Chuyên đề Đánh giá cải cách hành chính nhà nước trong lĩnh vực quản lý tài chính công

tránh l∙ng phí, thất thoát. Cụ thể: - Về thu, Luật quy định chỉ cơ quan có thẩm quyền mới được thu, nếu chậm thu do cố tình thì bị cưỡng chế, thu sai thì được hoàn trả. - Về chi, thực hiện thanh toán trực tiếp qua kho bạc, với 2 nội dung: + Cơ quan tài chính cấp trực tiếp kinh phí cho đơn vị sử dụng ngân sách, không qua cơ quan trung gian. + Tiền từ ngân sách chuyển thẳng đến người sử dụng (cá nhân hưởng lương, cơ quan cung cấp hàng hoá hoặc dịch vụ, ...), hạn chế chuyển qua tài khoản tiền gửi hoặc quỹ tiền mặt của đơn vị. Năm là, các cơ quan đơn vị sử dụng ngân sách phải hạch toán kế toán và quyết toán số tiền thực nhận và thực sử dụng theo chế độ. Báo cáo quyết toán phải được kiểm toán (do cơ quan chuyên môn thực hiện) trước khi trình cấp có thẩm quyền duyệt. Đây là quy định mới, nhằm đảm bảo tính trung thực, khách quan của báo cáo kế toán, đồng thời có tác dụng tăng cường kỷ cương, kỷ luật tài chính - ngân sách (sẽ nói kỹ hơn ở phần dưới). Sau gần 4 năm thực hiện Luật NSNN (1997 - 2000), đến nay nhìn lại thì kết quả lớn nhất đạt được là đ∙ đưa vào cuộc sống khuôn khổ của chế độ quản lý ngân sách mới, dần phù hợp với yêu cầu của kinh tế thị trường và đồng bộ với tiến trình đổi mới kinh tế - x∙ hội nói chung và cải cách quản lý, cải cách hành chính nói riêng. Đi vào cụ thể theo từng lĩnh vực thực hiện, Luật NSNN đ∙ đem lại một số kết quả sau: 1 - Sau khi được phân quyền, phân cấp, bộ máy quản lý ngân sách đ∙ phát huy tác dụng thiết thực, đặc biệt thể hiện ở việc chính quyền địa phương các cấp đ∙ thực sự quan tâm, chăm sóc nguồn thu, coi việc thu ngân sách là công tác trọng tâm, vì thế đ∙ tập trung chỉ đạo các ngành, các cấp, các cơ quan trực thuộc, vừa tạo thêm nguồn thu, vừa đôn đốc thu để đảm bảo thu đúng, thu đủ theo luật định. Đây chính là nguyên nhân cơ bản khiến cho từ năm 1997 đến nay, mặc dù chịu thiệt hại nặng nề thiên tai và ảnh hưởng xấu của khủng hoảng tài chính - tiền tệ khu vực, thu ngân sách nhà nướcvẫn vượt dự toán (năm 1997 vượt 4,8%, năm 1998 vượt 8,0%, năm 1999 vượt khoảng 5%). Đáng chú ý là hầu hết các tỉnh đều thu vượt dự toán ở tốc độ cao hơn (do hụt thu lớn ở thuế xuất nhập khẩu là nguồn thu của ngân sách Trung ương), kể cả các địa phương bị thiên tai nặng như các tỉnh miền Trung. 2- Các cơ quan Nhà nước đ∙ chuyển sang hoạt động theo cơ chế mới và đạt nhiều chuyển biến theo hướng tích cực. Ví dụ: Quốc hội họp sớm hơn (vào tháng 4 và tháng 11) để có thể quyết định được dự toán ngân sách nhà nước trước 30/11 theo quy định của Luật. Quốc hội cũng dành nhiều thời gian hơn để thảo luận và chất vấn về ngân sách và đ∙ có các quyết định cụ thể về các chương trình dự án lớn của Quốc gia (trước kia ngay cả các công trình thế kỷ như đường điện 500 KV, thuỷ điện Hoà Bình cũng không được hưởng quy chế này). Điều đó cho thấy rõ xu hướng dân chủ ở ngay cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất. Đối với các cơ quan thuộc Chính phủ, Uỷ ban nhân dân các cấp, quá trình chuyển biến theo Luật còn rõ hơn. Việc can thiệp thường xuyên vào việc sử dụng dự toán của các đơn vị sử dụng