Chuyên đề Hoàn thiện quy trình kiểm toán Tiền lương và các khoản trích trên tiền lương trong kiểm toán tài chính do Công ty Cổ phần Kiểm toán và Tư vấn (A&C) chi nhánh tại Hà Nội thực hiện

i nhánh tại Hà Nội: 877 Hồng Hà – Hoàn Kiếm – Hà Nội - Chi nhánh tại Nha Trang: 100 Quang Trung – TP.Nha Trang Công ty mới mở thêm chi nhánh tại Cần Thơ và Công ty TNHH Đồng Khởi, các văn phòng liên lạc tại Thừa Thiên Huế, Hải Phòng …nhằm tạo điều kiện tiếp cận và cung cấp các loại dịch vụ tốt nhất cho tất cả các khách hàng trong và ngoài nước. Giới thiệu về chi nhánh Công ty A&C tại Hà Nội Chi nhánh Công ty A&C tại Hà Nội chính thức được thành lập theo Quyết định số 1144/QĐ-UB "về việc chuyển văn phòng đại diện thành Chi nhánh tại TP.Hà Nội " của Uỷ Ban nhân dân TP.Hà Nội ngày 01/03/2001, Giấy phép đăng ký kinh doanh số 314288 cấp ngày 16/03/2001 của Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội. Sau khi Công ty chuyển từ hình thức doanh nghiệp Nhà nước sang hình thức cổ phần, chi nhánh Hà Nội cũng có tên chính thức là chi nhánh Công ty Cổ phần Kiểm toán và Tư vấn theo Giấy phép đăng ký kinh doanh số 0 113 003 559 do Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.Hà Nội cấp ngày 15/01/2004. Tên giao dịch: AUDITING AND CONSULTING JOINT STOCK COMPANY -HANOI BRANCH Tên viết tắt: A&C Trụ sở giao dịch: 877 Hồng Hà - Quận Hoàn Kiếm – Hà Nội Điện thoại: (84-4) 9 324 133 Fax: (84-4) 9 324 133 E-mail: achn@fmail.vnn.vn Chi nhánh được phân cấp hoàn toàn độc lập, có tư cách pháp nhân, có tài khoản giao dịch tại Ngân hàng Công thương Việt Nam số 102 010 000 033 545, có quyền ký các hợp đồng kiểm toán và phát hành Báo cáo kiểm toán. 2. Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty và Chi nhánh Hà Nội 2.1. Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty Công ty Cổ phần Kiểm toán và Tư vấn áp dụng tổ chức quản lý theo kiểu "chức năng - trực tuyến". Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty xuất phát từ việc xác định mục đích hoạt động của Công ty và được tổ chức theo sơ đồ dưới đây: * Hội đồng quản trị: là cơ quan quản lý cao nhất của Công ty, thực hiện chức năng quản lý mọi hoạt động của Công ty, có toàn quyền nhân danh Công ty để quyết định mọi vấn đề liên quan đến mục đích, quyền lợi của Công ty. * Ban Giám đốc: - Giám đốc: Là đại diện pháp nhân của Công ty, là người chịu trách nhiệm trước pháp luật, có quyền quyết định nhiệm vụ kinh doanh của Công ty. - Phó Giám đốc: Là người giúp việc Giám đốc, được Giám đốc uỷ nhiệm quản lý, điều hành một số lĩnh vực theo sự phân công cụ thể. * Ban kiểm soát: Bao gồm những người trong bộ máy lãnh đạo cao nhất của Công ty, am hiểu về lĩnh vực kiểm soát. Ban kiểm soát có nhiệm vụ giám sát sự chấp hành Luật pháp của Công ty, kiểm tra và giám sát tiến trình lập các báo cáo … * Phòng tổ chức hành chính: Có chức năng tham mưu cho Ban Giám đốc, giúp cho Ban Giám đốc hoạt động hiệu quả hơn qua việc tổ chức hành chính, nhân sự và công tác quản trị tài chính. * Phòng kế toán: Giúp Giám đốc Công ty tổ chức bộ máy kế toán từ Công ty đến các Chi nhánh; chịu trách nhiệm thu nhận, xử lý và hệ thống hoá toàn bộ thông tin kế toán phục vụ cho quản lý kinh tế tài chính của Công