Chuyên đề Áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty Kiểm toán Quốc tế Việt Nam thực hiện

phát triển nhanh chóng lĩnh vực kiểm toán tại Việt Nam nên đã có nhiều sự chuyển biến đáng kể về kỹ thuật, kĩ năng nghề nghiệp. Đội ngũ nhân viên của Công ty trên 20 người, trong đó có 5 kiểm toán viên đã có bằng Kiểm toán viên chuyên nghiệp và giấy Đăng kí hành nghề do Bộ Tài chính cấp. Đây là những nhân viên chuyên nghiệp đã nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực kiểm toán độc lập, tư vấn đầu tư, tư vấn quản lý, tư vấn tài chính …đã làm việc và đào tạo tại các Công ty kiểm toán lớn như VACO, ERNST &YOUNG…các trường đại học danh tiếng trong và ngoài nước do đó có đủ năng lực và kinh nghiệm làm thoả mãn các nhu cầu khác nhau của khách hàng. Giám đốc của Công ty trước đây là chủ nhiệm kiểm toán của Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO). Vì vậy, qui trình kiểm toán, phương pháp kiểm toán của Công ty chịu nhiều ảnh hưởng, cũng như mang đặc điểm của hệ thống Kiểm toán AS/2 của VACO do Deloitte Touche Tohmatsu chuyển giao và được điều chỉnh phù hợp với điều kiện Công ty. Do đó qui trình áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán báo cáo tài chính của Công ty cũng mang những đặc điểm trên. Mục tiêu của VIA là trở thành một công ty kiểm toán và tư vấn kinh doanh chuyên nghiệp thành công ở Việt Nam và có chất lượng quốc tế. Do đó, Công ty Kiểm toán Quốc tế Việt Nam hoạt động với phương châm “ Vì lớn mạnh của khách hàng cũng là sự phát triển của chính mình” đã không ngừng nâng cao các dịch vụ cung cấp cho khách hàng trên cơ sở coi yếu tố con người là trung tâm, tăng cường nâng cao chất lượng đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp. Các nhân viên của VIA đều nắm vững các chuẩn mực Kế toán, chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế và Việt Nam, thường xuyên cập nhật những thông tư, chỉ thị về kế toán, kiểm toán, thuế...Những thông tin cập nhật này lại được gửi trực tiếp tới khách hàng của VIA thông qua bản tin hàng tháng của Công ty. Đây cũng là một biện pháp Công ty sử dụng nhằm gián tiếp giúp khách hàng của mình nâng cao HTKSNB - một yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán BCTC của VIA. Theo Giấy phép Đăng ký kinh doanh do Sở Kế hoạch và Đầu tư cấp, Công ty Kiểm toán Quốc tế Việt Nam-VIA được phép cung cấp 9 dịch vụ chủ yếu sau: Dịch vụ kế toán Tại các doanh nghiệp, công tác kế toán luôn là một khâu quan trọng ảnh hưởng tới hoạt động cũng như công tác đánh giá hoạt động của một doanh nghiệp nhưng không phải công ty nào cũng tự mình tổ chức tốt công tác này. Để đáp ứng nhu cầu này Công ty cung cấp các dịch vụ kế toán sau: Dịch vụ giữ sổ kế toán Dịch vụ hướng dẫn nghiệp vụ kế toán Dịch vụ lập báo cáo quyết toán Dịch vụ tư vấn hoàn thiện hệ thống kế toán,chuyển đổi hình thức báo cáo kế toán theo chuẩn mực Kế toán Quốc tế hoặc phù hợp với công ty mẹ Dịch vụ tư vấn và hướng dẫn sử dụng phần mềm kế toán trên máy vi tính phù hợp với đặc điểm kinh doanh và đảm bảo tính hiệu quả Dịch vụ kiểm toán Công ty cung cấp cho các nhà quản lý, các bên đầu tư và các bên có liên quan sự đảm bảo về tính trung thực, hợp lý và tin cậy của các thông