ngân sách đ∙ được hạn chế và chuyển dần sang chỉ còn một cửa kiểm soát là Kho bạc Nhà nước. Tuy nhiên, không vì thế mà việc sử dụng ngân sách lỏng lẻo hơn mà theo chiều hướng ngược lại. Đối với các đơn vị sử dụng ngân sách, đ∙ thực hiện khá nhuần nhuyễn vai trò “chuẩn chi” của mình. Do được đảm bảo nguồn vốn đ∙ ghi trong dự toán mà trong vài năm gần đây cơ bản đ∙ xóa bỏ tình trạng bị cắt giảm kinh phí tuỳ tiện hoặc cấp chậm so với tiến độ công việc. Nhờ thế, nhìn chung hoạt động quản lý Nhà nước và các sự nghiệp kinh tế - x∙ hội được duy trì và phát triển một cách thuận lợi, mặc dù tổng kinh phí tăng lên chậm hoặc không tăng. 3- Cơ cấu ngân sách nhà nước thay đổi theo hướng ngày càng tích cực: Về thu: Tốc độ tăng thu nội địa ngày một lớn, đồng thời đ∙ tranh thủ thu thêm nhiều nguồn thu mới như thu về nhà, đất, thuế thu nhập, thu chênh lệch giá. Về chi, ngoài việc ưu tiên cho đầu tư phát triển và đảm bảo chi trả nợ, đ∙ hình thành khá rõ 3 nhóm chi thường xuyên với các tốc độ khác nhau : nhóm ưu tiên có tốc độ phát triển nhanh (chi giáo dục - đào tạo, chi khoa học công nghệ); nhóm duy trì ở mức bình thường (chi cho các sự nghiệp văn hóa - x∙ hội); nhóm giảm chi (chi quản lý hành chính). Riêng chi về quản lý hành chính đ∙ thực hiện thắt chặt (năm 1998 chỉ bằng 94% năm 1997, năm 1999 chỉ bằng 91% năm 1998). Tuy nhiên không có nghĩa cắt đều, giảm toàn diện mà thực hiện sắp xếp lại, giảm mạnh các khoản chưa thật cần thiết như hội nghị, tiếp khách, mua sắm trang bị đắt tiền, xây dựng trụ sở mới. Đồng thời bổ sung cho các nhiệm vụ cần thiết mới phát sinh như bổ sung cho cán bộ x∙, cho vận động viên, cho bầu cử Hội đồng nhân dân các cấp,... 4- Dần tạo ra thói quen dân chủ và tuân thủ Pháp luật, không chỉ trong các cơ quan Nhà nước mà ngay cả trong các tầng lớp nhân dân. Ngân sách nhà nước vốn được coi là tài liệu tuyệt mật thì đ∙ được công khai hóa phần lớn; dự toán giao cho đơn vị được đưa ra trước toàn thể cán bộ, công chức để biết, thực hiện và giám sát; các tổ chức cá nhân tự nộp thuế theo tờ khai, thậm chí các đơn vị tự xác định mức hoàn thuế, ... Đây là các bước tiến quan trọng trong quá trình dân chủ hóa thực sự và toàn diện. Bên cạnh các kết quả đ∙ đạt được, quá trình thực hiện Luật ngân sách nhà nước cũng đ∙ bộc lộ một số tồn tại cần tiếp tục giải quyết, tập trung vào 2 nhóm vấn đề sau : Một là : các khó khăn, vướng mắc ở khâu tổ chức thực hiện, trong đó nổi lên là sự thiếu đồng bộ trong chính sách. Ví dụ : - Để có thể chi được theo đúng chế độ, định mức thì nhà nước phải ban hành đủ các chế độ chi tiêu, định mức phù hợp với tình hình thực tế. Tuy nhiên, đến nay không phải tất cả các nhiệm vụ chi đều đáp ứng được tiêu chuẩn này, trong đó hoặc là chưa có chế độ chi tiêu hoặc là có chế độ, định mức nhưng lại quá lạc hậu. - Để cho x∙ có thể là cấp ngân sách chính thì việc đào tạo, bỗi dưỡng đối với cán bộ x∙ phải nâng lên một bước. Một vấn đề khác cũng cần được quan tâm là sự đồng bộ giữa tổ chức bộ máy, tiền lương và ngân sách (các yếu tố tạo nên một thực thể hành chính). Trên thực tế, 3 yếu tố này không phải lúc nào cũng đồng nhất. Ví dụ : mặc dù không được tăng kinh phí song vẫn