Chuyên đề Đào tạo nghề cho người lao động ở tỉnh Phú Thọ

nh©n kü thuËt l©m nghiÖp 4, t¨ng 105,6% (674 ng­êi ). §©y lµ møc t¨ng quy m« t­¬ng ®èi lín cña c¸c tr­êng nh»m gi¶i quyÕt nhu cÇu bøc xóc vÒ c«ng nh©n kü thuËt tron gthêi ®iÓm hiÖn t¹ivµ t­¬ng lai. Tuy nhiªn , quy m« ®µo t¹o vÉn cßn nhá bÐ ch­a ®¸p øng yªucÇu vÒ c«ng nh©n ký thuËt cña c¸c ngµnh nghÒ . Quy m« ®µo t¹o chØ t¨ng ë mét sè ngµnh nghÒ cßn l¹i t¨ng rÊt chËm thËm chÝ kh«ng t¨ng dÉn ®Õn n¬i thõa, n¬i thiÕu lµm h¹n chÕ sù ph¸t triÓn. Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m ë c¸c ngµnh nghÒ nhÊt lµ trong ngµnh c«ng nghiÖp - X©y dùng t¨ng 3,3 % (tõ 45,3% n¨m 1997 lªn 48,6% n¨m 1999) vµ ngµnh th­¬ng m¹i - dÞch vô t¨ng 3,2 % ( tõ 51,1 n¨m 1997 lªn 54,3 % n¨m 1999) . Tuy nhiªn , víi n«ng l©m nghiÖp , thuû s¶n tû lÖ lao ®éng qua ®¹o t¹o ®· qu¸ thÊp l¹i kh«ng më réng quy m« t­¬ng xøng trong khi tiÒm n¨ng ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp, thuû s¶n cßn rÊt lín. BiÓu 5 : Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o cña c¸c ngµnh. ChØ tiªu ®¬n vÞ 1997 1998 1999 1999/1997 1. Tæng sè lao ®éng 2. Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o - C«ng nghiÖp - x©y dùng - Th­¬ng m¹i - dÞch vô - N«ng l©m thuû s¶n Ngh×n ng­êi % % % % 643,4 16 45,3 51 6,9 655,3 17 46,7 52 7,3 662,5 18,2 48,6 54,2 7,9 + 19,1 + 2,2 + 3,3 + 3,2 + 1,0 (Nguån : Thùc tr¹ng lao ®éng - viÖc lµm n¨m 1999.) Lùc l­îng lao ®éng n«ng ngiÖp Phó thä hiÖn cã ®Õn 478.000 ng­êi chiÕm 79,8% lùc l­îng lao ®éng cña tØnh . Sè lao ®éng ®· ®­îc ®µo t¹o kü thuËt rÊt Ýt, tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o míi chiÕm 0,9% nÕu tÝnh c¶ sè lao ®éng n«ng nghiÖp ®­îc tËp huÊn båi d­ìng kü thuËt th× míi ®¹t tû lÖ 7,9%. Bªn c¹nh viÖc ®µo t¹o c¸n bé cã tr×nh ®é trung cÊp, ngµnh n«ng nghiÖp ®· tæ chøc hÖ thèng khuyÕn n«ng tõ tØnh ®Õn huyÖn lµm nhiÖm vô tËp huÊn chuyÓn giao kiÕn thøc cho n«ng d©n. BiÓu 7 : B¸o c¸o kÕt qu¶ tËp huÊn kü thuËt cho n«ng d©n. (§¬n vÞ : L­ît ng­êi) Ngµnh nghÒ 1998 1999 2000 1. Trång trät 2.Ch¨n nu«i 3. Thó y 4. B¶o vÖ thùc vËt 5. Thuû s¶n 6. L©m nghiÖp 7. KhuyÕn n«ng 8. Dù ¸n PTNTMN ®µo t¹o theo c¸c chuyªn ®Ò 6.214 3.434 130 2.730 828 1.450 102 6.580 8820 4.327 90 15.441 740 1.724 209 6.700 13.458 5.374 160 9.996 1.380 2.488 500 6.621 (Nguån së n«ng nghiÖp ph¸t triÓn n«ng th«n Phó Thä) Ngoµi ra cßn tæ chøc ®µo t¹o cho c¸c ®èi t­îng ng­êi tµn tËt, ng­êi cã hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n gÇn 1000 ng­êi, c¸c doanh nghiÖp, c¸ nh©n, tæ chøc ®µo t¹o theo h×nh thøc kÌm cÆp truyÒn nghÒ cho gÇn 120 ng­êi gåm c¸c ngµnh nghÒ : méc, nÒ, thñ c«ng mü nghÖ, may mÆc, ... c«ng t¸c truyÒn nghÒ, kÌm cÆp n©ng cao tay nghÒ ë c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng t¹o ®iÒu kiÖn, ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ gãp phÇn ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, t¨ng tû lÖ sö dông thêi gian lao ®éng trong n¨m cña lao ®éng t¹i ®Þa ph­¬ng, gi¶m thÊt nghiÖp tr¸ h×nh. Tuy nhiªn quy m« ®µo t¹o nµy cßn nhá bÐ vµ mang tÝnh chÊt tù gi¸c, tù ph¸t chø ch­a cã hÖ thèng tæ chøc ®µo t¹o, kÌm cÆp, truyÒn nghÒ mang tÝnh hÖ thèng khoa häc vµ hiÖu qu¶. 