tin về tài chính và phi tài chính, sự tuân thủ pháp luật và các thông tin phục vụ cho các quyết định chiến lược thông qua việc xác nhận các dịch vụ kiểm toán độc lập Các dịch vụ kiểm toán bao gồm: Kiểm toán báo cáo tài chính doanh nghiệp Kiểm toán báo cáo quyết toán xây dựng cơ bản (XDCB) Kiểm toán tuân thủ Kiểm toán hoạt động Kiểm toán báo cáo các dự án Kiểm toán xác định tỉ lệ nội địa hoá Các dịch vụ tư vấn khác phát triển trên cơ sở kết quả kiểm toán Dịch vụ tư vấn tài chính VIA cung cấp các dịch vụ tư vấn tài chính cho khách hàng nhằm giúp khách hàng nâng cao khả năng thu hút các nguồn tài chính đầu tư vào doanh nghiệp, việc sử dụng các nguồn tài chính đó cũng như sử dụng tối đa chính giá trị của doanh nghiệp bằng các hoạt động liên quan đến thị trường vốn. Các dịch vụ gồm: Tái cơ cấu tài chính doanh nghiệp Tư vấn tham gia thị trường vốn Tư vấn các nghiệp vụ sát nhập, bán, mua lại doanh nghiệp, cổ phần hoá doanh nghiệp Dịch vụ tư vấn đầu tư bao gồm Tư vấn nghiên cứu dự án đầu tư mới Tư vấn lập luận chứng đầu tư Tư vấn thủ tục tái đầu tư Phân tích đánh giá tình hình thị trường các dự án chuẩn bị đầu tư Dịch vụ tư vấn thuế Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế Việt Nam cung cấp một hiểu biết sâu về các luật Thuế và các tập quán nhằm giúp cho khách hàng giải quyết các thách thức và những biến đổi thường xuyên các chính sách Thuế của Nhà nước. Các dịch vụ bao gồm: Tư vấn kê khai thuế giá trị gia tăng và các loại thuế khác theo qui định Lập báo cáo quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân Hướng dẫn nội dung của các luật thuế Tư vấn về các luật thuế quốc tế Dịch vụ tư vấn quản lý Dịch vụ tư vấn nguồn nhân lực Dịch vụ định giá tài sản Dịch vụ soát xét báo cáo tài chính Trong các dịch vụ trên, dịch vụ chính mà Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế Việt Nam hiện nay đang cung cấp là dịch vụ kiểm toán BCTC. Chính vì vậy qui trình áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán BCTC của VIA luôn đòi hỏi sự cải tiến và phát triển liên tục để phù hợp với nhu cầu nâng cao chất lượng của chính Công ty và nhu cầu của khách hàng. Nhờ các dịch vụ đa dạng và uy tín về chất lượng dịch vụ cung cấp mà khách hàng của VIA trong ba năm qua đã tăng lên đáng kể, gồm nhiều lĩnh vực khác nhau như: Dệt may, bưu chính viễn thông, sản xuất và xuất khẩu than, sản xuất cơ khí, sản xuất thực phẩm, xây dựng cơ bản…Ban đầu lượng khách hàng khoảng 20 đơn vị đến nay đã tăng lên trên 60 đơn vị thuộc mọi loại hình doanh nghiệp DN bao gồm: Các DN Nhà nước, các DN hình thành và hoạt động theo Luật Doanh nghiệp, Luật Bảo hiểm, Luật Các tổ chức tín dụng, các DN hoạt động theo Luật Đầu tư nước ngoài (ĐTNN), các tổ chức do quốc tế tài trợ.... Theo kết quả thống kê trong năm 2004 vừa qua, tỉ trọng khách hàng của VIA như sau: Doanh nghiệp nhà nước chiếm 35% Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chiếm 20% Xây dựng cơ bản chiếm 15% Các dự án 15% Các loại hình khác 15% Chính vì sự đa dạng về khách hàng mà yêu cầu, mục tiêu, phương thức tiến hành các cuộc kiểm toán báo cáo tài chính của Công ty luôn phải cụ thể chi tiết cho từng khách hàng. Do đó yêu cầu và trình tự tiến hành thủ tục kiểm