Chuyên đề Một số ý kiến về kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm trong doanh nghiệp xây lắp

riªng .ChÝnh nh÷ng ®Æc tr­ng nµy ®· ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c kinh tÕ nãi chung vµ viÖc h¹ch to¸n chi phi s¶n phÈm vµ tÝnh gi¸ thµnh nãi riªng. C¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt x©y l¾p gåm : - X©y l¾p lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh c«ng nghiÖp.S¶n phÈm cña x©y l¾p t¹o ra ë c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ. - S¶n phÈm cña x©y l¾p lµ nh÷ng c«ng tr×nh , h¹ng môc c«ng tr×nh nh÷ng quy m« lín, ®¬n chiÕc, kÕt cÊu kinh tÕ phøc t¹p, thêi gian s¶n xuÊt dµi ph¶i lËp dù to¸n riªng cho tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh. - S¶n phÈm cña x©y l¾p ®Æt cè ®Þnh t¹i n¬i s¶n xuÊt n¬i s¶n xuÊt còng lµ n¬i tiªu thô s¶n phÈm c¸c ®iÒu kiÖn phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y l¾p ph¶i di chuyÓn theo ®Þa ®iÓm ®Æt s¶n phÈm. - ViÖc thanh to¸n víi bªn chñ ®Çu t­ cÇn ®­îc thùc hiÖn theo mét trong hai ph­¬ng ph¸p : thanh to¸n theo tiÕn ®é kÕ ho¹ch cña s¶n phÈm thanh to¸n theo khèi l­îng x©y l¾p hoµn thµnh . - S¶n phÈm cña x©y l¾p hoµn thµnh bµn giao cho bªn chñ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp x©y l¾p ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm b¶o hµnh trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ,bªn chñ ®Çu t­ cã thÓ gi÷ l¹i mét kho¶n tiÒn ch­a thanh to¸n, cho doanh nghiÖp x©y l¾p nh»m n©ng cao tr¸ch nhiÖm b¶o hµnh c«ng tr×nh . N¾m v÷ng c¸c ®Æc tr­ng nµy ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c. II. KÕ to¸n chi phÝ x©y l¾p vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1. KÕ to¸n chi phÝ x©y l¾p 1.1. Chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p vµ ph©n lo¹i a. Chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao ®éng sèng, hao phÝ lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ cÇn thiÕt kh¸c doanh nghiÖp ®· bá ra ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y l¾p trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. b. Ph©n lo¹i *Theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ, chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p cã thÓ chia thµnh: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu Chi phÝ tiÒn l­¬ng Chi phÝ vÒ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng Chi phÝ vÒ c«ng cô dông cô s¶n xuÊt Chi phÝ khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng vµ c¸c tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn. *Theo kho¶n môc gi¸ thµnh vµ c«ng dông cña chi phÝ. - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm trÞ gi¸ nguyªn vËt liÖu ®· sö dông phôc vô trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp gåm: tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt x©y l¾p. Nh©n c«ng trùc tiÕp trong doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p vµ c¶ c«ng nh©n vËn chuyÓn vËt liÖu trong qu¸ tr×nh thi c«ng. - Chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng lµ kho¶n chi phÝ vÒ sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô trùc tiÕp cho thi c«ng c¸c c«ng tr×nh. Bao gåm: chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng, chi phÝ tiÒn l­¬ng c«ng nh©n phôc vô ®iÒu khiÓn mÊy thi c«ng, chi phÝ nhiªn liÖu, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung trong doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ trùc tiÕp kh¸c ngoµi c¸c kho¶n chi phÝ trªn nh­ tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ nh©n viªn qu¶n lý tæ ®éi thi c«ng, c¸c c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, nh©n viªn qu¶n lý tæ ®éi thi c«ng: Chi phÝ c«ng cô dông cô phôc vô thi c«ng Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh Chi phÝ tiÕp kh¸ch, héi nghÞ t¹i c«ng tr×nh. Chi phÝ t¸t n­íc, vÐt bïn khi cã m­a hoÆc m¹ch ngÇm Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi (®iÖn, n­íc……..) *Theo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt x©y l¾p khèi l­îng c«ng tr×nh hoµn thµnh Chi phÝ cè ®Þnh Chi phÝ biÕn ®æi Chi phÝ hçn hîp. 1.2. Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n s¶n xuÊt x©y l¾p Theo hÖ thèng kÕ to¸n doanh nghiÖp x©y l¾p ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 1864 – 1998 Q§/BTC ngµy 16-12-2000 cña Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh th× trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p chØ ¸p dông kÕ to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn vµ kÕ to¸n qu¶n lý x©y l¾p còng theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. a. KÕ to¸n chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (NVLTT) Nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm trÞ gi¸ nhuyªn vËt liÖu phôc vô trùc tiÕp cho thi c«ng c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh trong ®ã cã c¶ NVL sö dông lu©n chuyÓn. Trong chi phÝ NVLTT kh«ng bao gåm trÞ gi¸ NVL vµ thiÕt bÞ cña bªn chñ ®Çu t­ cung cÊp. KÕ to¸n chi phÝ NVLTT trong doanh nghiÖp x©y l¾p ®­îc ph¶n ¸nh trªn TK 621 “chib phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp”. * Khi xuÊt kho NVL sö dông phôc vô cho thi c«ng c¸c c«ng tr×nh Nî TK 621 : Cã TK 152 : TrÞ gi¸ NVL xuÊt dïng -Tr­êng hîp mua NVL chuyÓn th¼ng ®Õn c«ng tr×nh phôc vô thi c«ng kÕ to¸n ghi : Nî TK 621 : Gi¸ mua NVL ch­a cã thuÕ GTGT Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®­¬c khÊu trõ Cã 111, 112, 141, 331 : Tæng sè tiÒn theo gi¸ thanh to¸n *Cuèi kú nÕu vÉn cßn NVL ch­a dïng hÕt ë c«ng tr×nh, tr¶ l¹i nhËp kho: Nî TK 152 : TrÞ gi¸ NVL nhËp kho Cã TK 621 : *Tr­êng hîp NVL ch­a dïng hÕt ë cuèi kú nµy ®Ó dïng cho kú sau kÕ to¸n ®iÒu chØnh l¹i sæ s¸ch: + Cuèi kú nµy kÕ to¸n ghi: - Ph­¬ng ph¸p ghi sè ©m: Nî TK 621 : TrÞ gi¸ NVL cßn l¹i cuèi kú nµy ®Ó dïng cho kú Cã TK 152 : sau(cã thÓ ghi b»ng bót ®á ho¨c ( ) ) - Ph­¬ng ph¸p ghi ®¶o: Nî TK 152 : TrÞ gi¸ NVL cßn l¹i cuèi kú nµy ®Ó dïng cho kú Cã TK 621 : sau + §Çu kú sau kÕ to¸n ghi: Nî TK 621 : TrÞ gi¸ NVL cßn l¹i cuèi kú tr­íc ®Ó dïng cho Cã TK 152 : kú nµy * Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ NVLTT sang TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ th¸nh s¶n phÈm x©y l¾p: Nî TK 154 : Chi phÝ NVLTT Cã TK 621 : b. KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp (NCTT) Chi phÝ NCTT trong doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng trªn c«ng tr­êng vµ tiÒn thuª nh©n c«ng bªn ngoµi (nÕu cã) Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh tiÒn trÝch kinh phÝ c«ng ®oµn, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ theo sè tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng ghi vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung. KÕ to¸n chi phÝ NCTT trong doanh nghiÖp x©y l¾p ®­îc ph¶n ¸nh trªn TK 622 §Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh to¸n tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng Bé x©y dùng sö dông TK 334 TK 3341 “ TiÒn ph¶i tr¶ CNV trong biªn chÕ doanh nghiÖp” TK 3342 “ TiÒn thuª nh©n c«ng bªn ngoµi” *TÝnh tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trong biªn chÕ cña doanh nghiÖp trùc tiÕp thi c«ng: Nî TK 622 : TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trong biªn Cã TK 3341 : chÕ cña doanh nghiÖp *TÝnh tiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n thuª ngoµi