1.3 Ph©n tÝch c¬ cÊu chÊt l­îng ®µo t¹o qua c¸c n¨m . C¬ cÊu ®µo t¹o nguån nh©n lùc trong nh÷ng n¨m qua nãi chung vµ ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt nãi riªng ch­a hîp lý. Sè c«ng nh©n kü thuËt vµ thî cã tay nghÒ cao cßn qu¸ Ýt . ®· thÕ viÖc sö dông vµ bè trÝ l¹i ch­a hîp lý. Do vËy kh«ng nh÷ng ph¸t huy ®­îc tèt h¬n mµ ngµy cµng mai mét ®éi ngò nµy. BiÓu 8 : C¬ cÊu ®µo t¹o qua c¸c n¨m. ChØ tiªu 1997 1998 1999 1. Lao ®éng trong ®é tuæi cã kh¶ n¨ng lao ®éng. Trong ®ã: cã CMKT. 2. Tû träng lao ®éng cã CMKT + C§, §H, trªn §H + THCN + CNKT 602,4 100,8 16 16,3 32,6 51,1 614,0 104,38 17 16,6 32,4 51 621,5 113,1 18,2 17 31 52 (Nguån : B¸o c¸o c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ n¨m 1999.) Nh­ vËy tõ n¨m 1997 ®Õn nay tØnh ®· cã nhiÒu cã g¾ng trong c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nãi chung vµ ®µo tao nghÒ nãi riªng ®· ®­a tæng sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o tõ 16% (n¨ 1997) lªn 18,2% (n¨m 1999). Trong tæng sè lao ®éng trong ®é tuæi cã kh¶ n¨ng tham gia lao ®éng n¨m 1999 lµ 621,5 ngh×n ng­êi, sè cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt chiÕm 18,2% so víi n¨m 1997 t¨ng 2,2%, sè cßn l¹i81,8% lµ lao ®éng phæ th«ng ch­a qua ®µo t¹o . Nh­ vËy hiÖn t¹i ë Phó thä cø 1000 lao ®éng trong ®é tuæi cã kh¶ n¨ng tham gia lao ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n míi cã 182 ng­êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt. Theo sè liÖu ®iÒu tra vµ b¸o c¸o cña 118 doanh nghiÖp TW vµ ®Þa ph­¬ng ®ãng trªn ®Þa bµn (kh«ng®iÒu tra c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh b­u ®iÖn, vËn t¶i ®­êng s¾t ) cho thÊy :tæng sè c«ng nh©n kü thuËt lµ 31.692 ng­êi ®­îc ph©n bæ vµo c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n: C«ng nghiÖp 66% (20.977 ng­êi ); n«ng l©m nghiÖp, thuû s¶n 6,4% (2.060 ng­ßi ); ngµnh XDCB 14,6% (4.711)µnh GTVT 7% (2.240 ng­ßi ), ngµnh du lÞch vµ c¸c ngµnh dÞch vô kh¸c 6% (1.704 ng­ßi). Trong tæng sè CNKT :31.692 ng­êi ®­îc xÕp theo tr×nh ®é tay nghÒ nh­ sau: BËc 2- 3 cã 39% (13.678 ng­êi ) BËc 4-5 cã 42.83% (15. O78 ng­êi) BËc 6 cã 7,45% (2.633 ng­êi ) BËc 7 cã 0,8% (303 ng­êi ) Nh­ vËy so víi yªu cÇ thùc tÕ th× thî cã tr×ng ®é lµnh nghÒ , thî bËc coa cã nhiÒu kinh nghiÖm l©u n¨m rÊt Ýt. Nguyªn nh©n lµ do nh÷ng n¨m 1988- 1991 c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh s¾p xÕp l¹i s¶n xuÊt cho ng­êi lao ®éng ®ñ n¨m c«ng t¸c nghØ h­u, nghØ mÊt søc lao ®éng , ch¹y ra ngoµi lµm (chñ yÕu lµ thî bËc cao), mÆt kh¸c chÕ ®é ®·i ngé vµ khuyÕn khÝch thî bËc cao ch­a ®­îc c¸c doanh nghiÖp quan t©m hoÆc kh«ng cã nhu cÇu sö dông nªn kh«ng tæ chøc ®µo t¹o , båi d­ìng , n©ng cao tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng . §¸ng chó ý lµ sù mÊt c©n ®èi vÒ tû träng ®µo t¹o gi÷a ®¹i häc, cao ®¼ng, trung häc chuyªn nghiÖp, c«ng nh©n kü thuËt. N¨m 1990 tû lÖ ®¹i häc , cao ®¼ng lµ 15,6%, trung häc chuyªn nghiÖp lµ38,5% , c«ng nh©nkü thuËt44,9% ®Õn n¨m 1999 tû lÖnµy lµ 17%; 31%; 52%. VËy c¬ cÊu ®µo t¹o cña Phó thä thÓ hiÖn qua tû lÖ gi÷a ®¹i häc, cao ®¼ng - trung häc chuyªn nghiÖp - c«ng nh©n kü thuËt hiÖn nay lµ 1- 1,8 -3,0. Trong khi ë c¸c n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn tû lÖ nµy lµ 1- 4- 10. Chøng tá ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt cña tØnh thiÕu nghiªm träng. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ do sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc ch­a hiÖu qu¶ ThÓ hiÖn : - ViÖc ®iÒu tiÕt qu¶n lý , gi¸m s¸t thùc hiÖn c¸c chØ tiªu tuyÓn sinh ë c¸c bËc häc, ngµnh häc, khèi häc ... cßn bÊt hîp lý. C¸c tr­êng , c¸c ngµnh häc... më r«ng hoÆc thu hót chØ tiªu tuyÓn sinh tuú ý dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cã nh÷ng chuyªn ngµnh thõa l¹i cµng thõa, thiÕu l¹i cµng thiÕu. - C¸c chÝnh s¸ch , biÖn ph¸p khuyÕn khÝch theo hoc nh÷ng ngµnh häc , khèi ngµnh häc mµ x· héi cÇn nh­ng b¶n th©n ®èi t­îng kh«ng muèn theo häc ch­a hiÖu qu¶. - ViÖc më réng trµn lan c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o còng lµ mét nguyªn nh©n g©y ra t×nh tr¹ng nµy Nh­ vËy h×nh th¸p trÝ tuÖ ®· biÕn thµnh mét h×nh ch÷ nhËt víi hai canh ®¸y gÇn b»ng nhau. Phó Thä ch­a cã nhiÒu lùc l­îng lao ®éng cã häc hµm häc vÞ cao nh­ng rÊt thiÕu ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ. Sè c«ng nh©n kü thuËt vµ thî cã tay nghÒ cao cßn qu¸ Ýt , ®· thÕ viÖc sö dông vµ bè trÝ kh«ng hîp. Kho¶ng c¸ch chªnh lÖch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n vÒ tû träng lùc l­îng cã tr×ng ®é chuyªn m«n kü thuËt ngµy cang réng ra .N¨m 1997, tû lÖ lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt cña thµnh thÞ vµ n«ng th«n lÇn l­ît lµ 31,5% vµ 7,2% th× ®Õn n¨m 2000 co sè nµy lµ 33,7% vµ 7,8%. Do vËy møc chªnh lÖch vÒ tû lÖ lùc l­îng lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt cña thµnh thÞ vµ n«ng th«n vµo c¸c n¨m1997 vµ 2000 lµ 24,3% (31,5- 7,2%) vµ 25,9 (33,7- 7,8) t¨ng 1,6%. Bªn c¹nh ®ã tû lÖ gia t¨ng kh¸c nhau. Lao ®éng kh«ng cã chuyªn m«n kü thuËt gi¶m ë thµnh thÞ, tû lÖ nµy gi¶m tõ 68,5% (1997) xuèng cßn 66,3% (2000) ®èi víi lùc l­îng lao ®éng n«ng th«n, tû lÖ nµy gi¶m tõ 92,8% (1997) xuèng cßn 92,2% (2000). Nh­ vËy tèc ®é gia t¨ng tû lÖ lao ®éng cã chuyªn m«n kü thuËt cña thµnh thÞ lín h¬n nhiÒu so víi tû lÖ nµy cña n«ng th«n . C¬ cÊu gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng rÊt bÊt hîp lý . §iÒu nµy dÉn ®Õn thiÕu c«ng nh©n kü thuËt , kü thuËt viªn vµ gi¸m s¸t chÊt l­îng nguån nh©n lùc. Xem xÐt tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña lùc l­îng lao ®éng Phó Thä qua c¸c n¨m 1997- 1999 chóng ta nhËn thÊy mét sè nÐt c¬ b¶n sau : BiÓu 9 : Nguån lao ®éng chia theo tr×nh ®é CMKT. Tr×nh ®é CMKT 1997 1998 1999 1999/1997 Kh«ng cã CMKT S¬ cÊp vµ CNKT kh«ng b»ng CNKT cã b»ng THCN C§, §H, Trªn §H 554.213 17.012 18.561 28.882 10.989 590.794 21.565 16.399 25.474 12.563 567.279 15.676 23.160 32.945 14.343 + 13.066 - 1.336 + 4.599 + 4.063 + 3.354 (Nguån : Thùc tr¹ng lao ®éng - viÖc lµm n¨m 1999) Theo sè liÖu ë b¶ng trªn ta thÊy : VÒ sè l­îng lao ®éng kh«ng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt t¨ng 13.066 ng­êi ( Tõ 554.213 ng­êi /n¨m 1997 lªn 567.279 ng­êi / n¨m 1999 ). Nh­ng so s¸nh vÒ t­¬ng ®èi th× l¹i gi¶m 2,2% (Tõ 84% n¨m 1997 xuèng cßn 81,8% n¨m 1999 ). Tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o n¨m 1999 so víi n¨m 1997 t¨ng 2,2% (Tõ 16% n¨m 1997 lªn 18,2% n¨m 1999 ). §©y lµ dÊu hiÖu tÝch cùc ph¶n ¸nh chÊt l­îng nguån nh©n lùc ngµy cµng t¨ng. Tuy nhiªn tû lÖ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt nh­ vËy vÉn cßn thÊp ch­a ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. H¬n n÷a, c¬ cÊu cßn bÊt hîp lý lµm c¶c trë sù ph¸t triÓn . Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng­êi lao ®éng cßn thÊp ®iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn ë biÓu sau : BiÓu 10 : Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña lùc l­îng lao ®éng tØnh Phó thä. Tr×nh ®é v¨n ho¸ 1997 1998 1999 SL % SL % SL % Kh«ng biÕt ch÷ vµ ch­a tèt nghiªp tiÓu häc §· tèt nghiÖp tiÓu häc §· tèt nghiÖp THCS §· tèt nghiÖp THPT 57.156 97.923 354.547 120.037 9,08 15,55 56,31 19,06 47.593 122.273 360.527 136.402 7,14 18,34 54,07 20,45 52.286 113.630 325.599 167.888 7,83 16,98 48,64 25,08 (Nguån : Thùc tr¹ng lao ®éng viÖc lµm n¨m 1999) Tû lÖ lao ®éng ch­a biÕt ch÷ vµ ch­a tèt nghiÖp tiÓu häc cßn kh¸ cao, tuy vËy ®ang cã xu h­íng gi¶m dÇn. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Tr×nh ®é v¨n ho¸ hiÖn nay cña ng­êi lao ®éng vÉn thÊp so víi møc trung b×nh chung cña c¶ n­íc vµ c¸c tØnh ®ång b»ng. §iÒu nµy lµm ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng ®µo t¹o nguån nh©n lùc nãi chung vµ ®¹o t¹o nghÒ nãi riªng. Theo b¸o c¸o thèng kª cña Phßng ®µo t¹o nghÒ (Së L§- TBXH ) tØnh Phó Thä cã kÕt qu¶ nh­ sau: §¬n vÞ : Ng­êi N¨m 1997 N¨m 1998 N¨m 1999 Sè tèt nghiÖp Cã viÖc lµm Tèt nghiÖp Cã viÖc lµm Tèt nghiÖp Cã viÖc lµm 3.654 2,725 4.606 2.748 4.747 2.640 Theo kÕ qu¶ trªn th× sè häc sinh häc nghÒ tèt nghiÖp t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, n¨m1999 so víi n¨m 1997 t¨ng thªm 1.113 ng­êi. Nh­ng sè t×m ®­îc viÖc lµm sau khi tèt nghiÖp l¹i kh«ng t¨ng , thËm chÝ cßn gi¶m, n¨m 1999 so víi n¨m1997 gi¶m 85 ng­êi . Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng trªn lµ do : -C¬ cÊu ngµnh nghÒ ®¹o t¹o kh«ng phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Do mét sè tr­êng tù ý më réng quy m« mét c¸ch trµn lan dÉn ®Õn cã ngµnh thõa, ngµnh thiÕu c«ng nh©n kü thuËt. ChÊt l­îng ®µo t¹o ch­a cao, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu tõ phÝa nh÷ng ng­êi sö dông lao ®éng. Tãm l¹i, c«ng t¸c ®¹o t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng ë Phó Thä hiÖn cßn nhiÒu bÊt cËp, ch­a thÓ ®¸p øng ®­îc nguån lao ®éng cã chÊt l­îng cao, sè l­îng lín cho CNH-H§H ®Êt n­íc vµ ®­a nÒn kinh tÕ x· héi cña tØnh ph¸t triÓn nhanh trong thêi gian tíi. Bëi vËy, Phó Thä cÇn cã kÕ ho¹ch vµ chiÕn l­îc phï hîp ®Ó ph¸t triÓn c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ trong hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai 2. Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ 2.1. Gi¸o viªn ®µo t¹o nghÒ Gi¸o viªn ®µo t¹o nghÒ lµ lùc l­îngcã t¸c ®éng trùc tiÕp lªn chÊt l­îng c«ng t¸c gi¶ng d¹y, ®µo t¹o nghÒ. N¨ng lùc cña gi¸o viªn ®µo t¹o nghÒ quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ, thÓ hiÖn ë lùc l­îng lao ®éng sau khi ®­îc ®µo t¹o nghÒ. Tuy vËy, sè l­îng vµ chÊt l­îng cña ®éi ngò gi¸o viªn ®µo t¹o nghÒ cßn rÊt h¹n chÕ. Chóng ta cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng qu¸t qua biÓu sau: BiÓu 11: C¸n bé c«ng nh©n viªn chøc ®µo t¹o nghÒ tØnh Phó Thä ChØ tiªu Sè l­îng % 1. Tæng sè CBCNVC 551 - 2. C¸n bé gi¶ng d¹y (CBGD) 300 100 3. CBGD chia theo tr×nh ®é chuyªn m«n + §¹i häc, trªn ®¹i häc 146 48,7 + Cao ®¼ng 45 15 + THCN 54 18 + Tr×nh ®é kh¸c 55 18,3 4. CBGD chia theo th©m niªn gi¶ng d¹y + D­íi 5 n¨m 73 24,3 + 5 ¸ 10 n¨m 97 32,3 + 10 ¸ 20 n¨m 89 29,7 + Trªn 20 n¨m 41 13,7 (Nguån: Phßng ®µo t¹o nghÒ - Së Lao ®éng TBXH Phó Thä) Toµn ngµnh d¹y nghÒ hiÖn cã: 551 c¸n bé gi¸o viªn, trong ®ã cã 300 gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y gåm 2 th¹c sü, 144 ®¹i häc, 45 cao ®¼ng, 54 trung häc chuyªn nghiÖp vµ 55 tr×nh ®é CNKT. Tr×nh ®é n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y cßn nhiÒu h¹n chÕ, tû lÖ gi¸o viªn trùc tiÕp gi¶ng d¹y cã tr×h ®é: §¹i häc, trªn ®¹i häc chiÕm: 48,7% Cao ®¼ng chiÕm: 15% Trung häc chuyªn nghiÖp chiÕm: 18% C«ng nh©n kü thuËt chiÕm 18,3% Nh­ vËy, tû lÖ gi¸o viªn d¹y nghÒ cã tr×nh ®é ®¹i häc vµ trªn ®¹i häc lµ t­¬ng ®èi cao nh­ng tû lÖ gi¸o viªn cã tr×nh ®é trung häc chuyªn nghiÖp vµ c«ng nh©n kü thuËt còng rÊt lín. Thªm vµo ®ã, chØ cã kho¶ng 45% sè gi¸o viªn ®­îc ®µo t¹o tõ c¸c tr­êng s­ ph¹m kü thuËt vµ ®­îc båi d­ìng nghiÖp vô s­ ph¹m bËc I vµ bËc II lµ ®­îc trang bÞ kiÕn thøc vÒ s­ ph¹m. Cßn l¹i 55% lµ ch­a qua ®µo t¹o kiÕn thøc ban ®Çu vÒ s­ ph¹m. Do ®ã kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t kiÕn thøc cho ng­êi häc cßn h¹n chÕ, ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l­îng ®µo t¹o vµ d¹y nghÒ. V× vËy, ®Ó ®­a c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ cña tØnh Phó Thä lín m¹nh h¬n n÷a ®ßi hái tr×nh ®é cña gi¸o viªn nµy ph¶i ®­îc båi d­ìng, n©ng cao h¬n n÷a c¶ vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, lÉn tr×nh ®é s­ ph¹m ®Ó ®¸p øng yªu cÇu gi¶ng d¹y. Trong tæng sè c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc ngµnh ®µo t¹o nghÒ, sè l­îng gi¸o viªn tham gia gi¶ng d¹y so víi c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc ë c¸c tr­êng cßn thÊp (chiÕm 54,5%). Tõ ®ã dÉn ®Õn bé m¸y qu¶n lý cång kÒnh, chång chÐo kh«ng hiÖu qu¶ g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn t©m lý cña gi¸o viªn. Thªm vµo ®ã, quy m« ®µo t¹o cña c¸c tr­êng t¨ng h¬n so víi tr­íc rÊt nhiÒu, song biªn chÕ gi¸o viªn bÞ ®ãng b¨ng. Sè l­îng gi¸o viªn kh«ng t­¬ng xøng so víi sù gia t¨ng quy m« ®µo t¹o trong mçi n¨m dÉn ®Õn viÖc gi¶ng d¹y qu¸ søc cña gi¸o viªn. §Æc biÖt ë mét sè m«n gi¸o viªn ph¶i d¹y t¨ng ca, t¨ng giê nªn kh«ng cßn thêi gian ®Ó båi d­ìng, n©ng cao tr×nh ®é. TÊt nhiªn, viÖc nµy còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn søc khoÎ gi¸o viªn vµ chÊt l­îng ®µo t¹o. Tuæi ®êi b×nh qu©n cña gi¸o viªn toµn ngµnh kho¶ng 45 tuæi, mét sè tr­êng cã nhiÒu gi¸o viªn cao tuæi nh­: cao ®¼ng hãa chÊt, trung häc kinh tÕ, trung häc n©ng cao, c«ng nh©n c¬ ®iÖn I. Sè l­îng gi¸o viªn cã kinh nghiÖm gi¶ng d¹y l©u n¨m thÊp. HiÖn nay, sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiÕn bé rÊt nhanh, mét phÇn kh«ng nhá ®éi ngò gi¸o viªn ®µo t¹o nghÒ chËm tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ nªn kh«ng theo kÞp yªu cÇu ph¸t triÓn. Khoa häc c«ng nghÖ tiÕn xa so víi tr×nh ®é gi¸o viªn ®· ®­îc ®µo t¹o tr­íc ®©y. Mét sè m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn ®­îc nhËp vÒ, mét sè gi¸o viªn còng ch­a sö dông thµnh th¹o chø ch­a nãi g× ®Õn ng­êi häc nghÒ. Trang bÞ ph­¬ng tiÖn tèi thiÓu phôc vô cho d¹y nghÒ ®Ó hç trî cho gi¸o viªn ®æi míi ph­¬ng ph¸p nh­: dông cô thÝ nghiÖm, m« h×nh trùc quan, ®Ìn chiÕu... cßn Ýt, trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o vÉn cßn nhiÒu giê häc, tiÕt häc d¹y chay. Mét sè tr­êng ë ph©n t¸n, xa c¸c trung t©m kinh tÕ, v¨n ho¸ nªn kh«ng thu hót ®­îc sè gi¸o viªn trÎ, cã n¨ng lùc vÒ d¹y. V× vËy, ®ßi hái nhµ n­íc vµ tØnh Phó Thä cÇn cã chÕ ®é chÝnh s¸ch ®·i ngé tho¶ ®¸ng ®Ó thu hót ®éi ngò nµy. Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu thÇy gi¸o, c« gi¸o ®· lín tuæi, viÖc häc tËp n©ng cao tr×nh ®é cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Mét sè ngµnh nghÒ ®µo t¹o kh«ng phï hîp, thÝch øng víi hoµn c¶nh hiÖn nay sang ®éi ngò gi¸o viªn thiÕu vµ yÕu nªn lóng tóng trong viÖc chuyÓn ®æi néi dung, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o. ViÖc båi d­ìng ®µo t¹o gi¸o viªn d¹y nghÒ trong thêi gian qua cßn béc léc mét sè h¹n chÕ nh­: ch­¬ng tr×nh båi d­ìng s­ ph¹m bËc I, bËc II ®· ®­îc ban hµnh tõ nhiÒu n¨m nay nh­ng viÖc thùc hiÖn ch­a ®­îc triÖt ®Ó vµ tiÕn ®é cßn chËm. V× vËy, ®Õn nay Phó Thä vÉn cßn mét lùc l­înglín gi¸o viªn d¹y nghÒ ch­a ®­îc phæ cËp ch­¬ng tr×nh s­ ph¹m. Do tæ chøc c¸c líp båi d­ìng, do c«ng viÖc, nhiÒu gi¸o viªn võa gi¶ng d¹y võa tham gia c¸c líp båi d­ìng nªn nh×n chung mét sè gi¸o viªn ch­a ®¹t yªu cÇu vÒ chÊt l­îng ®Æt ra. Bªn c¹nh ®ã, nguån kinh phÝ nhµ n­íc ®Çu t­ cho c«ng t¸c båi d­ìng gi¸o viªn trong thêi gian qua cßn t­¬ng ®èi h¹n hÑp nªn chØ cã c¸c tr­êng c¸c trung t©m d¹y nghÒ cã ®ñ kh¶ n¨ng tæ chøc båi d­ìng cho gi¸o viªn, cßn l¹i ë c¸c trung t©m gi¸o dôc th­êng xuyªn, d¹y nghÒ kh¸c th× kh«ng ®ñ kinh phÝ ®Ó tæ chøc båi d­ìng cho ®éi ngò gi¸o viªn ®µo t¹o, d¹y nghÒ. Nh×n chung, ®éi ngò gi¸o viªn ®µo t¹o nghÒ cña tØnh Phó Thä cßn yÕu vÒ chÊt l­îng, thiÕu vÒ sè l­îng (do sù gia t¨ng vÒ tuyÓn sinh, quy m« ®µo t¹o), n¨ng lùc gi¶ng d¹y, nghiªn cøu khoa häc thÊp, ch­a ®¶m b¶o vÒ c¬ cÊu chñng lo¹i. §éi ngò gi¸o viªn gi¶ng d¹y lý thuyÕt vµ thùc hµnh ch­a ®ång bé. Ngoµi ra, chÝnh s¸ch ®·i ngé ch­a tho¶ ®¸ng nªn kh«ng ph¸t huy ®­îc tiÒm n¨ng vµ nhiÖt huyÕt cña hä. §éi ngò gi¸o viªn d¹y nghÒ chuyªn nghiÖp bÞ ph©n t¸n vµ gi¶m dÇn, tr×nh ®é kh«ng ®­îc n©ng cao ®Ó ®¸p øng víi sù ph¸t triÓn cña kü thuËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. 2.2. C¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ ®µo t¹o nghÒ VÒ c¬ së vËt chÊt: nhµ lµm viÖc, phßng häc, nhµ x­ëng... ch¾p v¸, chñ yÕu lµ tiÕp nhËn l¹i cña c¸c c¬ quan ®Ó söa ch÷a thµnh c¬ së d¹y nghÒ. Trang thiÕt bÞ d¹y nghÒ cña c¸c c¸c c¬ së th× rÊt thiÕu thèn, l¹c hËu vµ kh«ng ®ång bé. Theo sè liÖu thèng kª cña 6 c¬ së d¹y nghÒ tæng gi¸ trÞ tµi s¶n phôc vô cho d¹y nghÒ 3.608 triÖu ®ång trong ®ã nhµ x­ëng 1.364 triÖu ®ång, m¸y mãc thiÕt bÞ 2.214 triÖu ®ång. DiÖn tÝch ®Êt sö dông cho d¹y nghÒ chËt hÑp, kh«ng tËp trung. BiÓu 12: C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña mét sè c¬ së d¹y nghÒ TT Tªn c¬ së DiÖn tÝch (m2 Tæng tµi s¶n (tr.®ång) Tæng diÖn tÝch DTXD Chung Nhµ x­ëng M¸y mãc thiÕt bÞ Tæng B¸n kiªn cè trë lªn 1 Trung t©m DVVL 9.080 2.971 2.094 3.009 1.326 1.683 2 TT xóc tiÕn viÖc lµm thanh niªn 2.700 500 250 224 38 186 3 C¬ së d¹y nghÒ c«ng ®oµn 350 216 216 115 0 115 4 TT c«ng nh©n kü thuËt vµ d¹y nghÒ 254 108 108 30 0 30 5 C«ng ty may S«ng Hång 220 105 105 120 0 120 6 C«ng ty may xuÊt khÈu ViÖt Tr× 215 98 98 110 0 110 Tæng 12.819 3.998 2.871 3.608 1.364 2.244 (Nguån: Phßng ®µo t¹o nghÒ - Së L§TBXH tØnh Phó Thä) ThiÕt bÞ phôc vô gi¶ng d¹y vµ häc tËp hiÖn nay cña c¸c c¬ së d¹y nghÒ tØnh Phó Thä võa thiÕuvÒ sè l­îng, võa yÕu vÒ chÊt l­îng vµ lÖch vÒ chñng lo¹i. PhÇn lín thiÕt bÞ, ®å dïng d¹y häc cña c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ lµ tranh ¶nh, m« h×nh. Sè cßn l¹i lµ m¸y luyÖn kü n¨ng, m¸y thùc hµnh vµ thùc tËp chiÕm tû träng nhá. M¸y mãc phôc vô cho ®µo t¹o thùc hµnh vµ thùc tËp ®¹i bé phËn lµ cò, l¹c hËu, chØ cã kho¶ng 55% m¸y mãc hiÖn t¹i ®¹t yªu cÇu vµ chØ ®¸p øng cho kho¶ng 40% nhu cÇu. VÒ thiÕt bÞ ®µo t¹o nghÒ cña mét sè nghÒ chñ yÕu th× phÇn lín c¸c trang thiÕt bÞ ®µo t¹o cña c¸c tr­êng kh«ng ph¶i lµ c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô cho c«ng t¸c ®µo t¹o, m¸y mãc thiÕt bÞ ®­îc thu l¹i tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau (hÇu hÕt lµ c¸c trang thiÕt bÞ cò ®· ®­îc thanh lý cña c¸c nhµ m¸y, xÝ nghiÖp). Do ®ã, kh«ng cã tÝnh ®ång bé vÒ hÖ thèng, tÝnh s­ ph¹m thÊp, ®iÒu nµy ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng cña ®µo t¹o. ChØ cã mét