Chuyên đề Những phương hướng và biện pháp quản lý chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm xây lắp ở Công ty cơ khí, xây dựng và lắp máy điện nước

kinh doanh phô, c¸c chi phÝ thuéc quü C«ng ty vµ c¸c nguån chi phÝ kh¸c. C¸c chi phÝ s¶n xuÊt phô trî s¶n xuÊt x©y l¾p chÝnh sÏ ®­îc tËp hîp, sau ®ã ph©n bæ cho c¸c dèi t­îng s¶n xuÊt chÝnh theo tiªu thøc phï hîp. XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y l¾p vµ ph­¬ng ph¸p lËp dù to¸n trong XDCB lµ dù to¸n ®­îc lËp cho tõng ®èi t­îng x©y dùng theo c¸c kho¶n môc gi¸ thµnh nªn ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc lµ ph­¬ng ph¸p ®­îc sö dông phæ biÕn cho c¸c doanh nghiÖp x©y dùng. 2.4-/ Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: 2.4.1 Néi dung kinh tÕ: Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ë doanh nghiÖp, mét mÆt doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt, mÆt kh¸c kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt doanh nghiÖp ph¶i bá ra nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt, mÆt kh¸c kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt doanh nghiÖp thu ®­îc nh÷ng s¶n phÈm c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô ®· hoµn thµnh cÇn ph¶i tÝnh ®­îc gi¸ thµnh tøc nh÷ng chi phÝ ®· bá ra ®Ó s¶n xuÊt ra chóng. Nh­ vËy, gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña tæng sè c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ chi ra dÓ tiÕn hµnh s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ khèi l­îng s¶n phÈm, dÞch vô vµ lao ®éng nhÊt ®Þnh hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ toµn bé chi phÝ chi ra nh­ chi phÝ vËt t­, chi phÝ nh©n c«ng, chi phÝ m¸y thi c«ng vµ nh÷ng chi phÝ kh¸c...tÝnh b»ng tiÒn ®Ó hoµn thµnh mét s¶n phÈm x©y l¾p nhÊt ®Þnh. S¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ kÕt cÊu c«ng viÖc hoÆc giai ®o¹n c«ng viÖc cã thiÕt kÕ vµ dù to¸n riªng, cã thÓ lµ h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc c«ng tr×nh hoµn thµnh toµn bé. Gi¸ thµnh h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc c«ng tr×nh hoang thµnh toµn bé lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cuèi cïng cña s¶n phÈm x©y l¾p. Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp, ph¶n ¸nh chÊt l­îng ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông ®óng c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn nh»m ®¹t môc ®Ých s¶n xuÊt ®­îc khèi l­îng s¶n phÈm nhiÒu nhÊt víi chi phÝ s¶n xuÊt tiÕt kiÖm vµ h¹ gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. 2.4.2. Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p a. C¨n cø vµo c¬ së sè liÖu ®Ó tÝnh gÝa thµnh th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®­îc chia ra thµnh: gi¸ thµnh dù to¸n, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ gi¸ thµnh thùc tÕ. 1. Gi¸ thµnh dù to¸n(Zdt): lµ tæng sè c¸c chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh mét khèi l­îng x©y l¾p. Gi¸ thµnh dù to¸n ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc theo thiÕt kÕ ®­îc duyÖt vµ khung gi¸ theo quy ®Þnh ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n ¸p dông vµo tõng vïng l·nh thæ, tõng ®Þa ph­¬ng do cÊp cã thÈm quyÒn ban hµnh. 2. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch(Zkh): lµ gi¸ thµnh ®­îc x©y dùng tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp trªn c¬ së phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh so víi dù to¸n b»ng c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lý kü thuËt, vËt t­, thi c«ng, c¸c ®Þnh møc vµ ®¬n gi¸ ¸p dông trong doanh nghiÖp x©y l¾p Zkh = Zdt - Møc h¹ gi¸ dù to¸n Víi doanh nghiÖp kh«ng cã gi¸ thµnh dù to¸n th× gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc x¸c ®Þnh khi b­íc vµo kinh doanh trªn c¬ së gi¸ thµnh thùc tÕ n¨m tr­íc vµ c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt cña doanh nghiÖp. Nã bao gåm c¸c chi phÝ g¾n liÒn víi chi phÝ s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm theo mét danh môc thèng nhÊt theo tõng ngµnh s¶n xuÊt lËp ra trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng, hao phÝ vËt chÊt vµ gi¸ c¶ kÕ ho¹ch. Do vËy, bªn c¹nh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cßn cã gi¸ thµnh ®Þnh møc ®­îc x©y dùng trªn c¬ së møc hiÖn hµnh cho tõng giai ®o¹n cña tõng thêi kú(th¸ng, quý, n¨m ...) . 3. Gi¸ thµnh thùc tÕ (Ztt): Ph¶n ¸nh toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh, bµn giao khèi l­îng x©y l¾p mµ doanh nghiÖp ®· nhËn thÇu. Gi¸ thµnh nµy bao gåm: c¸c chi phÝ theo ®Þnh møc, v­ît ®Þnh møc, kh«ng ®Þnh møc, v­ît ®Þnh møc, kh«ng ®Þnh møc( thiÖt h¹i trong s¶n xuÊt nh­ thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt vµ thiÖt h¹i ph¸ ®i lµm l¹i, l·ng phÝ lao ®éng vËt t­ trong qu¸ tr×nh thi c«ng... ). Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ c¸c kho¶n chi thùc tÕ theo kho¶n môc quy ®Þnh thèng nhÊt cho phÐp tÝnh vµo gÝa thµnh. Nã ®­îc vµo cuèi thêi kú kinh doanh. Trong lÜnh vùc XDCB ®Ó x¸c ®Þnh møc h¹ gi¸ thµnh(Mz) vµ tØ lÖ h¹ gi¸ thµnh(Tz) ng­êi ta chØ so s¸nh gi¸ thµnh tùc tÕ víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch to¸n hoÆc gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh dù to¸n trong cïng mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p chø kh«ng so s¸nh gi÷a n¨m nµy víi n¨m kh¸c VÝ dô: Mz = Ztt - Zdt Mz Tz(%) = Zdt ViÖc so s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh dù to¸n cho phÐp ta ®¸nh gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý cña doanh nghiÖp x©y l¾p ®ã trong mèi quan hÖ víi c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p kh¸c. ViÖc so s¸nh Ztt víi Zkh cho phÐp ta ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¬ së vËt chÊt, tr×nh ®é qu¶n lý cña b¶n th©n doanh nghiÖp. b. Ph©n lo¹i theo ph¹m vi tÝnh gi¸ thµnh: V× ®Æc ®iÓm s¶n phÈm x©y dùng cã thêi gian thi c«ng kÐo dµi nªn ®Ó tiÖn cho viÖc theo dâi chÆt chÏ nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh ng­êi ta th­êng ph©n chia gi¸ thµnh thùc tÕ thµnh: gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p thùc tÕ vµ gi¸ thµnh c«ng tr×nh vµ h¹ng c«ng tr×nh hoµn thµnh. - Gi¸ thµnh c«ng t¸c x©y l¾p ph¶n ¸nh gi¸ thµnh cña mét khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p ®Õn mét ®iÓm dõng nhÊt ®Þnh, nã cho phÐp x¸c ®Þnh, kiÓm kª kÞp thêi nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh ®Ó ®iÒu chØnh cho thÝch hîp nh÷ng giai ®o¹n sau, ph¸t hiÖn nh÷ng nguyªn nh©n g©y t¨ng, gi¶m chi phÝ. Gi¸ thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh lµ toµn bé chi phÝ chi ®Ó tiÕn hµnh thi c«ng mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh kÓ tõ khi khëi c«ng ®Õn khi kªt thóc hoµn thµnh bµn giao cho bªn A. Ngoµi ra, trong XDCB cßn sö dông hai chØ tiªu ®¸nh gi¸ sau: - Gi¸ ®Êu thÇu x©y l¾p : lµ mét lo¹i gi¸ dù to¸n do chñ ®Çu t­ ®­a ra ®Ó c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p c¨n cø vµo ®ã ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh cña m×nh thÊp h¬n gi¸ ®Êu thÇu th× sÏ t¨ng gi¸ ®Êu thÇu c«ng t¸c x©y l¾p. Gi¸ hîp ®ång c«ng t¸c x©y l¾p lµ lo¹i