soát của Công ty luôn linh hoạt để phù hợp với đặc điểm kinh doanh và tổ chức sản xuất của mỗi khách hàng. Bên cạnh những cố gắng của toàn thể Công ty trong việc không ngừng nâng cao chất lượng phục vụ nhằm đáp ứng cao nhất nhu cầu của khách hàng VIA có một qui chế riêng trong việc duy trì khách hàng truyền thống cũng như phát triển khách hàng mới. Trong những năm qua Công ty không ngừng phát triển, thể hiện trên sự tăng trưởng về mặt doanh thu. Ta có thể thấy rõ hơn điều này qua việc so sánh doanh thu của Công ty trong hai năm 2003 và 2004. Bảng 2: Phân tích doanh thu của VIA năm 2003 và 2004 Đơn vị: triệu đồng Chỉ tiêu Năm 2003 Năm 2004 Chênh lệch Giá trị % Doanh thu từ kiểm toán BCTC 1380 1628,4 248,4 18% Doanh thu từ kiểm toán XDCB 460 561,2 101,2 22% Doanh thu từ dịch vụ Tư vấn 276 345 69 25% Doanh thu từ dịch vụ khác 184 225,4 41,4 22,5% Tổng doanh thu 2300 2760 460 20% Qua bảng phân tích doanh thu của VIA năm 2003 và 2004( Bảng 2) ta thấy tốc độ tăng trưởng của Công ty khá ổn định và đồng đều trên các mảng (trung bình 20%). Trong đó doanh thu từ kiểm toán BCTC thường chiếm tỉ trọng cao nhất (khoảng 60% tổng doanh thu). Trong năm tới với sự ra đời của Nghị định số 105/NĐ- CP ngày 30/3/2004, Công ty có nhiều cơ hội mở rộng thị trường trong lĩnh vực đánh giá và tư vấn cổ phần hoá doanh nghiệp mà trước đây bị hạn chế do việc bắt buộc đấu thầu. Bên cạnh đó tư vấn thuế và tư vấn nguồn nhân lực cũng là hướng phát triển của VIA trong năm 2005. Cùng với sự tăng trưởng khá ổn định, Công ty luôn luôn chú ý cải tiến qui trình, kĩ thuật, chương trình kiểm toán báo cáo tài chính.Trong đó, việc thực hiện thử nghiệm kiểm soát trong qui trình kiểm toán báo cáo tài chính cũng là một trong những mối quan tâm của Công ty. Bởi vì áp dụng tốt thử nghiệm này giúp cho kiểm toán viên quyết định tăng hoặc giảm các thử nghiệm cơ bản góp phần quan trọng cho việc cân đối giữa mức chi phí hợp lý và đảm bảo chất lượng một cuộc kiểm toán BCTC – dịch vụ chính của VIA. Tổ chức bộ máy quản lý và bộ máy kế toán của Công ty ảnh hưởng tới áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán BCTC Tổ chức bộ máy quản lý Ngay từ khi mới ra đời Công ty Kiểm toán Quốc tế Việt Nam đã xây dựng được cho mình một hệ thống các văn bản quy chế phù hợp, quy định rõ quyền hạn và chức năng của từng vị trí trong Công ty. Bộ máy tổ chức của Công ty được tổ chức theo mô hình "Tham mưu- trực tuyến" có nghĩa là Ban giám đốc là cấp có thẩm quyền cao nhất trong việc đưa ra các quyết định, các bộ phận cấp dưới chỉ có trách nhiệm thực hiện các quyết định, kế hoạch của cấp trên và tham mưu cho Ban giám đốc. Ban giám đốc dựa vào những báo cáo của bộ phận Kiểm toán cấp dưới để đưa ra quyết định. Ban cố vấn là các chuyên gia, những người có kinh nghiệm hiểu biết trong các lĩnh vực như thuế, xây dựng cơ bản, tài chính…thực hiện nhiệm vụ tham mưu cho Ban giám đốc trong các lĩnh vực chuyên môn. Ban giám đốc Ban cố vấn Nhóm Kế toán Nhóm Hành chính Nhóm: Quản lý khách hàng và bản tin Phòng quản trị (kế toán, Hành chính) Nhóm Kiểm toán công trình XDCB Nhóm Tư vấn lập quyết toán,dự toán Nhóm Tư vấn lập và giám sát dự án Phòng Kiểm toán đầu tư và XDCB Nhóm Tư vấn thuế, kế toán