Chuyên đề Định hướng và giải pháp phát triển công nghiệp thủ đô Hà Nội đến năm 2010

ê và Cục thống kê Hà Nội Cơ cấu sản xuất công nghiệp có ảnh hưởng rất lớn đến xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp. Trong nhiều năm qua sản xuất các sản phẩm công nghiệp xuất khẩu chủ lực thuộc các phân ngành dệt may, da giầy, hàng điện tử, thiết bị truyền thông. Tuy nhiên nhóm hàng này cũng mới chỉ chiếm hơn 20 % giá trị sản xuất công nghiệp toàn thành phố. Xuất khẩu của thành phố đòi hỏi nhiều hơn thế đối với công nghiệp. Do đó, việc đổi mới cơ cấu sản xuất công nghiệp đang là yêu cầu cấp bách để có thể gia tăng phần đóng góp của công nghiệp vào xuất khẩu. 7. Thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi Từ năm 1995 đến nay, vốn đầu tư nước ngoài vào ngành công nghọêp chỉ chiếm khoảng 15- 21% so với toàn bộ vốn nước ngoài đầu tư vào thành phố. Tốc độ tăng vốn nước ngoài vào Hà Nội giai đoạn này tăng khoảng 10,87 % năm. So với các tỉnh thành khác thì tỷ lệ nêu trên của Hà Nội vẫn còn tương đối nhỏ và chưa tương xứng với tiềm năng của Thủ đô. Bảng số liệu dưới đây là sự phản ánh phần nào nhận xét đó: Bảng 7: Đầu tư nước ngoài vào công nghiệp Hà Nội Đơn vị: Triệu USD Năm 1995 1996 2000 2001 2003 Tổng số 3354,6 6276,2 7340 7484 7800 Công nghiệp 705,8 938,9 1138,8 1273 1453,6 % so tổng số 21 15 15,51 17,01 18,64 Nguồn: Tổng cục thống kê Hà Nội Phần lớn đầu tư nước ngoài thu hút được vào Hà Nội là vào các lĩnh vực như: Khách sạn, nhà hàng, bất động sản. Phải chăng ngành công nghiệp với vai trò cực kì quan trọng như đã trình bày ở trên thì mức thu hút đầu tư nước ngoài ở biểu trên là còn khiêm tốn hay có thể nói là còn quá thấp so với tiềm năng về lao động, các điều kiện phát triển thị trường khác của Hà Nội. Đồng thời, chính việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài chưa nhiều nên đã không tạo ra được những đột biến cho công nghiệp như một số tỉnh thành ở phía Nam. 7.2 Vèn ®Çu t­ trong n­íc So với các tỉnh thành khác thì Hà Nội không được coi là địa điểm thu hút nhiều đầu tư trong nước trên địa bàn do còn thiếu nhiều tiền đề hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Tuy nhiên kể từ khi luật doanh nghiệp được ban hành, các cơ sở sản xuất công nghiệp ngoài quốc doanh đã tăng lên nhanh chóng. Trong 3 năm từ 2001 đến 2003 đã có thêm trên 2000 doanh nghiệp công nghiệp mới. Những dấu hiệu ban đầu này là tương đối khả quan, phần nào đã đáp ứng được vốn cho phát triển cũng như chuyển dịch cơ cấu công nghiệp của Thủ đô. II. §¸nh gi¸ vÒ c¬ cÊu c«ng nghiÖp 1. C¬ cÊu ngµnh Sự chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp của Hà Nội trong giai đoạn này được đánh giá là tích cực. Có sự gia tăng mạnh ở ngành cơ khí, tuy nhiên ngành điện tử và công nghệ thông tin chưa tăng và còn chưa đáp ứng được yêu cầu. Giai đoạn này, công nghiệp chuyển dịch theo hướng tăng nhanh các ngành công nghiệp kỹ thuật cao, chủ lực. Trong vòng 7 năm, tỷ trọng ngành cơ khí đã tăng thêm 8,8% và cũng là ngành chiếm tỷ trọng cao nhất của thành phố. Ngành có tỷ trọng cao thứ hai là ngành chế biến nông lâm thuỷ sản lại có tỷ trọng giảm liên tục khoảng 1% / năm do không có nhiều ưu thế để phát triển. Bảng 8: Cơ cấu các ngành công nghiệp của Thủ đô và chuyển dịch cơ cấu của chúng từ 1995- 2003 (theo giá thực tế) Đơn vị: % Nhóm ngành công nghiệp 1995 2001 2003 95-2003 