Chuyên đề Một số giải pháp chủ yếu nhằm phát triển kinh tế trang trại ở huyện Hoài Đức tỉnh Hà Tây

phong tôc tËp qu¸n kh¸c nhau cho lªn còng cã c¸c m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i kh¸c nhau, cã nh÷ng trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh tæng hîp nh­ : KÕt hîp trång chät víi ch¨n nu«i , n«ng nghiÖp víi l©m nghiÖp ( ë c¸c n­íc B¾c ¢u). Còng cã nhiÒu trang tr¹i s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ cao nh­: trang tr¹i chuyªn s¶n xuÊt ngò cèc( ë Mü, Canada, T©y ¢u), cã trang tr¹i chuyªn ch¨n nu«i lîn, gµ, bß s÷u… VÒ quy m« trang tr¹i cã sù thay ®æi tuú theo tõng n­íc nhÊt lµ c¸c trang tr¹i ë Ch©u ¸, quy m« diÖn tÝch binh qu©n tõ 0,88 – 4,5ha, ë Ch©u ©u kho¶ng 4,7 – 64ha vµ cao h¬n thuéc B¨c Mü vµ Mü, quy m« b×nh qu©n mét trang tr¹i kho¶ng 180ha. Sè trang tr¹i vµ quy m« trang tr¹i thay ®æi tõng b­íc, tõng giai ®o¹n g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. ë c¸c n­íc Ch©u ¢u trang tr¹i còng ph¸t triÓn theo xu h­íng chung lµ thêi kú b­íc vµo c«ng nghiÖp hãa trang tr¹i ph¸t triÓn m¹nh sau ®ã cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp sè l­îng trang tr¹i gi¶m dµn vµ quy m« t¨ng lªn t­¬ng øng. ë Mü t×nh h×nh ph¸t triÓn còng theo xu h­íng cña c¸c n­íc Ch©u ¢u nh­ng chËm h¬n. Mét sè yÕu tè chñ yÕu cña kinh tÕ trang tr¹i: 1.1. YÕu tè ruéng ®Êt. Ruéng ®Êt lµ t­ liÖu c¬ b¶n trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung còng nh­ trong kinh tÕ trang tr¹i nãi tiªng, ë ®©y ®Êt ®ai còng lµ hµng ho¸ , mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt cã thÓ mua b¸n, ®æi ch¸c vµ lµ bÊt ®éng s¶n cã gi¸ trÞ nhÊt trong t­ liÖu s¶n xuÊt. PhÇn lín c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt trªn ruéng ®Êt thuéc së h÷u cña gia ®×nh, nh­ng còng cã nh÷ng trang tr¹i ph¶i thuª mét phÇn ruéng ®Êt hoÆc toµn bé tuú thuéc vµo tõng n­íc. 1.2. Vèn s¶n xuÊt. Vèn cña c¸c trang tr¹i th­êng bao gåm vèn cè ®Þnh, vèn l­u ®éng, vèn tù cã vµ huy ®éng tõ c¸c nguån cña c¸c trang tr¹i. Ngoµi vèn tù cã c¸c trang tr¹i gia ®×nh cßn sö dông vèn vay cña Ng©n hµng, tiÒn mua chi c¸c lo¹i vËt t­ kü thuËt . Nh×n chung ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c trang tr¹i nµy ngµy cµnh cã xu h­íng sö dông nhiÒu nguån vèn vay tõ bªn ngoµi. 1.3. Lao ®éng. Do møc ®é c¬ giíi hãa s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t møc ®é cao nªn sè l­îng vµ tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong c¸c trang tr¹i ë c¸c n­íc ph¸t triÓn gi¶m nhiÒu. §¹i bé phËn c¸c chñ trang tr¹i lµ nam giíi, lao ®éng cña chñ trang tr¹i chiÕm phÇn lín cßn sè lao ®éng lµm thuª ë c¸c trang tr¹i ch­a nhiÒu 2 . Kh¸i qu¸t qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta hiÖn nay. Kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta xuÊt hiÖn tõ tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng 8 vµ ph¸t triÓn ë miÒn Nam sau n¨m 1954. Trªn ph¹m vi c¶ n­íc tõ khi ®æi míi kinh tÕ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch kinh tÕ míi më ®­êng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ trang tr¹i ra ®êi vµ ph¸t triÓn. Những năm gần ®©y b»ng c¸c chÝnh s¸ch khuÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ hé vµ c¸c m« h×nh hîp t¸c míi ë n«ng th«n cña tØnh thùc sù trë thµnh ®éng lùc m¹nh mÏ ch¾p c¸nh cho nhiÒu n«ng hé ®Çu t­ vèn , kinh nghiÖm s¶n xuÊt , kü thuËt … më réng quy mè s¶n xuÊt , khai th¸c ngµy cµng cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng ®Êt ®ai vµ lîi thÓ ë tõng ®Þa ph­¬ng. Cïng víi chñ tr­¬ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y tr«ng ®Ó t¨ng gi¸ trÞ kinh tÕ trªn ®Êt canh t¸c, m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ®· vµ ®ang cã nhiÒu h­íng ph¸t triÓn nhanh ë c¸c huþen, thÞ x·. Sè l­îng c¸c trang tr¹i ngµy cµng t¨ng, vÒ quy m« ®èi víi trang tr¹i s¶n xuÊt c©y hµng n¨m ®· ®¹t gÇn 4ha/trang tr¹i. Riªng trang tr¹i ch¨n nu«i tõ vµi ba chôc con gia sóc/ trang tr¹i tr­íc ®©y th× ®Õn nay ®· ®­îc c¸c n«ng hé ®Çu t­ n©ng tæng sè ®µn gia sóc lªn ®¹t b×nh qu©n 160 con/trang tr¹i. Tõ ®ã gi¸ trÞ thu nhËp cña c¸c chñ trang tr¹i ®· t¨ng theo tû lÖ thuËn. Qua kh¶o s¸t míi ®©y cho thÊy tæng thu b×nh qu©n mét trang tr¹i ®· ®¹t trªn 100 triÖu ®ång/n¨m. §iÒu ®¸ng nãi lµ ®Ó t¨ng hiªuh qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt ch¨n nu«i c¸c chñ trang tr¹i ®· chó träng ®i vµo ®Çu t­ th©m canh, ®­a c¸c gièng míi c¸c tiÕn bé khoa häc míi vµo s¶n xuÊt. C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i tõ chç nu«i ch¨n th¶ lÖ thuéc vµo ®ång cá tù nhiªn nh­ tr­íc ®©y nay chuyÓn h­íng sang m« h×nh ch¨n nu«i b¸n th©m canh, trång cá ®Ó chñ ®éng nguån thøc ¨n cho gia sóc nhÊt lµ vµo mïa kh«, mÆt kh¸c bæ sung bµng thøc ¨n c«ng nghiÖp . Nhê ®ã chÊt l­îng gia sóc ®· ngµy mét t¨ng lªn. NhiÒu trang tr¹i phÊn ®Êu ®­a träng l­îng xuÊt chuång ®èi víi bß lªn 200 – 2550 kg/con. §©y còng lµ c¬ së ®Ó ®­a ch¨n nu«i lªn thµnh ngµnh s¶n xuÊt chñ yÕu trong n«ng nghiÖp nãi chung trong thêi gian tíi. 3 . Chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. - Nhµ n­íc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ b¶o hé kinh tÕ trang tr¹i , c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt æn ®Þnh l©u dµi theo ph¸p luËt ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh. - Nhµ n­íc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t­ khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt trèng, ®åi nói trãc ë trung du, miÒn nói, biªn giíi, tËn dông c¸c lo¹i ®Êt cßn hoang hãa. §èi víi vïng ®Êt hÑp, ng­êi ®«ng, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i sö dông Ýt ®Êt, nhiÒu lao ®éng th©m canh cao, g¾n liÒn víi chÕ biÕn vµ th­¬ng m¹i, dÞch vô lµm ra n«ng s¶n cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín. ¦u tiªn giao ®Êt cho thuª ®Êt víi nh÷ng hé n«ng d©n cã vèn, kinh nghiÖm s¶n xuÊt , qu¶n lý, cã yªu cÇu më réng quy m« s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ vµ nh÷ng hé cã ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mµ cã nguyÖn väng t¹o dùng c¬ nghiÖp l©u dµi trong n«ng nghiÖp. - Nhµ n­íc thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t huy kinh tÕ tù chñ cña hé n«ng d©n, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®i ®«i víi chuyÓn ®æi hîp t¸c x· cò , më réng c¸c h×nh thøc hîp t¸c kinh tÕ , liªn kÕt s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a c¸c hé n«ng d©n, c¸c trang tr¹i. - Nhµ n­íc hç trî vÒ vèn, khoa häc c«ng nghÖ, chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm , x©y dùng kÕt cÊu h¹n tÇng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn bÒn v÷ng. - T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc ®Ó c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn lµnh m¹nh, cã hiÖu qu¶. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë huyÖn Hoµi §øc tØnh Hµ T©y. I. §Æc ®iÓm tù nhiªn kinh tÕ x· héi ë huyÖn Hoµi §øc. 1. §Æc ®iÓm tù nhiªn. 