Nhóm Tư vấn tài chính và Quản lý Nhóm Kiểm soát chất lượng kiểm toán Phòng Tư vấn Kế toán Thuế Tài chính Quản lý Nhóm Kiểm toán DN có vốn ĐTNN Nhóm Kiểm toán DNNN Nhóm Kiểm toán DN loại hình khác Phòng Kiểm toán tài chính Nhóm Chuyên gia Kế toán, Tài chính Nhóm Các kỹ thuật viên XDCB Nhóm Các lĩnh vực khác Bộ phận Cộng tác viên Sơ đồ 6: Tổ chức bộ máy quản lý của VIA Cộng tác viên là những người có trình độ chuyên môn, kinh nghiệm trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán, tư vấn, xây dựng cơ bản… mà Công ty có thể huy động thêm khi cần thiết. Nhìn chung, do số lượng kiểm toán viên còn ít nên một kiểm toán viên có thể hoạt động cho nhiều bộ phận như kiểm toán viên thuộc bộ phận kiểm toán doanh nghiệp nội địa cũng là kiểm toán viên thuộc bộ phận kiểm toán doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và dự án. Vì vậy, có thể thấy các kiểm toán viên tại Công ty đều có khả năng hoạt động trong nhiều lĩnh vực, có sự hiểu biết đa dạng về các ngành nghề. Với tổ chức bộ máy quản lý như trên, mức độ và công việc cụ thể áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán BCTC được các nhóm kiểm toán lập, Ban giám đốc xem xét và ra quyết định cuối cùng. Đối với các khách hàng mang đặc trưng về ngành nghề như may mặc, xây dựng... các kiểm toán viên có thể tham khảo ý kiến của Ban cố vấn trong thiết kế các thử nghiệm kiểm soát. Bộ máy kế toán Do Công ty được thành lập với quy mô nhỏ chuyên cung cấp các dịch vụ nên các nghiệp vụ về kế toán chỉ bao gồm các nghiệp vụ thu, chi, tính lương. Vì vậy, Công ty không có phòng kế toán riêng biệt mà chỉ có hai kế toán kiêm nhiệm thuộc phòng Kế toán hành chính quản trị làm tất cả các công việc về kế toán, hành chính và một thủ quỹ. Công ty thực hiện công việc kế toán theo hình thức kế toán chứng từ ghi sổ. Các báo cáo, sổ sách được lập theo định kỳ và có dấu xác nhận của Ban giám đốc sau đó lưu trữ và dùng làm căn cứ để thực hiện nghĩa vụ về thuế đối với Nhà nước. Chức năng của phòng Kế toán tại Công ty là tiếp nhận, xử lý chứng từ gốc; lập phiếu thu và chi, trình duyệt; lập hoá đơn cung cấp dịch vụ; thực hiện việc mở và ghi chép các loại sổ kế toán theo yêu cầu của Công ty; giao dịch ngân hàng, kê khai nộp thuế; tính và nộp bảo hiểm xã hội; lập và quản lý tài sản và công cụ lao động của Công ty; theo dõi và thanh toán các khoản công nợ, điện nước, tiền thuê nhà; lập bảng thanh toán lương, thu nhập; lập các báo cáo kế toán và bảo quản và lưu trữ tài liệu kế toán có liên quan. Công ty thực hiện niên độ kế toán từ ngày 01/01 đến 31/12 hàng năm. Riêng năm tài chính đầu tiên thì bắt đầu từ ngày thành lập. Đơn vị tiền tệ Công ty sử dụng trong hạch toán kế toán là VNĐ và hạch toán theo nguyên tắc giá gốc. Đối với các nghiệp vụ kinh tế phát sinh bằng ngoại tệ thì đều được quy đổi sang VNĐ theo tỷ giá bình quân liên ngân hàng nhà nước Việt Nam tại thời điểm nghiệp vụ phát sinh. Bộ phận kế toán tại Công ty thực hiện công tác tính giá phí và doanh thu cho một cuộc kiểm toán. Công việc này có ảnh hưởng gián tiếp tới việc áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán BCTC vì với mức thu phí kiểm toán hợp lý đã thỏa thuận trong hợp đồng kiểm toán, các kiểm