Chuyên đề Một số phương hướng và giải pháp nhằm thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế tỉnh Bắc Kạn từ nay đến năm 2010

n trªn c¬ së t¸ch ra tõ hai tØnh: B¾c Th¸i vµ Cao B»ng. B¾c K¹n bao gåm 6 huyÖn vµ 1 thÞ x·, ®ã lµ c¸c huyÖn: Ba BÓ, B¹ch Th«ng, Chî §ån, Chî Míi, Na Rú, Ng©n S¬n vµ thÞ x· B¾c K¹n. PhÝa B¾c gi¸p víi Cao B»ng, phÝa Nam gi¸p víi Th¸i Nguyªn, phÝa T©y gi¸p víi Tuyªn Quang vµ phÝa §«ng gi¸p víi L¹ng S¬n. B¾c K¹n cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ 479.554 Ha, tæng d©n sè n¨m 1996 lµ 259.612 ng­êi, mËt ®é d©n sè lµ 54,14 ng­êi/Km2. Lµ mét tØnh miÒn nói míi ®­îc t¸i lËp, B¾c K¹n xuÊt ph¸t tõ mét ®iÓm rÊt thÊp vÒ kinh tÕ - x· héi: Tæng s¶n phÈm trong tØnh (GDP) n¨m 1996 míi chØ ®¹t 309.286 triÖu ®ång (tÝnh theo gi¸ thùc tÕ n¨m 1994), nh­ vËy GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cßn rÊt thÊp; n¨m 1996 ®¹t 1.191.000 ®ång/ng­êi. MÆc dï cã sù thay ®æi vÒ ®Þa giíi hµnh chÝnh nh­ng tõ khi t¸i lËp ®Õn nay t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi B¾c K¹n dÇn dÇn ®­îc æn ®Þnh vµ cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc t¹o ®µ cho nh÷ng b­íc ph¸t triÓn tiÕp theo. Chóng ta h·y xem xÐt qua t×nh h×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ tØnh B¾c K¹n sau ®©y: I. T×nh h×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ tØnh B¾c K¹n tõ n¨m 1997 ®Õn 2000. 1/ Tæng quan vÒ c¸c chØ tiªu kinh tÕ - x· héi. a/ Mét sè chØ tiªu kinh tÕ - x· héi chñ yÕu. Qua b¶ng sè liÖu 2.1, cho ta thÊy møc ®é ph¸t triÓn chung cña toµn tØnh th«ng qua mét sè chØ tiªu kinh tÕ - x· héi chñ yÕu. D©n sè trung b×nh cña tØnh B¾c K¹n ®­îc xÕp vµo lo¹i Ýt nhÊt trong c¸c tØnh thµnh cña c¶ n­íc, d©n sè trung b×nh cña tØnh n¨m 1997 míi chØ ®¹t 265.193 ng­êi. Tuy nhiªn tû lÖ gia t¨ng d©n sè tù nhiªn vÉn cßn ë møc ®é cao so víi c¶ n­íc, qua c¸c n¨m 97 - 98, 98 - 99, 99 - 2000, tû lÖ gia t¨ng d©n sè b×nh qu©n lµ 2,15% mét n¨m, trong khi ®ã c¶ n­íc ®· gi¶m xuèng 1,7% mét n¨m vµ thÕ giíi chØ cßn 1,4% mét n¨m. Do ®ã, d©n sè B¾c K¹n b×nh qu©n n¨m 2000 lµ 282.667 ng­êi. XÐt vÒ mét sè chØ tiªu x· héi nh­ tæng sè y, b¸c sü; sè gi­êng bÖnh... th× B¾c K¹n ®· ®¹t trªn møc trung b×nh cña c¶ n­íc. Vµo thêi ®iÓm 30/9/1999, tæng sè y, b¸c sü lµ 546 ng­êi; tæng sè gi­êng bÖnh lµ 879 gi­êng. ChØ sè y, b¸c sü trªn mét v¹n d©n cña tØnh ®¹t 19,73 ng­êi, trong ®ã b×nh qu©n cña níc chØ sè nµy ®¹t 11,57 ng­êi; sè gi­êng bÖnh trªn mét v¹n d©n ®¹t 31,80 gi­êng, trong khi ®ã c¶ n­íc míi chØ ®¹t 25,67 gi­êng trªn mét v¹n d©n. B¶ng 2.1: Mét sè chØ tiªu kinh tÕ - x· héi chñ yÕu. STT C¸c chØ tiªu §vÞ tÝnh 1997 1998 1999 1 D©n sè trung b×nh Ng­êi 265.193 270.894 276.7182 - MËt ®é d©n sè Ng­êi/Km 255,29 56,49 57,703 2 S¶n l­îng qui thãc TÊn 81.939 84.946 89.001 3 L­¬ng thùc qui thãc b×nh qu©n ®Çu ng­êi Kg/ng­êi 308,9 313,6 321,65 4 DiÖn tÝch rõng trång tËp trung Ha 2.754 4.806 4.8746 5 GDP tÝnh gi¸ thùc tÕ TriÖu ®ång 358.187 409.693 447.2257 6 GDP/ng­êi Ngµn ®ång 1.351 1.512 1.6168 7 Tæng thu NSNN TriÖu ®ång 16.671 22.545 29.3529 8 Tû lÖ huy ®éng NS % 4,71 5,54 6,6710 9 Tæng chi NSNN TriÖu ®ång 183.294 211.201 306.322 10 Gi¸ trÞ SX c«ng nghiÖp(gi¸ 1994) TriÖu ®ång 20.823 26.648 36.860 11 Sè häc sinh PT Häc sinh 69.462 71.686 73.683 12 Sè häc sinh/v¹n d©n Häc sinh 2.619 2.646 2.66214 13 Tæng sè y, b¸c sü Ng­êi 445 515 546 14 Sè y, b¸c sü/v¹n d©n Ng­êi 16,79 19,02 19,73 15 Tæng sè