gi¸ thµnh dù to¸n ghi trong hîp ®ång kÝ kÕt gi÷a chñ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp x©y l¾p sau khi tho¶ thuËn giao thÇu. §ã còng chÝnh lµ gi¸ thµnh cña ®¬n vÞ x©y l¾p th¾ng thÇu vµ ®­îc chñ ®Çu t­ tho¶ thuËn ký hîp ®ång giao thÇu. VÒ nguyªn t¾c gi¸ thµnh hîp ®ång chØ ®­îc nhá h¬n hoÆc b»ng gi¸ thµnh ®Êu thÇu c«ng t¸c x©y l¾p. ViÖc ¸p dông hai lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p trªn lµ yÕu tè quan träng cña viÖc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong x©y dùng. Nã sö dông quan hÖ tiÒn - hµng t¹o ra sù mÒm dÎo nhÊt ®Þnh trong quan hÖ gi÷a chñ ®Çu t­ vµ doanh nghiÖp x©y l¾p trong viÖc chñ ®éng ®Þnh gi¸ s¶n phÈm cña m×nh còng nh­ chñ ®éng trong kinh doanh, thÝch hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh. 2.5-/ Mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p: Gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm. Chi phÝ biÒu hiÖn mÆt hao phÝ cßn gi¸ thµnh biÓu hiÖn mÆt kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. §©y lµ hai mÆt thèng nhÊt cña mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p ®Òu bao gåm chi phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp x©y l¾p ®· bá ra trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm. Tuy nhiªn do bé phËn chi phÝ s¶n xuÊt gi÷a c¸c kú kh«ng ®Òu nhau nªn gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau vÒ l­îng. C¸ch x¸c ®Þnh: Tæng Chi phÝ Chi phÝ SX Chi phÝ gi¸ thµnh = SXDD + ph¸t sinh - SXDD s¶n phÈm ®Çu kú trong kú cuèi kú Nh­ vËy, nÕu chi phÝ s¶n xuÊt lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh trong thêi kú nhÊt ®Þnh th× gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i lµ tæng hîp nh÷ng chi phÝ chi ra g¾n liÒn víi viÖc s¶n xuÊt vµ hoµn thµnh mét khèi l­îng c«ng viÖc x©y l¾p nhÊt ®Þnh ®­îc nghiÖm thu, bµn giao, thanh to¸n. Gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng bao gåm chi phÝ cho khèi l­îng dë dang cuèi kú, nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt, nh÷ng chi phÝ chi ra nh­ng chê ph©n bæ cho kú sau. Nh­ng nã l¹i bao gåm nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt cuèi kú tr­íc chuyÓn sang, nh÷ng chi phÝ trÝch tr­íc vµo gi¸ thµnh nh­ng thùc tÕ ch­a ph¸t sinh vµ nh÷ng chi phÝ cña kú tr­íc chuyÓn sang ph©n bæ cho kú nµy. ch­¬ng II thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc I-/ Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc: 1.1-/ Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp: Sau hoµ b×nh lËp l¹i (1954) chÝnh phñ quyÕt ®Þnh thµnh lËp nhµ m¸y c¬ khÝ x©y dùng vµo th¸ng 10/1955. Tr¶i qua nhiÒu n¨m, nhµ m¸y c¬ khÝ x©y dùng ®· s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm phôc vô ngµnh x©y dùng. Tõ nh÷ng n¨m 1960-1970 nhµ m¸y c¬ khÝ x©y dùng lµ mét trong nh÷ng nhµ m¸y ®Çu ®µn cña ngµnh c¬ khÝ. Theo quyÕt ®Þnh thµnh lËp doanh nghiÖp nhµ n­íc sè 167/Q§/BXD ngµy 17/3/1998 ®æi tªn doanh nghiÖp thµnh C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc. Ngµnh nghÒ kinh doanh bao gåm: s¶n xuÊt thiÕt bÞ, phô tïng m¸y mãc cho ngµnh x©y dùng, vËt liÖu x©y dùng vµ c«ng tr×nh ®« thÞ; söa ch÷a ®ãng míi ca-n«, xµ lan; s¶n xuÊt kinh doanh vËt liÖu x©y dùng, cÊu kiÖn bª t«ng vµ c¬ khÝ; x©y dùng, hoµn thiÖn vµ trang trÝ néi thÊt c«ng tr×nh; l¾p ®Æt c¬ ®iÖn n­íc; kÕt cÊu x©y dùng vµ thiÕt bÞ c«ng nghÖ, ®­êng d©y vµ tr¹m biÕn ¸p; thi c«ng x©y l¾p hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc; kinh doanh vµ ph¸t triÓn nhµ. Ngµnh nghÒ kinh doanh bæ sung: s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ phôc vô ngµnh ®iÖn; kinh doanh xuÊt nhËp vËt t­, thiÕt bÞ ( Theo quyÕt ®Þnh sè: 331/Q§/BXD-TCL§- ngµy 1/6/1998 cña Bé X©y Dùng ). Qua c¸c n¨m C«ng ty ®· kh«ng ngõng cè g¾ng vµ tù ®øng v÷ng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu nh­ doanh thu, lîi tøc sau thuÕ t¨ng nhanh ®¸ng kÓ, thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi còng t¨ng, ®iÒu ®ã chøng tá ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn. Nh×n chung, t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty ®ang cã triÓn väng tèt víi sù ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, C«ng ty ®· tËn dông ®­îc nguån lùc s½n cã cña m×nh ®Ó mang l¹i hiÖu qña cao, thÝch nghi víi sù n¨ng ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng. Uy tÝn cña C«ng ty d· ®­îc thiÕt lËp t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thu hót kh¸ch hµng lµ chñ ®Çu t­ ký kÕt hîp ®ång x©y dùng vµ l¾p ®Æt, t¹o ®Çy ®ñ c«ng ¨n viÖc lµm cho c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn cña C«ng ty. B¶ng kÕt qu¶ kinh doanh cña nh÷ng n¨m gÇn ®©y: §VT:VN§ ChØ tiªu N¨m 1998 N¨m 1999 Chªnh lÖch 1. Tæng doanh thu 2. C¸c kho¶n gi¶m trõ 3. Doanh thu thuÇn 4. Gi¸ vèn hµng b¸n 5. L·i gép 6. Chi phÝ b¸n hµng 7. Chi phÝ b¸n hµng 8.L·i thuÇn tõ H§KD 9. L·i thuÇn tõ H§TC 10. L·i thuÇn tõ H§BT 11.Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ 12.ThuÕ lîi tøc ph¶i nép 13. Lîi tøc sau thuÕ 35.471.981.343 709.302.112. 34.762.697.231 32.461.524.419 2.301.154.419 19.275.000 2.181.841.314 100.038.498 -50.270.000 287.510.031 337.278.529 63.675.959 273.602.570 41.446.098.839 378.119.818 41.067.979.021 39.303.573.280 1.764.405.741 12.504.269 1.023.812.855 728.088.617 -450.290.117 31.583.430 309.381.930 77.345.482 232.036.448 +5.974.117.496 -331.182.294 +6.305.281.790 +6.842.048.861 -536.748.678 -6.770.731 -1.158.028.459 +628.050.119 -400.020.117 -255.926.601 -27.896.599 +13.669.523 -41.566.122 1.2-/ §Æc ®iÓm tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty: C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹o ra c¶ s¶n phÈm thuéc ngµnh c¬ khÝ vµ c¶ s¶n phÈm thuéc ngµnh x©y dùng. Víi ®Æc thï ®ã, C«ng ty ®· tæ chøc ho¹t ®éng d­íi mét m« h×nh kh¸ phï hîp: D­íi C«ng ty lµ c¸c XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng, §éi. Mçi XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng, §éi chuyªn tr¸ch vÒ mét lÜnh vùc ho¹t ®éng vµ cã mèi liªn hÖ víi nhau trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng, §éi gièng nhau vÒ nh÷ng ®iÓm sau: §Òu chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp cña C«ng ty, bé phËn kÕ to¸n quan hÖ trùc tiÕp víi bé phËn kÕ to¸n cña C«ng ty trong viÖc thùc hiÖn c¸c c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n . KÕ to¸n XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng, §éi ®Òu tiÕn hµnh h¹ch to¸n ban ®Çu, tËp hîp c¸c chøng tõ liªn quan ®Õn nghiÖp vô kÕ to¸n ph¸t sinh cña ®¬n vÞ m×nh sau ®ã chuyÓn lªn phßng kÕ to¸n cña C«ng ty. Tuy nhiªn gi÷a ba lo¹i h×nh c¬ së nµy cã nh÷ng nÐt kh¸c nhau c¬ b¶n lµ: VÒ qu¶n lý XÝ nghiÖp cã Gi¸m ®èc XÝ nghiÖp, Ph©n x­ëng cã Qu¶n ®èc ph©n x­ëng, §éi cã §éi tr­ëng. XÝ nghiÖp cã thÓ tù kÝ kÕt hîp ®ång, cã thÓ tù t×m kiÕm nguån hµng kh«ng th«ng qua sù chØ ®¹o cña C«ng ty. Tuy nhiªn XÝ nghiÖp ch­a ph¶i lµ mét ph¸p nh©n kinh tÕ nªn vÉn ph¶i th«ng qua C«ng ty trong viÖc thanh to¸n vµ më tµi kho¶n. §èi víi ph©n x­ëng th× ho¹t ®éng phô thuéc vµo sù chØ ®¹o chung cña C«ng ty vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ, s¶n phÈm phôc vô ngµnh