I. C«ng nghiÖp chÕ biÕn 1. Ngành cơ khí 2. CN chế biến nông, lâm, thủy sản 3. Dệt may, Da dày 4. Điện tử công nghệ thông tin 5. Hóa chất 6. Sản xuất vật liệu xây dựng 7. Luyện kim 8. Công nghiệp khác 88,38 28,02 20,62 13,74 11,36 6,49 4,84 0,38 2,92 90,99 34,49 14,24 12,74 10,18 9,00 5,66 2,7 1,99 91,61 36,82 13,47 11,75 10,49 8,26 5,7 3,15 1,97 +3,23 + 8,8 - 7,15 - 1,99 - 0,87 + 1,77 + 0,86 + 2,77 - 0, 95 II. Điện, ga, nước 8,99 7,41 7,00 - 1,99 III. Công nghiệp khai thác 2,63 1,6 1,39 - 1,24 Nguồn: Số liệu của Tổng cục Thống kê Tõ ®ã ta cã biÓu ®å thÓ hiÖn c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp thñ ®« Hµ Néi n¨m 2003 nh­ sau: Tû träng c«ng nghiÖp s¶n xuÊt ph©n phèi ®iÖn ga n­íc cßn rÊt nhá bÐ vµ l¹i cã xu h­íng gi¶m trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, sù ph¸t triÓn ch­a t­¬ng xøng víi ®iÒu kiÖn còng nh­ nhu cÇu sö dông cña thµnh phè. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh«ng thuËn lîi, vèn ®Çu t­ vµo ngµnh nµy cßn thÊp. Nếu xem xét tỷ trọng các ngành công nghiệp chủ lực mà Hà Nội đã xác định (đó là ngành cơ - kim khí, dệt may- da giầy; điện tử- công nghệ thông tin; chế biến nông sản thực phẩm, công nghiệp vật liệu mới) thì thấy rằng tỷ trọng các ngành này chưa cao. Do đó chưa thể hiện được vai trò là ngành công nghiệp chủ lực. Riêng ngành công nghiệp sản xuất cơ kim khí thì chiếm tỷ trọng cao song vẫn chủ yếu là để phục vụ tiêu dùng trong thành phố và một số tỉnh lân cận chứ chưa hướng tới mục đích xuất khẩu. Do đó phạm vi hay quy mô phát triển cũng đã bị giới hạn nhiều. 2. C¬ cÊu thµnh phÇn Thời kì 1995-2003 cơ cấu công nghiệp theo thành phần kinh tế cũng đã có sự chuyển dịch nhanh theo hướng tăng nhanh tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài và giảm tỷ trọng của khu vực kinh tế quốc doanh tương ứng. Khu vực kinh tế ngoài nhà nước trong nước chuyển dịch theo hướng tăng nhưng còn chậm. Bảng 9: Thực trạng chuyển dịch cơ cấu theo thành phần kinh tế tính theo giá trị sản xuất Đơn vị: % Năm 1995 2000 2003 1995-2003 I.Khu vực kinh tế trong nước 81,09 66,12 61,73 - 19,36 1.Doanh nghiệp NNTW qu¶n lý 52,12 42,64 39,3 - 12,92 2.Doanh nghiệp NN địa phương 19,44 12,86 12,56 -6,88 3. Kinh tế ngoài nhà nước 9,53 10,62 9,98 + 0,44 II. KV có vốn đầu tư nước ngoài 18,91 33,88 38,27 + 19,36 Nguồn: Tổng cục Thống kê (Dấu trừ trong biểu trên biểu hiện là tỷ trọng giảm, dấu cộng là tỷ trọng tăng) Sự chuyển dịch có ý nghĩa về chất, nổi bật nhất đó là sự xuất hiện và phát triển mạnh của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Năm 1995, khu vực này đã chiếm tới 18,91 % trong tổng giá trị sản xuất của toàn ngành công nghiệp và năm 2003 đã tăng rất mạnh mẽ, chiếm tới 38,27%. Tỷ trọng giá trị sản xuất của doanh nghiệp nhà nước Trung ương năm 1995 chiếm tới 52,12% giá trị sản xuất toàn ngành công nghiệp thì đến năm 2003 đã giảm xuống và chỉ còn chiếm 39,2%. Tuy nhiên đây vẫn là tỷ trọng lớn nhất và các đoanh nghiệp Nhà nước Trung ương vẫn giữ vai trò cực kì quan trọng đối với phát triển công nghiệp của Hà Nội. Kinh tế ngoài nhà nước vẫn đang được chú ý phát triển và có sự tăng dần về tỷ trọng. Trong thời gian tới, thành phần kinh tế này sẽ còn phát triển hơn nữa. Dưới đây là biểu đồ cơ cấu công nghiệp của Hà Nội theo thành phần kinh tế năm 2003. 