1.1. VÞ trÝ ®Þa lý. Hoµi §øc lµ huyÖn ®ång b»ng n»m ë phÝa §«ng b¾c tØnh Hµ T©y, cã vÞ trÝ kÒ gi¸p víi thñ ®« Hµ Néi vµ thÞ x· Hµ §«ng vÒ phÝa §«ng lµ cöa ngâ trùc tiÕp vµo thñ ®« Hµ Néi. Lµ huyÖn n»m c¹nh khu tam gi¸c kinh tÕ Hµ Néi – H¶i Phßng – Qu¶ng Ninh, lµ h¹t nh©n kinh tÕ cña miÒn B¾c, lµ huyÖn n»m trong vïng ®ång b»ng s«ng Hång, cã hÖ thèng giao th«ng nèi víi néi thµnh Hµ Néi víi c¸c tØnh kh¸c b»ng quèc lé 32, quèc lé 6, quèc lé 70, 72, cã ®­êng s¾t qua cÇu Th¨ng Long ch¹y qua, cã ®­êng cao tèc L¸ng - Hoµ L¹c. §©y lµ nh÷ng tuyªnd ®­êng giao th«ng quan träng t¹o nªn nh÷ng lîi thÕ ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ dÞch vô cña huyÖn. Hoµi §øc cã s«ng §¸y ch¹y däc theo ®Þa bµn cña 10 x· cña huyÖn h×nh thµnh vïng b·i ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt ®ång thêi cßn ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t­íi tiªu cho phÇn lín c¸c diÖn tÝch canh t¸c vµ lµ nguån cung cÊp phï sa cho ®Êt n«ng nghiÖp vïng b·i. VÞ trÝ trªn ®· t¹o thuËn lîi cho Hoµi §øc ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mét c¸ch hiÖu qu¶ lµ cã Hµ Néi lµ thÞ tr­êng tiªu thô ®ång thêi cßn lµ cÇu nèi víi thÞ tr­êng c¸c tØnh trong n­íc… 1.2. Thêi tiÕt khÝ hËu. HuyÖn Hoµi §øc n»m trong vïng ®ång b»ng s«ng Hång, chÞu chi phèi cña thêi tiÕt khÝ hËu ®ång b»ng s«ng Hång do ®ã còng mang ®Æc ®iÓm khÝ hËu cña vïng nhiÖt ®íi giã mïa, Èm, cã mïa ®«ng l¹nh. NhiÖt ®é trung b×nh n¨m tõ 23,10c – 23,50c chia lµm 2 mïa: mïa nãng tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 10, mïa ®«ng kÐo dµi tõ th¸ng 11 ®Õn th¸ng 3 n¨m sau, nhiÖt ®é trung b×nh th¸ng tõ 15,70c – 21,40c . L­îng m­a trung b×nh n¨m giao ®éng ë 1521 – 1676mm. Mïa m­a b¾t ®Çu tõ th¸ng 4 kªt thóc vµo th¸ng 10. Trong mïa m­a l­îng m­a chiÕm tíi 82 – 86% l­îng m­a trong c¶ n¨m, hµng n¨m cã trung b×nh 15 ngµy m­a phïn chñ yÕu lµ vµo th¸ng 2 vµ 3. §é Èm kh«ng khÝ trung b×nh n¨m lµ 84 – 85%, sè giê n¾ng trong c¶ n¨m 1460 – 1630 giê. Th¸ng 2 th¸ng 3 cã sè giê n¾ng Ýt nhÊt trong n¨m khi ®ã ®é Èm kh«ng khÝ cao sÏ dÔ dµng t¹o ®iÒu kiÖn cho s©u bÖnh ph¸t triÓn. Nh×n chung khÝ hËu vµ thêi tiÕt kh¸ thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i c©y trång vËt nu«i tuy nhiªn giã b·o vµ kh« h¹n lµ nh÷ng yÕu tè cÇn ®­îc kh¾c phôc. 1.3. §Þa h×nh. §Þa h×nh ®ång b»ng, ®é dèc tõ phÝa T©y B¾c sang §«ng Nam, chia thµnh 2 vïng : - Vïng b·i : Ngoµi ®ª s«ng §¸y cßn mét phÇn diÖn tÝch cña 9 x· vµ trän vÑn diÖn tÝch cu¶t x· V©n C«n. Cao tr×nh mÆt ruéng trung b×nh tõ 6,5 – 9 m cã xu h­íng dèc tõ ®ª vµo s«ng. Nh÷ng vïng tròng th­êng xen kÏ vïng cao nªn th­êng g©y óng, hµn côc bé. - Vïng ®ång : Gåm mét phÇn diÖn tÝch cña 9 x· vïng b·i vµ trän vÑn diÖn tÝch cña 11 x· trong ®ång. §Þa h×nh t­¬ng ®èi phøc t¹p vïng tròng xen kÏ vïng cao nªn mÆc dï hÖ thèng thuû lîi ®· ®­îc ®Çu t­ nhiÒu nh­ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y m­a lín vÉn g©y ra gËp óng mÊt mïa tËp trung ë mét sè x· nh­ : Di Tr¹ch, L¹i Yªn, Kim Chung… 1.4. Tµi nguyªn ®Êt. Hoµi §øc thuéc vïng ch©u thæ s«ng Hång, ®Êt ®­îc båi l¾ng phï sa, do vËy ®Êt cã ph¶n øng Ýt chua ë tÇng mÆt, cµng xuèng s©u cµng chua. Nh×n chung ®Êt n«ng nghiÖp cã ®é ph× nhiªu cao, tÇng ®Êt dµy nªn cã thÓ bè trÝ nhiÒu lo¹i c©y trång ng¾n ngµy, dµi ngµy, c©y l­¬ng thùc thùc phÈm, c©y c«ng nghiÖp vµ c©y ¨n qu¶. 