x©y dùng. §èi víi §éi th× ho¹t ®éng linh ho¹t h¬n khi C«ng ty cã c¸c hîp ®ång C«ng ty cã thÓ ®iÒu ®éng c¸c §éi thùc hiÖn. 1.3-/ §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ cña viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm: XuÊt ph¸t tõ ngµnh nghÒ ®¨ng ký kinh doanh, s¶n phÈm cña C«ng ty rÊt ®a d¹ng. Nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t nhÊt, cã thÓ chia s¶n phÈm cña C«ng ty thµnh ba lo¹i chÝnh: ®ã lµ s¶n phÈm c¬ khÝ, s¶n phÈm x©y dùng vµ s¶n phÈm cña viÖc l¾p m¸y. Ba lo¹i s¶n phÈm trªn mang ba ®Æc thï riªng chÝnh v× vËy, quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt ra nãi chung còng hoµn toµn kh¸c nhau, do ®ã viÖc gi¸m s¸t c¸c chi phÝ tiªu hao vµo s¶n phÈm qua c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ còng ®ßi hái cã nh÷ng nÐt kh¸c nhau. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy, em chØ quan t©m xem xÐt ®Õn quy tr×nh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm x©y dùng vµ s¶n phÈm cña viÖc l¾p m¸y ë C«ng ty. - Víi s¶n phÈm x©y dùng: khi cã c¸c hå s¬ vÒ kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, lªn dù to¸n vÒ vËt liÖu, nh©n c«ng sau ®ã tiÕn hµnh mua vËt t­, c«ng nh©n tiÕn hµnh x©y dùng, thµnh phÈm x©y dùng ph¶i qua nghiÖm thu, kiÓm tra chÆt chÏ. S¬ ®å 2: Kh¶o s¸t thiÕt kÕ Dù to¸n vËt t­, nh©n c«ng Thµnh phÈm TiÕn hµnh x©y dùng Víi s¶n phÈm cña viÖc l¾p m¸y: Tõ nh÷ng chi tiÕt ®· chÕ t¹o (mua ngoµi), b¶n vÏ l¾p, c«ng nh©n tiÕn hµnh ®äc b¶n vÏ vµ l¾p m¸y theo nh÷ng quy ®Þnh kü thuËt. S¶n phÈm l¾p m¸y ph¶i qua kiÓm tra, ch¹y thö. Chi tiÕt m¸y B¶n vÏ l¾p S¶n phÈm l¾p m¸y 1.4-/ §Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý : C«ng ty lµ ®¬n vÞ trùc thuéc Tæng C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng, bé m¸y qu¶n lý chung cña C«ng ty gåm cã: Gi¸m ®èc C«ng ty, hai phã gi¸m ®èc vµ n¨m phßng ban. Theo quan hÖ ph©n cÊp qu¶n lý, bé m¸y qu¶n lý chung thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng: -ChØ ®¹o phèi hîp ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty. -ThiÕt lËp c¸c quan hÖ kinh tÕ víi c¸c c¬ quan, tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi n­íc. -X¸c ®Þnh kÕt qu¶ cuèi cïng cña mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. II-/ T×nh h×nh qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc: 2.1-/ Mét vµi nÐt vÒ c«ng t¸c kÕ ho¹ch gi¸ thµnh ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc: KÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµ mét bé phËn quan träng cña kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty. Do ®Æc thï ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty lµ võa s¶n suÊt s¶n phÈm c¬ khÝ võa s¶n xuÊt s¶n phÈm x©y l¾p. Mçi lo¹I s¶n phÈm mang ®Æc tr­ng riªng nªn viÖc lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh cña C«ng ty ®­îc lËp cho lo¹i h×nh sÈm c¬ khÝ riªng vµ lo¹i h×nh s¶n phÈm x©y l¾p riªng. §èi víi s¶n phÈm c¬ khÝ th× viÖc lËp kÕ ho¹ch c¨n cø vµo dù to¸n chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c ®¬n vÞ c¬ së s¶n xuÊt s¶n phÈm c¬ khÝ nh­ xÝ nghiÖp, ph©n x­ëng, c¸c bé phËn ®Ó lËp. §èi víi s¶n phÈm x©y dùng, kÕ ho¹ch gi¸ thµnh th­êng ®­îc lËp cho tõng c«ng tr×nh cô thÓ vµ kÕ ho¹ch hµng n¨m: A.KÕ ho¹ch gi¸ thµnh theo tõng c«ng tr×nh cô thÓ: §­îc lËp c¨n cø vµo gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh, gi¸ trÞ dù to¸n c«ng tr×nh do chñ ®Çu t­ ®­a ra, cè ®Þnh kh«ng ®æi, do ®ã kÕ ho¹ch gi¸ thµnh thùc chÊt lµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c b­íc lËp kÕ ho¹ch nh­ sau: Thø nhÊt: ë giai ®o¹n lËp gi¸ trÞ dù thÇu: C«ng ty c¨n cø vµo yªu cÇu cña bªn chñ ®Çu t­ kÌm theo c¸c tµi liÖu thiÕt kÕ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ dù thÇu. Gi¸ dù thÇu ®­îc dùa vµo sè liÖu ­íc tÝnh cña nh÷ng chi phÝ cÇn thiÕt vµ møc lîi nhuËn kh¶ n¨ng thu ®ù¬c. Møc lîi nhuËn x¸c ®Þnh c¨n cø vµo t×nh h×nh c¹nh tranh vµ thÕ m¹nh cña C«ng ty trªn thÞ tr­êng, ë giai ®o¹n nµy gi¸ dù thÇu xuèng thÊp h¬n so víi gi¸ trÞ dù to¸n cña chñ ®Çu t­ ®­a ra. Do ®ã C«ng ty ph¶i lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lÇn thø nhÊt. Thø hai: ë giai ®o¹n x¸c ®Þnh gi¸ hîp ®ång: ë giai ®o¹n nµy chñ ®Çu t­ vµ C«ng ty tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång chÝnh thøc, trong ®ã cã thÓ thay ®æi bæ xung do ®ã møc gi¸ thµnh vµ lîi nhuËn cã thÓ ®­îc ®iÒu chØnh l¹i cho phï hîp. ë giai ®o¹n nµy tiÕn hµnh ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch gi¸ thµnh ë giai ®o¹n trªn. Thø ba: ë giai ®o¹n h¹ch to¸n chi phÝ chuÈn bÞ thi c«ng: ë giai ®o¹n nµy C«ng ty cã nhiÖm vô kiÓm tra mét lÇn n÷a chi phÝ vµ lîi nhuËn dù kiÕn khi lËp gi¸ hîp ®ång vµ tiÕp tôc lËp biÖn ph¸p thi c«ng ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm h¬n n÷a nÕu ®iÒu kiÖn cho phÐp. ë giai ®o¹n nµy kÕ ho¹ch gi¸ thµnh dïng ®Ó tÝnh gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña c«ng tr×nh. -Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n trong khi lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh: C¨n cø ®Ó lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµ khèi l­îng c«ng viÖc do bªn giao thÇu tÝnh s½n, ®¬n gi¸ dù to¸n theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc. Sau ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p thi c«ng vµ qu¶n lý tµi chÝnh ®Ó gi¶m chi phÝ ®èi víi tõng kho¶n môc: +§èi víi kho¶n môc chi phÝ vËt liÖu: C¸c biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ ë ®©y lµ h­íng vµo t×m nguån mua hîp lý, gi¶m chi phÝ vËt liÖu, gi¶m hao hôt, gi¶m chi phÝ b¶o qu¶n, l­u kho. +§èi víi kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng: C¸c biÖn ph¸p gi¶m chi ë ®©y dùa vµo biÖn ph¸p tæ chøc lao ®éng khoa häc, lùa chän c«ng nghÖ, sö dông hîp lý nguån lao ®éng t¹m thêi, sö dông ®Þnh møc néi bé ®Ó tÝnh chi phÝ. +§èi víi kho¶n môc chi phÝ m¸y thi c«ng: C¸c biÖn ph¸p gi¶m chi ë ®©y h­íng vµo biÖn ph¸p qu¶n lý theo c«ng suÊt vµ theo thêi gian lùa chän h×nh thøc sö dông m¸y hîp lý (tù mua s¾m hoÆc ®i thuª). Sau khi x¸c ®Þnh chi phÝ x©y l¾p trùc tiÕp, C«ng ty sÏ c¨n cø vµo chi phÝ nh©n c«ng thùc tÕ ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt chung. Sau khi tÝnh to¸n nh­ trªn tæng hîp l¹i ®Ó x¸c ®Þnh møc h¹ gi¸ thµnh vµ tû lÖ h¹ gi¸ thµnh ®èi víi tõng c«ng tr×nh cô thÓ. B. KÕ ho¹ch gi¸ thµnh quý, n¨m: KÕ ho¹ch gi¸ thµnh quý, n¨m ®­îc lËp trªn c¬ së tæng hîp gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cña tõng c«ng tr×nh ®ang xÐt trong quý, n¨m vµ kÕ ho¹ch chi phÝ qu¶n lý doanh ngiÖp.KÕ ho¹ch chi phÝ qu¶n lý doanh ngiÖp ®­îc lËp dùa trªn mèi quan hÖ gi÷a tõng kh©u qu¶n lý chi phÝ trong néi dung chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng x©y l¾p dù kiÕn trong n¨m. . 