gi­êng bÖnh Gi­êng 834 869 879 16 Sè gi­êng bÖnh /v¹n d©n Gi­êng 31,45 32,08 31,80 Nguån Niªn gi¸m thèng kª tØnh B¾c K¹n n¨m 1999 NÕu nh­ d©n sè cña B¾c K¹n ®­îc xÕp vµo lo¹i Ýt nhÊt cña c¶ n­íc th× tæng s¶n phÈm trong tØnh (GDP) còng ®­îc liÖt kª vµo hµng ngò cuèi cïng cña c¸c tØnh thµnh trong c¶ n­íc. N¨m 1997, khi tØnh míi ®­îc thµnh lËp GDP theo gi¸ hiÖn hµnh míi chØ ®¹t 358.187 triÖu ®ång, qua c¸c n¨m tiÕp theo B¾c K¹n ®· cè g¾ng v­¬n lªn vµ ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP kh¸ kh¶ quan, trong khi ®ã tèc ®é t¨ng GDP cña c¶ n­íc ch÷ng l¹i ë møc thÊp. N¨m 1997 tèc ®é t¨ng GDP cña B¾c K¹n ®¹t 16,87%; n¨m 1998: 6,7%; n¨m 1999: 7,2%; n¨m 2000: 8,2%. Trong khi ®ã tèc t¨ng GDP cña c¶ n­íc n¨m 1997 lµ 8,2%; n¨m 1998: 5,8%; 1999: 4,8%; n¨m 2000: 6,7%. Tuy nhiªn, nÕu xÐt theo chØ sè GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi lµ mét chØ sè quan träng ®¸nh gi¸ sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn th× B¾c K¹n lµ mét tØnh cßn qu¸ nghÌo so víi c¶ n­íc. GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi theo gi¸ hiÖn hµnh n¨m 1997 lµ 1.351 ngµn ®ång vµ n¨m 1999 míi chØ t¨ng lªn ë møc khiªm tèn lµ 1.616 ngµn ®ång; trong khi GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña c¶ n­íc theo gi¸ hiÖn hµnh n¨m 1999 ®· ®¹t tíi 5.239.788 ®ång. VÒ thu chi ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, hÇu hÕt c¸c n¨m qua thu ng©n s¸ch kh«ng ®ñ chi, mét mÆt lµ mét tØnh míi thµnh lËp cÇn nhiÒu kho¶n chi, mÆt kh¸c c¸c nguån thu cßn rÊt h¹n chÕ do møc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cßn yÕu kÐm. V× vËy h¬n 90% chi ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng lµ do Trung ­¬ng hç trî. Nh­ vËy, tõ khi thµnh lËp t×nh h×nh kinh tÕ tØnh B¾c K¹n lµ rÊt khã kh¨n, ®êi sèng nh©n d©n th«ng qua møc thu nhËp ë møc thÊp kÐm nhÊt trong c¶ n­íc. b/ Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt. §Ó xem xÐt t×nh h×nh ph¸t triÓn ë nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau, ta h·y xem xÐt tæng gi¸ s¶n xuÊt cña tØnh th«ng qua c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ c¸c ngµnh kinh tÕ. Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n¨m 1999 theo gi¸ thùc tÕ ®¹t 719.472 triÖu ®ång, theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994 ®¹t 606.553 triÖu ®ång. Trong ®ã ®ãng gãp chñ yÕu lµ hai thµnh phÇn kinh tÕ: kinh tÕ c¸ thÓ vµ kinh tÕ nhµ n­íc; kinh tÕ tËp thÓ vµ kinh tÕ t­ nh©n ®ãng gãp kh«ng ®¸ng kÓ; cßn hai thµnh phÇn kinh tÕ hçn hîp vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a cã sù ®ãng gãp vµo tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña tØnh. §iÒu nµy chøng tá c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña tØnh ph¸t triÓn ch­a ®ång bé; nÒn kinh tÕ ch­a ph¸t huy ®­îc søc m¹nh tæng thÓ cña thµnh phÇn kh¸c nhau. Cho nªn qui xÐt vÒ tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña tØnh cßn nhá bÐ mÆc dï cã sù t¨ng kh¸ nhanh qua c¸c n¨m, n¨m 1998 ®¹t lµ 558.368 triÖu ®ång th× n¨m 1999 míi t¨ng lªn 606.553 triÖu ®ång. NÕu xÐt theo ngµnh kinh tÕ th× ngµnh n«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n ®ãng gãp vµo tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt lµ chñ yÕu, n¨m 1999 lµ 356.296 triÖu ®ång, trong ®ã riªng n«ng nghiÖp lµ 267.197 triÖu ®ång. B¶ng 2.2: Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt tØnh B¾c K¹n. §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång N¨m Theo gi¸ thùc tÕ Theo gi¸ cè ®Þnh 1994 1997 1998 1999 1997 1998 1999 Tæng 562.322 651.552 719.427 509.793 558.368 606.553 I. Ph©n thµnh pÇn kinh tÕ 562.322 651.552 719.427 509.793 558.368 606.553 1. Kinh tÕ Nhµ n­íc --- --- 203.566 --- --- 176.570 2. Kinh tÕ tËp thÓ --- --- 1.738 --- --- 1.432 3. Kinh tÕ t­ nh©n --- --- 14.615 --- --- 11.690 4. Kinh tÕ c¸ thÓ --- --- 499.552 --- --- 416.861 5.Kinh tÕ hçn hîp ... ... ... .... ... ... 