng động hơn. Các thành viên trong nhóm giúp đỡ nhau tìm hiêu vấn đề nêu ra trong không khí thi đua với các nhóm khác. Kết quả làm việc của mỗi nhóm sẽ đóng góp vào kết quả học tập chung của cả lớp. Để trình bày kết quả làm việc của nhóm trước toàn lớp, nhóm có thể cử ra một đại diện hoặc phân công mỗi thành viên trình bày một phần nếu nhiệm vụ giao cho nhóm là khá phức tạp. Phương pháp hoạt động nhóm có thể tiến hành : *Làm việc chung cả lớp: - Nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ nhận thức - Tổ chức các nhóm, giao nhiệm vụ - Hướng dẫn cách làm việc trong nhóm * Làm việc theo nhóm - Phân công trong nhóm - Cá nhân làm việc độc lập rồi trao đổi hoặc tổ chức thảo luận trong nhóm - Cử đại diện hoặc phân công trình bày kết quả làm việc theo nhóm * Tổng kết trước lớp - Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả - Thảo luận chung - Giáo viên tổng kết, đặt vấn đề cho bài tiếp theo, hoặc vấn đề tiếp theo trong bài Phương pháp hoạt động nhóm giúp các thành viên trong nhóm chia sẻ các băn khoăn, kinh nghiệm của bản thân, cùng nhau xây dựng nhận thức mới. Bằng cách nói ra những điều đang nghĩ, mỗi người có thể nhận rõ trình độ hiểu biết của mình về chủ đề nêu ra, thấy mình cần học hỏi thêm những gì. Bài học trở thành quá trình học hỏi lẫn nhau chứ không phải là sự tiếp nhận thụ động từ giáo viên. Thành công của bài học phụ thuộc vào sự nhiệt tình tham gia của mọi thành viên, vì vậy phương pháp này còn gọi là phương pháp cùng tham gia. Tuy nhiên, phương pháp này bị hạn chế bởi không gian chật hẹp của lớp học, bởi thời gian hạn định của tiết học, cho nên giáo viên phải biết tổ chức hợp lý và học sinh đã khá quen với phương pháp này thì mới có kết quả. Cần nhớ rằng, trong hoạt động nhóm, tư duy tích cực của học sinh phải được phát huy và ý nghĩa quan trọng của phương pháp này là rèn luyện năng lực hợp tác giữa các thành viên trong tổ chức lao động.Cần tránh khuynh hướng hình thưc và đề phòng lạm dụng, cho rằng tổ chức hoạt động nhóm là dấu hiệu tiêu biểu nhất của đổi mới PPDH và hoạt động nhóm càng nhiều thì chứng tỏ phương pháp dạy học càng đổi mới. Quy trình thực hiện Bước 1: Làm việc chung cả lớp: - Nêu vấn đề, xác định nhiệm vụ nhận thức - Tổ chức các nhóm, giao nhiệm vụ cho các nhóm - Hướng dẫn cách làm việc theo nhóm. Bước 2: Làm việc theo nhóm - Phân công trong nhóm, từng cá nhân làm việc độc lập - Trao đổi ý kiến, thảo luận trong nhóm - Cử đại diện trình bày kết quả làm việc của nhóm. Bước 3: Thảo luận, tổng kết trước toàn lớp - Các nhóm lần lượt báo cáo kết quả - Thảo luận chung - GV tổng kết, đặt vấn đề cho bài tiếp theo hoặc vấn đề tiếp theo Phương pháp trực quan Quy trình thực hiện - GV treo những đồ dùng trực quan hoặc giới thiệu về các vật dụng thí nghiệm, các thiết bị kỹ thuậtNêu yêu cầu định hướng cho sự quan sát của HS. - GV trình bày các nội dung trong lược đồ, sơ đồ, bản đồ tiến hành làm thí nghiệm, trình chiếu các thiết bị kỹ thuật, phim đèn chiếu, phim điện ảnh - Yêu cầu HS trình bày lại, giải thích nội dung sơ đồ, biểu đồ, trình bày những gì thu nhận được qua thí nghiệm hoặc qua những phương tiện kỹ thuật, phim đèn