được tuyển thêm biên chế và ngược lại, hoặc trong một số năm gần đây vẫn có xu hướng lập thêm nhiều cơ quan nhà nước trong khi yêu cầu của ngân sách là phải giảm chi hành chính. Hai là : bản thân các quy phạm của Luật ngân sách nhà nước có những điểm còn chưa phù hợp với thực tế hoặc với các luật khác như : Luật Ngân hàng, Luật Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật..., trong đó nổi lên là nguyên tắc ngân sách thanh toán trực tiếp qua Kho bạc Nhà nước, mặc dù rất tiến bộ song các điều kiện thực hiện chưa đầy đủ nên chỉ có thể triển khai từng bước. Cũng trong phạm vi các nhóm vấn đề trên, có một số quy định của Luật còn gò bó, cứng nhắc, đặc biệt là trong các quy định về nguồn thu, nhiệm vụ chi và cân đối ngân sách địa phương . Theo xu hướng mở và quá trình hội nhập thì cần phải phân quyền mạnh hơn nữa cho địa phương (kể cả nguồn thu, nhiệm vụ chi; kể cả quyền đi vay các quỹ tài chính hoặc vay nước ngoài để đầu tư trong các điều kiện nhất định). Phần thứ năm Chính sách tài chính - Những giải pháp hoàn thiện chính sách ngân sách giai đoạn 2001-2002 1/ Chính sách tài chính ngân sách giai đoạn 2001 - 2002: Tài chính tiền tệ là khâu trọng yếu, có ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực khác trong nền kinh tế quốc dân. Trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, coi trọng và sử dụng hữu hiệu các công cụ tài chính tiền tệ có ý nghĩa then chốt, quyết định đến chất lượng và hiệu quả quản lý đất nước. Do đó, trong giai đoạn tới, đổi mới chính sách và hệ thống tài chính tiền tệ phải là một khâu đột phá, Nhà nước cần nâng cao năng lực và hiệu quả sử dụng chính sách tài chính tiền tệ như một công cụ sắc bén và quan trọng nhất trong quản lý vĩ mô đối với kinh tế thị trường. Việc đổi mới trong lĩnh vực tài chính tiền tệ cần được tiến hành một cách đồng bộ nhằm tạo ra cho được một hệ thống các cơ chế, chính sách và hệ thống bộ máy tài chính - ngân hàng phù hợp với cơ chế thị trường định hướng XHCN. Hệ thống đó vừa ổn định, nhất quán vừa lường trước được các biến động theo xu thế vận động của nền kinh tế - x∙ hội trong tương lai, lại vừa có khả năng phát huy được các nguồn lực tài chính của đất nước, giải phóng sức sản suất còn đang tiềm ẩn trong các thành phần kinh tế, các tầng lớp dân cư, đồng thời làm thước đo năng suất chất lượng hiệu quả của nền kinh tế và x∙ hội. Để thực hiện mục tiêu kinh tế-x∙ hội thời kỳ 2001-2002 tiếp tục đưa đất nước phát triển nhanh và vững chắc theo định hướng XHCN, cần phải tiếp tục hoàn thiện tài chính và ngân sách theo các nội dung cơ bản sau: - Tăng cường vai trò điều tiết vĩ mô đối với nền kinh tế của các công cụ tài chính, tiền tệ (đặc biệt là các công cụ thuế, ngân sách và các công cụ của chính sách tiền tệ). - Động viên, khai thác, sử dụng tối đa các nguồn nội lực để tập trung cho phát triển sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. - Coi trọng nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả trong phân bổ và sử dụng các nguồn lực của đất nước thể hiện trong chi tiêu thường xuyên và trong các dự án đầu tư của Nhà nước, các doanh nghiệp và toàn x∙ hội. Chính sách và cơ chế tài chính tiền tệ phải