6.Kinh tÕ cã V§T n­íc ngoµi ... ... ... ... ... ... II. Ph©n theo ngµnh kinh tÕ 562.322 651.552 719.427 509.793 558.368 606.553 1. N«ngl©m nghiÖp-thuû s¶n 322.640 373.059 390.046 321.372 340.949 356.269 2. C«ng nghiÖp-XDCB 79.259 94.237 119.665 62.770 74.383 91.382 3. DÞch vô 160.423 184.256 209.764 125.651 143.036 158.902 Nguån Niªn gi¸m thèng kª tØnh B¾c K¹n 1999 c/ Tæng s¶n phÈm trong tØnh (GDP). Tæng s¶n phÈm trong trong (GDP cña tØnh) ®¹t ®­îc cßn ë møc thÊp, c¸c ngµnh kinh tÕ ®ãng gãp vµo GDP cña tØnh víi qui m« nhá. N¨m 1999 GDP cña tØnh míi ®¹t 382. 092 triÖu ®ång, t¨ng 7,2% so víi n¨m 1998, ®ãng gãp vµo GDP cña c¶ n­íc lµ 0,15%. Còng nh­ tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt, GDP cña tØnh chñ yÕu dùa vµo kinh tÕ c¸ thÓ (n¨m 1999 chiÕm tíi 73, 08% GDP cña tØnh) vµ kinh tÕ Nhµ n­íc (n¨m 1999 chiÕm 24,73% GDP cña tØnh), c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ch­a ph¸t triÓn nªn ®ãng kh«ng ®¸ng kÓ vµo GDP cña tØnh (c¶ bèn thµnh phÇn kinh tÕ cßn l¹i lµ kinh tÕ tËp thÓ, t­ nh©n, hçn hîp vµ kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi míi chØ ®ãng gãp 1,21% vµo GDP cña tØnh). §©y lµ sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, nÕu so víi c¶ n­íc th× c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo GDP, ®Æc biÖt kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi - n¨m 1999 ®ãng gãp 11,75% vµo GDP cña n­íc. B¶ng 2.3: Tæng s¶n phÈm trong tØnh (GDP). §¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång N¨m Theo gi¸ thùc tÕ Theo gi¸ cè ®Þnh 1994 1997 1998 1999 1997 1998 1999 Tæng 358.187 409.693 447.225 333.899 356.387 382.092 I. Ph©n thµnh phÇn kinh tÕ 358.187 409.693 447.225 333.899 356.387 382.092 1. Kinh tÕ NN --- --- 110.597 --- --- 98.205 2. Kinh tÕ tËp thÓ --- --- 915 --- 754 3. Kinh tÕ t­ nh©n --- --- 4.928 --- 3.928 4. Kinh tÕ c¸ thÓ --- --- 330.785 --- 279.205 5.Kinh tÕ hçn hîp ... ... ... ... ... ... 6.Kinh tÕ cã V§TNN ... ... ... ... ... ... II. Ph©n theo ngµnh kinh tÕ 358.187 409.693 447.225 333.899 356.387 382.092 1. N«ng l©m nghiÖp-thuû s¶n 220.651 256.646 296.049 226.191 236.586 264.488 2. C«ng nghiÖp - XDCB 34.386 36.019 44.299 26.994 29.138 33.602 3. DÞch vô 103.150 117.028 133.877 80.714 90.663 102.002 Nguån Niªn gi¸m thèng kª B¾c K¹n 1999 d/ C¬ cÊu tæng s¶n phÈm tØnh B¾c K¹n. C¬ cÊu GDP cña B¾c K¹n trong nh÷ng n¨m qua cã xu h­íng chuyÓn ®æi theo h­íng tÝch cùc nh­ng diÔn ra chËm cho nªn ch­a ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh ®ãng gãp vµo GDP cña tØnh. N¨m 1999, GDP ngµnh n«ng nghiÖp vÉn chiÕm tû träng cao tíi 60,16%, trong khi ®ã GDP cña ngµnh c«ng nghiÖp míi chiÕm tíi 9,91% vµ GDP ngµnh dÞch vô lµ 29,93%. §©y lµ mét c¬ cÊu kinh tÕ cßn rÊt bÊt hîp lý, ph¶n ¸nh møc ®é ph¸t triÓn ®ang cßn ë møc rÊt thÊp vµ chñ yÕu lµ dùa vµo ngµnh n«ng nghiÖp l¹c hËu. §iÒu nµy cµng thÓ hiÖn râ khi so s¸nh víi c¬ cÊu GDP cña c¶ n­íc còng vµo thêi