Nî TK 622 : TiÒn thuª nh©n c«ng bªn ngoµi Cã TK 3342 : Khi trÝch tr­íc tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng Nî TK 622 : TrÝch tr­íc tiÒn l­¬ng nghØ phÐp cña c«ng nhan Cã TK 332 : * Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp sang TK 154 ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: Nî TK 154 : Chi phÝ NCTT (chØ cã tiÒn l­¬ng) Cã TK 622 : c. KÕ to¸n vÒ sö dông m¸y thi c«ng Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng lµ kho¶n chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng phôc vô c¸c c«ng tr×nh trong ®ã bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn nhiªn liÖu, chi phÝ c«ng cô dông cô, chi phÝ kh©u hao may mãc thiÕt bÞ, chi phÝ tiÒn l­¬ng cña cong nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng, chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vô cho ho¹t ®éng cña m¸y thi c«ng. KÕ to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®­îc ph¶n ¸nh trªn TK 632: “Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng”. ViÖc h¹ch to¸n chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ph©n biÖt theo c¸c tr­êng hîp sau: * Tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng vµ cã tæ chøc kÕ to¸n riªng: Víi tr­êng hîp nµy, kÕ to¸n ®éi m¸y thi c«ng h¹ch to¸n c¸c kho¶n chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng vµo c¸c TK 621, TK 622, TK 627. Sö dông TK 154 ®Ó tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña ca m¸y. - Cuèi kú, kÕ to¸n tæng hîp chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 154 : Chi phÝ NVLTT Cã TK 621 : N¬ TK 154 : Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 622 : Nî TK 154 : Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 627 : - TÝnh vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña ca m¸y + NÕu ho¹t ®éng cña ®éi m¸y thi c«ng chØ mang tÝnh chÊt phôc vô lÉn nhau gi÷a c¸c ®¬n vÞ phô thuéc: Nî TK 136 : Gi¸ thµnh ca m¸y (kÕ to¸n ®éi thi c«ng ghi) Cã TK 154 : KÕ to¸n bé phËn s¶n xu©t x©y l¾p ®­îc phôc vô m¸y thi c«ng ghi: Nî TK 632 : Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 336 : + Tr­êng hîp ®éi m¸y thi c«ng ho¹t ®éng mang tÝnh chÊt kinh doanh b¸n dÞch vô m¸y thi c«ng vµ hach to¸n doanh thu: KÕ to¸n ®éi m¸y thi c«ng ghi: Nî TK 111, 112, 136 : Sè tiÒn theo gi¸ thanh to¸n Cã TK 512 : Doanh thu theo gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT Cã TK 33311 : ThuÕ GTGT ®Çu ra KÕ to¸n bé phËn s¶n xuÊt s¶n xuÊt x©y l¾p ph¶i tr¶ tiÒn chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng Nî TK 632 : Chi phÝ theo gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 336 : Tæng sè tiÒn theo gi¸ thanh to¸n TÝnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng cho c¸c ®èi t­îng thi c«ng: Nî TK 154 : Chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 623 : * Tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p kh«ng cã tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng hoÆc cã tæ chøc nh­ng kh«ng cã kÕ to¸n riªng. Víi tr­êng hîp nµy, kÕ to¸n doanh nghiÖp x©y l¾p sö dông TK 623 ®Ó tËp hîp c¸c kho¶n chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng. - Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ thuéc chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng, kÕ to¸n ghi vµo bªn Nî TK 623 Nî TK 623 : Chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 152, 334, 153, 214… : - Cuèi kú tÝnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng cho c¸c bªn ®èi t­îng liªn quan Nî TK 154 : Chi phÝ vÒ sö dông m¸y thi c«ng Cã TK 623 : * Tr­êng hîp doanh nghiÖp ph¶i mua dÞch vô m¸y thi c«ng ë c¸c ®¬n vÞ bªn ngoµi: Nî TK 623 : Chi phÝ theo gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT Nî TK 133 : ThuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331 : Tæng sè tiÒn theo gi¸ thanh to¸n Nî TK 154 : Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ph©n bæ cho c¸c Cã TK 623 : ®èi t­îng d. KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt chung Chi phÝ s¶n xuÊt chung trong doanh nghiÖp x©y l¾p bao gåm: (+) Chi phÝ nh©n viªn qu¶n lý tæ, ®éi thi c«ng (+) Chi phÝ tÝnh trÝch kinh phÝ C§, BHXH, BHYT cña c«ng nh©n trùc tiÕp thi c«ng, nh©n viªn qu¶n lý tæ ®éi, c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y thi c«ng (+) Chi phÝ c«ng cô dông cô sö dông phôc vô cho thi c«ng (+) Chi phÝ khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ (+) Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi phôc vu trùc tiÕp thi c«ng (+) Chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng thi c«ng (+) Chi phÝ t¸t n­íc, vÐt bïn khi cã m­a hoÆc m¹ch ngÇm (+) Chi phÝ ®Òn bï hoa mµu (+) Chi phÝ lµm ®­êng phô khi thi c«ng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng thuû lîi KÕ to¸n chi phÝ s¶n xu©t chung trong doanh nghiÖp x©y l¾p ®­îc ph¶ ¸nh trªn TK 627 * Khi ph¸t sinh c¸c kho¶n chi phÝ thuéc chi phÝ s¶n xuÊt chung Nî TK 627 :` : Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 334, 338, 152, 153, 214, 111, 112, 331: * TÝnh ph©n bæ vµ kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c ®èi t­îng liªn quan Nî TK 154 : Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 627 : e. KÕ to¸n tæng hîp chi phÝ x©y l¾p, tÝnh vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Theo chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p viÖc tæng hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc thùc hiÖn trªn TK 154 * Cuèi kú, tæng hîp chi phÝ x©y l¾p ph¸t sinh trong kú Nî TK 154 : Chi phÝ NVLTT Cã TK 621 : Nî TK 154 : Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp Cã TK 622 : Nî TK 154 : Chi phÝ s¶n xuÊt chung Cã TK 627 : Nî TK 154 : Chi phÝ m¸y thi c«ng Cã TK 623 : * Khi tÝnh ®­îc gi¸ thµnh thùc tÕ c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh, giai ®o¹n c«ng viÖc cã ®iÓm dõng kü thuËt ®· hoµn thµnh bµn giao cho bªn A kÕ to¸n ghi: Nî TK 623 : Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Cã TK 154 : * TÝnh vµ kÕt chuyÓn gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm x©y l¾p ®· hoµn thµnh bµn giao nh­ng ch­a b¸n ®­îc, kÕ to¸n vËn dông TK 155 ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ cña c«ng tr×nh: Nî TK 155 : Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ch­a bµn giao, ch­a Cã TK 154 : b¸n 2. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p XuÊt ph¸t tö ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng x©y l¾p, ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ, ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh, kú tÝnh gi¸ thµnh cña s¶n phÈm x©y l¾p mµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh x©y l¾p ®­îc ¸p dông lµ: - Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh trùc tiÕp. Gi¸ thµnh s¶n = Chi phÝ khèi + Chi phÝ x©y l¾p - Chi phÝ x©y l¾p PhÈm x©y l¾p l­îng x©y l¾p ph¸t sinh trong dë dang cuèi kú dë dang ®Çu kú kú - Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng. - Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc. 3. KÕ to¸n tiªu thô s¶n phÈm x©y l¾p ViÖc tiªu thô s¶n phÈm x©y l¾p cßn ®­îc gäi lµ bµn giao c«ng tr×nh, kÕ to¸n doanh thu vµ x¸c ®Þnh doanh thu thuÇn cña viÖc bµn giao c«ng tr×nh trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p ®­îc ph¶n ¸nh trªn TK 511(5112) * Khi c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao cho chñ ®Çu t­ Nî TK 131 : Tæng sè tiÒn theo gi¸ thanh to¸n Cã TK 5112 : Doanh thu theo gi¸ ch­a cã thuÕ GTGT Cã TK 33311 : ThuÕ GTGT ®Çu ra * KÕt chuyÓn gi¸ thµnh c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh bµn giao cho chñ ®Çu t­ Nî TK 632 : Gi¸ thµnh c«ng tr×nh ®· hoµn thµnh Cã TK 154 : * Khi thu ®­îc tiÒn cña bªn chñ ®Çu t­ thanh to¸n: Nî TK 111, 112 : Sè tiÒn ®· thu ®­îc cña bªn chñ ®Çu t­ Nî TK 144, 244 : Sè tiÒn bªn chñ ®Çu t­ gi÷ l¹i (®Ó b¶o hµnh c«ng tr×nh) Cã TK 131 : Tæng sè tiÒn theo gi¸ thanh to¸n * Khi hÕt thêi h¹n b¶o hµnh, doanh nghiÖp thu kho¶n tiÒn mµ bªn chñ ®Çu t­ t¹m gi÷: Nî TK 111, 112 : Sè tiÒn ®· thu ®­îc Cã TK 144, 244 : PhÇn 2 Thùc tr¹ng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p Vµ mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt I. Thùc tr¹ng hÖ thèng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt-kinh doanh Nh»m thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc, c«ng cuéc c¶i c¸ch c¨n b¶n hÖ thèng kÕ to¸n ViÖt Nam b¾t ®Çu tõ 1994 víi thµnh qu¶ b­íc ®Çu lµ ChÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp (®­îc ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè 1141 TC/Q§/C§KT ngµy 1/11/1995 cña Bé Tµi chÝnh). §Ó ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ còng nh­ kiªn ®Þnh con ®­êng ®æi míi ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý, trong ®ã cã hoµn thiÖn h¹ch to¸n kÕ to¸n. ChÝnh v× thÕ tõ cuèi 1995 c«ng cuéc c¶i c¸ch kÕ to¸n ®­îc triÓn khai m¹nh. C¸c hÖ thèng tµi kho¶n ®· ®­îc söa ®æi vµ bæ sung trong qu¸ trÝnh sö dông. Ban hµnh chuÈn mùc kÕ to¸n vµ c¸c th«ng t­ h­íng dÉn nh»m quy ®Þnh vµ h­íng dÉn c¸c nguyªn t¾c, ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n cã tÝnh chÊt khu«n mÉu chung phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm qu¶n lý cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Qua nghiªn cøu hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n còng ®· ®¸p øng ®­îc ë mét møc ®é nµo ®ã nhu cÇu trong h¹ch to¸n kÕ to¸n. Nã vËn dông cã chän läc c¸c chuÈn mùc, nguyªn t¾c vµ th«ng lÖ quèc tÕ vµo ViÖt Nam. Nh÷ng söa ®æi, bæ sung lµm cho c«ng t¸c hach to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc thuËn lîi, ®Çy ®ñ h¬n, phï hîp víi thùc tÕ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña ViÖt Nam. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm trªn th× hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n vÉn cßn nhiÒu nhiÒu nh­îc ®iÓm cÇn kh¾c phôc: + C¸c v¨n b¶n ph¸p quy, hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy trong lÜnh vùc qu¶n lý kh¸c ®­îc ban hµnh trong nh÷ng thêi gian kh¸c nhau nªn dÉn ®Õn mét vÊn ®Ò ®­îc xö lý vµ gi¶i quyÕt kh¸c nhau, kh«ng thèng nhÊt, thËm chÝ dÉn ®Õn m©u thuÉn. Th«ng t­ h­íng dÉn cô thÓ, ch­a g¾n chÆt víi ®Æc ®iÓm, quy m« cña tõng ®¬n vÞ s¶n xuÊt-kinh doanh. + ThiÕu sù thèng nhÊt trong h­íng dÉn. + NhiÒu ®iÓm h­íng dÉn thiÕu chÝnh x¸c, m©u thuÉn lµm cho viÖc h¹ch to¸n trë nªn khã kh¨n. + C¸c v¨n b¶n ph¸p quy, hÖ thèng chuÈn mùc kÕ to¸n, th«ng t­ cßn ch­a réng kh¾p. ChÝnh v× cßn nhiÒu thiÕu sãt, h¹n chÕ nªn hÖ thèng kÕ to¸n cÇn ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn. §Æc biÖt hiÖn nay nªn kinh tÕ ®ang cã nh÷ng b­íc phat triÓn míi, tiÕn vµo héi nhËp quèc tÕ, nã ®ßi hái yªu cÇu ngµy cµng cao. II. Thùc tr¹ng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p KÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi viÖc x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, tÝnh trung thùc, hîp lý cña th«ng tin trªn b¸o c¸o tµi chÝnh còng nh­ tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c quyÕt ®Þnh trong c«ng t¸c quo¶n trÞ doanh nghiÖp. H¹ch