3. C¬ cÊu c«ng nghiÖp theo vïng l·nh thæ 3.1 C¬ cÊu c«ng nghiÖp theo quËn huyÖn Có thể nói cơ cấu công nghiệp thời gian qua đã theo hướng phát huy thế mạnh và tiềm năng của từng quận huyện, tuy nhiên sự chuyển dịch cơ cấu diễn ra còn chậm. Trong số các Quận huyện của Hà Nội thì tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp phi nhà nước của quận Hai Bà Trưng là lớn nhất, tiếp đến là huyện Gia Lâm, quận Hoàn Kiếm, quận Đống Đa... Các quận mới thành lập có tỷ trọng công nghiệp phi nhà nước còn nhỏ như quận Tây Hồ, quận Thanh Xuân, quận Cầu Giấy, huyện Thanh Trì cũng đồng thời có tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp nhỏ. Bảng cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp theo quận huyện dưới đây sẽ cho ta thấy điều đó: Bảng 10: Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp ngoài nhà nước theo Quận huyện Đơn vị: % Quận, huyện Tỷ trọng 1995 2000 2003 Tổng số 100 100 100 1. Quận Ba Đình 6,52 6,44 7,03 2. Quận Tây Hồ - 2,98 4,12 3. Quận Hoàn Kiếm 10,08 11,90 12,61 4. Quận Hai Bà Trưng 22,24 20,15 18,41 5. Quận Đống Đa 15,06 11,54 11,12 6. Quận Thanh Xuân - 3,26 4,85 7. Quận Cầu Giấy - 2,61 2,81 8. Huyện Sóc Sơn 2,27 5,63 6,38 9. Huyện Đông Anh 9,75 8,57 7,5 10. Huyện Gia Lâm 15,32 14,77 13,8 11. Huyện Từ Liêm 13,15 8,16 7,61 12. Huyện Thanh Trì 5,61 3,98 3,77 Nguồn: Niên giám thống kê Hà Nội Quận Thanh Xuân tuy có tỷ trọng công nghiệp phi nhà nước rất thấp song hiện nay lại đang dẫn đầu về tốc độ tăng trưởng công nghiệp, trung bình tới 47,09 % / năm trong giai đọan 1995 - 2003. Đây là quận đang được đánh giá là rất có triển vọng phát triển công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp cơ khí, chế tạo máy. Quận Tây Hồ cũng tương tự, tuy chỉ chiếm tỷ trọng chưa đến 5 % song tốc độ tăng trưởng công nghiệp phi nhà nước của quận này lên tới 44, 03 % / năm trong giai đoạn này. Nhìn chung, cơ cấu công nghiệp theo Quận huyện không có sự phân hóa rõ rệt theo nội ngoại thành và cũng không có chênh lệch đáng kể nào giữa các quận huyện. Nếu xem xét về sự chuyển dịch cơ cấu vốn đầu tư và lao động thì thấy có một xu thế chuyển dịch chung là lao động và vốn đầu tư ngày càng "chảy" vào những quận huyện đang có tốc độ tăng trưởng cao như Thanh Xuân, Hoàn Kiếm, Sóc Sơn, Tây Hồ. Ngược lại những quận huyện có tốc độ tăng trưởng công nghiệp thấp thì đồng thời cũng nhận được không nhiều đầu tư tư nhân cũng như thu hút lao động tham gia. Tuy vậy, theo đánh giá chung thì sự chuyển dịch cơ cấu công nghiệp giữa các quận huyện là còn chậm và chưa có những thay đổi đáng kể. 3.2 C¸c khu vùc tËp trung c«ng nghiÖp Hà Nội hiện có 9 khu vực tập trung công nghiệp. Ngoài ra còn có các xí nghiệp công nghiệp phân bố rải rác trong nội và ngoại thành. Các khu vực tập trung công nghiệp hiện nay đang chiếm tới gần 50% tổng số lao động toàn thành phố. Dưới đây là bảng thống kê một số chỉ tiêu ở 9 khu vực tập trung công nghiệp này: Bảng 11: Một số chỉ tiêu về các khu tập trung công nghiệp hiện có của Hà Nội Các khu vực tập trung công nghiệp DT chiếm đất (ha) Lao động (Nghìn người) Các ngành công nghiệp chính Tổng số 379 76,6 1.Minh Khai - Vĩnh Tuy 81 24,2 Dệt may, cơ khí, thực phẩm, Vật liệu XD 2.Trương Định- Đuôi Cá 32 5,8 Thực phẩm , cơ khí 3. Văn Điển - Pháp Vân 39 4,3 Cơ khí, hóa chất, Vlxd 4. Thượng Đình 76 14 Cơ khí, hóa chất, da giày 5. Cầu Diễn - Nghĩa Đô 27 2,1 Vlxd, cơ khí, chê biến 6. Gia Lâm - Yên Viên 38 15 Có