chiếu, phim điện ảnh. - Từ những chi tiết, thông tin HS thu được từ phương tiện trực quan, GV nêu câu hỏi yêu cầu HS rút ra kết luận khái quát về vấn đề mà phương tiện trực quan cần chuyển tải. Một số lưu ý khi sử dụng PP trực quan: - Phải căn cứ vào nội dung, yêu cầu GD của bài học để lựa chọn đồ dùng trực quan tương ứng thích hợp. - Có PP thích hợp đối với việc sử dụng mỗi loại đồ dùng trực quan. - HS phải quan sát đầy đủ đồ dùng trực quan. Phát huy tính tích cực của HS khi sử dụng đồ dùng trực quan. - Đảm bảo kết hợp lời nói sinh động với việc trình bày các đồ dùng trực quan. - Tuỳ theo yêu cầu của bài học và loại hình đồ dùng trực quan mà có các cách sử dụng khác nhau. - Cần xác định đúng thời điểm để đưa đồ dùng trực quan. - Sử dụng các đồ dùng trực quan cần theo một quy trình hợp lí. Cần chuẩn bị câu hỏi/ hệ thống câu hỏi dẫn dắt HS quan sát và tự khai thác kiến thức. Phương pháp dạy học luyện tập và thực hành Bản chất - Luyện tập, thực hành nhằm củng cố, bổ sung, làm vững chắc thêm các kiến thức lí thuyết. Trong luyện tập và thực hành, hướng đến việc vận dụng tri thức linh hoạt và hiệu quả. Quy trình thực hiện - Xác định tài liệu cho luyện tập và thực hành - Giới thiệu mô hình luyện tập hoặc thực hành - Thực hành hoặc luyện tập sơ bộ - Thực hành đa dạng Phương pháp dạy học bằng bản đồ tư duy Khái niệm Theo Tony Buzan, người đầu tiên tìm hiểu và sáng tạo ra bản đồ tư duy thì bản đồ tư duy là một hình thức ghi chép sử dụng màu sắc và hình ảnh để mở rộng và đào sâu các ý tưởng. Ở giữa bản đồ là một ý tưởng hay một hình ảnh trung tâm. Ý tưởng hay hình ảnh trung tâm này sẽ được phát triển bằng các nhánh tượng trưng cho các ý chính và đều được nối với các ý trung tâm. Với phương thức tiến dần từ trung tâm ra xung quanh, bản đồ tư duy khiến tư duy con người cũng phải hoạt động tương tự. Từ đó các ý tưởng của con người sẽ phát triển. Phương thức tạo lập - Bước 1: Vẽ chủ đề ở trung tâm trên một mảnh giấy (đặt nằm ngang) + Người vẽ sẽ bắt đầu từ trung tâm với hình ảnh của chủ đề. Hình ảnh có thể thay thế cho cả ngàn từ và giúp chúng ta sử dụng tốt hơn trí tưởng tượng của mình. Sau đó có thể bổ sung từ ngữ vào hình vẽ chủ đề nếu chủ đề không rõ ràng. + Nên sử dụng màu sắc vì màu sắc có tác dụng kích thích não như hình ảnh. + Có thể dùng từ khóa, kí hiệu, câu danh ngôn, câu nói nào đó gợi ấn tượng sâu sắc về chủ đề. - Bước 2: Vẽ thêm các tiêu đề phụ vào chủ đề trung tâm + Tiêu đề phụ có thể viết bằng chữ in hoa nằm trên các nhánh to để làm nổi bật. + Tiêu đề phụ được gắn với trung tâm. + Tiêu đề phụ nên được vẽ chéo góc để nhiều nhánh phụ khác có thể được vẽ tỏa ra một cách dễ dàng. - Bước 3: Trong từng tiêu đề phụ vẽ thêm các ý chính và các chi tiết hỗ trợ + Khi vẽ các ý chính và các chi tiết hỗ trợ chỉ nên tận dụng các từ khóa và hình ảnh. + Nên dùng những biểu tượng, cách viết tắt để tiết kiệm không gian vẽ và thời gian. + Mỗi từ khóa, hình ảnh nên được vẽ trên một đoạn gấp khúc riêng trên nhánh. Trên mỗi khúc nên chỉ có tối đa một từ khóa. + Sau đó nối các nhánh chính cấp 1 đến hình ảnh trung tâm, nối các nhánh cấp 2 đến các nhánh cấp 1, nối các nhánh