toán viên phải quyết định công việc thực hiện các thử nghiệm một cách hợp lý mà vẫn đảm bảo chất lượng và lợi nhuận của Công ty. 2.1.3 Đặc điểm qui trình kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty ảnh hưởng tới áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán BCTC Công ty Kiểm toán Quốc tế Việt Nam có chức năng chủ yếu là kiểm toán báo cáo tài chính. Để đảm bảo tính hiệu quả, tính kinh tế cũng như đảm bảo chất lượng cuộc kiểm toán, Công ty đã xây dựng một qui trình kiểm toán chung cho kiểm toán báo cáo tài chính. Qui trình này được xây dựng dựa trên kinh nghiệm của các kiểm toán viên lâu năm và sự học hỏi các Công ty kiểm toán trong và ngoài nước. Qui trình kiểm toán chung của Công ty gồm ba phần có thể khái quát theo sơ đồ 7 Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán Lập kế hoạch kiểm toán là bước quan trọng đối với toàn bộ cuộc kiểm toán vì đây là bước định hướng lên kế hoạch cho toàn bộ cuộc kiểm toán. Lập kế hoạch kiểm toán ở Công ty kiểm toán Quốc tế Việt Nam được thực hiện theo các bước: Chuẩn bị kế hoạch kiểm toán: đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toá, nhận diện các lý do kiểm toán, bổ nhiệm chủ nhiệm kiểm toán, lựa chọn các nhân viên tham gia cuộc kiểm toán và ký kết hợp đồng kiểm toán. Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ và đánh giá rủi ro kiểm soát Thực hiện thủ tục phân tích sơ bộ BCTC nhằm phát hiện các khoản mục, các nghiệp vụ trọng yếu. Xây dựng kế hoạch phục vụ và giao dịch với khách hàng Sơ đồ 7: Qui trình kiểm toán báo cáo tài chính tại VIA Thực hiện kế hoạch kiểm toán Kết thúc kiểm toán Chuẩn bị kiểm toán Xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày lập báo cáo tài chính Soát xét bằng chứng thu thập được và các bút toán điều chỉnh Thu thập thông tin cơ sở Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ Thiết kế chương trình kiểm toán Các thủ tục phân tích cơ bản Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết Thực hiện thủ tục phân tích Thực hiện các thủ tục kiểm soát Lập và công bố Báo cáo kiểm toán Kết thúc giai đoạn này, kế hoạch kiểm toán chiến lược, kế hoạch kiểm toán chi tiết, chương trình kiểm toán được xây dựng tùy theo qui mô và đặc điểm kinh doanh, ngành nghề của khách hàng. Giai đoạn thực hiện kế hoạch kiểm toán Đây là công việc chính của một cuộc kiểm toán. Trong giai đoạn này kiểm toán viên dùng các phương pháp kỹ thuật kiểm toán thích ứng kết hợp với những kinh nghiệm của mình để thu thập những bằng chứng làm căn cứ cho các kết luận của cuộc kiểm toán.Tuỳ theo mức độ tin cậy khác nhau của hệ thống KSNB, các kiểm toán viên quyết định việc thực hiện các thủ tục kiểm soát, thủ tục phân tích và thủ tục kiểm tra chi tiết ở mức độ khác nhau. Giai đọan kết thúc kiểm toán và lập báo cáo Trong giai đoạn này, kiểm toán viên thực hiện các công việc sau: Xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày lập báo cáo tài chính Đánh giá soát xét lại kết quả Dự thảo báo cáo kiểm toán và thư quản lý (nếu có) Lập và phát hành báo cáo kiểm toán Sau khi Chủ nhiệm kiểm toán tổng hợp kết quả và báo cáo lại với Ban giám đốc, Ban giám đốc sẽ quyết định phát hành báo cáo kiểm toán. Báo cáo kiểm toán của VIA