khí, hóa chất, Vlxd 7. Đông Anh 68 7,2 Cơ khí, luyện kim, vlxd 8. Chèm 14 2,0 Vlxd, dệt 9. Cầu Bươu 12,4 1,8 Cơ khí, hóa chất Nguồn: Tổng cục Thống kê và Cục Thống kê Hà Nội Theo kết quả điều tra thì khu cầu Diễn - Nghĩa Đô có tỷ lệ lãi trên doanh thu cao nhất cũng như riêng phần công nghiệp ngoài quốc doanh và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài cao nhất. Trong khi đó khu vực Pháp Vân và Chèm lại có kết quả ngược lại. Nếu xem xét có cấu lãnh thổ công nghiệp theo các khu công nghiệp tập trung thì đến nay Hà nội có 6 khu tập công nghiệp tập trung đã được cấp giấy phép xây dựng gồm: Khu công nghiệp Sài Đồng B, Khu công nghiệp Hà Nội - Đài tư, khu công nghiệp Bắc Thăng Long, khu công nghiệp Nội Bài, khu công nghiệp Nam Thăng Long và khu công nghiệp Sài Đồng A. Hiện nay mới có 4 khu công nghiệp đã xây dựng xong cơ sở hạ tầng nhưng mới chỉ có 3 khu đi vào hoạt động. Hoạt động của các khu công nghiệp đã góp phần vào sự phát triển cũng như chuyển dịch cơ cấu công nghiệp của Thủ đô nói chung và khu vực Bắc Bộ nói chung. Các khu công nghiệp chính là những nơi hấp dẫn để có thể thu hút được nhiều đầu tư của nước ngoài, tiếp thu công nghệ mới và phát triển những ngành công nghiệp mới, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế công nghiệp. Tuy nhiên, so với các tỉnh, thành khác và đặc biệt là so với các tỉnh thành ở phía nam thì sự phát triển các Khu công nghiệp tập trung ở Hà Nội còn có những hạn chế. III. t×nh h×nh ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc cña Hµ Néi thêi gian qua 1. §¸nh gi¸ chung Thêi gian qua Hµ Néi ®· x¸c ®Þnh ra 5 ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc ®Ó tËp trung ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ: Ngµnh c¬- kim khÝ; DÖt may, da giÇy; ®iÖn - ®iÖn tö (kh«ng cã s¶n xuÊt vµ ph©n phèi ®iÖn); ngµnh chÕ biÕn thùc phÈm; ngµnh s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng. ChÝnh phñ vµ Thµnh phè còng ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch dµnh vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn 5 ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc. §iÒu ®ã cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi qu¸ tr×nh ®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. Kho¶ng 40% doanh nghiÖp Nhµ n­íc trªn ®¹i bµn ®­îc ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®æi míi trang thiÕt bÞ vµ më réng mÆt hµng, n©ng cao dÇn chÊt l­îng mét sè mÆt hµng tiªu biÓu nh­ may mÆc, c¬ - kim khÝ tiªu dïng. - H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn mét sè ngµnh cã tr×nh ®é c«ng nghÖ t­¬ng ®èi cao nh­ ®iÖn tö, l¾p r¸p « t«, xe m¸y, gèm sø cao cÊp. - Mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc ®ãng gãp quan träng vµo viÖc xuÊt khÈu thay thÕ nhËp khÈu, ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu tiªu dïng, ®Æc biÖt lµ nhãm hµng dÖt may, kim khÝ tiªu dïng, qu¹t ®iÖn, xe ®¹p, ®iÖn tö, may mÆc, giÇy dÐp, vËt liÖu x©y dùng. - Quy m« vµ tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ hµng hãa xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thuéc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc giai ®o¹n 1996- 2003 lµ 19,6 % / n¨m. Giá trị sản xuất công nghiệp của 5 nhóm ngành chủ lùc chiếm tới hơn 80% giá trị SXCN của toàn ngành năm 2002. Tuy nhiªn, theo ®¸nh gi¸ chung th× hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ søc c¹nh tranh cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc nh×n chung ch­a cao, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng, nguån lùc c¸c ngµnh ®ang n¾m gi÷, s¶n xuÊt ch­a thËt g¾n kÕt víi thÞ tr­êng, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu tiªu dïng néi t¹i, nhiÒu s¶n phÈm vÉn ph¶i nhËp khÈu do c¸c tØnh thµnh kh¸c s¶n xuÊt. H¬n n÷a, thµnh phè vÉn ch­a x¸c ®Þnh ®­îc chiÕn l­îc nãi chung víi mét sè mÆt hµng vµ ngµnh hµng chñ lùc trªn ®Þa bµn. 2. T×nh h×nh ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc 2.1 Ngµnh c¬- kim khÝ §©y lµ ngµnh c«ng nghiÖp cã vai trß vµ vÞ trÝ hµng ®Çu ®èi víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Hµ Néi lµ Thµnh phè rÊt cã lîi thÕ vÒ ngµnh nµy. Thêi gian qua, ngµnh c¬ - kim khÝ ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ b»ng mét sè mÆt hµng cã thÕ m¹nh nh­: c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y c«ng cô, ®óc, s¶n xuÊt thiÕt bÞ ®iÖn, thiÕt bÞ y tÕ, c¬ khÝ chÝnh x¸c, s¶n xuÊt « t«, xe m¸y, ®éng c¬ « t«, c¸c thiÕt bÞ då dïng gia dông cao cÊp... B¶ng12: Mét sè chØ tiªu ph¸t triÓn ngµnh c¬- kim khÝ qua c¸c n¨m §¬n vÞ:% N¨m 1995 1997 1999 2000 2001 2002 2003 - Tèc ®é t¨ng GTSX 133.56 12,09 0,61 40,19 12,2 40,19 25,55 -Tû träng GTSX CN 18,63 - - 25,55 26,49 28,82 28,32 -Tèc ®é t¨ng lao ®éng - - - - 12,2 6,3 6,5 Nguån: Xö lý sè liÖu tõ Tæng côc Thèng kª B¶ng sè liÖu cho thÊy r»ng ngµnh c¬ khÝ ®· ph¸t triÓn rÊt m¹nh trong thêi gian ®Çu nh­ng sau ®ã l¹i suy yÕu vµ gi¶m m¹nh, nh­ng tõ n¨m 2010 trë l¹i ®©y th× l¹i ®ang cã dÊu hiÖu phôc håi. Nh­ng ngµnh nµy vÉn lu«n ®­îc kh¼ng ®Þnh trong c«ng nghiÖp Thñ ®« v× tû träng cña ngµnh trong tæng GTSX c«ng nghiÖp rÊt lín vµ æn ®Þnh. Ngµnh c¬- kim khÝ vµi n¨m gÇn ®©y l¹i ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n do thiÕu vèn ®Çu t­, thiÕu nhiÒu dù ¸n kh¶ thi, do ®ã th­êng ®Çu t­ ph©n t¸n, kh«ng ®ång bé, lµm cho chi phÝ s¶n xuÊt cao, chÊt l­îng c¹nh thÊp vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm. Mét sè ngµnh nh­ s¶n xuÊt « t«, xe m¸y cßn kÐm ph¸t triÓn v× thùc ra hÇu hÕt chóng ta ®Òu nhËp khÈu linh kiÖn råi vÒ l¾p r¸p chø ch­a tù s¶n xuÊt ®­îc. Theo nghiªn cøu cña ViÖn nghiªn cøu ChiÕn l­îc, chÝnh s¸ch c«ng nghiÖp th× hÇu hÕt s¶n phÈm c¬ khÝ cña Hµ Néi thuéc c¸c nhãm hµng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh yÕu mÆc dï vÉn ®ang ®­îc b¶o hé rÊt nhiÒu (trõ nhãm hµng kÕt cÊu thÐp, c¸c thiÕt bÞ phi tiªu chuÈn thÞ tr­êng) khi héi nhËp. 2.2 Ngµnh ®iÖn- ®iÖn tö VÞ trÝ cña nhãm ngµnh c«ng nghiÖp nµy ®ang ngµy cµng t¨ng trong nÒn c«ng nghiÖp Hµ Néi, thÓ hiÖn ë møc ®ãng gãp ngµy cµng cao vµo c«ng nghiÖp Thñ ®« vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi cao, ®Òu vµ æn ®Þnh qua c¸c n¨m. Ngµnh ®iÖn- ®iÖn tö thu hót kho¶ng 10% tæng sè lao ®éng c«ng nghiÖp Thñ ®«. Trong nh÷ng n¨m tíi, ®©y sÏ lµ ngµnh rÊt cã thÕ m¹nh ®Ó ph¸t triÓn ë ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi, ®Æc biÖt lµ ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp phÇn mÒm. B¶ng 13: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn ngµnh ®iÖn- ®iÖn tö §¬n vÞ: % N¨m 1995 1997 1999 2000 2001 2002 2003 - Tèc ®é t¨ng GTSX 58,18 22,29 7,34 10,69 18,34 15,06 22,24 -Tû träng GTSX CN 11,36 - - 14,44 10,18 18,7 17,14 -Tèc ®é t¨ng lao ®éng - - - - - 0,2 12,3 2,5 Nguån: Xö lý sè liÖu