ty. * Các phòng nghiệp vụ: Trực tiếp tiến hành các koạt động cung cấp dịch vụ kiểm toán, thẩm định, tư vấn, đào tạo …Các phòng nghiệp vụ độc lập tương đối về lĩnh vực hoạt động, đồng thời có sự phối hợp, trao đổi thông tin chặt chẽ để hoàn thành nhiệm vụ được Ban Giám đốc và Công ty giao phó. * Các Chi nhánh: Hoạt động theo điều lệ hoạt động của Công ty và tuân theo những tiêu chuẩn kỹ thuật nghiệp vụ đã được Công ty xây dựng. Các chi nhánh đều có tư cách pháp nhân, tiến hành hoạt động kinh doanh theo đăng ký kinh doanh của chi nhánh nhưng hạch toán phụ thuộc. Các chi nhánh không tính lãi (lỗ) hoạt động mà chỉ lập Báo cáo thu, chi, kết quả hoạt động tính váo kết quả chung của toàn Công ty. Hoạt động của chi nhánh chủ yếu dựa vào khả năng ký kết hợp đồng với khách hàng. Sơ đồ : Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty A&C ĐẠI HỘI ĐỒNG CỔ ĐÔNG HỘI ĐỒNG QUẢN TRỊ BAN KIỂM SOÁT BAN GIÁM ĐỐC PHÒNG TỔ CHỨC HÀNH CHÍNH PHÒNG KẾ TOÁN PHÒNG TƯ VẤN, ĐÀO TẠO PHÒNG KIỂM TOÁN XDCB CÁC PHÒNG KIỂM TOÁN BCTC PHÒNG 1,2,3,4,5 PHÒNG DỊCH VỤ CHI NHÁNH TẠI NHA TRANG CHI NHÁNH TẠI HÀ NỘI CÔNG TY TNHH ĐỒNG KHỞI CHI NHÁNH TẠI CẦN THƠ 2.2. Tổ chức bộ máy quản lý của chi nhánh Công ty tại Hà Nội Để tiến hành hoạt động, chi nhánh đã tiến hành tổ chức bộ máy quản lý đơn giản, phù hợp với quy mô và mục đích hoạt động. Bộ máy quản lý của chi nhánh bao gồm: Ban Giám đốc, phòng nghiệp vụ 1,2,3 và bộ phận hành chính quản trị nội bộ - kế toán. Sơ đồ : Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý tại chi nhánh Hà Nội BAN GIÁM ĐỐC PHÒNG NGHIỆP VỤ 1 PHÒNG NGHIỆP VỤ 2 PHÒNG NGHIỆP VỤ 3 BỘ PHẬN HC - QT * Ban Giám đốc: gồm Giám đốc và Phó Giám đốc - Giám đốc: Bà Nguyễn Thị Hồng Thanh – là người chỉ đạo, điều hành mọi hoạt động của chi nhánh, chịu trách nhiệm trước Giám đốc Công ty và Công ty về mọi hoạt động của chi nhánh. - Phó Giám đốc: + Bà Nguyễn Thị Tư - phụ trách lĩnh vực kiểm toán BCTC + Ông Nguyễn Hoàng Đức - phụ trách về lĩnh vực hành chính, kế toán, quản trị nội bộ đồng thời phụ trách việc khai thác khách hàng. * Phòng nghiệp vụ 1,2: Chuyên trách lĩnh vực kiểm toán BCTC mà chủ yếu là kiểm toán các doanh nghiệp Nhà nước, các dịch vụ tư vấn như ghi sổ kế toán, thuế, phần mềm kế toán. ngoài ra khách hàng còn là các doanh nghiệp liên doanh, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. * Phòng nghiệp vụ 3: Chuyên kiểm toán cho các đơn vị XDCB. * Bộ phận hành chính – quản trị nội bộ: Thực hiện các công việc kế toán, thư ký, phiên dịch, văn thư, tin học, lái xe, bảo vệ. Công việc kế toán tại chi nhánh hết sức đơn giản, gọn nhẹ, phù hợp với chức năng và cơ cấu của mình. 3. Kết quả kinh doanh và tình hình tài chính của Công ty Các hoạt động của Công ty phát triển tương đối mạnh trong những năm gần đây, trong đó đặc biệt là hoạt động kiểm toán BCTC. Đây là hoạt động đem lại doanh thu nhiều nhất cho Công ty A&C. Theo báo cáo tổng kết trong năm qua thì kết quả kinh doanh và tình hình tài chính của Công ty được thể hiện qua bảng số liệu sau: Bảng 1: Chỉ tiêu doanh thu của A&C qua các năm Đơn vị: Tiệu đồng Năm Doanh thu 2002 20.400 2003 21.000 2004 23.040 2005 26.916 Cơ cấu doanh thu năm 2005 của A&C theo từng loại hình dịch vụ và theo