có 4 loại và có đầy đủ các nội dung chủ yếu. Nếu những tồn tại trong công tác kế toán của khách hàng không ảnh hưởng trọng yếu đến kết quả trên báo cáo tài chính thì kiểm toán viên sẽ đưa ra báo cáo kiểm toán dạng chấp nhận toàn bộ, còn các thiếu sót của khách hàng sẽ được đưa vào thư quản lý gửi riêng cho Ban quản trị khách hàng. Nếu Ban quản trị khách hàng đồng ý với các ý kiến của kiểm toán viên thì sẽ ghi vào phần ý kiến của ban quản trị và gửi lại cho kiểm toán viên.Toàn bộ các giấy tờ như báo cáo kiểm toán, báo cáo của ban giám đốc khách hàng, các ghi chú báo cáo tài chính được đóng thành quyển gửi cho hội đồng quản trị, ban giám đốc công ty khách hàng và một bộ lưu vào hồ sơ kiểm toán. Chương trình kiểm toán của VIA là kiểm toán tiếp cận theo khoản mục. Có các khoản mục chính sau: Tiền mặt và tiền gửi ngân hàng, mua hàng, các khoản vay, các khoản mục với công ty hữu quan, các khoản chi phí chung, thuế giá trị gia tăng, doanh thu, tài sản cố định (TSCĐ), tài sản vô hình, tiền lương và nhân viên. Tuy nhiên các khoản mục này có thể áp dụng riêng rẽ hoặc kết hợp, áp dụng toàn bộ hoặc áp dụng một số khoản mục tùy theo mỗi cuộc kiểm toán cụ thể. Vì đặc điểm của chương trình kiểm toán này nên thử nghiệm kiểm soát áp dụng cũng được thiết kế và thực hiện theo khoản mục. Mức độ áp dụng và phạm vi áp dụng cũng thay đổi trong mỗi cuộc kiểm toán xác định. Để đảm bảo chất lượng của cuộc kiểm toán VIA đã có một qui chế riêng về kiểm soát chất lượng kiểm toán và được các nhân viên tuân thủ một cách đầy đủ và nghiêm túc đồng thời có sự kiểm soát chặt chẽ của Ban giám đốc. Hồ sơ kiểm toán của Công ty luôn tuân thủ theo chuẩn mực về hồ sơ chung và hồ sơ năm - đã được Bộ Tài chính kiểm tra trong năm 2004 và có đánh giá cao. 2.2 Thực trạng áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong qui trình kiểm toán báo cáo tài chính tại khách hàng do Công ty Kiểm toán Quốc tế Việt Nam (VIA) thực hiện Khách hàng của Công ty rất đa dạng về ngành nghề và loại hình hoạt động. Trong phạm vi bài viết này em xin lấy ví dụ về áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán BCTC tại Công ty TNHH ABC và tại Dự án XYZ. Công ty ABC là khách hàng kiểm toán lần đầu trong khi XYZ là khách hàng thường xuyên của VIA. Công ty ABC là một đơn vị sản xuất hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận còn XYZ là một tổ chức nhận tài trợ của tổ chức quốc tế hoạt động vì mục đích phi lợi nhuận. Hai ví dụ này đưa ra nhằm mục đích so sánh sự khác nhau trong áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong qui trình kiểm toán hai khách hàng đặc trưng của VIA. 2.2.1 Thực trạng áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong kiểm toán báo cáo tài chính tại Công ty ABC Công ty thép ABC (ABC) là công ty 100% vốn đầu tư nước ngoài do Công ty ABC-Đài Loan làm chủ đầu tư, hoạt động theo Luật đầu tư nước ngoài. Hoạt động chính của Công ty là chế tạo, gia công, tô luyện xử lý bề mặt lò xo và phụ kiện cho phụ tùng ôtô, xe máy và thực hiện các dịch vụ liên quan đến các sản phẩm nói trên. Đây là năm đầu tiên Công ty ABC là khách hàng của VIA. Trước đó Công ty ABC là khách hàng của Công ty kiểm toán M. Vì ABC là khách hàng kiểm