cña Côc Thèng kª Hµ Néi Mét sè mÆt hµng tiªu biÓu vµ cã thÕ m¹nh cña nhãm ngµnh ®iÖn- ®iÖn tö nh­ m¸y PC, ®iÖn tho¹i di ®éng, cè ®Þnh ®ång hå... ViÖc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp nµy ë Hµ Néi thêi gian qua cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ th¸ch thøc nªn nh×n chung vÉn trong t×nh tr¹ng chËm ph¸t triÓn. S¶n xuÊt míi chØ chñ yÕu ë d¹ng l¾p r¸p, tû träng linh kiÖn ®iÖn tö s¶n xuÊt trong n­¬c cßn rÊt thÊp. C¸c doanh nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n do thÞ tr­êng th«ng tin trong n­íc h¹n hÑp; h¹ tÇng viÔn th«ng ch­a ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn; m«i tr­êng ®Çu t­ cho c«ng nghÖ phÇn mÒm ë n­íc ta ch­a thuËn lîi, b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cßn thÊp... Nh÷ng ®iÒu ®ã ®· h¹n chÕ rÊt nhiÒu sù ph¸t triÓn cña ngµnh so víi yªu cÇu ®Æt ra còng nh­ so víi triÓn väng ph¸t triÓn cña ngµnh. Ngµnh ®iÖn - ®iÖn tö ®ang rÊt thiÕu nguån nh©n lùc c«ng nghÖ th«ng tin phôc vô cho ph¸t triÓn còng nh­ chÊt l­îng nguån nh©n lùc hiÖn cã cßn ch­a cao, ch­a ®ñ m¹nh ®Ó t¹o ra nh÷ng ®ét ph¸ trong ph¸t triÓn do viÖc øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cßn yÕu. 2.3 Nhãm ngµnh dÖt may- da giµy Nh÷ng n¨m võa qua, nhãm ngµnh nµy ®· ®ãng gãp kho¶ng 12 % tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho h¬n 6,3 v¹n lao ®éng, chiÕm h¬n 20% tæng sè lao ®éng thu hót vµo toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Riªng c«ng nghiÖp dÖt thêi k× 1999-2000 cã sù gi¶m sót nh­ng ®a lÊy l¹i ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng trong gia ®o¹n 2001-2003. Nh­ng nh×n chung, tèc ®é ®æi míi thiÕt bÞ cña ngµnh nµy cßn thÊp. Do ®ã nhiÒu s¶n phÈm ®ang bÞ søc Ðp c¹nh tranh víi hµng ngo¹i. C¸c xÝ nghiÖp may cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ ®· t¹o ra b­íc ph¸t triÓn kh¸, hÖ sè ®æi míi thiÕt bÞ cña mét sè xÝ nghiÖp ®¹t tíi 60- 70%, chñ yÕu lµ thiÕt bÞ cña NhËt vµ T©y §øc. B¶ng 14: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña nhãm ngµnh dÖt may- da giÇy §¬n vÞ: % N¨m 1995 1997 1999 2000 2001 2002 2003 - Tèc ®é t¨ng GTSX 23,57 12,88 11,35 17,83 13,97 16,85 22,49 -Tû träng GTSX CN 15,88 - - 11,16 12,74 11,75 11,2 -Tèc ®é t¨ng lao ®éng 9,4 3,3 3,3 Nguån: Tæng côc thèng kª C¸c s¶n phÈm chÝnh cña nhãm ngµnh nµy gåm: s¶n phÈm dÖt kim, kh¨n mÆt, quÇn ¸o may s½n, v¶i mÆc ngoµi, sîi b«ng vµ sîi pha, giÇy v¶i, giÇy thÓ thao. §©y lµ nh÷ng s¶n phÈm cã kh¨ n¨ng c¹nh tranh cao cña Hµ Néi h­íng vµo xuÊt khÈu. Ngµnh dÖt may, da giÇy cã ph¸t triÓn kh¸ song do ch­a gi¶i quyÕt t¹i chç ®­îc c¸c nguyªn liÖu, phô liÖu ®Çu vµo, h×nh thøc gia c«ng vÉn cßn chiÕm tû träng lín, do ®ã vÉn cßn phô thuéc vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi vµ hiÖu qu¶ thÊp, kh©u thiÕt kÕ mÉu cßn ch­a tèt nªn s¶n phÈm mÉu m· cßn ®¬n ®iÖu. HiÖn nay Hµ Néi ®ang kªu gäi vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c dù ¸n träng ®iÓm nh­ n©ng cÊp, c¶i t¹o, më réng khu dÖt may Minh Khai- VÜnh Tuy. 2.4 Nhãm ngµnh chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy s¶n HiÖn nay, ngµnh c«ng nghiÖp nµy ®ang ®ãng gãp h¬n 14 % tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh c«ng nghiÖp vµ thu hót 4,5 v¹n lao ®éng, chiÕm 20- 21 % tæng sè lao ®éng c«ng nghiÖp Hµ Néi. Mét sè s¶n phÈm chÊt l­îng cao chiÕm lÜnh thÞ tr­êng nh­ bia Hµ Néi, bia Halida, thuèc