kú n¨m 1999 lµ: N«ng nghiÖp chiÕm 25,34%, c«ng nghiÖp chiÕm 34,49%, dÞch vô chiÕm 40,08%. B¶ng 2.4: So s¸nh c¬ cÊu GDP cña tØnh BK víi c¶ n­íc (theo gi¸ hiÖn hµnh). §¬n vÞ tÝnh: % N¨m C¬ cÊu GDP tØnh B¾c K¹n C¬ cÊu GDP cña c¶ n­íc 1997 1998 1999 1997 1998 1999 I. Ph©n thµnh phÇn kinh tÕ 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 1. Kinh tÕ NN --- -- 24,73 40,48 40,00 39,48 2. Kinh tÕ tËp thÓ --- --- 0,21 8,91 8,90 8,60 3. Kinh tÕ t­ nh©n --- --- 1,10 3,38 3,41 3,39 4. Kinh tÕ c¸ thÓ --- --- 73,08 34,32 33,83 33,14 5.Kinh tÕ hçn hîp ... ... ... 3,84 3,83 3,64 6.Kinh tÕ cã V§TNN ... ... ... 9,07 10,03 11,75 II. Ph©n theo ngµnh kinh tÕ 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 1. N«ng l©m nghiÖp-thuû s¶n 61,60 62,64 60,16 25,77 25,78 25,43 2. C«ng nghiÖp-XDCB 9,60 8,79 9,91 32,07 32,49 34,49 3. DÞch vô 28,80 28,57 29,93 42,16 41,73 40,08 Nguån Niªn gi¸m thèng kª ViÖt Nam e/ Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP. B¶ng 2.5: So s¸nh tèc ®é t¨ng tr­ëng cña tØnh B¾c K¹n víi c¶ n­íc. §¬n vÞ tÝnh: % N¨m 1997 1998 1999 2000 I. Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP tØnh BK 16,67 6,7 7,2 8,12 + N«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n 7,01 4,59 4,19 + C«ng nghiÖp - XDVB 57,44 7,94 15,32 + DÞch vô 39,91 12,33 12,51 II. Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP c¶ n­íc 8,15 5,76 4,77 6,7 + N«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n 4,33 3,53 5,23 + C«ng nghiÖp - XDVB 16,62 8,33 7,68 + DÞch vô 7,14 5,08 2,25 Trong nh÷ng n¨m qua, c¶ n­íc do ¶nh h­ëng chung cña khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ Ch©u ¸, nªn tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP ®· gi¶m tõ 8,15% n¨m 1997 xuèng cßn 5,76% n¨m 1998; 4,77% n¨m 1999 vµ n¨m 2000 lµ6,7%. Trong t×nh h×nh ®ã, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña B¾c K¹n còng ®· gi¶m xuèng tõ 16,67% n¨m 1997 cßn 6,7% n¨m 1998; 7,2% n¨m 1999 vµ n¨m 2000 lµ 8,12%. Tuy nhiªn tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP B¾c K¹n vÉn ®¹t trªn møc trung b×nh cña c¶ n­íc vµ cã xu h­íng t¨ng lªn, trong ®ã hÇu hÕt c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc ®Òu t¨ng trªn møc trung b×nh cña c¶ n­íc, ®Æc biÖt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®Òu t¨ng trªn 10% qua hÇu hÕt c¸c n¨m. §iÒu nµy cã thÓ lý gi¶i r»ng do qui m« GDP cña tØnh cßn nhá, sù nç lùc ®Ó t¨ng thªm gi¸ trÞ gia t¨ng mét møc ®¸ng kÓ sÏ lµm cho tèc ®é t¨ng GDP lín lªn. f/ Thu - chi ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng. * Thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc: Do qui m« tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ tæng s¶n phÈm trong tØnh cßn nhá bÐ, h¬n n÷a c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ phÊt triÓn ch­a ®ång bé vµ cßn nhiÒu h¹n chÕ, cho nªn qui m« thu ng©n s¸ch vÉn ë møc rÊt thÊp. NÕu xÐt ®©y lµ chØ tiªu quan träng ®Ó tÝch luü cho ®Çu t­ ph¸t triÓn th× B¾c K¹n sÏ cã møc tÝch luü rÊt thÊp. Tæng thu ng©n s¸ch cã t¨ng qua c¸c n¨m nh­ng æ møc thÊp: N¨m 1997 míi thu ®­îc 16.671 triÖu ®ång, n¨m 1998: 22.545 triÖu ®ång, n¨m 1999: 29.352 triÖu ®ång vµ n¨m 2000 thu ®­îc trªn 30.000 triÖu ®ång. Trong ®ã c¸c nguån thu tõ: XÝ nghiÖp quèc doanh (Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng), phÝ tr­íc b¹, phÝ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp thuÕ nhµ ®Êt, chuÓn quyÒn