đối tượng khách hàng được thể hiện qua sơ đồ sau: Bảng 2: Doanh thu theo loại hình dịch vụ Đơn vị: Triệu đồng Kiểm toán BCTC 18.053 Kiểm toán Quyết toán tư vấn vốn đầu tư 4.410 Tư vấn nhân lực quản lý 510 Tư vấn tài chính, thuế, kế toán 1.944 Dịch vụ đào tạo 441 Dịch vụ khác 1.558 Bảng 3: Doanh thu theo đối tượng khách hàng Đơn vị: Triệu đồng Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 16.526 Công ty cổ phần tư nhân 5.975 Doanh nghiệp Nhà nước 4.333 Đơn vị HCSN, tổ chức, đoàn thể 0 Tổ chức, Dự án quốc tế 82 Qua các bảng trên ta thấy, kết quả hoạt động kinh doanh của Công ty ngày một phát triển và tương đối ổn định. Điều đó chứng tỏ uy tín, vị thế của Công ty đã và vẫn đang được khẳng định trong hoạt động kiểm toán. Đạt được những kết quả trên đây là do quy trình hoạt động của Công ty A&C đã được xây dựng dựa trên cơ sở nghiên cứu lựa chọn những phương thức hoạt động vừa phù hợp với những Chuẩn mực và thông lệ quốc tế về kế toán - kiểm toán vừa phù hợp với thực tiễn quản lý và những quy định cụ thể về pháp luật hiện hành của Việt Nam. 4. Thị trường hoạt động và các loại dịch vụ của Công ty Mục tiêu hoạt động của Công ty là nhằm cung cấp các dịch vụ chuyên ngành tốt nhất, tư vấn cho các nhà quản lý giả quyết những khó khăn, vướng mắc; hỗ trợ các giải pháp để củng cố và hoàn thiện công tác quản lý hoặc hỗ trợ những quyền lợi chính đáng cho khách hàng nhằm mang lại những hiệu quả cao nhất trong sản xuất kinh doanh. Hoạt động của Công ty luôn tuân thủ theo nguyên tắc "Độc lập, trung thực, khách quan và bảo mật". Cho đến nay, Công ty A&C đã phục vụ cho hơn 1000 khách hàng hoạt động trong mọi lĩnh vực trên khắp cả nước, bao gồm: - Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, hợp đồng hợp tác kinh doanh hoạt động theo Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, các văn phòng đại diện, các Doanh nhân nước ngoài hoạt động kinh doanh tại Việt Nam. - Các doanh nghiệp Việt Nam thuộc lĩnh vực ngành nghề và hình thức sở hữu khác nhau. - Ban Quản lý Dự án công trình đầu tư xây dựng cơ bản. - Các cơ quan, tổ chức trong nước và quốc tế có nhu cầu cung cấp dịch vụ. Đặc biệt Công ty đã tham gia kiểm toán nhiều Công ty lớn như: Tổng Công ty Điện lực, Bưu chính viễn thông, xi măng, hoá chất Việt Nam… Công ty Cổ phần Kiểm toán vá Tư vấn với 51% vốn điều lệ là của Nhà nước, trải qua quá trình hoạt động đã trở thành Công ty hàng đầu chuyên cung cấp các dịch vụ kiểm toán, thực hiện các dịch vụ tư vấn trong nhiều lĩnh vực như: * Kiểm toán Báo cáo tài chính Đây là hoạt động chủ yếu của Công ty phục vụ cho hơn 1000 khách hàng thuộc mọi loại hình doanh nghiệp ở các ngành nghề khác nhau. Kiểm toán BCTC hàng năm được tiến hành bằng các đợt kiểm toán sơ bộ và kiểm toán kết thúc theo lịch trình đã thoả thuận với khách hàng. Kiểm toán gắn liền với việc hỗ trợ thông tin và tư vấn để nhằm hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, hoàn thiện công tác tài chính kế toán, quản lý tổ chức của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp bảo vệ quyền lợi hợp pháp và chính đáng của mình. * Thẩm định, kiểm toán đầu tư và XDCB, xác định giá trị Doanh nghiệp Hoạt động Thẩm định, Kiểm toán Quyết toán Vốn đầu tư