hướng dẫn các thành phần kinh tế sử dụng có hiệu quả các nguồn lực tài chính sẵn có, thực hiện đầu tư có trọng tâm, trọng điểm đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế của đất nước. - Chủ động tham gia hội nhập quốc tế trong lĩnh vực tài chính nhằm khai thác tối đa các nguồn ngoại lực và phát huy nội lực trên cơ sở coi trọng độc lập, tự chủ và đảm bảo an ninh tài chính. Theo những nội dung trên, trước mắt cần tập trung giải quyết một số nhiệm vụ chính như sau: 1. Đẩy nhanh hơn nữa công cuộc cải cách và chuyển đổi trong lĩnh vực tài chính - ngân sách nhà nước, đặc biệt là đổi mới về mặt nhận thức cũng như biện pháp sử dụng công cụ tài chính, tiền tệ để quản lý vĩ mô nền kinh tế. Hệ thống tài chính - ngân sách nhà nướcphải có bước đổi mới mạnh mẽ, phù hợp và phục vụ tích cực cho tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta. 2. Sớm hoàn thành cuộc cải cách thuế giai đoạn 2, xây dựng cho được một hệ thống thuế hiện đại, kết cấu hợp lý giữa các sắc thuế cần thiết, vừa đảm bảo sự công bằng về thuế giữa các thành phần kinh tế, vừa tạo đủ nguồn tài chính cho Nhà nước XHCN. 3. Tiếp tục đổi mới chính sách và cơ chế quản lý ngân sách nhà nước. Thực hiện tổng kết đánh giá 4 năm thực hiện luật ngân sách nhà nước và tiến hành sửa đổi, bổ sung luật ngân sách nhà nước cho phù hợp với yêu cầu mới của nền kinh tế x∙ hội theo hướng ngân sách nhà nước phải đảm bảo đủ nguồn lực tài chính Nhà nước cần thiết để duy trì hoạt động bình thường của bộ máy nhà nước trên nguyên tắc tiết kiệm, nâng cao hiệu suất hoạt động, đẩy mạnh phát triển khoa học và công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao. Duy trì quy mô thu ngân sách nhà nước từ 20 đến 22% GDP, đảm bảo quy mô chi của ngân sách nhà nướctừ 26% đến 28% GDP, khống chế bội chi ngân sách nhà nướctrong giới hạn an toàn, có thể kiểm soát được. Chi ngân sách nhà nước phải thực sự tiết kiệm, hiệu quả, trong đó phải ưu tiên chi đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế, đầu tư có lựa chọn cho phát triển khoa học và công nghệ, phát triển nguồn nhân lực, bố trí hợp lý các khoản dự phòng và trả nợ, mở rộng x∙ hội hoá một số khoản chi ngân sách nhà nước, thực hiện tự trang trải chi tiêu trong một số đơn vị hành chính sự nghiệp (thuế, kho bạc, hải quan, một số trường đại học, bệnh viện). Triển khai các biện pháp đổi mới nhằm nâng cao hiệu quả chi và kiểm soát chi ngân sách nhà nước. Xây dựng mô hình tự bảo đảm chi phí thường xuyên, tiền lương và phụ cấp lương đối với một số đơn vị cung cấp các dịch vụ công cộng trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, bảo hiểm x∙ hội, phát thanh, truyền hình, phim ảnh, vệ sinh công cộng, Thử nghiệm thay thế phương thức Nhà nước cấp tiền cho các đơn vị cung cấp dịch vụ công cộng nói trên bằng việc Nhà nước mua sản phẩm hoàn thành với giá cả phù hợp với chất lượng, tiến độ đảm bảo. Thực hiện đầu tư tập trung dứt điểm từng công trình, thực hành tiết kiệm ngay trong khâu phê duyệt quy hoạch, phê duyệt dự án và dự toán đầu tư, nhanh chóng phát huy hiệu quả sử dụng đối với các khoản đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách nhà nước. Từ nay, mỗi khoản