2.2-/ T×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ë nh÷ng c«ng tr×nh x©y l¾p. 2.2.1.T×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh theo ph­¬ng ph¸p kho¸n +Néi dung ph­¬ng ph¸p kho¸n: §èi t­îng giao kho¸n: Lµ chi phÝ nh©n c«ng hoÆc lµ toµn bé chi phÝ trùc tiÕp vµ chi phÝ chung trong dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh x©y l¾p riªng biÖt. C¸c bªn tham gia hîp ®ång: §¹i diÖn bªn giao kho¸n lµ gi¸m ®èc C«ng ty, ®¹i diÖn bªn nhËn kho¸n lµ c¸c ®éi tr­ëng s¶n xuÊt. §Ó x¸c ®Þnh gi¸ trÞ giao kho¸n, C«ng ty lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña tõng c«ng tr×nh (c¸c b­íc lËp kÕ ho¹ch vµ ph­¬ng ph¸p lËp ®· nªu trªn), mét trong nh÷ng néi dung cña kÕ ho¹ch gi¸ thµnh lµ x¸c ®Þnh tû lÖ h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ tû lÖ h¹ cña tõng kho¶n môc chi phÝ. Tû lÖ kÕ ho¹ch ®èi víi tõng kho¶n môc ®­îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh giao kho¸n ®èi víi kho¶n môc ®ã. Gi¸ trÞ giao kho¸n Tû lÖ Gi¸ trÞ ®èi víi tõng = giao kho¸n X dù to¸n kho¶n môc dù to¸n kho¶n môc ®ã cña kho¶n môc Sau ®ã tæng hîp l¹i x¸c ®Þnh gi¸ trÞ giao kho¸n ®èi víi tæng c«ng tr×nh. -Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn thi c«ng c«ng tr×nh, tr¸ch nhiÖm cña hai bªn nh­ sau: +Bªn nhËn kho¸n: Ph¶i thùc hiÖn mäi cam kÕt trong hîp ®ång nhËn kho¸n vµ ph¶i ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh theo nh­ thiÕt kÕ, ®­îc quyÒn tæ chøc thi c«ng vµ qu¶n lý mäi ho¹t ®éng liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thi c«ng cña c«ng tr×nh, tæ chøc cung cÊp vËt t­ cho c«ng tr×nh, tù tuyÓn mé vµ sö dông lao ®éng, ph¶i sö dông m¸y thi c«ng cña C«ng ty nÕu thiÕu th× ®­îc thuª ngoµi. +Bªn giao kho¸n (C«ng ty ): Cã quyÒn gi¸m s¸t vÒ mÆt kü thuËt trong qu¸ tr×nh thi c«ng, kiÓm tra chÊt l­îng c«ng tr×nh, cã tr¸ch nhiÖm cè vÊn vÒ mÆt kü thuËt cho c¸c ®éi s¶n xuÊt. C«ng ty cã tr¸ch nhiÖm cung cÊp vèn cho c¸c ®éi s¶n xuÊt trong qu¸ tr×nh thi c«ng vµ c¨n cø vµo khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh ë c¸c ®éi ®Ó kiÓm tra xem t×nh h×nh sö dông vèn cÊp cã ®óng môc ®Ých hay kh«ng. -Trong qu¸ tr×nh thi c«ng, khi cã khèi l­îng c«ng viÖc ph¸t sinh thay ®æi so v¬Ý khèi l­îng trong dù to¸n dÉn ®Õn thay ®æi gi¸ trÞ giao kho¸n th× chØ nh÷ng khèi l­îng c«ng viÖc ph¸t sinh ®­îc bªn A chÊp nhËn th× míi ®­îc phÐp ®iÒu chØnh chi phÝ Êy trong gi¸ trÞ giao kho¸n. Sau khi c«ng tr×nh hoµn thµnh ®­îc bªn A nghiÖm thu vµ thanh to¸n, hai bªn tiÕn hµnh ký kÕt hîp ®ång, gi¸ trÞ thanh to¸n lµ gi¸ trÞ theo hîp ®ång cña khèi l­îng c«ng viÖc ph¸t sinh. Do ®ã gi¸ trÞ thanh to¸n ®èi víi tõng kho¶n môc chÝnh b»ng gi¸ trÞ quyÕt to¸n kho¶n môc ®ã tÝnh theo tû lÖ giao kho¸n. Sau khi tæng hîp gi¸ trÞ thanh to¸n ®èi víi tõng kho¶n môc chÝnh lµ gi¸ trÞ thanh to¸n cña hîp ®ång. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt thùc tÕ cña tõng c«ng tr×nh lµ gi¸ trÞ thanh to¸n cña hîp ®ång. Do ®Æc ®IÓm cña ph­¬ng ph¸p qu¶n lý nµy lµ tû lÖ h¹ gi¸ thµnh ®èi víi tõng c«ng tr×nh ®­îc x¸c ®Þnh tõ tr­íc khi thi c«ng c«ng tr×nh. Do ®ã trong qu¸ tr×nh ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy C«ng ty rÊt chó träng ®Õn kh©u lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh tû lÖ h¹ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh tûlÖ giao kho¸n ë c«ng tr×nh ®ã. Bªn c¹nh ®ã C«ng ty yªu cÇu c¸c ®éi chÊp hµnh nghiªm chØnh c¸c yªu cÇu trong hîp ®ång giao kho¸n vµ th­êng xuyªn ®«n ®èc kiÓm tra kü thuËt trong ®ã ®i s©u vµo kiÓm tra quy c¸ch vËt liÖu xuÊt dïng. Nh×n chung c¸c c«ng tr×nh ¸p dông ph­¬ng ph¸p nµy cã tû lÖ h¹ gi¸ thµnh kh¸ cao tuy nhiªn trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh C«ng ty míi chØ tËp trung x¸c ®Þnh tû lÖ giao kho¸n tr­íc khi ký kÕt hîp ®ång giao kho¸n, cßn thiÕu kh©u ph©n tÝch kinh tÕ sau khi c«ng tr×nh hoµn thµnh vµ thanh lý hîp ®ång ®Ó kÞp thêi kh¾c phôc sai sãt nh»m rót kinh nghiÖm x¸c ®Þnh mét tû lÖ giao kho¸n hîp lý võa ®¶m b¶o