XDCB là một trong những hoạt động nổi trội của Công ty. Các dịch vụ mà Công ty đã, đang và sẵn sàng cung cấp cho khách hàng thuộc mọi lĩnh vực trên toàn quốc bao gồm: - Kiểm toán Quyết toán vốn đầu tư dự án trong các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, xã hội. - Kiểm toán xác định giá trị Dự toán, giá tri Quyết toán công trình đầu tư XDCB. - Thẩm định giá trị tài sản, nhà cửa, đất đai, máy móc thiết bị, phương tiện vận tải … - Tư vấn đầu tư và xây dựng cơ bản - Xác định giá trị doanh nghiệp * Dịch vụ tư vấn Với kiến thức sâu rộng, am hiểu về pháp luật cùng với kinh nghiệm làm việc thực tiễn, từ nhiều năm qua A&C đã cung cấp đến khách hàng những dịch vụ như sau: - Về thuế Tư vấn cho các doanh nghiệp về các luật thuế có liên quan như: Thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN, thuế xuất nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt… - Về dịch vụ pháp lý Soạn thảo hồ sơ và thực hiện thủ tục đăng ký Chế độ kế toán, thành lập Donh nghiệp Việt Nam và Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, điều chỉnh Giấy phép Đầu tư. - Các hoạt động tư vấn khác Theo yêu cầu của khách hàng trên các phương tiện có liên quan đến Pháp luật, Quản trị doanh nghiệp, Đầu tư… * Đào tạo Được sự uỷ quyền của Bộ Tài chính, phối hợp cùng với Học viện Tài chính, A&C thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng kế toán trưởng, nhằm tạo điều kiện cho các khách hàng có cơ sở bổ nhiệm kế toán trưởng theo tiêu chuẩn quy định của Nhà nước. Mặt khác, để hỗ trợ nhiều hơn nữa nhu cầu trang bị nghiệp vụ chuyên môn cho nhân viên của khách hàng, tất cả thành viên trong Họi Đồng Quản trị và Ban Giám đốc của A&C với kinh nghiệm giảng dạy và quản lý đào tạo từ nhiều năm ở các trường Đại học đã có khả năng xây dựng các chương trình huấn luyện và tổ chức thành công các khoá học thuộc chuyên đề Kế toán, Kiểm toán, Phân tích tài chính, Thẩm định Dự án Đầu tư,…theo yêu cầu của khách hàng. * Dịch vụ kế toán Với đội ngũ nhân viên được đào tạo chuyên nghiệp, A&C đã nhiều năm được khách hàng tín nhiệm trong các dịch vụ kế toán như: - Tư vấn tổ chức và hoàn thiện công tác kế toán. - Ghi sổ kế toán, lập Báo cáo tài chính và Báo cáo khác theo yêu cầu của khách hàng. - Cài đặt phần mềm kế toán. - Tổ chức đào tạo và tuyển chọn nhân viên kế toán theo yêu cầu của khách hàng. * Đội ngũ kiểm toán viên Trình độ và năng lực nhân viên là yếu tố hàng đầu đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của Công ty. Đội ngũ nhân viên và kỹ sư của Công ty đều có ít nhất một bằng cử nhân hoặc thạc sỹ, được đào tạo chính quy tại Việt Nam hoặc nước ngoài theo chuyên ngành Tài chính-Kế toán-Quản trị-Ngân hàng-Xây dựng-Kiến trúc-Giao thông-Thuỷ lợi-Điện-Tin học… Kể từ khi hoạt động với thương hiệu A&C đến nay, Công ty đã xây dựng được đội ngũ gồm: 250 kiểm toán viên chuyên nghiệp, trong đó: - 60% nhân viên kiểm toán có chứng chỉ kiểm toán viên do Bộ Tài chính cấp. - 70% nhân viên có từ 2 bằng cử nhân trở lên, trong đó 58% có bằng cử nhân Luật. - 12% nhân viên có bằng Thạc sỹ, bằng kiểm toán viên quốc tế (ACCA), hoặc đang được đào tạo tại chương trình ACCA. - Riêng tại Chi nhánh của Công ty tại Hà Nội thì đội ngũ nhân viên có 