đầu tư bằng nguồn vốn tập trung từ ngân sách nhà nước đều phải đảm bảo 2 yêu cầu: một là định hướng đầu tư cho nền kinh tế, thông qua vai trò định hướng đầu tư từ nguồn NSNN để thu hút nhiều nguồn tài lực trong và ngoài nước đầu tư vào lĩnh vực đ∙ được Nhà nước đầu tư. Hai là, khoản đầu tư đó phải có hiệu quả trực tiếp tạo ra động lực thúc đẩy, lôi kéo, góp phần vào tăng trưởng kinh tế. Đổi mới và hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý NSNN theo nguyên tẵc vừa đảm bảo tính thống nhất của Nhà nước XHCN, tập trung sức tạo cho NSTW một sức mạnh tài chính đủ để Nhà nước có thực lực định hướng phát triển kinh tế và duy trì công bằng x∙ hội, vừa đảm bảo tính độc lập tự chủ, sáng tạo của chính quyền địa phương các cấp, thực hiện giảm bớt các đầu mối trung gian không cần thiết, tránh sự trùng lặp trong điều hành và quản lý ngân sách. Có bước tiến mạnh mẽ về đổi mới cơ chế tài chính đối với các doanh nghiệp nhà nước, mạnh dạn trao quyền tự chủ tài chính, tự chủ sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp nhà nước trên cơ sở tôn trọng luật thuế, tôn trọng pháp luật tài chính, kinh tế, thương mại, thanh toán và các đạo luật khác, tôn trọng định hướng phát triển kinh tế dài hạn của đất nước. Thúc đẩy tiến trình cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước, kiên quyết chỉ giữ lại một số doanh nghiệp có ý nghĩa chiến lược đối với toàn bộ nền kinh tế và có ảnh hưởng tới nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh khác của nền kinh tế như cơ sở hạ tầng kinh tế, giao thông bưu điện, viễn thông, công nghệ phần mềm, nhiên liệu, năng lượngáp dụng cơ chế mở đối với các lĩnh vực khác nhằm huy động tối đa tài sức của nhân dân và các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần vào đầu tư phát triển kinh tế. Nâng cao vai trò, hiệu quả điều chỉnh chính sách vĩ mô của chính sách tiền tệ trên cơ sở phát triển mạnh, đồng bộ hệ thống thị trường tài chính, các công cụ của chính sách tiền tệ, chuyển mạnh sang điều chỉnh bằng các công cụ gián tiếp là cơ bản với bước đi vững chắc. Hiện đại hoá công nghệ tài chính, ngân hàng nhất là hiện đại hoá quy trình NSNN và công tác thanh toán trong nền kinh tế. Coi trọng việc xây dựng thói quen tâm lý về thanh toán không dùng tiền mặt trong x∙ hội, có biện pháp ứng dụng nhanh chóng tiến bộ về công nghệ tài chính - ngân hàng trên thế giới vào điều kiện thực tế của ta, tiến tới xây dựng cho được nếp sống văn minh trong thanh toán không dùng tiền mặt của cả nền kinh tế. 3. Củng cố và kiện toàn hệ thống kế toán, tiến tới cả nền kinh tế đều có hệ thống kế toán thống nhất, phản ánh trung thực kịp thời thực trạng các hoạt động kinh tế, trên cơ sở đó mới có các giải pháp thích hợp đảm bảo sự lành mạnh của nền tài chính tiền tệ. Phân biệt công cụ kế toán giúp Nhà nước quản lý thuế với công cụ kế toán giúp doanh nghiệp quản lý chi phí và tính giá thành sản xuất kinh doanh. Tăng cường công tác kiểm toán, kiểm tra, thanh tra, giám sát tài chính và tiền tệ. Nghiêm trị những hành động vi phạm pháp luật kế toán thống kê. 2/ Định hướng bổ sung, sửa đổi Luật Ngân sách nhà nước: Về cơ bản Luật Ngân sách nhà nước ban hành năm 