sö dông ®Êt... lµ c¸c thu kh«ng t¨ng hoÆc t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ; cã nh÷ng kho¶n cßn gi¶m ®i nh­ thu lÖ phÝ giao th«ng, sæ sè kiÕn thiÕt. * Chi ng©n s¸ch: Do míi thµnh lËp tØnh, nhiÒu ®¬n vÞ hµnh chÝnh ®­îc h×nh thµnh vµ nhiÒu c¬ së h¹ tÇng ®­îc x©y dùng nªn chi ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng t¨ng kh¸ nhanh qua n¨m: Tæng chi n¨m 1997 lµ 183.294 triÖu ®ång, n¨m 1998 lµ 211.201 triÖu ®ång, n¨m 1999 lµ 306.322 triÖu ®ång. Trong ®ã chi cho x©y dùng c¬ b¶n tËp trung lµ nhiÒu nhÊt, tiÕp ®ã lµ chi sù nghiÖp kinh tÕ, sù gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, chi qu¶n lý hµnh chÝnh. N¨m 1999 chi cho x©y dùng c¬ b¶n tËp trung lµ 119.839 triÖu ®ång t¨ng gÊp 2,3 lÇn so víi n¨m 1998 lµ 51.811 triÖu ®ång. Nh­ vËy qua c¸c n¨m, B¾c K¹n ®Òu béi chi ng©n s¸ch rÊt lín, tû lÖ huy ®éng ng©n s¸ch l¹i thÊp: N¨m 1997 ®¹t 4,71%, n¨m 1998 ®¹t 5,54%, n¨m 1999 ®¹t 6,67%. 2/ T×nh h×nh s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n B¾c K¹n lµ mét tØnh thuÇn n«ng, v× vËy n«ng l©m nghiÖp chiÕm vÞ trÝ rÊt quan träng trong c«ng cuéc ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Vµo thêi ®iÓm 1-7-1999, tæng sè hé tham gia n«ng l©m nghiÖp - thuû s¶n lµ 47.660 hé, víi tæng sè nh©n khÈu lµ 238.262 ng­êi chiÕm 86,1% tæng sè nh©n khÈu toµn tØnh, sè lao ®éng trong ngµnh nay lªn tíi 121.990 ng­êi. a/ Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp B¶ng 2.6a: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo gi¸ thùc tÕ. §¬n vÞ tÝnh: Gi¸ trÞ (triÖu ®ång), c¬ cÊu (%). N¨m 1997 1998 1999 Gi¸ trÞ C¬ cÊu Gi¸ trÞ C¬ cÊu Gi¸ trÞ C¬ cÊu Tæng 258.222 100,00 259.342 100,00 305.367 100,00 I. Trång trät 167.225 64,76 199.039 67,39 208.789 68,37 II. Ch¨n nu«i 89.077 34,50 94.287 31,92 95.648 31,32 III. DÞch vô n«ng nghiªp. 1.920 0,74 2.016 0,69 930 0,31 B¶ng 2.6b: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo gi¸ cè ®Þnh 1994. §¬n vÞ tÝnh: Gi¸ trÞ (triÖu ®ång), tèc ®é t¨ng (%). N¨m 1997 1998 1999 Gi¸ trÞ Tèc ®é­ Gi¸ trÞ Tèc ®é­ Gi¸ trÞ Tèc ®é­ Tæng 245.036 4,28 256.585 4,71 267.179 4,13 I. Trång trät 170.997 8,06 180.867 5,77 190.739 5,46 II Ch¨n nu«i 72.158 - 4,30 73.759 2,22 75.252 2,02 III. DÞch vô n«ng nghiªp. 1.881 42,5 1.959 4,15 1.188 - 39,36 Qua b¶ng sè liÖu 2.6a ta thÊy, gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu lµ trång trät chiÕm h¬n 60% tû träng tæng gi¸ trÞ, cßn ch¨n nu«i chiÕm trªn 30% vµ gi¸ trÞ dÞch vô n«ng nghiÖp chØ chiÕm d­íi 1% trong tæng gi¸ trÞ. Gi¸ trÞ n«ng nghiÖp t¨ng tuy kh«ng cao nh­ng t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m, tèc ®ä t¨ng trªn 4% mét n¨m; trong ®ã chñ yÕu lµ do gi¸ trÞ trång trät t¨ng h¬n 5% mét n¨m, cßn gi¸ trÞ s¶n xuÊt ch¨n nu«i vµ dÞch vô t¨ng kh«ng kh«ng ®¸ng kÓ. * Trong ngµnh trång trät tËp trung chñ yÕu lµ c©y trång hµng n¨m, c©y trång l©u n¨m: - C©y trång hµng n¨m bao gåm: + C©y l­¬ng thùc nh­ lµ c©y lóa c©y mµu l­¬ng thùc (lóa, ng«, khoai, s¾n...), ë B¾c K¹n cã thÓ s¶n xuÊt c©y l­¬ng theo mïa vô: vô ®«ng xu©n vµ vô hÌ thu. Tæng diÖn tÝch gieo trång cã t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m qua, mçi n¨m t¨ng trªn 2.000 ha, trong ®ã tËp trung vµo gieo trång c©y cã gi¸ trÞ cao ®Ó ®¶m b¶o l­¬ng thùc chñ yÕu cho nh©n d©n. Trong nh÷ng n¨m tíi, tæng diÖn tÝch gieo trång cña tØnh cã t¨ng lªn th«ng qua t¨ng diÖn tÝch vô lóa ®«ng xu©n vµ khai th¸c thªm quÜ ®Êt ch­a ®­îc