52 người, trong đó có 14 người có chứng chỉ kiểm toán viên do Bộ Tài chính cấp Tong quá trình hoạt động đội ngũ nhân viên liên tục được đào tạo nhằm nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng và bản lĩnh nghề nghiệp cùng các kiến thức bổ trợ về pháp luật, kinh tế thị trường,… để có khả năng đa dạng hoá các loại hình dịch vụ cung cấp. Với hiệu quả và sự tận tuỵ của đội ngũ nhân viên, Công ty đã thiết lập nên mối quan hệ hợp tác tốt đẹp và bền vững với khách hàng của mình. 5. Chiến lược phát triền chung của Công ty Công ty A&C luôn lấy tiêu chí hoạt động của mình là cung cấp các dịch vụ chuyên ngành tốt nhất, các thông tin với độ tin cậy cao nhất, đảm bảo quyền lợi cho khách hàng, giúp cho việc điều hành hoạt động SXKD tại các Công ty khách hàng đạt kết quả cao nhất. Chính vì thế mà trong nhiều năm qua Công ty luôn tạo được sự tín nhiệm của khách hàng ở khắp nơi. Cho tới nay Công ty đã và đang phục vụ cho cho hơn 1000 khách hàng hoạt động trên mọi lĩnh vực của nền kinh tế. Công ty không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ trên cơ sở coi yếu tố con người là trung tâm. Công việc kiểm toán của Công ty gắn liền với việc hỗ trợ thông tin và tư vấn để góp phần hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ, hoàn thiện tổ chức công tác kế toán, quản lý tài chính của doanh nghiệp. 6. Quy trình kiểm toán chung trong kiểm toán tài chính tại Công ty A&C Dịch vụ kiểm toán là một trong những hoạt động quan trọng nhất của A&C. Với mục tiêu cung cấp cho khách hàng các dịch vụ tốt nhất, A&C đã không ngừng nâng cao chất lượng kiểm toán. Công ty đã xây dựng một chương trình kiểm toán chung cho kiểm toán Báo cáo tài chính. Đây chính là cơ sở giúp kiểm toán viên trong việc xây dựng một chương trình kiểm toán phù hợp cho từng cuộc kiểm toán với mức chi phí hợp lý và đảm bảo mọi sai sót trọng yếu sẽ được phát hiện kịp thời. Quy trình kiểm toán chung của Công ty A&C bao gồm: * Lập kế hoạch kiểm toán - Chuẩn bị lập kế hoạch kiểm toán - Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng - Tìm hiểu về hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ - Phân tích sơ bộ BCTC của khách hàng - Kế hoạch kiểm toán tổng hợp * Thực hiện kế hoạch kiểm toán - Kiểm toán số dư đầu năm tài chính - Thực hiện thử nghiệm kiểm soát - Thực hiện thủ tục phân tích - Tiến hành kiểm tra chi tiết các nghiệp vụ và số dư * Kết thúc kiểm toán - Xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày khoá sổ kế toán - Đánh giá, soát xét lại kết quả kiểm toán + Đánh giá, soát xét lại các giấy tờ làm việc của kiểm toán viên + Tổng hợp các bút toán điều chỉnh và đưa ra kiến nghị - Lập Báo cáo kiểm toán và thư quản lý Trong quá trình thực hiện, do đặc điểm của Công ty khách hàng cũng như hạn chế về thới gian và số lượng nhân viên kiểm toán mà quy trình thực hiện kiểm toán của Công ty có nhiều khác biệt. Điều này sẽ được thấy rõ khi tìm hiểu về quá trình kểm toán tiền lương và các khoản trích trên tiền lương như dưới đây tại A&C. II. Thực trạng quy trình kiểm toán tiền lương và các khoản trích trên tiền lương do Công ty A&C Chi nhánh tại Hà Nội thực hiện 1. Mục tiêu kiểm toán Trong kiểm toán BCTC do A&C thực hiện thì quy trình