sè tr­êng hîp ®· cè g¾ng ®Çu t­ ®Ó tõng b­íc b sung trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i nh­: CNKT giÊy, CNKT L©m nghiÖp, CNKT ho¸ chÊt... cßn c¸c tr­êng vµ c¬ së cßn l¹i ®a sè trang thiÕt bÞ m¸y mãc l¹c hËu, kh«ng ®¸p øng yªu cÇu. Trong viÖc ®Çu t­ c¬ së vËt chÊt míi chØ chó träng vÒ x©y dùng c¬ b¶n, ®Çu t­ thiÕt bÞ ch­a ®­îc quan t©m. C¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ®¾t tiÒn vµ kh«ng thèng nhÊt gi¸ nªn khi duyÖt xin vèn th­êng khã chÊp nhËn, thªm vµo ®ã sù ®Çu t­ ch­a ®óng møc vµ ch­a hîp lý nªn trang thiÕt bÞ ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ®µo t¹o. ë mét sè c¬ së ®µo t¹o nh­: c¬ së d¹y nghÒ c«ng ®oµn, Trung t©m c«ng nh©n kü thuËt vµ d¹y nghÒ, C«ng ty may S«ng Hång... thËm chÝ cßn kh«ng cã c¶ nhµ x­ëng ®Ó häc viªn thùc tËp. §èi víi c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ chÝnh quy ®­îc x©y dùng c¸ch ®©y kh¸ l©u. Quy m« ®µo t¹o lóc Êy hÕt søc nhá bÐ, ngµy nay quy m« ®µo t¹o cña mçi tr­êng ®Òu t¨ng lªn hµng chôc lÇn; ®éi ngò c¸n bé, gi¸o viªn còng t¨ng lªn c¬ së vËt chÊt cña c¸c tr­êng th× t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Kh«ng t­¬ng xøng víi møc ®é t¨ng quy m«. ChÝnh v× thÕ, hiÖn t¹i c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ cña tØnh Phó Thä rÊt thiÕu chç lµm viÖc. Chç lµm viÖc chØ dµnh cho c¸n bé phßng ban, hÇu hÕt gi¸o viªn ph¶i lµm viÖc ë nhµ. §iÒu nµy ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn viÖc qu¶n lý lao ®éng còng nh­ viÖc tiÕp xóc gi÷a thµy vµ trß trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y, häc tËp. Nh×n chung, c¬ së vËt chÊt cho ®µo t¹o nghÒ cßn thiÕu nhÊt lµ ®èi víi c¸c c¬ së d¹y nghÒ do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý, nhiÒu thiÕt bÞ l¹c hËu so víi sù tiÕn bé cña khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn nay. §Ó ®¸p øng nhu cÇu ®µo t¹o víi quy m« lín trong hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai ®ßi hái toµn ngµnh còng nh­ tõng tr­êng vµ tõng c¬ së d¹y nghÒ ph¶i cè g¾ng, nç lùc ®Çu t­ h¬n n÷a ®Ó n©ng cao chÊt l­îng, t­¬ng xøng víi quy m« ®µo t¹o. 2.3. Nguån vèn ®µo t¹o VÒ ng©n s¸ch nhµ n­íc: Theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ t¨ng tû lÖ ng©n s¸ch cho ®µo t¹o nghÒ trong tæng ng©n s¸ch cho gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lªn 6,5% vµo n¨m 1995 vµ 7,3% vµo n¨m 2000. §Ó ®¹t ®­îc tû lÖ trªn, ng©n s¸ch Phó Thä chi cho ®µo t¹o nghÒ n¨m 2000 tõ 10-11 tû ®ång (n¨m 1998 chi cho d¹y nghÒ 219,3 triÖu ®ång vµ n¨m 1999 lµ 366,8 triÖu ®ång). Cã thÓ nãi ng©n s¸ch nhµ n­íc tØnh Phó Thä chi cho ®µo t¹o nghÒ lµ qu¸ thÊp so víi quy ®Þnh cña ChÝnh phñ còng nh­ thùc tÕ c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ ®ßi hái. Do ®ã, c¸c tr­êng, c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ ph¶i tranh thñ khai th¸c c¸c nguån lùc tõ x· héi ho¸ ®µo t¹o nghÒ nh­: c¸c kho¶n ®ãng gãp cña ng­êi häc theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, c¸c kho¶n ®ãng gãp cña ng­êi sö dông lao ®éng vµ mét sè nguån kh¸c. BiÓu 13: Tæng chi cho ®µo t¹o qua c¸c n¨m ChØ tiªu 1997 1998 1999 Tæng chi cho ®µo t¹o 373,3 549,9 1.688,8 Trong ®ã: Ng©n s¸ch: 54,9 219,3 366,8 + Chi th­êng xuyªn 54,9 210,3 189,8 + X©y dùng c¬ b¶n 0 9,6 60 + Ch­¬ng tr×nh môc tiªu 0 0 117 Ngoµi ng©n s¸ch: 318,4 330,6 1.322 + §ãng gãp cña häc viªn 318,4 330,6 859 + §ãng gãp cña ng­êi sö dông L§ 0 0 61 + Nguån kh¸c 0 0 402 Do khu vùc t­ nh©n ch­a ph¸t triÓn vµ còng ch­a cã chÝnh s¸ch chia sÎ g¸nh nÆng nµy cho khu vùc t­ nh©n nªn phÇn lín lÊy tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ sù ®ãng gãp cña häc viªn. Møc chi ng©n s¸ch cho ®µo t¹o cã sù gia t¨ng nh­ng ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu còng nh­ ch­a ph¶n ¸nh sù ­u tiªn vµ ch­a t­¬ng xøng víi kh¶ n¨ng vµ cßn vµo lo¹i thÊp so víi c¸c tØnh vµ møc chung cña c¶ n­íc. Møc chi thÊp tíi møc c¸c tr­êng, c¸c ngµnh häc... hÇu hÕt chØ tr¶ ®ñ møc chi tr­íc m¾t nªn møc trang thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn häc tËp míi, c¶i t¹o c¬ së vËt chÊt, ®æi míi gi¸o tr×nh... cßn rÊt thÊp. Thªm vµo ®ã, sù ph©n bæ cßn ch­a hîp lý gi÷a c¸c bËc häc, c¸c lo¹i tr­êng, c¸c vïng, c¸c huyÖn trong tØnh... do kinh phÝ gi¸o dôc ®­îc ph©n bæ theo sè d©n hay theo sè l­îng häc sinh, cßn cho c¸c nhãm tr­êng th× dùa trªn sè l­îng sinh viªn vµ møc cho cho mét sinh viªn nh­ng møc chi nµy ch­a ph¶n ¸nh sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c khèi häc, c¸c lo¹i tr­êng trong khi kh«ng xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn "lµm" gi¸o dôc - ®µo t¹o cã sù kh¸c biÖt rÊt lín gi÷a c¸c vïng, c¸c nhãm tr­êng. §iÒu nµy dÉn ®Õn cã nh÷ng ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn "lµm" gi¸o dôc thuËn lîi th× l¹i nhËn ®­îc møc ®Çu t­ cho ®µo t¹o tõ ng©n s¸ch cao h¬n trong khi nh÷ng ®Þa ph­¬ng khã kh¨n h¬n th× t×nh tr¹ng ng­îc l¹i. T×nh tr¹ng nµy còng ®óng ®èi víi c¸c nhãm tr­êng, khèi tr­êng, ngµnh häc. Do vËy, ng©n s¸ch chi cho ®µo t¹o nghÒ ®· thÊp l¹i bÞ sö dông kh«ng hiÖu qu¶ thªm trë ng¹i cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Møc chi ng©n s¸ch cã t¨ng nh­ng møc chi cho mét häc viªn, sinh viªn l¹i kh«ng ®¸ng kÓ. DÉn ®Õn t×nh tr¹ng qu¸ t¶i ë mét sè tr­êng, mét sã trung t©m g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn chÊt l­îng d¹y vµ häc. Tãm l¹i, do ng©n s¸ch dµnh cho ®µo t¹o nghÒ thÊp nªn mét sè tr­êng, trung t©m ®µo t¹o nghÒ kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi trang thiÕt bÞ cho ngµnh häc hoÆc cã ®Çu t­ chuyÓn ®æi th× rÊt chËm ch¹p vµ kh«ng ®¸ng kÓ. V× vËy, thùc hiÖn môc tiªu ®µo t¹o gÆp nhiÒu khã kh¨n, ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng vµ quy m« ®µo t¹o, g©y trë ng¹i cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh. 2.4. Néi dung - ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o Trong thêi gian qua, c¸c tr­êng ®· tËp trung c¶i tiÕn, ®æi míi néi dung vµ ph­¬ng ph¸p ®µo t¹o nh»m ®¸p øng ®­îc phÇn nµo sù thay ®æi ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ. - Do nhu cÇu cña ng­êi häc, cña nÒn kinh tÕ c¸c tr­êng vµ c¸c trung t©m GDTX ®· liªn kÕt ®Ó ®µo t¹o c¸c líp trung häc, nghÒ víi c¸c h×nh thøc chuyªn tu, t¹i chøc ... c¸c ngµnh nghÒ ®µo t¹o chñ yÕu lµ: kinh tÕ, ngo¹i ng÷, tin häc, trång trät, ch¨n nu«i, thó ý, ho¸ chÊt, giÊy, c«ng nghiÖp thùc phÈm, x©y dùng, c¬ khÝ, may mÆc... - C¸c tr­êng ®µo t¹o trung häc nghÒ n¨m häc 1998-1999 cã 1.300 häc sinh ®ang theo häc, ®©y lµ bËc ®µo t¹o míi trong hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n võa d¹y v¨n ho¸ võa häc nghÒ. BËc häc nµy cÇn ®­îc tuyªn truyÒn s©u réng ®Î thu hót ®­îc nhiÒu ng­êi häc, ph©n luång ®µo t¹o vµ gi¶m g¸nh nÆng cho PTTH. - D¹y nghÒ ng¾n h¹n ®· ph¸t triÓn vÒ sè l­îng: Trung t©m DVVL (së L§-TBXH), trung t©m DVVL (qu©n khu II). C¸c c¬ së d¹y nghÒ nh­: Côc qu¶n lý xe m¸y, tØnh ®oµn thanh niªn... b­íc ®Çu cã sù ®Çu t­ vÒ ®éi ngò c¸n bé, c¬ së vËt chÊt ph­