sö dông. DiÖn tÝch gieo trång c©y l­¬ng thùc nh­ sau: B¶ng 2.7a: DiÖn tÝch gieo trång chia theo c©y l­¬ng thùc. §¬n vÞ tÝnh: Ha N¨m 1997 1998 1999 Tæng diÖn tÝch 24.670 26.846 28.087 1. C©y lóa 16.092 16.648 17.388 - Lóa ®«ng xu©n 3.815 4.332 4.831 - Lóa mïa 12.277 12.316 12.557 2. Mµu l­¬ng thùc 8.578 10.198 10.699 - Ng« 6.440 7.152 7431 - Khoai lang 262 511 459 - S¾n 1.876 2.535 2.809 Víi diÖn tÝch gieo trång trªn ®©y, s¶n l­îng l­¬ng thùc cña tØnh thu ®­îc lµ: B¶ng 2.7b: S¶n l­îng l­¬ng thùc. §¬n vÞ tÝnh: TÊn N¨m 1997 1998 1999 Tæng s¶n l­îng l­¬ng thùc 81.939 84.964 89.001 1. C©y lóa 60.111 59.506 64.110 - Lóa ®«ng xu©n 12.843 15.472 18.308 - Lóa mïa 47.268 44.034 45.810 2. Mµu l­¬ng thùc 21.828 25.440 24.891 - Ng« 14.947 16.178 15.412 - Khoai lang 922 2.190 1.746 - S¾n 18.715 24.895 26.695 Nh×n chung tæng s¶n l­îng l­¬ng thùc vµ l­¬ng thùc qui thãc cña tØnh cã xu h­íng t¨ng trªn 3.000 tÊn mét n¨m, trong ®ã s¶n l­îng lóa chiÕm trªn 70%. Cô thÓ lµ n¨m 1999 c©y lóa chiÕm 72,03%, c©y mµu l­¬ng thùc chØ chiÕm 27,97 %. TÝnh theo ®¬n vÞ hµnh chÝnh th× Ba BÓ lµ huyÖn cã diÖn tÝch gieo trång c©y l­¬ng lín nhÊt (7.651 ha) vµ còng lµ huyÖn cã tæng s¶n l­¬ng thùc qui thãc lín nhÊt (22.892 tÊn), tiÕp ®ã lµ c¸c huyÖn Chî §ån, Na Rú, B¹ch Th«ng, Chî Míi, Ng©n S¬n. N¨ng suÊt c¶ n¨m: T¹/ha. N¨m 1997 1998 1999 Toµn tØnh 35,77 34,61 36,05 C¶ n­íc 38,80 39,06 41,00 N¨ng suÊt lóa c¶ n¨m ®¹t trªn 34 t¹/ha, nh­ng nh×n chung vÉn thÊp h¬n møc n¨ng suÊt trung b×nh cña c¶ n­íc, n¨m 1999 c¶ n­íc ®¹t 41 t¹/ha th× B¾c K¹n míi chØ ®¹t 36,05 t¹/ha. + C©y c«ng nghiÖp hµng n¨m chñ yÕu lµ ®ç t­¬ng, l¹c, võng, thuèc l¸, b«ng. DiÖn tÝch gieo trång toµn tØnh n¨m 1999 lµ 2.549 ha, trong ®ç t­¬ng chiÕm 1.236 (48,48%), ®¹t s¶n l­îng 1.039 tÊn. Tæng s¶n l­îng c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m cã triÓn väng gia t¨ng, n¨m 1998 ®¹t 16.669 tÊn, n¨m 1999 t¨ng lªn 21.720 tÊn. - Cßn c©y trång l©u n¨m vµ c¸c lo¹i s¶n phÈm phô trång trät kh¸c ®ãng gãp vµo tæng gi¸ trÞ trång trät kh«ng lín, n¨m 1999 toµn tØnh míi chØ ®¹t 30.233 triÖu ®ång (chiÕm 15,85% ). * Ngµnh ch¨n nu«i: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh ch¨n nu«i t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ, tænggi¸ trÞ s¶n xuÊt ch¨n nu«i n¨m 1997 lµ 72.158 triÖu ®ång th× n¨m 1998 míi chØ t¨ng lªn: 73.759 triÖu ®ång vµ n¨m1999 lµ 75.252 triÖu ®ång. Trong ®ã gi¸ trÞ s¶n xuÊt gia sóc cßn cã xu h­íng gi¶m, n¨m 1997 lµ 44.787 triÖu ®ång, n¨m 1998 gi¶m xuèng cßn 43.586 triÖu ®ång vµ n¨m 1999 lµ 43.095 triÖu ®ång. b/ S¶n xuÊt l©m nghiÖp. B¾c K¹n lµ mét tØnh miÒn nói vïng cao, cho nªn l©m nghiÖp lµ mét ngµnh chiÕm vÞ trÝ quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh. Tuy nhiªn hiÖn nay ngµnh l©m nghiÖp cña tØnh ph¸t triÓn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng vµ thÕ m¹nh cña m×nh. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp cã xu h­íng t¨ng lªn qua c¸c n¨m, nh­ng víi qui m« cßn nhá, n¨m 1997 ®¹t 74.258 triÖu ®ång, n¨m 1998 ®¹t 82.148 triÖu ®ång vµ n¨m 1999 ®¹t 86.776 triÖu ®ång. Trong ®ã chñ yÕu lµ khai th¸c l©m s¶n nh­ gç, cñi vµ tre, nøa, luång lµm nguyªn ®an l¸t vµ lµm giÊy. B¶ng 2.8: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång N¨m 1997 1998 1999 Tæng 74.258 82.148 86.776 1. Trång vµ nu«i rõng 15.008 21.242 27.643 2. Khai th¸c l©m s¶n 54.659 56.276 52.363 3. Thu nhÆt l©m s¶n tõ rõng 3.435 3.510 4.356 4. DÞch vô l©m nghiÖp 1.076 1.120 2.414 c/ S¶n xuÊt thuû s¶n. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt thuû s¶n cßn rÊt nhá bÐ, ch­a t­¬ng xøng víi tiªm n¨ng cña mét vïng hå Ba BÓ réng lín, n¨m 1997 míi chØ ®¹t 2.079 triÖu ®ång, n¨m 1998: 2.215 triÖu ®ång, n¨m 1999: 2.314 triÖu ®ång. 3/ T×nh h×nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - XDCB. * S¶n xuÊt c«ng nghiÖp cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ cña tØnh B¾c K¹n víi thÕ m¹nh vÒ rõng vµ tµi nguyªn kho¸ng s¶n. MÆc dï vËy c«ng nghiÖp cña tØnh vÉn ch­a ph¸t triÓn t­¬ng x­íng, gi¸ trÞ tæng s¶n phÈm ngµnh c«ng nghiÖp ®ãng gãp vµo GDP cña tØnh míi chØ chiÕm d­íi 10% mét n¨m (n¨m 1997 chiÕm 9,60 %, n¨m 1998 chiÕm 8,79 %, n¨m 1999 chiÕm 9,91 %); tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp - XDCB ®¹t ®­îc qua c¸c n¨m kh¸ kh¶ quan. Vµo n¨m 1997 t¨ng 57,44%, n¨m 1998 t¨ng 7,94%, n¨m 1999 t¨ng 15,32%. §©y lµ thêi kú ®Çu cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp , ®Æc biÖt lµ sù t¨ng lªn trong x©y dùng c¬ b¶n. VÒ ph­¬ng thøc s¶n xuÊtchñ yÕu vÉn dùa vµo ph­¬ng thøc thñ c«ng, ®Æc biÖt lµ trong c¸c ngµnh khai th¸c, chÕ biÕn, dÖt... Tr×nh ®éc«ng nghÖ vÉn cßn h¹n chÕ, qui m« s¶n xuÊt theo c¸c c¬ së nhá, vèn ®Çu t­ Ýt; cho nªn c¸c s¶n s¶n xuÊt ra chñ yÕu lµ ë d¹ng s¬ chÕ vµ chÊt l­îng kh«ng cao. V× vËy B¾c K¹n hÇu nh­ ch­a cã s¶n phÈm chÝnh nµo chiÕm lÜnh thÞ tr­êng trong n­íc vµ h­íng tíi xuÊt khÈu. - Sè c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp do ®Þa ph­¬ng qu¶n lý n¨m 1999 lµ 860 c¬ së, thu hót ®Õn 2.879 lao ®éng. Trong ®ã sè c¬ së c«ng nghiÖp quèc doanh lµ 6, thu hót 657 lao ®éng, sè c¬ së ngoµi quèc doanh lµ 854 c¬ së thu hót 2.222 lao ®éng. - C¸c ngµnh c«ng nghiÖp chñ cña tØnh chñ yÕu lµ: + c«ng nghiÖp khai th¸c: N¨m 1999 cã 56 c¬ së hkai thac víi tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt lµ 4.058 triÖu ®ång. Trong ®ã chñ yÕu lµ khai th¸c kim lo¹i mµu vµ khai th¸c ®¸, c¸t, sái... + C«ng nghiÖp chÕ biÕn: N¨m 1999 cã 804 c¬ së, thu hót 2.463 lao ®éng, ®¹t 30.834 triÖu ®ång. Trong ®ã chñ yÕu l¶an xuÊt thùc phÈm ®å uèng, c«ng nghÖ dÖt, s¶n xuÊt trang phôc, thuéc da, gi¶ da, chÕ biÕn gç, s¶n xuÊt giÊy, s¶n xuÊt b¶n in, s¶n xuÊt s¶n phÈm tõ kim lo¹i,s¶n xuÊt ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, gi­êng tñ bµn ghÕ... + C«ng nghiÖp ph©n phèi ®iÖn: §©y lµ ngµnh c«ng nghiÖp quèc doanh do Tæng C«ng ty §iÖn lùc I qu¶n lý. Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt ph©n phèi ®iÖn cã t¨ng lªn qua c¸c n¨m: n¨m 1998 ®¹t 1.019 triÖu ®ång, n¨m 1999 ®¹t 1.968 triÖu ®ång. B¶ng 2.9: Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña tØnh BK (Theo gi¸ cè ®Þnh 1994) §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång N¨m 1997 1998 1999 Ghi chó Tæng 20.823 26.648 36.860 I. C«ng nghiÖp khai th¸c 5.357 3.915 4.057,19 1. Khai th¸c quÆng kim lo¹i mµu 4.119 2.432 1.870 2. Khai th¸c ®¸ c¸t sái 1.238 1.519 2.187,19 II. C«ng nghiÖp chÕ biÕn 15.466 21.678 30.834,81 1. S¶n xuÊt thùc phÈm ®å uèng 1.989 2.061 2.161,93 2. C«ng nghiÖp dÖt 48 32,67 39,52 3. S¶n xuÊt trang phôc 806 1.498 1.510,3 4.Thuéc da - gi¶ da - 50 45,19 5. S¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm tõ gç, tre, nøa 214 5.201,45 11.365,14 6. S¶n xuÊt giÊy 4.781 4.169 4.814 7. XuÊt b¶n in 39 193,84 1.384,5 8. S¶n xuÊt s¶n phÈm tõ phi kim lo¹i 3.178 4.130 4.795 9. S¶n xuÊt s¶n phÈm tõ kim