yÕu tè vËt chÊt, khuyÕn khÝch c¸c ®éi tiÕt kiÖm chi phÝ. 2.3-/ T×nh h×nh qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm theo kho¶n môc: + Qu¶n lý chi phÝ nguyªn vËt liÖu : Chi phÝ nguyªn vËt liÖu lµ mét bé phËn chi phÝ chiÕm tû träng chñ yÕu trong gi¸ thµnh x©y l¾p. VËt liÖu sö dông cho ho¹t ®éng x©y l¾p ë C«ng ty bao gåm rÊt nhiÒu chñng lo¹i. Khi cã c«ng tr×nh th× dùa vµo c¸c tµi liÖu dù to¸n cña c«ng tr×nh, c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt mµ x¸c ®Þnh nhu cÇu cÇn thiÕt. Bëi vËy vËt liÖu ë C«ng ty th­êng ®­îc mua ngoµi vµ xuÊt th¼ng ®Õn c«ng tr×nh, ®iÒu nµy rÊt phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña C«ng ty, bëi v× c«ng tr×nh thi c«ng th­êng xa so víi hÖ thèng kho b·i, nhu cÇu nguyªn vËt liÖu cho tõng c«ng tr×nh kh¸c nhau th× l¹i rÊt kh¸c nhau. §ång thêi víi sù ph¸t triÓn nhanh vÒ vËt liÖu míi trong x©y dùng viÖc dù tr÷ vËt liÖu sÏ lµ kh«ng hiÖu qu¶ cã khi l¹i g©y ra sù kh«ng ®ång bé dÉn ®Õn ø ®äng vèn. Víi ®Æc thï cña cña C«ng ty lµ võa ho¹t ®éng x©y l¾p võa ho¹t ®éng c¬ khÝ, ®iÒu nµy t¹o ra mét sù thuËn lîi cho C«ng ty lµ mét bé phËn s¶n phÈm c¬ khÝ ®­îc sö dông lµm nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt x©y l¾p. Ch¼ng h¹n nh­ s¶n phÈm èc vÝt, èng thÐp, bu l«ng... cña ph©n x­ëng ®óc cã thÓ phôc vô cho ho¹t ®éng x©y l¾p. Tuy nhiªn ë C«ng ty mét sè nguyªn vËt liÖu vÉn ®­îc mua vÒ ®Ó dù tr÷ ë kho ®Ó tr¸nh c¸c biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶ vµ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kÞp thêi cho thi c«ng. Tuú vµo tõng c«ng tr×nh, c¸c ®éi thi c«ng ®­îc giao kho¸n vµ c¨n cø vµo nguyªn vËt liÖu trªn c¬ së phßng kÕ ho¹ch giao. Phßng kÕ ho¹ch c¨n cø vµo khèi l­îng dù to¸n cña tõng c«ng tr×nh, c¨n cø vµo t×nh h×nh sö dông vËt t­, quy tr×nh, quy ph¹m vÒ thiÕt kÕ kü thuËt, c«ng nghÖ thi c«ng còng nh­ nhiÒu yÕu tè liªn quan kh¸c nhau mµ kÞp thêi ®­a ra c¸c ®Þnh møc thi c«ng vµ sö dông vËt liÖu ®Ó giao kho¸n cho ®¬n vÞ thi c«ng thùc hiÖn. VËt liÖu sö dông cho thi c«ng mua vÒ cã thÓ nhËp kho, cã thÓ xuÊt th¼ng ®Õn c«ng tr×nh. Trong tr­êng hîp vËt liÖu nhËp kho thi khi cã nhu cÇu x©y l¾p , vËt liÖu xuÊt ®­îc tÝnh theo gi¸ thµnh thùc tÕ ®Ých danh, bëi v× theo tõng c«ng tr×nh thi c«ng, ®éi thi c«ng cã tr¸ch nhiÖm mua vËt t­ vµ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh thi c«ng x©y l¾p ®¹t ®óng tiÕn ®é vµ theo ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt. Khi vËn chuyÓn vËt liÖu tõ kho ®Õn c«ng tr×nh nÕu cã chi phÝ ph¸t sinh th× ®­îc tÝnh gi¸ thµnh thùc tÕ vËt liÖu ®Ó h¹ch to¸n vµo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. + Qu¶n lý chi phÝ nh©n c«ng: Chi phÝ nh©n c«ng ë C«ng ty c¬ khÝ x©y dùng vµ l¾p m¸y ®iÖn n­íc chiÕm tû träng lín thø hai trong tæng gi¸ thµnh x©y l¾p c«ng tr×nh. Chi phÝ bµy lµ nh÷ng kho¶n tiÒn l­¬ng, tiªn c«ng ®­îc tr¶ theo sè ngµy cña c«ng nh©n trùc tiÕp thùc hiÖn khèi l­îng c«ng tr×nh. Ngoµi ra cßn cã tiÒn c«ng tr¶ cho lao ®éng thuª ngoµi. Trong ho¹t ®éng x©y l¾p cña C«ng ty, viÖc h¹ch to¸n thêi gian lao ®éng d­îc thùc hiÖn ë c¸c ®¬n vÞ c¬ së nh­: tæ, ®éi, ph©n x­ëng, xÝ ngiÖp... Mçi tæ, ®éi .. cã mét b¶ng chÊm c«ng riªng, trªn ®ã mçi mét ng­êi ®­îc ghi vµo mét dßng trong suèt mét th¸ng ®Ó theo dâi sè ngµy lµm viÖc vµ tÝnh ra c«ng lµm viÖc cña tõng ng­êi. ë c¸c ®éi thi c«ng, ®éi tiÕn hµnh giao kho¸n cho c¸c tæ th«ng qua hîp ®ång giao kho¸n. C¸c ®éi tiÕn hµnh s¶n xuÊt thi c«ng theo c¸c hîp dång giao kho¸n, tæ tr­ëng c¸c tæ s¶n xuÊt theo dâi t×nh h×nh lao ®éng cña c«ng nh©n trong tæ cña m×nh th«ng qua b¶