1.5. Tµi nguyªn n­íc. - Nguån n­íc mÆt: Ngoµi nguån n­íc m­a hµng n¨m th× vïng ®Êt b·i ®­îc s«ng Hång cung cÊp qua hÖ thèng kªnh m­¬ng chÝnh. §ång thêi cã s«ng §¸y ch¹y däc theo vïng b·i tõ x· Minh Khai ®Õn x· Yªn NghÜa. Ngoµi ra cßn cã hÖ thèng ao, hå, ®Çm víi diÖn tÝch 56ha lµ nguån n­íc mÆt phong phó cung cÊp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vïng b·i. Tuy nhiªn nguån n­¬c mÆt míi chØ ®¸p øng ®ñ cho s¶n xuÊt vµo mïa m­a, cßn vµo mïa kh« n­íc s«ng §¸y c¹n kiÖt… do ®ã vÊn ®Ò gi¶i quyÕt n­íc t­íi cho s¶n xuÊt vïng b·i cÇn ®­îc quan t©m. - Nguån n­íc ngÇm: N­íc ngÇm kh¸ phong phó, mùc n­íc s©u h¬n 1,5m qua th¨m dß cã thÓ dïng cho sinh ho¹t vµ t­íi cho hoa mµñ¬ nh÷ng vïng kh« h¹n, nh÷ng vïng khã dïng n­íc t­íi cña hÖ thèng thuû lîi. 2. §Æc ®iÓm kinh tÕ. Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn kh¸ cao, b×nh qu©n 13,3%/n¨m, trong ®ã s¶n xuÊt n«ng nghiÖp t¨ng 4%/n¨m. C¬ cÊu kinh tÕ cã xu h­íng gi¶m tû träng n«ng nghiÖp, chuyÓn dÇn sang c«ng nghiÖp, x©y dùng tõ 36% n¨m 1998 lªn 44,6% n¨m 2003, dÞch vô t¨ng tõ 28% n¨m 1998 lªn 31,8% n¨m 2003, gi¶m tû träng n«ng nghiÖp cßn 23,6% n¨m 2003. Gi¸ trÞ t¨ng thªm GDP ®¹t 729 tû ®ång t¨ng 184,6% so víi n¨m 1998. 3. D©n sè vµ lao ®éng. N¨m 2002 d©n sè toµn huyÖn Hoµi §øc lµ 184.885 ng­êi, tèc ®é t¨ng d©n sè hµng n¨m gi¶m dÇn, n¨m 1996 lµ 1,22% ®Õn 2002 lµ 1%, trung b×nh hµng n¨m gi¶m 008%. MËt ®é d©n c­ trung b×nh 2076 ng­êi/km2 , riªng vïng b·i th­a h¬n chØ 1022 ng­êi/km2, mËt ®é d©n c­ trong huyÖn cao gÊp 2 lÇn mËt ®é d©n c­ cña tØnh 1105 ng­êi/km2. Tæng sè lao ®éng n¨m 2002 lµ 85.351 ng­êi chiÕm 43,2% d©n sè. C¬ cÊu lao ®éng c¸c ngµnh ch­a c©n ®èi, lao ®éng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp x©y dùng c¬ b¶n chiÕm kho¶ng 40% tæng lao ®éng, lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm kho¶ng 60% tæng sè lao ®éng trong huyÖn. VÒ chÊt l­îng lao ®éng : nh×n chung lao ®éng cã tr×nh ®é v¨n ho¸, cã kü n¨ng nhanh nh¹y tiÕp thu khoa häc kü thuËt vµ thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ tr­êng s¶n xuÊt hµng ho¸. Lao ®éng n«ng nghiÖp cã kü n¨ng th©m canh, bÒ dµy kinh nghiÖm, v× vËy dÔ dµng ¸p dông ®­îc tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt. Lao ®éng c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp : HuyÖn cã nhiÒu ngµnh nghÒ truyÒn thèng, lao ®éng tÝch luü ®­îc kinh nghiÖm qua c¸c thÕ hÖ tay nghÒ cao cã kh¶ n¨ng n¾m b¾t thÞ tr­êng. Lao ®éng dÞch vô tõng b­íc thÝch nghi víi thÞ tr­êng t¹o ra c¸c dÞch vô cã chÊt l­îng tõng b­íc tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng. MÆc dï c«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa d©n sè vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm ®· ®­îc quan t©m song hiÖn nay sè lao ®éng d­ thõa thiÕu viÖc lµm cßn rÊt lín kho¶ng 5000 – 6000 lao ®éng ch­a kÓ nh÷ng lao ®éng n«ng nhµn trong n«ng nghiÖp. Do vËy cÇn thiÕt ph¶i më ra nh÷ng c¬ héi ®Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lùc l­îng lao ®éng. 4. C¬ së h¹ tÇng. 4.1. Giao th«ng. Nh×n chung giao th«ng Hoµi §øc kh¸ ph¸t triÓn , lµ huyÖn cã vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi cã hÖ thèng ®­êng quèc lé L¸ng- Hoµ L¹c, quèc lé 32, 72, 79 ch¹y qua gãp phÇn më réng giao l­u hµng ho¸ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn , n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. HiÖn nay ®· cã 70% ®­êng trôc huyÖn ®­îc r¶i nhùa, 70 – 80% ®­êng lµng ®­îc n©ng cÊp b»ng g¹ch hoÆc bª t«ng, hÖ thèng giao th«ng néi ®ång ®­îc tu bæ. 4.2. Thuû lîi. VÒ tæng thÓ t­¬ng ®èi hoµn chØnh. - HÖ thèng t­íi : Chñ yÕu ®­îc lÊy tõ hÖ thèng thuû n«ng §an Hoµi, b¬m n­íc tõ s«ng Hång vµ mét sè tr¹m b¬m côc bé b¬m n­íc tõ s«ng §¸y. Mét phÇn diÖn tÝch nhá ®­îc cÊp b»ng tr¹m b¬m tõ s«ng La Khª. Toµn bé hÖ thèng kªnh chÝnh §an Hoµi ch¹y qua ®Þa bµn ®· ®­îc bª t«ng ho¸ víi chiÒu dµi 14,4km kªnh cÊp 2 ®­îc bª t«ng hãa 5km, hÖ thèng kªnh néi ®ång ®· kiªn cè hãa ®­îc 115km xÊp xØ 25% kªnh néi ®ång. V× vËy vÒ t­íi c¬ b¶n ®· ®ù¬c ®¶m b¶o. Tuy nhiªn cßn mét sè h¹n chÕ c¬ b¶n lµ: HÖ thèng kªnh néi ®ång vµ mét sè kªnh cÊp 2 xuèng cÊp g©y khã kh¨n cho viÖc t­íi tiªu cuèi nguån. - HÖ thèng tiªu: HuyÖn tiªu n­íc qua hÖ thèng kªnh côc bé b»ng c¸c tr¹m b¬m tiªu côc bé. VÒ c¬ b¶n hÖ thèng tiªu cã thÓ b¶o ®¶m cho viÖc tiªu n­íc ®¹i trµ. Tuy nhiªn cßn mét sè h¹n chÕ lµ hÖ thèng kªnh tiªu do cã Ýt kinh phÝ tu bæ nªn ®· xuèng cÊp. 4.3. HÖ thèng ®iÖn. 100% d©n sè trong huyÖn ®­îc dïng ®iÖn l­íi, gi¸ ®iÖn t­¬ng ®èi hîp lý. Tuy nhiªn do nhu cÇu ngµy cµng cao nªn ph¶i x©y dùng thªm, thay thÕ vµ n©ng cÊp c¸c tr¹m biÕn ¸p, d©y t¶i ®iÖn. 4.4. Th«ng tin liªn l¹c. Toµn huyÖn cã 1 b­u ®iÖn trung t©m, 2 chi nh¸nh Ng¶i CÇu vµ C¸t QuÕ , hÇu hÕt c¸c x· ®Òu cã ®iÓm b­u ®iÖn v¨n ho¸. 4.5. Gi¸o dôc – y tÕ. HÖ thèng tr­êng líp kh¸ khang trang, ®­îc x©y dùng kiªn cè, ®¶m b¶o ®ñ sè gi¸o viªn lªn líp, trang thiÕt bÞ gi¶ng dËy liªn tôc ®­îc bæ sung tõ cÊp mÇn non ®Õn phæ th«ng trung häc, chÊt l­îng gi¸o dôc ®­îc ®¶m b¶o. HuyÖn cã 1 bÖnh viÖn trung t©m , 21 tr¹m y tÕ c¬ së sè y b¸c sü ®Çy ®ñ ®¸p øng nhu cÇu kh¸m ch÷a bÖnh cña nh©n d©n trong huyÖn. Trang thiÕt bÞ ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn n©ng cÊp phï hîp víi thêi kú míi. 4.6. C¬ giíi hãa trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. HÇu hÕt ®· sö dông m¸y lµm ®Êt thay thÕ søc kÐo trªn diÖn tÝch ®Êt canh t¸c. DiÖn tÝch ®Êt trång rau mµu nhá manh món v× vËy ch­a ¸p dông nhiÒu c¬ giíi hãa trong kh©u lµm ®Êt. Toµn huyÖn ®· cã kho¶ng 50 m¸y tuèt lóa liªn hoµn, tiÕt kiÖm ®­îc nhiÕu søc lao ®éng cho con ng­êi. 4.7. C«ng t¸c gièng, b¶o vÖ thùc vËt vµ thó y. HuyÖn ch­a cã c¬ së s¶n xuÊt gièng rau mµu, míi chØ cã 1 c¬ së nhá chuyªn s¶n xuÊt gièng c©y ¨n qu¶ vµ c©y c¶nh. Mét sè gièng c©y trång kh¸c c¸c hé gia ®×nh tù ®Ó gièng hoÆc mua tõ c¸c c¬ së cung cÊp gièng cña tØnh hoÆc trung ­¬ng. Tõng x· ®Òu cã ban thó y ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ ho¹t ®éng, th­êng xuyªn kiÓm tra vµ ph¸t hiÖn ®­îc kÞp thêi c¸c dÞch bÖnh, kiÓm tra an toµn thùc phÈm t¹i c¸c chî trªn ®Þa bµn. 5. ThuËn lîi vµ khã kh¨n cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ x· héi ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 5.1. ThuËn lîi. Hoµi §øc cã vÞ trÝ ®Þa lý gÇn thñ ®« Hµ Néi, thÞ x· Hµ §«ng, thÞ x· S¬n T©y, khu du lÞch Ba V×, khu c«ng nghiÖp cao L¸ng- Hoµ L¹c, n»m gi¸p vïng tam gi¸c kinh tÕ Hµ Néi – H¶i Phßng – Qu¶ng Ninh. §©y lµ thÞ tr­êng tiªu thô lín vÒ s¶n phÈm n«ng s¶n hµng ho¸ vµ hµng ho¸ tiÓu thñ c«ng nghiÖp, thóc ®Èy s¶n xuÊt cña huyÖn ph¸t triÓn. Ngoµi ra vÞ trÝ ®Þa lý nµy còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó th­¬ng m¹i dÞch vô ph¸t triÓn vµ tiÕp thu nhanh khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt. Nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn còng rÊt thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn. Lµ huyÖn cã nguån lao ®éng dåi dµo, cã tay nghÒ, cÇn cï, n¨ng ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, cã n¨ng lùc tiÕp thu khoa häc c«ng nghÖ míi cã thÓ thÝch øng víi nhiÒu ngµnh nghÒ. §ã lµ nguån lao ®éng mµ trang tr¹i rÊt cÇn thiÕt Ngoµi ra huyÖn Hoµi §øc cßn cã hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng t­¬ng ®èi hoµn chØnh còng lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ cña trang tr¹i còng nh­ qu¸ tr×nh vËn chuyÓn vµ tiªu thô chóng. 