cấp 3 đến các nhánh cấp 2bằng đường kẻ. Các đường kẻ càng ở gần trung tâm thì càng được tô đậm hơn. + Nên dùng các đường kẻ cong thay vì các đường kẻ thẳng vì đường kẻ cong được tổ chức rõ ràng sẽ thu hút được sự chú ý của mắt nhiều hơn. + Tất cả các nhánh tỏa ra cùng một điểm nên có cùng một màu. Chúng ta thay đổi màu sắc khi đi từ ý chính ra đến các ý phụ cụ thể hơn. - Bước 4: Người viết có thể thêm nhiều hình ảnh nhằm giúp các ý quan trọng thêm nổi bật cũng như giúp lưu chúng vào trí nhớ tốt hơn. Phương pháp dạy học trò chơi a. Bản chất - Phương pháp trò chơi là phương pháp tổ chức cho học sinh tìm hiểu một vấn đề, thực hiện một nhiệm vụ học tập hay thể nghiệm những hành động , những thái độ, những việc làm thông qua một trò chơi học tập nào đó. - Đặc điểm: + Nội dung trò chơi gắn với kiến thức, kĩ năng, thái độ của một môn học cụ thể + Thường diễn ra trong không gian, thời gian nhất định của một giờ học + Mọi HS đều thu nhận được nội dung học tập trong trò chơi b. Quy trình thực hiện - GV lựa chọn trò chơi - Chuẩn bị các phương tiện, điều kiện cần thiết cho trò chơi - Phổ biến tên trò chơi, nội dung và luật chơi - Học sinh tiến hành chơi - Đánh giá trò chơi - Thảo luận về ý nghĩa giáo dục của trò chơi B. VẬN DỤNG VÀO THỰC TẾ GIẢNG DẠY: Sau đây là một vài ví dụ minh hoạ việc sử dụng các phương pháp tích cực vào soạn giảng: Khi luyện tập hệ thức về cạnh và đường cao trong tam giác vuông (Hình học lớp 9) có thể yêu cầu HS tính x, y trong hình vẽ bên. GV sử dụng phương pháp dạy học gợi mở - vấn đáp bằng hệ thống câu hỏi như sau: Bài toán đã cho những yếu tố gì? Cần xác định yếu tố nào? Nên tính đại lượng nào trước, vì sao? Tính được y bằng cách nào? Tính được x bằng cách nào? Có cách nào khác để tính x không? Sử dụng phương pháp phát hiện và giải quyết vấn đề trong dạyđịnh lí về tống các góc trong của một tứ giác. Bước 1: Phát hiện hoặc thâm nhâp vấn đề: Một tam giác bất kì có tổng các góc trong bằng 2v. Bây giờ cho một tứ giác bất kì, chẳng hạn tứ giác ABCD, liệu ta có thể nói gì về tổng các góc trong của nó? Liệu tổng các góc trong của nó có phải là một hằng sổ tương tự như trường hợp tam giác hay không? Bưóc 2: Tìm giải pháp: GV gợi ý cho HS “quy lạ về quen", đưa việc xét tứ giác về việc xét tam giác bằng cách tạo nên những tam giác trên hình vẽ tương ứng với đề bài. Từ đó dẫn đến việc kẻ đường chéo AC của tứ giác ABCD, từ đó HS tìm cách giải quyết vấn đề đã đặt ra. Bước 3: Trình bày giải pháp: HS trình bày lại quá trình giải quyết bài toán: Từ việc vẽ hình, ghi giả thiết, kết luận đến việc chứng minh. Bước 4: Nghiên cứu sâu giải pháp: Nghiên cứu trường hợp đặc biệt: Tứ giác có 4 góc bằng nhau thì mỗi góc đều là góc vuông. Sử dụng phương pháp hoạt động theo nhóm. Tiết 5 Luyện tập sau bài “ Giá rị tuyệt đối của số hữu tỉ, cộng trừ nhân chia số thập phân”. Tổ chức HS hoạt động nhóm bài 24/sgk/trang 16 Áp dụng tính chất các phép tính để tính nhanh. a)(-2,5. 0,38 .0,4)–[0,125 . 3,15 .(-8)] b) [(-20,83).0,2 +(-9,17).0,2]: 2,47 . 