1996 và Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của luật NSNN ban hành năm 1998 vẫn phát huy tác dụng tốt trong công tác quản lý ngân sách giai đoạn hiện nay cũng như phù hợp cơ bản với chiến lược tài chính giai đoạn 2001-2010. Vì vậy, trong thời gian tới sẽ không có sự thay thế Luật hiện hành song phải điều chỉnh lại một số quy định cho phù hợp với thực tế. Dự kiến năm 2001 sẽ trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật như sau: 1. Sửa đổi quyền quyết định của Quốc hội về dự toán ngân sách nhà nước theo hướng : - Quốc hội thông qua tổng số thu, chi NSNN cả 4 cấp và chi tiết theo lĩnh vực. - Quốc hội quyết định chi tiết dự toán ngân sách trung ương (tổng số thu, vay nợ và chi tiết ngân sách giao cho các Bộ, cơ quan trung ương, số bổ sung của NSTW cho các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương). Tương tự, HĐND quyết đinh ngân sách cấp mình và thông qua tổng số ngân sách địa phưuơng chi tiết theo lĩnh vực . 2. Bổ sung thêm các quy định về nguyên tắc cân đối ngân sách nhà nước theo hướng : - Tách các khoản vay ra khỏi tổng nguồn thu và đưa ra nguyên tắc giới hạn các khoản vay bù đắp thiếu hụt ngân sách (khống chế vay theo tỷ lệ GDP , hoặc theo tỷ lệ trong tổng số chi hoặc giới hạn bằng tổng dư nợ vay trên GDP) - Mở rộng quyền vay để đầu tư cho ngân sách tỉnh, thành phố với điều kiện đầu tư có hiệu quả và đảm bảo trả được nợ. 3. Bổ sung các quy định có tính nguyên tắc về : - Quản lý các quỹ tài chính nhà nước (bao gồm cả dự trữ tài chính nhà nước về nội tệ, ngoại tệ và hiện vật). - Quản lý nợ trong nước và nước ngoài. - Quản lý các khoản vay của Chính phủ để cho vay lại. - Hỗ trợ doanh nghiệp, hỗ trợ các đoàn thể (mục tiêu, điều kiện, phương thức..) 4. Xử lý tình trạng trùng lắp về quyết định ngân sách địa phương theo một trong hai phương án : Phương án 1 : Quy định Quốc hội thông qua dự toán ngân sách nhà nước và quyết định dự toán ngân sách trung ương. Đây là cách xử lý tốt nhất nhưng cần sửa lại quy định tại điều 84 của Hiến pháp. Phương án 2 : Quy định Hội đồng nhân dân quyết định dự toán ngân sách cấp mình sau khi Quốc hội (hoặc Hội đồng nhân dân cấp trên quyết định ngân sách). 5. Sửa đổi nhiệm vụ quyền hạn và trách nhiệm trong lĩnh vực ngân sách của Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các Bộ và Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân địa phương phù hợp với dự kiến sửa đổi Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân. 6. Đưa thêm vào luật các quy định về việc lập và quyết định ngân sách trung hạn và bảo lưu ngân sách theo dự án và theo chương trình mục tiêu từ niên độ này sang niên độ tiếp theo. 7. Sửa đổi phân định nguồn thu, nhiệm vụ chi của ngân sách các cấp theo 2 phương án : Một là, nếu vẫn để trong Luật ngân sách thì : - Tăng thêm nguồn thu, nhiệm vụ chi cho ngân sách địa phương. - Đổi mới cơ chế thưởng ngân sách cho ngân sách địa phương, trong đó tách riêng cơ chế thưởng đặc thù cho các vùng đặc biệt khó khăn và các vùng kinh tế trọng điểm. - Quy định cụ thể về phương pháp tính bổ sung từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới. - Phân cấp mạnh hơn việc ra chế độ thu phí, lệ phí, các khoản phụ thu cho Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Hai là, tách các quy định cụ thể về phân định nguồn thu và nhiệm vụ chi chuyển thành quy định ở văn bản dưới luật để đảm bảo tính ổn định của luật. 8. Cho phép thu chênh lệch giá trong các điều kiện cụ thể. 9. Thực hiện giao ổn định dự toán ngân sách cho một số Bộ, đơn vị dự toán cấp I (ổn định toàn bộ theo thời kỳ, ổn định một số nhiệm vụ, khoán lương...). 