lo¹i 110 312,2 414,39 10. S¶n xuÊt ph­¬ng tiÖn vËn t¶i 166 120 40,84 11. S¶n xuÊt gi­êng, tñ, bµn ghÕ 4.135 3.991 4.264 III. S¶n xuÊt ph©n phèi ®iÖn, n­íc. - 1.019 1.968 Nguån Niªn gi¸m thèng kª tØnh B¾c K¹n 1999 Qua b¶ng sè liÖu trªn ®©y ta thÊy gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã tèc ®é t¨ng kh¸ nhanh, n¨m 1997 míi chØ ®¹t 15.466 triÖu ®ång, ®Õn n¨m 1999 ®· t¨ng gÊp ®«i: 30.834 triÖu ®ång. Trong ®ã s¶n xuÊt chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm tõ gç, tre, nøa t¨ng nhanh, n¨m 1999®¹t 11.365 triÖu ®ång t¨ng gÊp h¬n hai lÇn so víi n¨m 1998 * X©y dùng c¬ b¶n (XDCB) Trong nh÷ng n¨m qua B¾c K¹n tËp trung vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, do ®ã nguån vèn giµnh cho XDCB liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m, n¨m 1997 lµ 122.217 triÖu ®ång, n¨m 1998 t¨ng lªn 167.322 triÖu ®ång, n¨m 1999 lµ 223.960 triÖu ®ång. Trong ®ã ®­îc ph©n theo: vèn cña Trung ­¬ng vµ vèn cña ®Þa ph­¬ng nh­ sau: (§¬n vÞ: TriÖu ®ång) N¨m 1997 1998 1999 Tæng 122.217 167.322 223.960 Trung ­¬ng 19.670 19.355 36.444 §Þa ph­¬ng 102.547 147.967 184.896 ë ®Þa ph­¬ng, nguån vèn huy ®éng chñ yÕu tõ vèn ng©n s¸ch (do Trung ­¬ng lµ chÝnh: 90.547 triÖu ®ång, chiÕm 47,97% n¨m 1999), ngoµi ra cßn huy ®éng tõ c¸c nguån vèn tÝn dông vµ c¸c nguån kh¸c. Nguån vèn tõ c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ ngoµi quèc doanh vµ ®Æc biÖt lµ tõ nh©n d©n th× trong nh÷ng n¨m qua B¾c K¹n ch­a tËn dông khai th¸c vµ huy ®éng ®­îc. X©y dùng c¬ b¶n chñ yÕu tËp trung vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kÜ thuËt nh­ giao th«ng, thuû lîi, ®­êng ®iÖn, x©y dùng tr­êng häc, x©y dùng c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh tõ tØnh ®Õn c¸c x· vµ c¬ quan, ®oµn thÓ... 4/ C¸c ngµnh dÞch vô, th­¬ng m¹i, du lÞch : Ngµnh dÞch vô ®· cã b­íc ph¸t triÓn kh¸, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thiÕt yÕu trong tØnh; n¨m 1999 gi¸ trÞ ngµnh nµy ®· ®ãng gãp 29,93% vµo GDP cña tØnh, thu hót ®­îc 2.365 hé kinh doanh vÒ th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô. Sè hé cã ®¨ng ký kinh doanh vÒ ngµnh dÞch vô t¨ng lªn qua c¸c n¨m : 1997 lµ 1198 hé; 1998 lµ 1552 hé; 1999 lµ 1655 hé. VÒ th­¬ng m¹i hiÖn cßn 1 ®¬n vÞ th­¬ng nghiÖp quèc doanh, ngoµi chøc n¨ng kinh doanh cßn cã nhiÖm vô cung øng c¸c mÆt hµng chÝnh s¸ch cho ®ång bµo c¸c d©n téc. Do møc s«ngs thÊp, thÞ tr­êng l¹i ch­a ph¸t triÓn, ®ång bµo c¸c d©n téc chñ yÕu lµ tù tóc, tù cÊp cho nªn søc mua cña tØnh cßn nhiÒu h¹n chÕ, tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô x· héi n¨m 1999 míi chØ ®¹t 272.983 triÖu ®ång, trong ®ã chñ yÕu lµ do 2 thµnh phÇn kinh tÕ ®ãng gãp lµ kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ t­ nh©n Trong ®ã c¸c ngµnh dÞch vô B¾c K¹n cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn du lÞch. Du lÞch hå Ba BÓ, mét h×nh thøc du lÞch sinh th¸i sÏ thu hót l­îng kh¸ch ®Õn B¾c K¹n nhiÒu h¬n. Tæ chøc hîp lý c¸c tua du lÞch néi tØnh kÕt hîp víi c¸c tuyÒn du lÞch cña vïng sÏ t¹o ®­îc nguån thu ®¸ng kÓ tõ ho¹t ®éng nµy. B¶ng 2.10: Tæng møc b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô x· héi: §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång N¨m 1997 1998 1999 Tæng sè : 190.905 228.030 272.983 - Kinh tÕ quèc doanh 37.100 54.060 56.927 - Kinh tÕ t­ nh©n 153.805 173.970 213.056 5. C¸c lÜnh vùc v¨n ho¸ - x· héi nh­: V¨n ho¸, gi¸o dôc,