5.2. Khã kh¨n. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña huyÖn cßn chËm, s¶n phÈm hµng ho¸ ch­a nhiªu nh­ng tiªu thô l¹i bÊp bªnh vµ Ýt mang tÝnh c¹nh tranh. Do ®ã viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i sÏ t¹o ra nhiÒu mÆt hµng s¶n phÈm th× qu¸ trinh tiªu thô l¹i khã kh¨n h¬n nhiÒu, th­¬ng m¹i dÞch vô trªn ®Þa bµn quy m« nhá manh món. Ng©n s¸ch huyÖn h¹n hÑp kh«ng ®ñ chi, vèn cña n«ng d©n nhá bÐ, trong khi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i l¹i ®ßi hái ph¶i cã l­îng vèn lín. §Êt chËt, ng­êi ®«ng mËt ®é d©n sè cao do ®ã viÖc dån ®Êt ®Ó lµm kinh tÕ trang tr¹i gÆp nhiÒu khã kh¨n. Do cã vÞ trÝ n»m c¹nh s¸t thñ ®« Hµ Néi, ®ã võa lµ lîi thÕ võa lµ th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ cña n«ng nghiÖp. S¶n phÈm cña vïng x©m nhËp vµo thÞ tr­êng Hµ Néi ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng cao, cã søc c¹nh tranh. §Ó lµm tèt ®iÒu nµy kh«ng chØ cÇn nhiÒu thêi gian mµ cßn ph¶i ®Çu t­ vèn lín vµ hîp lý, ®ã lµ nhiÖm vô khã kh¨n. II. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Hµ T©y hiÖn nay Tr­íc khi ch­a cã th«ng t­ liªn tÞch sè 69/2000/TTLT/BNN – TCTK (23/6/2000) cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vµ tæng côc thèng kª, ban tØnh uû ®· phèi hîp víi Së N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ T©y ®iÒu tra vÒ kinh tÕ trang tr¹i trong tØnh vµ ®· thu ®­îc kÕt qu¶ víi tæng sè 329 trang tr¹i . Sau khi cã th«ng t­ liªn tÞch 69 quy ®Þnh vÒ tiªu chÝ nhËn d¹ng kinh tÕ trang tr¹i , côc thèng kª rµ so¸t n¨m 2001 c¶ tØnh cßn l¹i 181 trang tr¹i víi tæng 1703 lao ®éng , 893 ha ®Êt s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp vµ 828ha mÆt n­íc nu«i trång thñy s¶n, víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 30.341 triÖu ®ång. C¸c trang tr¹i ®· cã tæng doanh thu hµng n¨m lµ 27.449 triÖu ®ång, thu nhËp thùc tÕ lµ 6.627 triÖu ®ång. Nh­ng ®Õn ngµy 1/7/2003 sau khi quy ®Þnh l¹i vÒ tiªu chÝ nhËn d¹ng cña kinh tÕ trang tr¹i th× sè trang tr¹i trªn toµn tØnh Hµ T©y theo sè liÖu cña côc thèng kª lµ 491 trang tr¹i ; víi tæng 3234 lao ®éng, trong ®ã lao ®éng cña chñ trang tr¹i lµ 1337 ng­êi cßn lao ®éng thuª ngoµi 1897 ng­êi ; 926 ha ®Êt s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp vµ 897 ha mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n, víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 108.075 triÖu ®ång. C¸c trang tr¹i ®· cã thu nhËp hµng n¨m lªn ®Õn 27.544 triÖu ®ång vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô lµ 96798 triÖu ®ång. C¸c lo¹i h×nh trang tr¹i trªn ®Þa bµn tØnh : Sè trang tr¹i trång c©y hµng n¨m lµ 24 t­¬ng øng 4,88%. Sè trang tr¹i trång c©y l©u n¨m lµ 24 t­¬ng øng 4,88%. Sè trang tr¹i ch¨n nu«i lµ 228 t­¬ng øng 46,43%. Sè trang tr¹i l©m nghiÖp lµ 3 t­¬ng øng 0,61%. Sè trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n lµ 90 t­¬ng øng 18,33%. Sè trang tr¹i kinh doanh tæng hîp lµ 122 t­¬ng øng 24,87%. BiÓu1: Mét sè chØ tiªu cña c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i ChØ tiªu §¬n vÞ Tæng sè Trang tr¹i trång c©y hµng n¨m Trang tr¹i trång c©y l©u n¨m Trang tr¹i ch¨n nu«i Trang tr¹i l©m nghiÖp Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n Trang tr¹i kinh doanh tæng hîp I. Sè l­îng trang tr¹i trang tr¹i 491 24 24 228 3 90 122 II. Lao ®éng cña trang tr¹i Ng­êi 3234 196 143 1085 20 692 1098 Lao ®éng cña chñ trang tr¹i Ng­êi 1337 65 56 536 6 301 373 L.