10. Đổi mới quy trình lập, chấp hành, quyết toán ngân sách theo hướng lập, duyệt ngân sách sớm hơn (1/3) và theo chế độ chi tiêu (tiêu chuẩn, định mức) cho phép guiao ngân sách trong quý I năm sau. - Thực hiện (từng bước) việc cấp ngân sách theo dự toán, tức là sau khi có dự toán được duyệt, đơn vị rút thẳng tiền từ kho bạc; bỏ chế độ cấp phát của cơ quan tài chính. - Thực hiện nguyên tắc thanh toán không dùng tiền mặt trong quản lý chi ngân sách nhà nước. - Quyết toán ngân sách theo hai cấp độ: theo nhiêm vụ và theo niên độ. 11. Thay hệ thống chỉ tiêungân sách nhằm phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế (hệ thống GFS - Government Financial System - của IMF), đảm bảo đồng nhất giữa chỉ tiêu dự toán, chỉ tiêu cấp phát và chỉ tiêu quyết toán ; sửa đổi mục lục ngân sách nhà nước. 12. Mở rộng kiểm toán ngân sách theo hướng bắt buộc và chuyển cơ quan kiểm toán sang trực thuộc Quốc hội. 13. Bổ sung các quy định về cơ chế chi vượt dự toán và ngoài dự toán ngân sách. 14. Bổ sung các quy định về cơ chế quản lý các quỹ ngoài ngân sách. Phần thứ sáu Kiểm toán Nhà nước - công cụ để tăng cường kỷ luật và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách. Kiểm toán là hoạt động thông thường trong nền kinh tế các nước, song đối với Việt Nam, đây là một nội dung mới và chỉ thực sự phát huy tác dụng sau khi Luật ngân sách nhà nước ra đời và đi vào cuộc sống. Nội dung của kiểm toán là qúa trình kiểm tra các chứng từ, sổ sách kế toán, các bảng cân đối và các báo cáo kế toán, quyết toán để xác định tính trung thực, đầy đủ, chính xác, hợp pháp luật của quá trình hoạt động trong thời gian được kiểm toán. Với nội dung như trên, hoạt động kiểm toán có phạm vi rất rộng và có ý nghĩa rất lớn trong hoạt động kinh tế của bản thân đơn vị cũng như các cơ quan quản lý nhà nước. Riêng trong lĩnh vực quản lý ngân sách, do đặc điểm của việc sử dụng ngân sách là sử dụng công quỹ, tức là tài sản của Nhà nước nên đòi hỏi phải được kiểm tra một cách hết sức chặt chẽ để đảm bảo thực hiện đúng các quy trình của pháp luật. Chính vì vai trò đặc biệt đó nên Luật Ngân sách nhà nước quy định "Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo việc tổ chức kiểm toán, quyết toán ngân sách nhà nước trước khi trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê chuẩn". 