l¸, r­îu vang, b¸nh kÑo, s÷a, s¶n phÈm ®å hép, mú ¨n liÒn... B¶ng 15: Mét sè chØ tiªu chñ yÕu vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn §¬n vÞ:% N¨m 1995 1997 1999 2000 2001 2002 2003 - Tèc ®é t¨ng GTSX 28,99 20,88 0,62 6,92 8,95 18,21 13,15 -Tû träng GTSX CN 11,0 7,91 14,24 13,47 6,99 -Tèc ®é t¨ng lao ®éng 0,9 1,1 1,2 Nguån: Xö lý sè liÖu cña Côc Thèng kª Hµ Néi Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng, l©m, thñy s¶n cña Hµ Néi cßn qu¸ nhá bÐ do kh«ng cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn còng nh­ ch­a ®­îc quan t©m ®Çu t­ thÝch ®¸ng, tr×nh ®é c«ng nghÖ ch­a cao mÆc dï nhu cÇu tiªu thô lín, nhÊt lµ c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn ®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm. B¶ng sè liÖu trªn cho thÊy lµ tû träng ®ãng gãp cña ngµnh kh«ng cao, tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ SXCN thÊt th­êng, kÐm æn ®Þnh. C«ng nghiÖp chÕ biÕn ch­a khai th¸c vµ ph¸t huy ®­îc c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn truyÒn thèng cã th­¬ng hiÖu næi tiÕng ®Ó phôc vô kh¸ch du lÞch vµ h­íng tíi xuÊt khÈu. H¬n n÷a, viÖc s¶n xuÊt thêi gian qua kh«ng g¾n kÕt vµ gãp phÇn t¹o ®éng lùc ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ngo¹i thµnh vµ c¸c vïng l©n cËn. 2.5 Ngµnh s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Do thuËn lîi vÒ tµi nguyªn lµm vËt liÖu x©y dùng t¹i chç vµ ®­a nguyªn liÖu tõ nãi kh¸c ®Õn nªn ngµnh vËt liÖu x©y dùng cña Hµ Néi th­ßi gian qua ph¸t triÓn kh¸. HiÖn ngµnh chiÕm 6,73 % GTSX toµn ngµnh c«ng nghiÖp, thu hót h¬n 19,5 ngh×n lao ®éng. B¶ng 16: Mét sè chØ tiªu vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng §¬n vÞ: % N¨m 1995 1997 1999 2000 2001 2002 2003 - Tèc ®é t¨ng GTSX 5,29 18,4 34,38 14,49 13,85 16,5 9,45 -Tû träng GTSX CN 5,17 - - 5,43 5,66 5,7 4,67 -Tèc ®é t¨ng lao ®éng - - - - -0,3 3,4 3,7 Nguån: Xö lý sè liÖu cña Côc Thèng kª Hµ Néi Do qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, ®« thÞ hãa nhanh nªn nhu cÇu vÒ vËt liÖu x©y dùng cña thÞ tr­êng trong n­íc lµ rÊt lín. Hµ Néi cÇn tËp trung ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu, øng dông c«ng nghÖ míi ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i vËt liÖu míi, vËt liÖu cao cÊp. IV. KÕt luËn chung vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Hµ Néi Tõ thùc tÕ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp Hµ Néi thêi gian qua cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt sau ®©y: 1. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc Thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, ®Æc biÖt lµ tõ §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII, §¹i héi §¶ng bé thµnh phè Hµ Néi lÇn thø 13 ®Õn nay, c«ng nghiÖp Hµ Néi ®· cã b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ, b­íc ®Çu ®Þnh h­íng ®­îc sù ph¸t triÓn, ®· tËp trung khai th¸c ®­îc mét sè thÕ m¹nh cña thµnh phè, h×nh thµnh ®­îc mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp cã vÞ trÝ t­¬ng ®èi kh¸ so víi vïng vµ c¶ n­íc, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho nhiÒu lao ®éng vµ ®ãng gãp cho Ng©n s¸ch thµnh phè, dÇn kh¼ng ®Þnh vai trß vµ vÞ trÝ trong nÒn kinh tÕ thñ ®«. - Giai ®o¹n 1995-2003: Tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp ë møc kh¸ cao. Gi¸ trÞ gia t¨ng c«ng nghiÖp t¨ng víi tèc ®é 