® thuª ngoµi th­êng xuyªn Ng­êi 933 21 58 382 10 174 288 L.® thuª ngoµi thêi vô Ng­êi 964 110 29 167 4 217 437 III. §Êt ®ang sö dông cña trang tr¹i Ha 1865 96 54 118 69 542 986 III. Tæng sè vèn s¶n xuÊt cña trang tr¹i TriÒu ®ång 108075 1740 5333 62758 820 11476 25948 IV.Thu nhËp cña trang tr¹i TriÖu ®ång 27544 939 1245 14129 552 4755 5924 V. Gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ cña trang tr¹i TriÖu ®ång 96798 2605 2225 56710 650 13424 21184 TÝnh b×nh qu©n 1 trang tr¹i sö dông 6,5 lao ®éng ; 3,8 ha ®Êt n«ng l©m nghiÖp vµ mÆt n­íc; 220,1 triÖu ®ång vèn s¶n xuÊt trong ®ã chñ yÕu lµ vèn tù cã, thu nhËp hµng n¨m cña c¸c trang tr¹i b×nh qu©n 56,1 triÖu ®ång. Cô thÓ nh­ sau : Gi¸ trÞ hµng ho¸. dÞch vô b×nh qu©n 1 trang tr¹i ( triÖu ®ång) 197,1 527,7 398,3 34,0 131,4 284,7 287,8 394,5 101,0 100,2 124,2 221,0 268,2 240,3 124,3 BiÓu 2 : Mét sè chØ tiªu chñ yÕu cña kinh tÕ trang tr¹i Hµ T©y Thu nhËp b×nh qu©n 1 trang tr¹i (triÖu ®ång) 56,1 82,5 203,5 10,0 54,6 68,4 50,9 70,4 32,6 46,5 40,5 48,6 93,0 34,2 37,8 Vèn ®Çu t­ b×nh qu©n 1 trang tr¹i (triÖu ®ång) 220,1 290,0 277,2 697,8 132,0 423,4 636,4 563,1 108,3 167,6 145,3 140,6 216,7 553,9 164,6 DiÖn tÝch ®Êt sö dông b×nh qu©n 1 trang tr¹i (ha) 3,8 2,0 6,2 73,2 3,8 0,6 12,8 0,8 0,5 2,9 3,3 4,0 4,8 2,2 5,2 Sè lao ®éng b×nh qu©n 1 trang tr¹i (ng­êi) 6,5 8,7 5,9 10,2 8,4 5,25 12,7 5,7 4,98 6,0 4,8 12,0 11,2 5,5 6,4 Tæng sè trang tr¹i 419 6 32 5 61 36 11 15 46 49 49 16 23 93 31 Toµn tØnh ThÞ x· Hµ §«ng ThÞ x· S¬n T©y HuyÖn Ba V× HuyÖn Phóc Thä H. §an Ph­îng H. Th¹ch ThÊt HuyÖn Hoµi §øc HuyÖn Quèc Oai H. Ch­¬ng Mü H. Th­êng TÝn H. Thanh Oai HuyÖn øng Hoµ H. Phó Xuyªn HuyÖn Mü §øc III. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë huyÖn Hoµi §øc Sè l­îng vµ c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn. Cïng víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña tØnh Hµ T©y th× n«ng nghiÖp huuyÖn Hoµi §øc còng rÊt ph¸t triÓn vµ ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan. Trong ®ã cã c¶ viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña huyÖn, nh÷ng n¨m gÇn ®©y kinh tÕ trang tr¹i cña huyÖn Hoµi §øc còng ®· cã b­íc ph¸t triÓn vµ ®· thu hót ®­îc sù quan t©m cña chÝnh quyÒn còng nh­ nh©n d©n trong huyÖn. Theo kÕt qña ®iÒu tra ngµy 1/7/2003 cña phßng thèng kª huyÖn th× toµn huyÖn cã 15 trang tr¹i, trong ®ã chñ yÕu lµ trang tr¹i ch¨n nu«i víi 13 trang tr¹i, cã 1 trang tr¹i trång c©y l©u n¨m vµ 1 trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n. Nh­ vËy cã thÓ thÊy thÕ m¹nh cña huyÖn lµ ch¨n nu«i, do quy m« ®Êt nhá nªn khã ph¸t triÓn ®­îc c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸c. §Êt ®ai cña trang tr¹i. §Êt ®ai lµ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng l©m vµ thuû s¶n. §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i tr­íc hÕt ph¶i dùa vµo ®Êt ®ai, nhÊt lµ c©y trång vËt nu«i cÇn cã l­îng diÖn tÝch ®Êt ®ñ lín ®Ó s¶n xuÊt mét l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ nhÊt ®Þnh. V× thÕ kinh tÕ trang tr¹i ph¶i ®­îc ph¸t triÓn ë nh÷ng vïng cã diÖn tÝch ®Êt lín kh¶ n¨ng khai ph¸ cßn