Chuyên đề Giải pháp nhằm mở rộng cho vay đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ ngoài quốc doanh tại Chi nhánh Ngân hàng công thương Hưng Yên

rªn tæng tµi s¶n, nî ph¶i tr¶ trªn vèn chñ së h÷u, nî ph¶i tr¶ trªn tæng d­ nî NH. + ChØ tiªu thu nhËp: tæng thu nhËp tr­íc thuÕ trªn doanh thu thuÇn, tæng thu nhËp tr­íc thuÕ trªn tæng tµi s¶n, tæng thu nhËp tr­íc thuÕ trªn vèn chñ së h÷u. - ChÊm ®iÓm c¸c chØ tiªu phi tµi chÝnh; viÖc chÊm ®iÓm tÝn dông dùa trªn c¸c tiªu chÝ phi tµi chÝnh gåm: + ChÊm ®iÓm tÝn dông theo tiªu chÝ l­u chuyÓn tiÒn tÖ; + ChÊm ®iÓm tÝn dông theo tiªu chÝ nguån lùc vµ kinh phÝ qu¶n lý; + ChÊm ®iÓm tÝn dông theo tiªu chÝ uy tÝn trong giao dÞch víi kh¸ch hµng; + ChÊm ®iÓm tÝn dông theo tiªu chÝ m«i tr­êng kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c. - Tæng hîp ®iÓm vµ xÕp h¹ng doanh nghiÖp: C¸n bé tÝn dông céng tæng sè ®iÓm c¸c chØ tiªu tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh theo träng sè (cã tÝnh ®Õn viÖc b¸o c¸o tµi chÝnh cã ®­îc kiÓm to¸n hay kh«ng). - Tr×nh phª duyÖt kÕt qu¶ chÊm ®iÓm tÝn dông. Khi chÊm ®iÓm tÝn dông ®èi víi DNVVN, Ng©n hµng cÇn ®Æc biÖt chó ý tíi viÖc chÊm ®iÓm c¸c chi tiªu tµi chÝnh vµ c¸c chØ tiªu phi tµi chÝnh bëi c¸c chØ tiªu Êy sau khi ®· ®­îc l­îng ho¸ sÏ gióp Ng©n hµng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n vÒ DN. Trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch tÝn dông, viÖc thu thËp th«ng tin lµ b­íc khëi ®Çu song còng rÊt quan träng v× nã quyÕt ®Þnh tíi chÊt l­îng cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch. Nh÷ng th«ng tin dïng ®Ó ph©n tÝch tÝn dông rÊt ®a d¹ng, cã thÓ lÊy qua hå s¬ do kh¸ch hµng cung cÊp, qua qu¸ tr×nh pháng vÊn, tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh¸ch hµng, quan s¸t thùc tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh cña DN, qua b¸o chÝ vµ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng hoÆc qua c¸c kªnh kh¸c... §Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi, cÇn n¾m b¾t th«ng tin nhanh chãng, chÝnh x¸c. Trong thêi ®¹i ngµy nay, khi mµ trªn thÞ tr­êng xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th× yÕu tè thêi gian vµ ®é chÝnh x¸c lµ mét yÕu tè ®«i khi cã thÓ quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña mét DN; lµ mét DN kinh doanh mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, v× vËy, Ng©n hµng còng cÇn ph¶i quan t©m tíi viÖc thu thËp th«ng tin sao cho chÝnh x¸c, nhanh chãng ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c ph©n tÝch tÝn dông; ®©y chÝnh lµ b­íc khëi ®Çu quan träng quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng. Nh­ vËy, ph©n tÝch tÝn dông lµ mét viÖc rÊt quan träng, kh«ng chØ ¶nh h­ëng tíi quyÕt ®Þnh cho vay mµ cßn gióp gi¶m thiÓu rñi ro, n©ng cao chÊt l­îng tÝn dông; v× vËy, cÇn cã mét quy tr×nh ph©n tÝch khoa häc, ®ång thêi cÇn cã mét ®éi ngò CBTD hay c¸n bé thÈm ®Þnh chuyªn nghiÖp, cã ®Çy ®ñ chuyªn m«n nghiÖp vô vµ kinh nghiÖm ®Ó cã thÓ ®­a ra mét kÕt qu¶ thÈm ®Þnh ®¸p øng yªu cÇu vµ cã ®é tin cËy cao ®Ó tõ ®ã gióp cho ng­êi ra quyÕt ®Þnh cã thÓ ®­a ra quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n nhÊt. b. C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay B¶o ®¶m tiÒn vay lµ viÖc NHCT ViÖt Nam ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh»m phßng ngõa rñi ro, t¹o c¬ së kinh tÕ vµ ph¸p lý ®Ó thu håi c¸c kho¶n nî ®· cho kh¸ch hµng vay. Ng©n hµng yªu cÇu kh¸ch hµng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay nh»m môc ®Ých: - N©ng cao tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn cam kÕt tr¶ nî cña bªn vay; - Phßng ngõa rñi ro khi ph­¬ng ¸n tr¶ nî dù kiÕn cña bªn vay kh«ng thùc hiÖn ®­îc hoÆc khi x¶y ra rñi ro kh«ng l­êng tr­íc; - Phßng ngõa gian lËn. C¨n cø n¨ng lùc tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ cña kho¶n vay, t×nh h×nh thùc tÕ, Ng©n hµng cã thÓ lùa chän ¸p dông mét hoÆc mét sè biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay sau: - CÇm cè, thÕ chÊp b»ng tµi s¶n cña kh¸ch hµng; - B¶o l·nh b»ng tµi s¶n cña bªn thø ba; - B¶o ®¶m b»ng tµi s¶n h×nh thµnh tõ vèn vay. Do Ng©n hµng ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m tiÒn vay nªn trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt cho vay, NH yªu cÇu kh¸ch hµng cung cÊp nh÷ng tµi s¶n b¶o ®¶m cho kho¶n vay; ®©y lµ yªu cÇu chÝnh ®¸ng ®Ó h¹n chÕ rñi ro cho Ng©n hµng, song ®èi víi c¸c DNVVN NQD th× nh÷ng yªu cÇu nµy ®«i khi rÊt khã ®¸p øng v× c¸c DNVVN NQD ®a sè ®Òu cã nguån lùc vèn vµ tµi s¶n h¹n chÕ, ®iÒu nµy cã thÓ dÉn tíi viÖc NH tõ chèi kh«ng chÊp nhËn yªu cÇu vay vèn cña DN; mÆt kh¸c, nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh cßn kh¸ r­êm rµ khiÕn cho DN ng¹i vµ cã thÓ thay ®æi quyÕt ®Þnh, kh«ng vay NH n÷a mµ t×m nh÷ng nguån vèn kh¸c. Thùc tiÔn ho¹t ®éng tÝn dông cho thÊy: khi bµn vÒ biÖn ph¸p b¶o ®¶m nî vay th× gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng lu«n cã sù m©u thuÉn: - Ng©n hµng muèn cã tµi s¶n ®¶m b¶o víi c¸c ®iÒu kiÖn an toµn nhÊt. - Kh¸ch hµng th× muèn gi¶m thiÓu c¸c thñ tôc còng nh­ c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay vµ kh«ng mÊy mÆn mµ khi ph¶i cÇm cè, thÕ chÊp hoÆc b¶o l·nh vay vèn. §©y chÝnh lµ m©u thuÉn mµ c¶ Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng ®Òu nhËn thÊy song ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy th× cÇn ph¶i cã sù tù nguyÖn "xÝch l¹i gÇn nhau" cña c¶ hai bªn, qua ®ã DN sÏ dÔ dµng h¬n ®Ó tiÖp cËn víi nguån vèn tÝn dông Ng©n hµng. 1.3.1.3. ChÊt l­îng c¸n bé tÝn dông Con ng­êi lµ nh©n tè quan träng trong mäi ho¹t ®éng, ®©y chÝnh lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña mäi doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh cÊp tÝn dông, c¸n bé tÝn dông (CBTD) lµ ng­êi trùc tiÕp tiÕp xóc víi kh¸ch hµng, CBTD ph©n tÝch tÝn dông, lËp tê tr×nh thÈm ®Þnh, tr×nh l·nh ®¹o phßng vµ l·nh ®¹o Ng©n hµng, trªn c¬ së ®ã ®Ó l·nh ®¹o Ng©n hµng ra quyÕt ®Þnh tÝn dông. Mét c¸n bé tÝn dông cÇn ph¶i cã ®Çy ®ñ c¸c phÈm chÊt c¶ vÒ chuyªn m«n lÉn ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp. Sù nh¹y bÐn, hiÓu biÕt vÒ nghiÖp vô vµ kh¶ n¨ng ph¸n ®o¸n, kinh nghiÖm lµm viÖc...®Ó cã thÓ ph©n tÝch chÝnh x¸c vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, chÊt l­îng, tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ cña dù ¸n... vµ ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp ®Ó kh«ng bá qua nh÷ng “dÊu hiÖu” kh«ng tèt vÒ kh¸ch hµng còng nh­ vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n, nÕu nh­ CBTD nhËn thÊy kh¶ n¨ng thanh to¸n cña kh¸ch hµng cã vÊn ®Ò hay nh÷ng rñi ro tiÒm Èn cña dù ¸n mµ vÉn cè ý ®­a ra nh÷ng kÕt luËn kh¶ quan th× sÏ dÉn tíi nh÷ng rñi ro cho Ng©n hµng sau khi cho kh¸ch hµng vay tiÒn. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, ph©n tÝch tÝn dông lµ mét viÖc rÊt quan träng ®èi víi Ng©n hµng khi quyÕt ®Þnh cã tµi trî cho DN hay kh«ng. Tuy nhiªn, viÖc chÊm ®iÓm tÝn dông l¹i phô thuéc vµo ®¸nh gi¸ chñ quan cña CBTD; v× vËy, ®ßi hái ng­êi CBTD kh«ng chØ cã kiÕn thøc chuyªn m«n, nghiÖp vô v÷ng vµng mµ cßn cÇn cã mét tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao ®èi víi c«ng viÖc. Kh«ng Ýt DN bøc xóc vÒ tr×nh ®é thÈm ®Þnh dù ¸n cña CBTD cña Ng©n hµng: tr×nh ®é cña c¸n bé thÊp, thiÕu tÝnh kh¸ch quan, cã nh÷ng dù ¸n rÊt kh¶ thi th× l¹i cho lµ kÐm kh¶ thi, dù ¸n m¹o hiÓm th× l¹i ¸i ng¹i...v× vËy ®«i khi lµm lì mÊt c¬ héi kinh doanh cña kh¸ch hµng. 1.3.2. C¸c nh©n tè thuéc vÒ kh¸ch hµng 1.3.2.1. N¨ng lùc tµi chÝnh vµ ®¹o ®øc cña kh¸ch hµng N¨ng lùc tµi chÝnh cña kh¸ch hµng lµ kh¶ n¨ng vÒ vèn, tµi s¶n cña kh¸ch hµng ®Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô thanh to¸n. Khi cho vay, ®iÒu mµ Ng©n hµng quan t©m ®Çu tiªn lµ vÒ nguån vèn chñ së h÷u (VCSH) cña kh¸ch hµng tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt - kinh doanh bëi vèn chñ së h÷u chÝnh lµ "tÊm ®Öm" ®Ó gi¶m bít t¸c ®éng xÊu khi rñi ro x¶y ra, ®ång thêi còng gãp phÇn n©ng cao ý thøc cña ng­êi sö dông vèn vµ lµ nguån quan träng ®Ó tr¶ nî Ng©n hµng. Trong khi thÈm ®Þnh tÝn dông, ph©n tÝch c¸c chØ tiªu tµi chÝnh cña DN, Ng©n hµng lu«n quan t©m tíi tû lÖ VCSH tham gia v¸o dù ¸n, ph­¬ng ¸n kinh doanh. Cã thÓ thÊy ngay sù quan t©m ®ã thÓ hiÖn ë viÖc x¸c ®Þnh sè tiÒn mµ Ng©n hµng cho kh¸ch hµng vay; khi x¸c ®Þnh sè tiÒn cho vay, Ng©n hµng lÊy tæng nhu cÇu vèn cho dù ¸n trõ ®i nguèn vèn chñ së h÷u còng nh­ c¸c nguån vèn kh¸c tham gia vµo dù ¸n; mét dù ¸n mµ VCSH tham gia víi tû lÖ cµng cao th× tû lÖ rñi ro sÏ cµng gi¶m v× VCSH nh­ mét ph­¬ng ph¸p ®Ó gi¶m thiÓu rñi ro ®¹o ®øc cña kh¸ch hµng. Rñi ro ®¹o ®øc chØ ra r»ng: khi mét ng­êi vay tiÒn th× anh ta cã kh¶ n¨ng sÏ sö dông vèn kh«ng theo nh­ ý muèn cña ng­êi cho vay, cã thÓ ®Çu t­ m¹o hiÓm hoÆc sö dông vèn kh«ng ®óng môc ®Ých; v× vËy, sù tham gia cña VCSH vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh cña DN lµ mét gi¶i ph¸p nh»m h¹n chÕ rñi ro ®¹o ®øc cña kh¸ch hµng. Khi mét ng­êi vay tiÒn cã nhiÒu VCSH tham gia vµo dù ¸n cña m×nh th× ý muèn lao vµo rñi ro ®¹o ®øc sÏ gi¶m ®i nhiÒu do anh ta kh«ng muèn mÊt nhiÒu. Vèn chñ së h÷u tham gia cµng nhiÒu th× rñi ro trong c¸c îp ®ång nîi cµng gi¶m vµ cµng dÔ vay h¬n; khi ®ã anh ta cµng cã nhiÒu ý muèn xö sù theo chiÒu h­íng mµ ng­êi cho vay ®ù tÝnh va mong muèn. Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c DNVVN NQD th× chÝnh quy m« nhá chÝnh lµ mét nguyªn nh©n khiÕn cho c¸c Ng©n hµng e ng¹i khi cho vay. Do VCSH vµ tµi s¶n thÊp, n¨ng lùc tµi chÝnh ch­a cao nªn ch­a t¹o dùng ®­îc uy tÝn ®èi víi Ng©n hµng; ®ång thêi còng chÝnh do thêi gian ho¹t ®éng ch­a l©u, uy tÝn ch­a cao nªn c¸c DNVVN NQD còng khã cã thÓ t×m ®­îc ng­êi ®øng ra b¶o l·nh cho kho¶n vay cña m×nh. v× vËy, viÖc khã tiÕp cËn víi nguån vèn Ng©n hµng ®èi víi c¸c DNVVN NQD lµ ®iÒu hoµn toµn dÔ hiÓu. YÕu tè ®¹o ®øc kh¸ch hµng thÓ hiÖn ë viÖc lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh khi DN muèn vay vèn Ng©n hµng. Mét thùc tÕ ®ang diÔn ra kh¸ phæ biÕn lµ c¸c DN lËp b¸o c¸o tµi chÝnh thiÕu trung thùc vµ tÝnh minh b¹ch ch­a cao, sè liÖu b¸o c¸o ch­a ph¶n ¸nh ®óng thùc trùng t×nh h×nh tµi chÝnh cña DN nªn ®· g©y ra t©m lý lo ng¹i cho Ng©n hµng; nguyªn nh©n cña t×nh h×nh nµy cã thÓ do tr×nh ®é yÕu kÐm vÒ qu¶n trÞ DN song còng kh«ng Ýt tr­êng hîp DN cè t×nh lËp b¸o c¸o tµi chÝnh kh«ng chÝnh x¸c ®Ó trèn thuÕ vµ ®Ó ®­îc vay vèn. Mét nguyªn nh©n kh¸c khiÕn cho Ng©n hµng e ng¹i khi cho c¸c DNVVN NQD vay vèn lµ do cã hiÖn t­îng mét sè DN "ma", ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt lõa ®¶o, thùc tÕ cho thÊy sè DN ®ang ho¹t ®éng thÊp h¬n nhiÒu