to¸n ®óng chi phÝ s¶n xuÊt dóp doanh nghiÖp kiÓm so¸t chi phÝ cã hiÖu qu¶, xö lý kÞp thêi c¸c t×nh huèng vµ tÝnh ®óng ®ñ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Tõ ®ã doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®­îc chÝnh x¸c lîi nhuËn thùc tÕ, ch¸nh l·i gi¶, lç thËt. §ång thêi, quo¶n lý tèt chi phÝ s¶n xuÊt xÏ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹o c¬ së c¹nh tranh, t¹o thÕ ®øng v÷ng ch¾c cho doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Nh×n chung, c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p còng ®· nhËn thøc ®­îc râ tÇm quan träng cña viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ s¶n phÈm x©y l¾p. Hä còng ®· thùc kh¸ tèt c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n. Xong do sù ch­a hoµn chØnh cña chuÈn mùc kÕ to¸n vµ nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c mµ viÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trong doanh ngiÖp x©y l¾p vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, ch­a hîp lý: *chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp (NVLTT) - Trong lËp dù to¸n, chi phÝ vËt liÖu lu©n chuyÓn thuéc kho¶n môc chi phÝ vËt liÖu song h¹ch to¸n l¹i ®­a vµo kho¶n môc chi phÝ s¶n xuÊt chung. Nî TK 6273 Cã TK 1531, 1421 - Theo quy ®Þnh chung, gi¸ vèn thùc tÕ vËt liÖu ®­îc tÝnh b»ng gi¸ mua céng chi phÝ thu mua vËt liÖu, nh­ng trªn thùc tÕ nhiÒu nguyªn vËt liÖu th­êng chØ tÝnh theo gi¸ hãa ®¬n, cßn c¸c chi phÝ kh¸c tÝnh vµo chi phÝ gi¸n tiÕp trong kú, ®iÒu nµy t¹o nªn sù kh«ng thèng nhÊt trong c¸ch ®¸nh gi¸ vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp. - Khi tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu, kÕ to¸n kh«ng theo dâi tû träng cña nguyªn vËt liÖu tõ c¸c nguån do ®ã g©y khã kh¨n cho viÖc ph©n tÝch. * Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. - Trong h¹ch to¸n quyÕt to¸n t¹m øng vÒ gi¸ trÞ x©y l¾p ®· hoµn thµnh bµn giao ®­îc duyÖt cña ®éi nhËn kho¸n, kÕ to¸n kh«ng ph©n tÝch râ kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng, kh«ng h¹ch to¸n qua TK 334- ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn. Nî TK 621,623,627… Cã TK 1413 *Chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. - ViÖc h¹ch to¸n ch­a cô thÓ, hîp lý ®èi víi tõng tr­êng hîp sö dông m¸y thi c«ng. ViÖc quy ®Þnh TK 623- chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, chØ sö dông ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ sö dông xe, m¸y thi c«ng ®èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn x©y l¾p c«ng tr×nh theo ph­¬ng thøc thi c«ng hçn hîp võa thñ c«ng võa kÕt hîp b»ng m¸y, cßn tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p thùc hiÖn x©y l¾p c«nng tr×nh hoµn toµn b»ng m¸y th× kh«ng sö dông TK 623. - Ch­a thèng nhÊt chi phÝ vËt liÖu cho m¸y ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ NVLTT, tiÒn thuª nh©n c«ng sö dông m¸y ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, cßn l¹i ®­îc h¹ch to¸n vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung. H¹ch to¸n riªng kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng chØ tÝnh chi phÝ khÊu hao m¸y hoÆc tiÒn thuª m¸y thi c«ng… *Chi phÝ s¶n xuÊt chung. - Trong lËp dù to¸n, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p gåm c¸c kho¶n môc: chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ s­ dông m¸y thi c«ng, chi phÝ chung. Cßn trong h¹ch to¸n gi¸ thµnh s¶n phÈm chØ bao gåm chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng, mét phÇn cña chi phÝ chung (lµ chi phÝ s¶n xuÊt chung). *C«ng t¸c lËp vµ sö dông mét sè chøng tõ kÕ to¸n t¹i mét sè doanh nghiÖp ch­a ®­¬c chÝnh x¸c, hîp lÖ. ViÖc ban hµnh c¸c th«ng t­ h­íng dÉn míi tËp chung gi¶i quyÕt bæ sung , söa ®æi chÕ ®é kÕ to¸n doang nghiÖp nªn c¸c th«ng t­ h­íng dÉn cho doanh nghiÖp ch­a ®ùoc bæ sung, söa ®æi nªn g©y khã kh¨n cho viÖc ¸p dông. III. Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt. Qua nghiªn cøu, thÊy ®­îc trong h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp x©y l¾p cßn nhiÒu h¹n chÕ tån ®äng. V× thÕ xin ®­a ra mét sè biÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p. *THèng nhÊt hÖ thèng tµi kho¶n h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng chØ cung cÊp sè liÖu phôc vô cho tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm mµ cßn cung cÊp th«ng tin cho viÖc kiÓm tra, kiÓm so¸t chi phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt dóp c¸c nhµ quo¶n trÞ cã quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n, tiÕp kiÖm vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña chi phÝ. *Khi t¹m øng chi phÝ ®Ó thùc hiÖn gi¸ trÞ khèi l­îng x©y l¾p giao kho¸n néi bé cho ®¬n vÞ nhËn kho¸n kÕ to¸n ghi: Nî TK 1413 Cã TK 111, 112,152,153… *Khi sö dông vËt liÖu lu©n chuyÓn phôc vô trùc tiÕp cho thi c«ng x©y l¾p c«ng tr×nh kÕ to¸n ghi: Nî TK 162 chi phÝ NCTT: ghi gi¸ trÞ ph©n bæ Cã TK 1531,1421: ghi gi¸ trÞ ph©n bæ gi¸ trÞ vËt liÖu lu©n chuyÓn ph©n bæ trong kú = khèi l­îng x©y l¾p trong kú×®Þnh møc hao phÝ vËt liÖu lu©n chuyÓn cho mét ®¬n vÞ khèi l­îng ×gi¸ trÞ vËt liÖu lu©n chuyÓn b×nh qu©n. *Thay ®æi néi dung ph¶n ¸nh hoÆc më thªm chi tiÕt cña TK621. Theo chÕ ®é kÕ hiÖn hµnh th× TK 621 “chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp’’ dïng ph¶n ¸nh toµn bé chi phÝ NVLTT ®­îc sö dông trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm. Víi néi dung nµy, cuèi kú kÕ to¸n rÊt khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang v× nguyªn vËt liÖu chÝnh lµ ®èi t­îng chÕ biÕn, cßn vËt liÖu kh¸c lµ chi phÝ chÕ biÕn. V× thÕ, khi tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang, kÕ to¸n ph¶i t¸ch gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu chÝnh gia khái chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. §Ó hoµn thiÖn h¬n TK 621 còng nh­ gióp kÕ to¸n dÔ dµng, thuËn lîi cho viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang, tiÕt kiÖm c«ng søc cã hai ph­¬ng ¸n sau : - Më thªm tµi kho¶n cÊp hai cña TK 621 TK 6211: chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh TK 6212: chi phÝ vÒ vËt liÖu kh¸c Theo ph­¬ng ph¸p nµy võa t«n träng chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh võa tiÕt kiÖm thêi gian trong viÖc t¸ch ®èi t­îng chÕ biÕn (NVL chÝnh) vµ chi phÝ chÕ biÕn (vËt liÖu kh¸c) ra khái chi phÝ NVLTT .Tõ ®ã, viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang nhanh, chÝnh x¸c, t¹o ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc kÞp thêi. Thay ®æi néi dung ph¶n ¸nh cña TK 621. Tøc lµ TK 621 chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp tiªu hao liªn quan ®Õn viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc th­c hiÖn dÞch vô mµ kh«ng bao gåm c¸c lo¹i vËt liÖu vËt liÖu kh¸c. C¸c vËt liÖu kh¸c nµy sÏ ®­a vµo chi phÝ s¶n xuÊt chung, cuèi kú ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng liªn quan. V× c¸c vËt liÖu kh¸c nµy th­êng chiÕm tû träng nhá trong tæng chi phÝ NVLTT. *Do ®Æc ®iÓm ®Æc tr­ng cña nghµnh x©y l¾p ¸p dông hÖ thèng c«ng tr×nh , h¹ng môc c«ng tr×nh TK ®éi s¶n xuÊt x©y l¾p ®ång thêi thùc hiÖn nh÷ng c«ng tr×nh, h¹ng môa c«ng tr×nh TK thiÕt kÕ tr­íc hÕt ph¶i më réng ®Õn tõng tæ ®«Þ s¶n xuÊt vµ chi tiÕt cho tõng c«ng tr×nh cô thÓ TK 621, 622 ®­îc më : TK 6211, 6221 tæ ®éi x©y l¾p 1 TK 62111, 62211 tæ ®éi x©y l¾p 1-CTA TK 62112, 62212 tæ ®éi x©y l¾p 1-CTB - Më thªm TK 624: chi phÝ khÊu hao MM,TB chuyªn dïng. Theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh th× CPKH TSCD ®­îc ph¶n ¸nh trong TK 627:chi phÝ s¶n xuÊt chung, cuèi kú míi ph©n bæ cho c¸c ®¬n vÞ liªn quan. §iÒu nµy lµm gi¶m tÝnh chÝnh x¸c cña chi tiªu trong s¶n phÈm. Cã ba ph­¬ng ph¸p TK chi phÝ :KT chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ, TK chi phÝ s¶n xuÊt th«ng dông,TK chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc. Doanh nghiÖp ®­îc ¸p dông mét trong ba ph­¬ng ph¸p ®ã. §èi víi doanh nghiÖp x©y l¾p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®Þnh møc lµ phï hîp nhÊt. §Ó ph¶n ¸nh chi phÝ thùc tÕ vµ chi phÝ ®Þnh møc trong hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n cÇn më réng thªm c¸c tµi kho¶n. -TK biÕn ®éng chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. -TK biÕn ®éng chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp. -TK biÕn ®éng chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. -TK biÕn ®éng chi phÝ sö dông s¶n xuÊt chung. *Tæ chøc hÖ thèng sæ KT rÊt quan träng. V× thÕ KT ph¶i vËn dông ®óng c¸c chøng tõ mang tÝnh b¾t buéc theo mÉu quy ®Þnh chung, thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c tiªu chuÈn kÕ to¸n ®Ó lËp chøng tõ cho ®¬n vÞ khi mµ khi xuÊt – nhËp khi nguyªn vËt liÖu cÇn cã phiÕu xuÊt – nhËp kho ®Ó theo dâi vµ lµ c¨n cø ®Ó h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. *Tæ chøc n©ng cao tr×nh ®é kÕ to¸n cña doanh nghiÖp x©y l¾p. Nh©n viªn kÕ to¸n cã vai trß rÊt quan träng b¶o vÖ hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n t¹i doanh nghiÖp. Dùa vµo c«ng viÖc cña kÕ to¸n, doanh nghiÖp x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt th­c tÕ, tõ ®ã tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . V× thÕ, cÇn ®µo t¹o mét ®éi ngò kÕ to¸n chuyªn s©u ®Ó cã thÓ nhËn thøc ®­îc b¶n chÊt néi dung kinh tÕ Èn sau mçi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh, tõ ®ã h¹ch to¸n chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm . H¹ch to¸n chi phÝ sö dung m¸y thi c«ng trong tr­êng hîp doanh nghiÖp x©y l¾p tæ chøc ®éi m¸y thi c«ng riªng biÖt vµ cã ph©n cÊp h¹ch to¸n ®éi m¸y, ®éi m¸y h¹ch to¸n riªng. KÕ to¸n cÇn më c¸c TK 621,622,627 chi tiÕt chon tõng ®éi m¸y thi c«ng ®Ó tËp hîp chi phÝ phôc vô tÝnh gi¸ thµnh ca m¸y. - Chi phÝ vËt liÖu phôc vô trùc tiÕp m¸y thi c«ng . Nî TK 621 Cã TK 152 - Chi phÝ tiÒn l­¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l­¬ng cña c«ng nh©n trùc tiÕp m¸y thi c«ng . Nî TK 622 Cã TK 334,338 - Chi phÝ chung ph¸t sinh Nî TK 627 Cã TK 334,338,152,153,214,331,111… NÕu trong qu¸ tr×nh thi c«ng, ®éi m¸y cã thuª thªm m¸y ë bªn ngoµi thi h¹ch to¸n nh­ sau : Nî TK 6277 Nî TK 1331 Cã TK 331 Cuèi kú kÕt chuyÓn c¸c chi phÝ cã liªn quan tíi ho¹t ®éng cña ®éi m¸y thi c«ng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh ca m¸y. Nî TK 154 Cã TK 621,622,627 Sau khi tÝnh gi¸ thµnh ca m¸y, c¨n cø sè ca m¸y cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng x©y l¾p vµ mèi quan hÖ gi÷a ®éi m¸y thi c«ng vµ ®¬n vÞ x©y l¾p . NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn ph­¬ng thøc cung cÊp lao vô m¸y lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn trong néi bé kÕ to¸n ghi: Nî TK 6237 Nî TK 6271 Cã TK 154 NÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc b¸n lao vô m¸y lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn trong néi bé kÕ to¸n ghi : Nî TK 6237 Nî TK 1331 (nÕu cã) Cã TK 512,3331 Cuèi kú kÕt chuyÓn chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p . Nî TK 154 Cã TK 623 Tr­