toán lần đầu của VIA nên việc thực hiện thử nghiệm kiểm soát một cách chi tiết và đầy đủ ngay từ giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán được Ban giám đốc của VIA rất coi trọng. Vì kết quả thu được từ thử nghiệm kiểm soát là cơ sở quan trọng giúp kiểm toán viên có được những hiểu biết khái quát về hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng, phục vụ cho việc đánh giá rủi ro kiểm soát và thiết kế chương trình kiểm toán trong năm nay. Đây cũng là nguồn thông tin quan trọng cho kiểm toán viên trong năm kiểm toán tiếp theo nếu ABC tiếp tục là khách hàng của VIA. 2.2.1.1 Các công việc liên quan tới áp dụng thử nghiệm kiểm soát ở giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán tại Công ty thép ABC C Tìm hiểu hoạt động kinh doanh và HTKSNB của Công ty thép ABC Sau khi thu thập thông tin về Công ty ABC và có cuộc họp trao đổi với Ban giám đốc của ABC, bằng kinh nghiệm nghề nghiệp các kiểm toán viên đánh giá có thể kiểm toán Công ty ABC. Hợp đồng kiểm toán giữa hai bên được ký kết. Sau đó, các kiểm toán viên đã có cuộc họp trực tiếp với Ban giám đốc của ABC nhằm thảo luận về phương thức làm việc và những yêu cầu cho cả hai bên. Tại cuộc họp này, các kiểm toán viên yêu cầu Ban giám đốc giới thiệu khái quát về cơ cấu tổ chức, chức năng của các phòng ban, tình hình kinh doanh, kế hoạch sản xuất, tổ chức công tác kế toán, báo cáo tài chính của Công ty và những vấn đề khác liên quan tới Công ty mà kiểm toán viên quan tâm. Đồng thời với phỏng vấn Ban giám đốc, các kiểm toán viên cũng áp dụng phương pháp xác minh tài liệu để thu thập thông tin chung về khách hàng. Cụ thể, kiểm toán viên yêu cầu Công ty ABC cung cấp các giấy tờ như Giấy phép đầu tư, các biên bản họp Ban giám đốc, các hợp đồng cung cấp, thuê tài sản cố định, báo cáo kiểm toán của năm trước, các qui định về chính sách kế toán, hệ thống tài khoản kế toán...của Công ty. Việc xác minh các tài liệu này giúp kiểm toán viên thu thập các bằng chứng bổ sung cho các giải trình của Ban giám đốc trong cuộc họp trước đó. Kế toán trưởng là bà Huỳnh Minh Hoa cũng dẫn đoàn kiểm toán tham quan xưởng sản xuất và một số bộ phận khác. Thông qua quá trình quan sát thực địa này kiểm toán viên khẳng định lại các thông tin đã được cung cấp qua phỏng vấn và xác minh tài liệu. Đồng thời với óc xét đoán của mình kiểm toán viên cũng đánh giá sơ bộ về HTKSNB của Công ty như công tác bảo vệ tài sản, nhà kho, thái độ làm việc của nhân viên và người quản lý,... Các thông tin thu thập được kiểm toán viên tổng hợp, đánh giá và lưu vào Hồ sơ kiểm toán trên Giấy tờ làm việc số A 220- Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng. Công việc này ứng với bước thu thập thông tin cơ sở và thông tin về nghĩa vụ pháp lý của khách hàng giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán trong phần lý luận. Đây là tiền đề cho việc áp dụng thử nghiệm kiểm soát trong giai đoạn này. Tìm hiểu HTKSNB của Công ty ABC được các kiểm toán viên tiến hành theo các yếu tố cấu thành bao gồm: môi trường kiểm soát, hệ thống kế toán, thủ tục kiểm soát (ABC không có bộ phận kiểm toán nội bộ). Hệ thống kế toán là bộ phận chủ yếu của HTKSNB nên được tìm hiểu nhiều nhất. Sau