13,79 %/ n¨m vµ c«ng nghiÖp ®ãng gãp 31,6% vµo t¨ng tr­ëng GDP trªn ®Þa bµn Hµ Néi. §ãng gãp cña c«ng nghiÖp trong Ng©n s¸ch thµnh phè ngµy cµng t¨ng. - Sù ph¸t triÓn công nghiệp đã gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ thñ ®« theo h­íng t¨ng tØ träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m tØ träng n«ng nghiÖp. Đáng chú ý là công nghiệp đã có sự phát triển mạnh mẽ và nâng cao tỷ trọng trong cơ cấu kinh tế thủ đô. Chỉ tiêu tỷ trọng công nghiệp năm 2005 của Thành phố là 41,5 % nhưng năm 2003 công nghiệp đã phát triển vượt trội và chiếm tỷ trọng là 42,06 %. - Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp bước đầu đã có những sự thay đổi về chất- theo hướng tăng dần hàm lượng công nghệ, chất xám, vốn trong sản xuất công nghiệp. Bước đầu đã hình thành một số doanh nghiệp công nghiệp sản xuất với công nghệ tiên tiến, có đóng góp lớn vào ngân sách và tăng trưởng GDP của Thành phố. Đã hình thành thêm đựoc một số sản phẩm có khả năng cạnh tranh, kim ngạch xuất khẩu ngày càng tăng như máy in phun, điện tử gia dụng, hàng thủ công mỹ nghệ. - Cơ cấu công nghiệp ph¸t triÓn theo hướng đa dạng hóa các thành phần kinh tế, trong đó kinh tế nhà nước đã khẳng định vai trò chủ đạo của mình với mức tăng trưởng cao 10,7 % / năm, giải quyết việc làm cho khoảng 1,16 triệu người một năm, chiếm 97,4 số lao động đang làm việc trên địa bàn. Tỷ trọng giá trị sản xuất công nghiệp của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài cũng tăng nhanh và giảm tỷ trọng của khu vực quốc doanh tương ứng. - Nhờ mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, khu vực kinh tế công nghiệpcó vốn đầu tư nước ngoài đã được mở rộng, góp phần tạo ra diện mạo mới cho công nghiệp Thủ đô. Bên cạnh đó, Hà Nội đã hình thành và phát triển được một số ngành và lĩnh vực sản xuất công nghiệp mới với quy mô tương đối lớn và trình độ công nghệ cao, tiếp cận được công nghệ tiên tiến của thế giới như ngành sản xuất ô tô, xe máy, thiết bị điện tử và một số sản phẩm cơ khí chính xác. -C«ng nghiÖp ph¸t triÓn theo hướng phát huy tiềm năng, thế mạnh của từng quận huyện. Tạo ra được sự phát triển công nghiệp đồng đều và hài hoà hơn giữa các quận huyện trong thành phố. Hà Nội đã hình thành một số khu công nghiệp tập trung với quy mô lớn và phát triển một số ngành công nghiệp mới, công nghệ hiện đại. - Sù ph¸t triÓn công nghiệp có liên quan mật thiết đến quá trình đô thị hóa, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, góp phần quan trọng giải quyết các vấn đề đô thị, xã hội bức xúc như vấn đề nhà ở, việc làm, nâng cao thu nhập… Sau một số năm lúng túng, công nghiệp Hà Nội đã bứt dần lên và bước đầu có sự phát triển khá, dần khẳng định được vai trò của mình trong nền kinh tế Thủ đô cũng như đối với vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước. Đã có một số sản phẩm được thị trường trong và ngoài nước chấp nhận và năng lực cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp Hà Nội được cải thiện đáng kể. Cơ cấu công nghiệp chuyển dịch theo đúng định hướng phát triển và chuyển dịch cơ cấu công nghiệp của Thủ đô và phù hợp với xu thế chung của phát triển công nghiệp. Nguyªn nh©n thµnh c«ng - Hµ Néi ®· t×m ra h­íng ®i ®óng cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®­îc c¸c Bé, ngµnh, TW hç trî cã hiÖu qu¶, c¸c cÊp c¸c ngµnh vµ nh©n d©n ®ång t×nh ñng hé