nhiÒu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng l©m, thuû s¶n hµng ho¸. KÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 2003 cña 15 trang tr¹i trªn ®Þa bµn huyÖn cho sè liÖu nh­ sau: BiÓu3 : T×nh h×nh sö dông ®Êt b×nh qu©n 1 trang tr¹i. (§¬n vÞ : ha ) ChØ tiªu Tæng sè Trang tr¹i trång c©y l©u n¨m Trang tr¹i ch¨n nu«i Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n Sè trang tr¹i 15 1 13 1 DiÖn tÝch ®Êt BQ 1 trang tr¹i 0,77 2,1 0,41 4,2 Trong ®ã : §Êt n«ng nghiÖp 0,44 2,1 0,22 1,8 §Êt l©m nghiÖp - - - - MÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n 0,33 - 0,19 2,4 Do quü ®Êt vµ ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i kh¸c nhau nªn c¬ cÊu c¸c lo¹i ®Êt vµ b×nh qu©n diÖn tÝch ®Êt mét trang tr¹i sö dông cã chªnh lÖch. Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n cã diÖn tÝch cao nhÊt (4,2 ha), trong khi trang tr¹i ch¨n nu«i rÊt thÊp chØ cã 0,4 ha. HÇu hÕt diÖn tÝch ®Êt sö dông cña c¸c trang tr¹i ®Òu ch­a ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Nguån gèc ®Êt ®Ó thµnh lËp trang tr¹i phÇn lín lµ diÖn tÝch nhËn thÇu cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng vµ HTX n«ng nghiÖp. ViÖc thuª m­ín ®Êt gi÷a c¸c hé ®Ó lËp trang tr¹i th× cã nh­ng kh«ng ®¸ng kÓ. DiÖn tÝch mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n chiÕm 36,2% diÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n mét trang tr¹i. Tû lÖ ®Êt canh t¸c trång c©y l©u n¨m chiÕm 18%, cßn l¹i lµ diÖn tÝch ch¨n nu«i cña trang tr¹i 45,8%. Trong sè 15 trang tr¹i th× phÇn lín lµ c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i(13 trang tr¹i ), quy m« diÖn tÝch nhá trung b×nh chØ d­íi 1 ha, hÇu hÕt tËn dông ®Êt thæ c­ cña gia ®×nh, trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n cã quy m« diÖn tÝch t­¬ng ®èi lín 4,2 ha , chñ trang tr¹i nhËn thÇu c¸c hå, ®Çm. Thêi gian thuª ®Êt cña chñ trang tr¹i tõ 5 ®Õn 50 n¨m, hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ®Òu muån thuª l©u dµi h¬n møc ®ang thuª hiÖn t¹i ®Ó yªn t©m ®Çu t­ vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ cã gi¸ thuª ®Êt hîp lý. Vèn vµ nguån vèn cña trang tr¹i. Vèn lµ yÕu tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®ßi hái ph¶i cã vèn, trong ®ã c¸c chñ trang tr¹i ph¶i tÝch tô mét l­îng vèn tù cã nhÊt ®Þnh. §ã lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt, nÕu kh«ng nãi lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh, bëi lÏ cã nhiÒu vèn th× cã thÓ thuª ®Êt ®ai søc lao ®éng, ®Çu t­ vèn, gièng, trang thiÕt bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Theo sè liÖu ®iÒu tra cña 15 trang tr¹i ®Õn ngµy 1/7/2003 tæng sè vèn s¶n xuÊt cña trang tr¹i lµ 8660 triÖu ®ång, l­îng vèn b×nh qu©n mét trang tr¹i lµ 53,7 triÖu ®ång trong ®ã vèn b×nh qu©n cña trang tr¹i ch¨n nu«i lµ 569 triÖu ®ång, trang tr¹i trång c©y l©u n¨m lµ 560 triÖu ®ång, cßn trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n rÊt thÊp b×nh qu©n mét trang tr¹i chØ cã 51 triÖu ®ång vèn. Nguån vèn cña c¸c trang tr¹i chñ yÕu dùa vµo vèn tù cã, b×nh qu©n trong c¸c trang tr¹i vèn tù cã chiÕm kho¶ng 90% cßn l¹i lµ vèn ®i vay, trong ®ã vay ng©n hµng chiÕm tû lÖ lín, vay anh em b¹n bÌ ng­êi th©n quen. Lao ®éng cña trang tr¹i. §¹i bé phËn c¸c chñ trang tr¹i lµ nam giíi vµ d©n téc kinh, tr×nh ®é v¨n hãa tõ cÊp 2 trë lªn lµ c¬ b¶n, trong tæng sè 71 lao ®éng cña 15 trang tr¹i th× phÇn lín lµ lao ®éng hé chñ trang tr¹i (46 ng­êi) chiÕm 64,7%; lao ®