0,5 –( - 3,53) .0,5] - Nêu cách làm ? HS: Trả lời. Tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm Chia nhóm theo bàn ( 2 phút) Dãy A: a Dãy B: b HS: Thực hiện HS: Nhận xét chéo GV: Nhận xét, chốt lại cách làm. Khi học bài “Công thức nghiệm của phương trình bậc hai" (Đại số 9), HS cần được luyện tập để: - Xác định đúng các hệ số a, b, c của phương trình - Thành thạo việc tính - Nhớ và vận dụng thành thạo công thúc nghiệm để xác định nghiệm của phương trình bậc hai. Sau đó HS thực hành để giải các phương trình bậc hai với các ẩn khác nhau, giải các phương trình mà sau quá trình biến đổi mới đưa đuợc về phương trình bậc hai... Sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học toán Sử dụng sơ đồ tư duy để củng cố kiến thức trong bài, trong chương: Sơ đồ tư duy bài ôn tập chương I HH 9 Sơ đồ tư duy ôn tập chương I ĐS 9 Giáo án minh hoạ sử dụng phương pháp dạy học tích cực trong soạn giảng. KẾ HOẠCH BÀI HỌC: Tiết 42- Luyện tập ( Giải bài toán bằng cách lập phương trình). LUYỆN TẬP Bài: 5 - Tiết: 42 Tuần dạy: 20 Ngày dạy: / /2018 1. MỤC TIÊU: 1.1.Kiến thức: Học sinh biết: Giải bài toán bằng cách lập hệ phương trình tập trung vào dạng toán chuyển động, toán có nội dung Vật lí, Hóa học, toán phần trăm,. Biết vận dụng kiến thức các môn Vật lí, Hóa học, để giải bài toán bằng cách lập hệ phương trình. Học sinh hiểu: Cách tính thời điểm xuất phát, cách tính tiền mua hàng khi có thuế giá trị gia tăng. 1.2.Kĩ năng: Rèn luyện kỹ năng tóm tắt đề bài bằng sơ đồ, bằng bảng. Rèn luyện kỹ năng “phiên dịch ngôn ngữ thông thường sang ngôn ngữ Đại số” để biểu diễn các đại lượng chưa biết qua ẩn và các đại lượng đã biết rồi thiết lập phương trình diễn đạt sự tương quan giữa các đại lượng. 1.3.Thái độ: Giúp học sinh luôn cẩn thận trong tính toán, có ý thức liên hệ kiến thức vào thực tế đời sống; và ngược lại biết vận dụng kiến thức thực tế vào giải các dạng bài tập. Giúp học sinh có ý thức chấp hành tốt luật an toàn giao thông, luật bảo vệ môi trường, luật thuế,. 2. TRỌNG TÂM: Giải bài toán bằng cách lập hệ phương trình dạng toán chuyển động, toán có nội dung vật lí, hóa học. 3. CHUẨN BỊ: 3.1. GV: Máy chiếu. Các phiếu in nội dung hoạt động nhóm, các phiếu in bài tập thêm trong phần hướng dẫn học sinh tự học.. 3.2. HS: Ôn tập các công thức: tính vận tốc trong chuyển động đều, kiến thức về dung dịch. Bảng nhóm, bút dạ. 4. TIẾN TRÌNH: 4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện: Lớp 9A2: 4.2. Kiểm tra miệng: ( Kết hợp hoạt động 2) 4.3. Bài mới: HỌAT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1: Vào bài Các em đã biết cách giải bài toán bằng cách lập hệ phương trình trong 2 tiết, tiết học này các em sẽ luyện tập giải bài toán bằng cách lập hệ phương trình với trọng tâm là các dạng toán có nội dung Hình học, toán chuyển động, toán có nội dung Vật lí, Hóa học. Hoạt động 2: Sửa bài tập cũ Bài 1: ( đưa lên màn hình) Yêu nhau cau sáu bổ ba,  Ghét nhau cau sáu bổ ra làm mười  Mỗi người một miếng trăm người  Có mười bảy quả hỏi người ghét yêu Nêu các bước làm -Bước 1: chọn ẩn số , đặt điều kiện và đơn vị của ẩn Gọi số người được ăn cau bổ 3 là x (0<x<17, xN) số người được ăn cau bổ 10 là y (0<y<17, yN) -Bước 2 : dùng ẩn để biểu diễn các dại lượng chưa biết khác x+y =100 -Bước 