khi phỏng vấn Kế toán trưởng, nghiên cứu sơ đồ cơ cấu tổ chức của Công ty ABC kết hợp quan sát thực địa, kiểm toán viên thể hiện kết quả tìm hiểu về hệ thống kế toán trên Giấy tờ làm việc B111 Giấy tờ làm việc của kiểm toán viên số A 220 Công ty kiểm toán Quốc tế Việt Nam Vietnam International Auditing Company LTD Reference: A 220 Khách hàng: Công ty TNHH ABC Người lập: Ngày: 12/2/05 Kì : 31/12/2004 Người soát xét Ngày: 17/2/05 Nội dung công việc : Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng Khái quát chung Công ty TNHH ABC - đặt tại Khu công nghiệp Nội Bài là công ty 100% vốn đầu tư nước ngoài. Chủ đầu tư là Công ty ABC-Đài Loan. Hoạt động theo giấy phép đầu tư số xxx/GDDC-KCN-HN có thời hạn 20 năm kể từ ngày 20/6/1999. Theo Giấy phép đầu tư này Công ty có: Tổng vốn đầu tư : 3,000,000 USD Tổng vốn pháp định: 900,000 USD Lĩnh vực hoạt động Chế tạo, gia công, tô luyện, xử lý bề mặt lò xo và phụ kiện cho các phụ tùng ôtô, xe máy. Thực hiện các dịch vụ liên quan đến sản phẩm nói trên Loại hình kinh doanh: Sản xuất công nghiệp Sản phẩm chính: lo xo các loại Nhà cung cấp chính: Công ty mẹ ABC-Đài Loan Khách hàng chính: Công ty Autopart Machico, Honda, Kafa Đối thủ cạnh tranh: Hầu như không có Ban giám đốc: ông Lee Seng Lia Tổng giám đốc ông Tien Chun Che Phó giám đốc Bà Huỳnh Minh Hoa Kế toán trưởng Nhân viên : Tổng số nhân viên là 400 người trong đó 20 người là nhân viên văn phòng. Phòng kế toán có 5 người Giấy tờ làm việc của kiểm toán viên số A 220 (tiếp) Hoạt động chính - Gia công cho Công ty Machico, Honda các phụ tùng ôtô, xe máy - Sản xuất lò xo, pittông Xưởng sản xuất - Xưởng X: Sản xuất lò xo, pittông ôtô, xe máy - Xưởng Y: Gia công phụ kiện ôtô xe máy * Nguồn: Hồ sơ kiểm toán của VIA năm 2004 Giấy tờ làm việc - B111 Công ty kiểm toán Quốc tế Việt Nam Vietnam International Auditing Company LTD Reference: B111 Khách hàng: Công ty TNHH ABC Người lập: Ngày: Kì : 31/12/2004 Người soát xét Ngày: Nội dung công việc : Tìm hiểu hệ thống kế toán Hình thức kế toán Công ty sử dụng hình thức sổ Nhật ký chung Bộ máy kế toán - Chị Hoa: Kế toán trưởng, kiêm thủ quỹ, kế toán công nợ - Chị Nga: Kế toán tổng hợp kiêm kế toán tài sản cố định, lương - Anh Minh:Kế toán hàng tồn kho, tính giá, kế toán tiền mặt. - Chị Hạnh: Thủ kho nguyên vật liệu và thành phẩm Môi trường tin học: Hệ thống kế toán của khách hàng dựa nhiều vào máy tính. Tháng 5 Công ty chuyển đổi sang phần mềm kế toán Fast Các chính sách kế toán chủ yếu Cơ sở lập báo cáo tài chính: Báo cáo được trình bày bằng đồng Việt nam, theo nguyên tắc giá gốc và phù hợp với chế độ kế toán đang áp dụng theo chuẩn mực Kế toán Quốc tế được Bộ tài chính phê duyệt theo Công văn số 38/CĐKT ngày 10/8/2002 và Chế độ kế toán Việt Nam. Doanh thu: Doanh thu được ghi nhận khi phát hành hóa đơn. Khách hàng chỉ phát hành hóa đơn khi: Mẫu số 5: Giấy tờ làm việc số B111( trích tiếp) Phiếu xuất hàng của ABC được khách hàng ký cùng với phiếu nhập hàng của người mua Kế toán của người mua xác nhận về số lượng và giá Tài sản cố định và khấu hao tài sản cố định được hạch toán theo đúng chế độ khấu hao theo tỷ lệ: Nhà xưởng : 7% Phương tiện vận tải, thiết bị quản lý: 12% Thiết bị sản xu