so víi sè ®¨ng ký kinh doanh; mét mÆt do sè DN ®¨ng ký råi nh­ng ch­a ®i vµo ho¹t ®éng, cßn mét sè DN ®¨ng ký råi nh­ng kh«ng ho¹t ®éng còng kh«ng Ýt; chÝnh ®iÒu nµy lµm cho c¸c Ng©n hµng ng¹i cho vay ®èi víi c¸c DN thuéc khu vùc nµy. 1.3.2.2. ChÊt l­îng dù ¸n, ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt - kinh doanh Khi kh¸ch hµng nép hå s¬ vay vèn, Ng©n hµng ph¶i kiÓm tra tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ cña dù ¸n; ®©y lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi kh¸ch hµng khi nghiªn cøu ®Ó ®­a ra quyÕt ®Þnh cã cho vay kh«ng. Mét dù ¸n ph¶i cã tÝnh kh¶ thi th× míi ®­îc Ng©n hµng chÊp nhËn cho vay; song c¸c DNVVN NQD th­êng cã xu h­íng ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ m¹o hiÓm nªn Ng©n hµng rÊt e ng¹i khi cho DNVVN NQD vay vèn. MÆt kh¸c, ®a sè c¸c DNVVN NQD thiÕu kinh nghiÖm lËp dù ¸n, ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt - kinh doanh cßn thiÕu søc thuyÕt phôc. Muèn vay vèn th× DN ph¶i lËp ®­îc dù ¸n ®Çu t­ cã tÝnh kh¶ thi nh­ng viÖc x©y dùng dù ¸n kh¶ thi ®èi víi nhiÒu DNVVN NQD lµ mét viÖc kh«ng ph¶i dÔ, trong khi dÞch vô t­ vÊn hç trî DN l¹i ch­a ph¸t triÓn nªn cã tr­êng hîp DN cã dù ¸n kh¶ thi song do kh«ng lËp ®­îc dù ¸n thuyÕt phôc nªn kh«ng vay ®­îc Ng©n hµng. 1.3.3. C¸c nh©n tè kh¸c 1.3.3.1. M«i tr­êng kinh tÕ - x· héi M«i tr­êng kinh tÕ gåm rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h­ëng tíi ho¹t®äng kinh doanh cña DN nh­: l·i suÊt, tû lÖ l¹m ph¸t, tû gi¸... Mét m«i tr­êng kinh tÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng tÝn dông; khi ®ã c¸c DN sÏ cã nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn, më réng s¶n xuÊt - kinh doanh, nhu cÇu vay vèn Ng©n hµng sÏ t¨ng lªn, Ng©n hµng sÏ më réng tÝn dông. MÆt kh¸c, mét m«i tr­êng kinh tÕ bÊt æn th× DN sÏ e ng¹i vµ thËn träng khi ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt - kinh doanh, c¸c c¬ héi ®Çu t­ sÏ Ýt ®i vµ trë lªn m¹o hiÓm h¬n, nhiÒu rñi ro h¬n, v× vËy DN còng kh«ng muèn vay vµ Ng©n hµng th× kh«ng muèn cho vay, viÖc më réng tÝn dông lµ mét viÖc rÊt khã. 1.3.3.2. M«i tr­êng ph¸p luËt M«i tr­êng ph¸p luËt lµ tæng thÓ c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c DNVVN, DNNQD vµ ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c TCTD ®èi víi DNVVN, DNNQD. C¸c quy ®Þnh nh­: c¬ chÕ b¶o ®¶m tiÒn vay; c¸c quy ®Þnh vÒ thñ tôc ®¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m; c¸c ®Þnh ®iÒu chØnh vÒ viÖc ®¨ng ký giao dÞch nhµ ®Êt ®Ó lµm thñ tôc thÕ chÊp nhµ, ®Êt trong quan hÖ tÝn dông; c¸c quy ®Þnh vÒ thÕ chÊp, b¶o l·nh; quyÕt ®Þnh nh»m tæ chøc, thµnh lËp Quü b¶o l·nh tÝn dông cho c¸c DNVVN...cßn nhiÒu bÊt cËp, thêi gian lµm thñ tôc kÐo dµi g©y khã kh¨n cho c¸c DN khi vay vèn Ng©n hµng. Tuy trong thêi gian qua ChÝnh phñ vµ c¸c Bé, ngµnh liªn quan ®· cã nhiuÒ ch­¬ng tr×nh hç trî cho DNVVN, DNNQD, trong ®ã co sù hç trî vÒ viÖc gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn cho c¸c DN song hÖ thèng ph¸p luËt vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn ®Ó phï hîp víi xu thÕ vµ bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi nªn thiÕu tÝnh æn ®Þnh, cßn nhiÒu ®iÓm chång chÐo gi÷a c¸c quy ®Þnh. ChÝnh nh÷ng ®iÓm nµy ®· dÉn tíi hÖ qu¶ lµ viÖc thùc hiÖn còng rÊt chËm ch¹p, g©y khã kh¨n cho viÖc tiÕp cËn víi nguèn vèn tÝn dông Ng©n hµng cña c¸c DNVVN, ®Æc biÖt lµ c¸c DNVVN NQD. Mét nguyªn nh©n quan träng dÉn tíi sù h¹n chÕ trong cho vay ®èi víi DNVVN NQD ®ã lµ do nh÷ng v­íng m¾c trong ®¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m (GDB§). Trong ho¹t ®éng cña TCTD, c¸c GDB§ lu«n g¾n liÒn víi ho¹t ®«ng tÝn dông; ®©y lµ mét biÖn ph¸p b¶o ®¶m tiÒn vay gãp phÇn b¶o ®¶m an toµn vµ kh¶ n¨ng thu håi vèn vay cña TCTD, h¹n chÕ rñi ro x¶y ra. Bëi vËy, c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt liªn quan ®Õn GDB§ vµ ®¨ng ký GDB§ cã ý nghÜa rÊt quan träng, chi phèi toµn bé c¸c GDB§. Tuy nhiªn, theo NghÞ ®Þnh 08/2000/N§-CP vÒ ®¨ng ký GDB§ th× hiÖu lùc cña viÖc ®¨ng ký cã gi¸ trÞ 5 n¨m kÓ tõ ngµy ®¨ng ký (trõ tr­êng hîp c¸c bªn cã yªu cÇu xo¸ ®¨ng ký tr­íc thêi h¹n hoÆc yªu cÇu ®¨ng ký gia h¹n), song trªn thùc tÕ cã nh÷ng hîp ®ång cã thêi h¹n vay vèn trªn 5 n¨m, khi ®ã sÏ ph¸t sinh c¸c GDB§ víi thêi h¹n hiÖu lùc trªn 5 n¨m ®Ó ®¶m b¶o cho nghÜa vô tr¶ nî theo hîp ®ång tÝn dông (H§TD). Sau 5 n¨m kÓ tõ ngµy GDB§ cã hiÖu lùc, trong khi H§TD vÉn cßn hiÖu lùc th× GDB§ ®· hÕt thêi h¹n hiÖu lùc, khi ®ã c¸c TCTD vµ kh¸ch hµng cÇn gia h¹n thßi h¹n hiÖu lùc cña GDB§; tuy nhiªn, ch­a coa v¨n b¶n nµo h­íng dÉn thêi h¹n hiÖu lùc cña c¸c GDB§ liªn quan ®Õn thÕ chÊp, b¶o l·nh b»ng quyÒn sö dông ®Êt, tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt; ®iÒu nµy lµm cho c¸c TCTD lÉn c¬ quan ®¨ng ký GDB§ rÊt lóng tóng, kh«ng biÕt thùc hiÖn viÖc gia h¹n hiÖu lùc cña GDB§; v× vËy lµm cho ho¹t ®éng tÝn dông ®èi víi DNVVN NQD rÊt khã kh¨n. Ch­¬ng II- Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cho vay ®èi víi DNVVN NQD t¹i chi nh¸nh NHCT H­ng Yªn 2.1. Tæng quan vÒ NHCT H­ng Yªn 2.1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña NHCT H­ng Yªn Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn lµ mét ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh trùc thuéc ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam. Tr­íc n¨m 1988, Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn cã tªn gäi lµ Ng©n hµng Nhµ n­íc thÞ x· H­ng Yªn. Cïng víi c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc do §¶ng khëi x­íng vµ l·nh ®¹o, n¨m 1988 víi N§ 53/H§BT cña Héi ®ång bé tr­ëng (nay lµ ChÝnh phñ) vÒ bé m¸y tæ chøc cña NHNN ViÖt Nam, hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt Nam ®· chuyÓn tõ m« h×nh Ng©n hµng mét cÊp sang m« h×nh hai cÊp. Vµo th¸ng 8 n¨m 1988, chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc thÞ x· H­ng Yªn ®· ®­îc chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh ng©n hµng ®a n¨ng, víi tªn gäi lµ chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng thÞ x· H­ng Yªn, trùc thuéc Ng©n hµng C«ng th­¬ng H¶i H­ng. §Õn ngµy 01/01/1997, khi tØnh H­ng Yªn ®­îc t¸i lËp, Ng©n hµng C«ng th­¬ng thÞ x· H­ng Yªn ®­îc n©ng cÊp thµnh chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn, thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ phô thuéc; lóc nµy, c¶ chi nh¸nh míi cã 24 ng­êi, víi nguån vèn kho¶ng 15 tû ®ång vµ d­ nî cho vay c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kho¶ng 12 tû ®ång, nguån vèn d­ thõa chuyÓn vÒ NHCT ViÖt Nam. Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh H­ng Yªn cã ®Þa chØ giao dÞch t¹i: sè 01 - ®­êng §iÖn Biªn - ph­êng Lª Lîi - thÞ x· H­ng yªn - tØnh H­ng Yªn; ngoµi trô së chÝnh, chi nh¸nh cßn cã 01 phßng giao dÞch t¹i: sè 03 - ®­êng Minh Khai - ph­êng Minh Khai - thÞ x· H­ng Yªn vµ 01 chi nh¸nh cÊp 2 t¹i thÞ trÊn BÇn Yªn Nh©n - huyÖn Mü Hµo. H­ng Yªn sau 8 n¨m t¸i lËp ®ang tõng b­íc chuyÓn m×nh, dÇn trë thµnh mét tØnh cã nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh vµ æn ®Þnh, víi môc tiªu ®Õn n¨m 2020 sÏ trë thµnh mét tØnh c«ng nghiÖp. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña tØnh, Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn còng ®· cã sù ph¸t triÓn ®¸ng khÝch lÖ: tõ mét Ng©n hµng cã tæng nguån vèn huy ®éng ®­îc lµ 15 tû ®ång n¨m 1988, ®Õn n¨m 2005, tæng nguån vèn huy ®éng ®­îc cña Ng©n hµng ®· lªn tíi trªn 450 tû ®ång; tæng d­ nî n¨m 2005 lµ gÇn 453 tû ®ång, trong khi n¨m 1988 míi chØ cã 12 tû ®ång; vÒ nh©n sù th× n¨m 2005 cã 77 ng­êi, trong khi n¨m 1988 míi chØ cã 24 ng­êi. Nh­ vËy sau gÇn 20 n¨m ho¹t ®éng , Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn ®· cã sù ph¸t triÓn rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Ng©n hµng ®ang phÊn ®Êu trë thµnh mét trong nh÷ng Ng©n hµng m¹nh trong hÖ thèng NHCT ViÖt Nam, ®ång thêi lµ mét Ng©n hµng cã thÞ phÇn lín trong c¸c Ng©n hµng ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn tØnh H­ng Yªn. 2.1.2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô chñ yÕu cña NHCT H­ng Yªn 2.1.2.1. Chøc n¨ng cña NHCT H­ng Yªn N¨m 1997, khi tØnh H­ng Yªn ®­îc t¸i lËp, NHCT H­ng Yªn ®· ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 13/NHCT – Q§ ngµy 17/12/1996 cña chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ NHCT ViÖt Nam vÒ viÖc thµnh lËp NHCT H­ng Yªn. Theo QuyÕt ®Þnh sè 306649 do Së KÕ ho¹ch ®Çu t­ H­ng Yªn cÊp ngµy 07/01/1997, Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn cã tªn giao dÞch lµ: chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn; ®Þa chØ giao dÞch: sè 01 - ®­êng §iÖn Biªn - ph­êng Lª Lîi - thÞ x· H­ng Yªn - tØnh H­ng Yªn; Sè ®iÖn tho¹i: 0321.862.710; sè Fax: 0321.862.228. Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc, lµ mét thµnh viªn cña NHCT ViÖt Nam, cã chÕ ®é h¹ch to¸n phô thuéc, ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp Nhµ n­íc, theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt, vµ theo ®iÒu lÖ tæ chøc, ho¹t ®éng cña NHCT ViÖt Nam. Chøc n¨ng cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn lµ huy ®éng vèn nhµn rçi trong d©n c­ vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong x· héi ®Ó cho vay ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ cã nhu cÇu vèn, ®¸p øng ®­îc mäi yªu cÇu cña Ng©n hµng vµ ph¸p luËt ®Ò ra. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu CNH, H§H ®Êt n­íc vµ nhu cÇu bøc xóc vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong ph¹m vi c¶ n­íc còng nh­ trªn ®Þa bµn tØnh; ®ång thêi, trªn c¬ së nguån vèn huy ®éng ®­îc, Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn ®· b¸m s¸t c¸c môc tiªu ph¸t triÓn cña tØnh, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, chñ ®éng ph©n tÝch, nghiªn cøu thÞ tr­êng, t×m kiÕm c¸c dù ¸n, ph­¬ng ¸n kh¶ thi ®Ó më réng cho vay nh»m hç trî, khai th¸c mäi tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña ®Þa ph­¬ng. Chi nh¸nh ®· ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, ®a ph­¬ng ho¸ vµ më réng c¸c mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng, chi nh¸nh ®· ho¹t ®éng theo ph­¬ng ch©m: “sù thµnh ®¹t cña kh¸ch hµng lµ sù thµnh ®¹t cña chÝnh m×nh”. 2.1.2.2. NhiÖm vô Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn lµ mét ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam; v× vËy, Chi nh¸nh cÇn ph¶i hoµn thµnh c¸c chØ tiªu mµ Ng©n hµng C«ng th­¬ng ViÖt Nam giao cho. MÆt kh¸c, Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn còng lµ mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn tØnh H­ng Yªn, nªn còng ph¶i thùc hiÖn mét sè yªu cÇu ®Ó gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn cña tØnh 2.1.2.3. C¸c lo¹i h×nh dÞch vô chñ yÕu cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn - Huy ®éng c¸c lo¹i tiÒn göi kh«ng k× h¹n, cã k× h¹n b»ng ®ång ViÖt Nam vµ c¸c lo¹i ngo¹i tÖ nh­: USD, EURO... - NhËn më tµi kho¶n thanh to¸n, chuyÓn tiÒn trong n­íc vµ chuyÓn tiÒn kiÒu hèi. - Thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô tÝn dông ng¾n h¹n, trung vµ dµi h¹n, cho vay hé s¶n xuÊt vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.. - NhËn kiÓm ®Õm, ®ãng gãi, ph©n lo¹i c¸c lo¹i tiÒn; nhËn cÊt tr÷ c¸c lo¹i ®å cã gi¸ nh­: vµng, b¹c, ®¸ quý... - Thùc hiÖn c¸c dÞch vô ng©n hµng kh¸c. 2.1.3. C¬ cÊu tæ chøc Chi nh¸nh Ng©n hµng C«ng th­¬ng tØnh H­ng Yªn ngoµi trô së chÝnh cßn cã mét Chi nh¸nh cÊp 2 vµ mét phßng giao dÞch. T¹i trô së chÝnh, gåm cã 06 phßng ®­îc tæ chøc theo m« h×nh qu¶n lý trùc tuyÕn. M« h×nh nµy cã sù ph©n c«ng râ rµng vÒ nhiÖm vô vµ chøc n¨ng ®èi víi tõng c¸n bé vµ tõng phßng; tuy nhiªn, gi÷a c¸c nh©n viªn, c¸c phßng vÉn cã sù phèi hîp chÆt chÏ, ®¶m b¶o sù ho¹t ®éng thèng nhÊt vµ nhÞp nhµng gi÷a c¸c bé phËn trong guång m¸y lµm viÖc cña chi nh¸nh. S¬ ®å kÕt hîp gi÷a c¸c phßng cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn Phßng nguån vèn Phßng kiÓm tra Phßng tæ chøc hµnh chÝnh Phßng kÕ to¸n Phßng kinh doanh Phßng tiÒn tÖ kho quü NHCT H­ng Yªn cã bé m¸y tæ chøc kh¸ gän nhÑ, cã 1 Gi¸m ®èc qu¶n lý trùc tiÕp 3 phßng quan träng vµ 1 chi nh¸nh ë Mü Hµo; 1 Phã gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý 3 phßng nghiÖp vô vµ 1 phßng giao dÞch sè 03. S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc cña Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn Gi¸m ®èc Phßng tiÒn tÖ kho quü Chi nh¸nh Mü Hµo Phßng kiÓm so¸t Phßng kÕ to¸n Phßng giao dÞch sè 03 Phã gi¸m ®èc Phßng nguån vèn Phßng kinh doanh Phßng tæ chøc hµnh chÝnh 2.1.4. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña NHCT H­ng Yªn trong 3 n¨m qua 2.1.4.1. T×nh h×nh huy ®éng vèn Trong thêi gian qua, Ng©n hµng C«ng th­¬ng H­ng Yªn ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn. KÕt qu¶ huy ®éng vèn cña NHCT H­ng Yªn giai ®o¹n 2003-2005 (b¶ng 2) §¬n vÞ: TriÖu ®ång ChØ tiªu N¨m 2003 N¨m 2004 N¨m 2005 % t¨ng, gi¶m Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng Sè tiÒn Tû träng 2004/2003 2005/2004 Tæng NV huy ®éng 304 100 330 100 451 100 8,6 36,6 - TGDN 53 17,4 67 20,3 146 32,4 26,4 118 - TG d©n c­ 251 82,6 263 79,7 305 67,6 4,8 16 + TGTK 222 73 232 70,3 266 59 4,5 14,7 + GTCG 29 9,6 31 9,4 39 8,6 6,9 25,8 Qua b¶ng trªn ta thÊy: - Tæng nguån vèn huy ®éng hµng n¨m liªn tôc t¨ng vµ t¨ng m¹nh trong n¨m 2005; n¨m 2004 t¨ng 26 tû nh­ng ®Õn n¨m 2005 ®· t¨ng tíi 121 tû ®ång; trong ®ã, TGDN t¨ng tíi 79 tû ®ång - Tèc ®é t¨ng tr­ëng vÒ tæng nguån vèn huy ®éng cña NHCT H­ng Yªn trong giai ®o¹n 2003-2005 kh¸ cao vµ liªn tôc t¨ng, ®Æc biÖt lµ trong n¨m 2005; trong ®ã: + Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña tæng nguån vèn huy ®éng lµ 36,6%, cao gÊp 4 lÇn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña n¨m 2004, mÆc dï n¨m 2005 lµ mét n¨m ®Çy khã kh¨n, th¸ch thøc. + TGDN cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ “ngo¹n môc” khi t¨ng 118%. - MÆt kh¸c, c¬ cÊu tæng nguån vèn huy ®éng còng thay ®æi theo h­íng tÝch cùc: tû träng cña TGDN liªn tôc t¨ng; nÕu nh­ n¨m 2004, TGDN míi chØ chiÕm 20,3% th× ®Õn n¨m 2005 ®· chiÕm 32,4% (tøc lµ chiÕm gÇn 1/3 tæng nguån vèn mµ Ng©n hµng huy ®éng ®­îc). §iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó Ng©n hµng chñ ®éng h¬n trong viÖc ®iÒu chØnh c¸c møc l·i suÊt cho vay, gi¶m l·i suÊt ®Çu vµo, tõ ®ã hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp víi møc l·i suÊt thÊp; do vËy ®· n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh cña m×nh so víi c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c trªn ®Þa bµn tØnh. 2.1.4.2. T×nh h×nh sö dông vèn Víi tæng nguån vèn huy ®éng ®­îc kh¸ lín, NHCT H­ng Yªn ®· cho vay ®èi víi nÒn kinh tÕ víi tæng d­ nî n¨m 2005 ®¹t 452.864 triÖu ®ång. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi chñ tr­¬ng thu hót nguån lùc tõ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh ®· cã sù dÞch chuyÓn tÝch cùc theo h­íng gi¶m tû träng khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc, t¨ng tû träng khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi; c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng trªn c¸c lÜnh vùc ®ang ngµy cµng n¨ng ®éng h¬n; ®· vµ ®ang ho¹t ®éng hiÖu qu¶, ®ãng gãp tÝch cùc vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña tØnh; ®©y lµ lùc l­îng kinh doanh n¨ng ®éng, bao gåm c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ, doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH. Trong nh÷ng n¨m qua, khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lu«n chiÕm tû träng lín trong c¬ cÊu kinh tÕ cña tØnh: KTNQD chiÕm 48%, kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 39%; v× vËy, NHCT H­ng Yªn còng ®· quan t©m h¬n tíi ®èi t­îng kh¸ch hµng lµ c¸c doanh nghiÖp thuéc 2 khu vùc kinh tÕ nµy. Nh×n vµo c¸c sè liÖu cña b¶ng 3 d­íi ®©y ta thÊy: - Doanh sè cho vay khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®ang cã xu h­íng t¨ng nhanh vµ ®ang trë thµnh kh¸ch hµng chiÕn l­îc cña Ng©n hµng. NÕu nh­ n¨m 2004, doanh sè cho vay ®èi víi khu vùc KTNQD t¨ng 13,8 % so víi n¨m 2003; th× ®Õn n¨m 2005, tèc ®é t¨ng tr­ëng lµ 32,8 %, mét tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ cao, thÓ hiÖn sù quan t©m cña Ng©n hµng ®èi víi c¸c kh¸ch hµng thuéc khu vùc kinh tÕ nµy. - Tæng doanh sè thu nî n¨m 2004 gi¶m v× n¨m 2004 lµ mét n¨m ®Çy khã kh¨n kh«ng chØ ®èi víi kinh tÕ ViÖt Nam mµ cßn ®èi víi kinh tÕ thÕ giíi víi nguy c¬ vÒ ®¹i dÞch cóm gia cÇm cã thÓ trë thµnh ®¹i dÞch vµ ViÖt Nam cã tû lÖ l¹m ph¸t cao (trªn 8,4%); song ®Õn n¨m 2005, doanh sè thu nî ®· t¨ng 18,9%. - C¬ cÊu d­ nî tÝn dông ®ang cã xu h­íng t¨ng tû träng d­ nî trung vµ dµi h¹n. V× vËy, Ng©n hµng cÇn quan t©m h¬n n÷a tíi viÖc chuyÓn ®æi kú h¹n nî, qu¶n lý kú h¹n nî ®Ó kh«ng r¬i vµo t×nh tr¹ng mÊt kh¶ n¨ng thanh kho¶n. T×nh h×nh sö dông vèn cña NHCT H­ng Yªn giai ®o¹n 2003-2005 (b¶ng 3) §¬n vÞ: TriÖu ®ång c¸c chØ tiªu N¨m 2003 N¨m 2004 N¨m 2005 I. Doanh sè cho vay 347.015 480.657 650.642 A. Ph©n theo thêi gian 1. Ng¾n h¹n 319.119 450.489 529.625 2. Trung, dµi han 27.896 30.168 121.017 B. Ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ 1. KTQD 173.105 142.842 78.406 2. KTNQD 173.910 337.815 572.236 II. Tæng doanh sè thu nî 300.191 398.963 575.290 A. Ph©n theo thêi gian 1. Ng¾n h¹n 265.150 362.653 451.342 2. Trung, dµi han 30.041 36.310 123.948 B. Ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ 1. KTQD 153.650 170.453 236.240 2. KTNQD 146.541 228.510 339.050 III. Tæng d­ nî cho vay 325.820 377.513 452.865 A. Ph©n theo thêi gian 1.D­ nî ng¾n h¹n 154.060 241.896 320.179 2.D­ nî trung, dµi han 171.760 135.617 132.686 B. Ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ 1. KTQD 192.081 164.469 6.635 2. KTNQD 103.739 213.044 446.