kiểm toán tiền lương và các khoản trích trên tiền lương được thực hiện nhằm các mục tiêu sau đây: Tính đầy đủ: Các khoản tiền lương, BHXH, BHYT còn phải trả cuối mỗi kỳ được hạch toán đầy đủ. Chi phí tiền lương, BHXH,BHYT đã được tính đúng và đủ theo quy định và có đảm bảo phù hợp với các cam kết của doanh nghiệp. Trình bày và công bố: Đảm bảo chỉ tiêu tiền lương, BHXH,BHYT được trình bày và công bố phù hợp. 2. Quy trình kiểm toán 2.1. Lập kế hoạch kiểm toán 2.1.1. Chuẩn bị lập kế hoạch kiểm toán Quy trình kiểm toán được bắt đầu khi kiểm toán viên và Công ty kiểm toán thu nhận một khách hàng. Khi tiếp nhận khách hàng, kiểm toán viên cần xem đây là khách hàng mới hay khách hàng cũ. Nếu là khách hàng mới, kiểm toán viên cần tìm hiểu lý do mời kiểm toán và tiến hành thu thập các thông tin cần thiết. Nếu là khách hàng cũ, kiểm toán viên cần cập nhật lại những thông tin nhằm đánh giá lại về khách hàng để xem xét xem có nên tiếp tục cung cấp dịch vụ không. Khi đã xác đinh được khách hàng sẽ cung cấp dịch vụ trong tương lai, kiểm toán viên phải có được những hiểu biết sơ bộ về khách hàng đó. Đây là việc làm hết sức cần thiết trong cuộc kiểm toán, nó giúp cho kiểm toán viên xác định được những ảnh hưởng trọng yếu tới BCTC, giúp kiểm toán viên xem xét tính hợp lý của rủi ro được đánh giá ban đầu và đưa ra một kế hoạch kiểm toán cụ thể. Những thông tin này sẽ là cơ sở cho việc thu thập các bằng chứng kiểm toán. Khách hàng của A&C là Công ty A. Năm 2005 là năm đầu tiên Công ty A&C tiến hành kiểm toán cho Công ty A. Để chuẩn bị cho việc lập kế hoạch, trưởng đoàn kiểm toán sẽ phải đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán, nhận diện lý do kiểm toán, bổ nhiệm chủ kiểm toán, lựa chọn các nhân viên tham gia cuộc kiểm toán và kí kết hợp đồng kiểm toán. * Đánh giá khả năng chấp nhận kiểm toán Công ty A là doanh nghiệp liên doanh giữa Việt Nam và Australia về việc vận chuyển hàng hoá trên các tuyến hàng hải quốc tế. Năm 2005 là năm đầu tiên A&C tiến hành kiểm toán Công ty A. Do đó, kiểm toán viên phải xem xét khả năng có chấp nhận kiểm toán hay không với Công ty A. Qua tìm hiểu được biết Bam Giám đốc công ty rất coi trọng chữ tín, có ý thức chấp hành pháp luật rất cao. Vì vậy, A&C quyết định chấp nhận kiểm toán cho Công ty A. * Nhận diện lý do kiểm toán Với công ty A, lý do mời kiểm toán các BCTC đều là nhằm tuân thủ quy định của Bộ Tài chính cũng như việc hoàn thiện hơn nữa quá trình tổ chức hoạt động kinh doanh của mình. * Lựa chọn đội ngũ nhân viên tham gia kiểm toán Nhóm kiểm toán gồm 2 kiểm toán viên và 2 trợ lý kiểm toán. Họ đều là những người có kinh nghiệm về kiểm toán BCTC nhất là kiểm toán trong các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. * Bước cuối cùng của giai đoạn này: A&C kí kết hợp đồng kiểm toán với khách hàng là Công ty A. 2.1.2. Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng Theo VSA số 310 - Hiểu biết về tình hình kinh doanh quy định: "Kiểm toán viên phải thu thập những hiểu biết về tình hình kinh doanh, về ngành nghề, về hệ thống kế toán, về hệ thống kiểm soát nội bộ và các bên có liên quan để đánh giá rủi ro và lập kế hoạch kiểm toán" Theo đó, quá trình tìm hiểu ngành nghề và hoạt động kinh doanh của Công ty A được cụ thể như sau: + Trụ sở chính: Lạch Tray - Hải phòng + Là doanh nghiệp được thành lập theo Giấy phép đầu tư số 232/GP ngày 22/08/1991 do Uỷ ban Nhà nước về hợp tác và đầu tư (nay là Bộ kế hoạch và Đầu tư) cấp. Trong quá trình hoạt dộng, Công ty đã được xấp các Giấy phép diều chỉnh: Giấy phép điều chỉnh số 232/GPC1 ngày 10/12/1993 Giấy phép điều chỉnh số 232/GPC2 ngày 03/11/1998 Giấy phép diều chỉnh số 232/GPC3 ngày 26/07/2001 Giấy phép điều chỉnh số 232/GPC4 ngày 12/03/2004 Tổng vốn pháp định: 4.300.000 USD với các bên tham gia liên doanh gồm: Bên Việt Nam: 2 850 000 USD chiếm 70% vốn pháp định. Bên Australia: 1 450 000 USD chiếm 30% vốn pháp định. + Lĩnh vực kinh doanh: Vận chuyển hàng hoá trên các tuyến hàng hải quốc tế, hàng hải nội địa, môi giới hàng hải, cung cấp các dịch vụ sửa chữa tàu và quản lý tàu. + Tổng số công nhân viên: 23 người (toàn bộ là nhân viên quản lý) 2.1.3. Tìm hiểu về Hệ thống kế toán và Hệ thống kiểm soát nội bộ Ở giai đoạn này, kiểm toán viên thu thập thông tin về Hệ thống Kế toán và Hệ thống Kiểm soát nội bộ bằng cách: - Nếu là khách hàng thường xuyên, kiểm toán viên thu thập thông tin qua hồ sơ kiểm toán năm trước về các quy chế, quy định và các ghi chú. - Phỏng vấn Ban Giám đốc và kế toán trưởng về sự thay đổi nhân sự trong Ban Giám đốc và Phòng kế toán. - Phỏng vấn Ban Giám đốc và Phòng kế toán vế các chế độ kế toán, các chính sách về lao động và tiền lương áp dụng tại Công ty. Do Công ty A là khách hàng năm đầu tiên, qua phỏng vấn và tiếp xúc với Ban Giám đốc cho thấy Ban Giám đốc là những người có trình độ chuyên môn và có kinh nghiệm quản lý cao, đặc biệt rất coi trọng chữ tín, có ý thức chấp hành pháp luật cao. Cán bộ phòng kế toán có chuyên môn nghiệp vụ cao, am hiểu và thường tư vấn cho Ban Giám đốc về tình hình tài chính kế toán của Công ty. Theo thông tin thu thập được, kiểm toán viên đưa ra kết luận sơ bộ về độ tin cậy của việc xử lý các thông tin tài chính trong hệ thống kế toán tại Công ty, kiểm toán viên cũng đánh giá môi trường kiểm soát tại Công ty là tương đối tốt. Cụ thể việc tìm hiểu này như sau: - Nhân sự phòng kế toán: Không có sự thay đổi nào tại phòng kế toán. - Chế độ kế toán áp dụng: Công ty áp dụng Hệ thống kế toán Doanh nghiệp Việt Nam ban hành theo Quyết định số 1141TC/QĐ/CĐKT ngày 01/11/1995, chế độ BCTC Doanh nghiệp ban hành theo Quyết định số 167/2000/QĐ/BTC ngày 25/10/2000 của Bộ trưởng Bộ Tài chính, Thông tư 55/2002/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán Doanh nghiệp Việt Nam áp dụng cho Doanh nghiệp, tổ chức có vốn đầu tư nước ngoài hoạt động tại Việt Nam và các Chuẩn mực kế toán, Thông tư hướng dẫn sửa đổi bổ sung của Bộ Tài chính ban hành và có hiệu lực trong năm 2005. - Niên độ kế toán, hình thức kế toán áp dụng: Niên độ kế toán: Niên độ kế toán của Công ty bắt đầu từ 01/01 và kết thúc vào 31/12 hàng năm. Hình thức sổ kế toán áp dụng: Nhật ký chung trên máy vi tính Các BCTC của Công ty đều được lập trên cơ sở giá gốc bằng Việt Nam Đồng, phù hợp với các quy định hiện hành của chế độ kế toán Việt Nam. - Ảnh hưởng của công nghệ thông tin và hệ thống máy vi tính: Phần mềm kế toán được Công ty sử dụng từ nhiều năm nay và mỗi phần hành kế toán có một phần mềm kế toán riêng. - Chế độ lao động và tiền lương: Việc ký kết Hợp đồng lao động tại Công ty được thực hiện theo luật lao động Việt Nam. Công ty có trách nhiệm đóng góp các quỹ BHXH, BHYT, thuế TNCN cho người lao động theo quy định hiện hành của Bộ Tài chính. - Ảnh hưởng của các chính sách mới về kế toán, kiểm toán tới tiền lương: Không có ảnh hưởng trọng yếu. - Kết luận và đánh giá về Môi trường kiểm soát, hệ thống kế toán, hệ thống kiểm soát nội bộ là đáng tin cậy và có hiệu quả: x Cao Trung bình Thấp Kết luận: Qua phỏng vấn về Ban Giám đốc, kiểm toán viên thấy rằng họ là những người rất coi trọng chữ tín, ý thức chấp hành pháp luật rất cao, có những hình thức khen thưởng và xử phạt công minh. Kiểm toán viên đánh giá môi trường kiểm soát tại Công ty A là tốt. Để phục vụ tốt cho các bước công việc tiếp theo, kiểm toán viên phải tiến hành thu thập đầy đủ các văn bản, tài liệu khác liên quan đến tiền lương và các khoản trích trên tiền lương, nó phải bao gồm: Sổ cái tài khoản lương phải trả, BHXH, BHYT. Bảng lương, chính sách tăng lương hàng năm,Bảng tính BHXH và BHYT. Biên bản quyết toán BHXH và BHYT (nếu có). Bảng kê nộp BHXH, BHYT, thuế TNCN và các chứng từ liên quan. 2.2. Thực hiện kế hoạch kiểm toán 2.2.1. Kiểm toán số dư đầu năm Tài chính Đây là khách hàng năm đầu tiên của A&C. Theo doạn 02, VSA số 510 - Kiểm toán năm đầu tiên-Số dư đầu năm tài chính: " Khi thực hiện kiểm toán BCTC năm đầu tiên, kiểm toán viên phải thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp nhằm đảm bảo: Số dư đầu năm không có sai sót làm ảnh hưởng trọng yếu tới BCTC năm nay. Số dư cuối năm của năm tài chính trước được kết chuyển chính xác, hoặc được phân loại một cách phù hợp trong trường hợp cần thiết; Chế độ kế toán đã được áp dụng nhất quán hoặc các thay đổi về chế độ kế toán đã được điều chỉnh trong BCTC và trình bày đầy đủ trong phần Thuyết Minh BCTC". 2.2.2. Thực hiện thử nghiệm Kiểm soát Thử nghiệm kiểm soát được triển khai nhằm thu thập các bằng chứng kiểm toán về thiết kế và về hệ thống kiểm soát nội bộ. Trước khi tiến hành các thủ tục kiểm toán thích hợp nhằm phát hiện những sai phạm của Công ty khách hàng về tiền lương, kiểm toán viên sẽ tiến hành các công việc: Phỏng vấn, điều tra, thu thập các văn bản về chế độ, chính sách tiền lương tại Công ty khách hàng, cụ thể: Công ty A là năm đầu tiên A&C tiến hành kiểm toán nên kiểm toán viên phải tìm hiểu kỹ về hệ thống kiểm soát nội bộ đối với tiền lương. Kiểm toán viên sẽ tiến hành đầy đủ các công việc: Phỏng vấn, điều tra, thu thập các tài liệu về chế độ và chính sách tiền lương của Công ty A. - Phỏng vấn: Kiểm toán viên tiến hành phỏng vấn: + Trưởng phòng nhân sự về tình hình lao động tại đơn vị. + Kế toán tiền lương về cách thức hạch toán. + Ban Giám đốc về chính sách phê duyệt. + Người lao động về chế độ tiền lương được hưởng. Các câu hỏi phỏng vấn được thể hiện qua bảng sau: STT Câu hỏi Đối tượng phỏng vấn 1 Các chính sách tiền lương có được phê duyệt của Ban Giám đốc hay không? Ban Giám đốc 2 Tiền lương tại Công ty được hạch toán như thế nào? Có sự phân chia trách nhiệm rõ ràng giữa các nhân viên trong phòng kế toán khô