1. Yêu cầu tất yếu và hoàn cảnh ra đời của kiểm toán nhà nước: Hiện nay, hoạt động kiểm toán nói chung và kiểm toán nhà nước nói riêng đ∙ trở thành một nhu cầu tất yếu của nền kinh tế chuyển đổi, là sự đòi hỏi khách quan của cơ chế thị trường trong công cuộc xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam. Để thực hiện được những mục tiêu đ∙ đề ra trong hoạt động sản xuất kinh doanh, phấn đấu đạt hiệu quả cao nhất với chi phí thấp nhất thì người quản lý phải biết được quá trình diễn biến của các hoạt động sản xuất từ đầu vào đến đâù ra và quá trình hạch toán kinh tế có đảm bảo đúng mục đích không, có đúng phát luật hiện hành của nhà nước không. Đồng thời tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển năng động , đảm bảo "sân chơi" chung phù hợp với luật pháp trong nước và thông lệ quốc tế. Nếu hoạt động kiểm toán nói chung và hoạt động kiểm toán nhà nước nói riêng được tiến hành một cách thường xuyên và đi vào nề nếp thì sẽ giúp các cơ quan l∙nh đạo và các nhà quản lý thấy rõ tác dụng của các hoạt động ấy đến mức nào, có những vấn đề gì cần phải xem xét chấn chỉnh để thực hiện tốt mọi chế độ chính sách của nhà nước. Rõ ràng, hoạt động kiểm toán của kiểm toán nhà nước có vị thế hết sức quan trọng đối với việc quản lý kinh tế không chỉ ở tầm vĩ mô mà còn ở cả tầm vi mô. Kiểm toán nhà nước ra đời trong bối cảnh nền kinh tế nước ta đang trong quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung sang nền kinh tế thị trường có sự quản lý của nhà nước; đáp ứng sự đòi hỏi tất yếu của công cuộc đổi mới, cải cách hành chính nhà nước và xây dựng nhà nước pháp quyền. Kiểm toán nhà nước là một cơ cấu mới trong hệ thống cơ quan quyền lực Nhà nước thực hiện chức năng kiểm tra, kiểm soát tài chính công của quốc gia. 2.Chức năng nhiệm vụ và các hoạt động chủ yếu của Kiểm toán nhà nước: Kiểm toán nhà nước có chức năng nhiệm vụ kiểm tra và xác nhận tính đúng đắn, hợp pháp của các số liệu kế toán, báo cáo quyết toán của các cơ quan Nhà nước, đơn vị kinh tế Nhà nước, các đoàn thể quần chúng, các tổ chức x∙ hội có sử dụng kinh phí do Ngân sách nhà nước cấp. Bên cạnh nhiệm vụ chính là xây dựng tổ chức bộ máy và thực hiện kế hoạch kiểm toán hàng năm, kiểm toán nhà nước còn tiến hànhcác công tác chuẩn bị cho hướng phát triển lâu dài của ngành, như : Nghiên cứu các đề tài khoa học liên quan đến địa vị pháp lý, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ chế hoạt động của cơ quan kiểm toán nhà nước, nghiên cứu soạn thảo chuẩn mực và quy trình kiểm toán... Các hoạt động chủ yếu của kiểm toán nhà nước: - Kiểm toán Ngân sách Nhà nước. - Kiểm toán doanh nghiệp nhà nước - Kiểm toán đầu tư xây dựng cơ bản và dự án chính phủ - Kiểm toán chương trình đặc biệt - Kiểm toán nội bộ. 3. Quá trình hình thành của kiểm toán nhà nước: Kiểm toán Nhà nước Việt Nam được thành lập theo Nghị định số 70/CP ngày 11/7/1994 của Chính Phủ. Là cơ quan mới được thành lập đầu tiên của nước ta, kiểm toán nhà nước đ∙ nhanh chóng xây dựng cơ sở vật chất, kỹ thuật (đ∙ hình thành các cơ quan kiểm toán tại các khu vực: phía Bắc, phía Nam, Miền trung, Miền Tây Nam Bộ) , tổ chức bộ máy(từ 5 đầu mối tổ chức ban đầu nay đ∙ phát triển thành 11 đầu mối tổ chức ) và cán bộ( năm 1994 chỉ có 60 người, nay kiểm toán nhà nước đ∙ có đội ngũ cán bộ là 460 người), tiếp tục xây dựng và hoàn thiện cơ sở pháp lý cho hoạt động kiểm toán nhà nước, bồi dưỡng cán bộ kiểm toán viên, đồng thời bắt tay ngay vào kiểm toán theo chương trình kế hoạch kiểm toán hàng năm được Thủ Tướng Chính phủ phê duyệt với phương châm vừa làm, vừa