3 : lập hệ phương trình, giải và kết luận HS: Giải trên bảng HS: Nhận xét. GV: Giáo dục ý thức cho HS GV: Bài toán được trình bày theo thể thơ nào? HS: Thơ lục bát Giới thiệu qua về thơ lục bát (màn hình) Thơ Lục Bát là thể văn vần mỗi cặp gồm một câu sáu tiếng và một câu tám tiếng liên tiếp nhau. Thông thường bài thơ mở đầu bằng câu sáu chữ và kết thúc bằng câu tám chữ. Một bài thơ Lục Bát thường không bị giới hạn bởi số câu, có thể gồm hai câu nhưng cũng có thể kéo dài tới hàng ngàn câu như Truyện Kiều của Nguyễn Du với 3254 câu (1627 câu lục và 1627 câu bát) GV: Đôi khi để giải các bài tập Đại số chúng ta phải biết vận dụng kiến thức môn những môn học khác như môn: Vật lí, Hóa học. Bài tập 30/ SGK cũng vậy các em phải vận dụng công thức tính quãng đường trong chuyển động đều để giải. GV: Cho điểm. HS2: Điền vào bảng phân tích bài toán 30/ SGK22, rồi giải bài ( 10 điểm) S ( m) v(km/h) t(giờ) Dự định x y Xe chạy chậm x 35 y +2 Xe chạy nhanh x 50 y - 1 Trong thời gian HS2 làm bài GV kiểm tra tập bài tập của một số học sinh. GV: Nhận xét việc làm bài tập về nhà của HS HS: Nhận xét bài làm của HS2. GV: Nhận xét. Cho điểm GV: Giáo dục ý thức cho HS GV: Đây là bài toán có nội dung vật lý giáo dục cho HS về giao thông, vậy khi tham gia giao thông ở lứa tuổi các em cần tuân thủ những qui định gì của nhà trường? nhà nước? HS: Không được chạy xe gắn máy, khi chạy xe đạp điện cần đội mũ bảo hiểm, GV chiếu trên màn hình một số tranh ảnh về an toàn giao thông. GV: Đây là một dạng toán có nội dung vật lí, giáo dục công dân sau đây cô sẽ cùng các em làm một bài toán có nội dung Hóa học. Hoạt động 2: Bài tập mới GV: Đưa đề bài hoạt động nhóm lên màn hình. HS: Đọc đề: HS: Cả lớp đọc đề. GV: Đề bài cho biết gì? Yêu cầu tìm gì? HS: Đề cho: 2 loại dung dịch lần lượt chứa: 30%; 55% axít nitríc . Trộn ra: 100 lít dung dịch chứa: 50% axít nitríc. Cần tìm số lít mỗi loại dung dịch. GV: Em hiểu dung dịch chứa 30% axít nitríc nghĩa là thế nào? HS: Nghĩa là trong 100 lít dung dịch thì có chứa 30 lít axít nitríc. GV: Vậy nếu có x lít dung dịch loại 1 thì sẽ có bao nhiêu lít axít nitríc trong đó. HS: Có lít axít nitríc GV: Vậy nếu có y lít dung dịch loại 2 thì sẽ có bao nhiêu lít axít nitríc trong đó. HS: Có lít axít nitríc GV: Trong 100 lít dung dịch 50% axit nitríc có bao nhiêu lít axit nitríc? HS: Có (lít) GV: Cô chia 2 bàn một nhóm. Các em hãy hoạt động nhóm giải trong thời gian 5’. HS: Hoạt động nhóm GV: Quan sát giúp đỡ các nhóm. Các nhóm trình bày kết quả trên máy chiếu vật thể HS: Nhận xét. GV: Đánh giá, cho điểm các nhóm. GV: Axít nitríc khi tác dụng với kim loại thường giải phóng ra khí gì? HS: Có thể lúng túng GV: Thường giải phóng ra NO; NO2 là những khí độc gây ô nhiễm môi trường. Do đó để góp phần bảo vệ môi trường không khí chúng ta cần hạn chế để các chất thải do Axit nitríc tác dụng với kim loại thải ra môi trường. GV liên hệ thực tế giáo dục ý thức cho HS Môn sinh học Hạn chế các chất thải ra môi trường Tích cực tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường GV: Đưa đề bài lên màn hình. HS: Đọc đề HS: Cả lớp đọc đề. GV: Đề bài cho biết gì? Yêu cầu